నేషనల్‌ ఎలిజిబిలిటీ కమ్‌ ఎంట్రన్స్‌ టెస్ట్‌–అండర్‌ గ్రాడ్యుయేట్‌.. సంక్షిప్తంగా నీట్‌–యూజీ! దేశ వ్యాప్తంగా.. ఎంబీబీఎస్, బీడీఎస్‌తోపాటు ఆయుష్‌ వైద్య కోర్సుల్లో ప్రవేశానికి నిర్వహించిన పరీక్ష! కొద్దిరోజుల క్రితమే నీట్‌ యూజీ–2024 ఫలితాలు వెల్లడయ్యాయి. మరోవైపు ఈ పరీక్షపై వివాదం కొనసాగుతున్నా.. నీట్‌ కౌన్సెలింగ్‌కు సన్నాహాలు మొదలయ్యాయనే వార్తలు! ఈ నేపథ్యంలో నీట్‌ కౌన్సెలింగ్‌ ప్రక్రియ ఎలా ఉంటుంది.. ఆల్‌ ఇండియా కోటా, స్టేట్‌ కోటా సీట్ల భర్తీ విధానం.. తెలుగు రాష్ట్రాలకు సంబంధించి సీట్ల భర్తీ తీరు, నీట్‌ ర్యాంకర్లు కౌన్సెలింగ్‌కు సిద్ధం చేసుకోవాల్సిన పత్రాలు తదితర అంశాలపై విశ్లేషణ..‘నీట్‌ యూజీ–2024 ఫలితాలపై ఆందోళనలు జరుగుతున్నా.. మళ్లీ పరీక్ష నిర్వహించే అవకాశాలు తక్కువే. కాబట్టి నీట్‌ ఉత్తీర్ణులు ఫలితాలపై వస్తున్న వార్తల జోలికి వెళ్లకుండా.. కౌన్సెలింగ్‌కు సిద్ధమవ్వాలి’ అంటున్నారు నిపుణులు. పెరుగుతున్న సీట్లు⇒ నేషనల్‌ మెడికల్‌ కమిషన్‌ గణాంకాల ప్రకారం–దేశ వ్యాప్తంగా మొత్తం 783 ఎంబీబీఎస్‌ కళాశాలల్లో 1,61,220 సీట్లు ఉన్నాయి. వీటిలో 331 ప్రైవేట్‌ కళాశాలలు, డీమ్డ్‌ యూనివర్సిటీలు ఉండగా.. అందుబాటులో ఉన్న సీట్ల సంఖ్య 74,703. అదేవిధంగా నీట్‌ స్కోర్‌తోనే భర్తీ చేసే బీడీఎస్‌ కోర్సులో 28,088 సీట్లు, ఆయుష్‌ కోర్సుల్లో 52,720 సీట్లు అందుబాటులో ఉన్నాయి. ⇒ తెలుగు రాష్ట్రాలకు సంబంధించి ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో.. ప్రస్తుతం 16 ప్రభుత్వ వైద్య కళాశాలల్లో 2,935 ఎంబీబీఎస్‌ సీట్లు; మరో 16 ప్రైవేట్‌ కళాశాలల్లో 2,850 సీట్లు ఉన్నాయి. రెండు మైనారిటీ కళాశాలల్లో 300 సీట్లు; స్వయం ప్రతిపత్తి కలిగిన శ్రీ పద్మావతి మహిళా వైద్య కళాశాలలో 175 సీట్లు ఉన్నాయి. బీడీఎస్‌కు సంబంధించి.. రెండు ప్రభు­త్వ డెంటల్‌ కళాశాలల్లో 140 సీట్లు; 14 ప్రైవేట్‌ కళాశాలల్లో 1,300 సీట్లు చొప్పున ఉన్నాయి.⇒ తెలంగాణ రాష్ట్రంలో.. ఎంబీబీఎస్‌కు సంబంధించి 27 ప్రభుత్వ కళాశాలల్లో 3,790 సీట్లు; 29 ప్రై­వేట్, మైనారిటీ కళాశాల్లో 4,700 సీట్లు ఉన్నాయి. బీడీఎస్‌కు సంబంధించి ఒక ప్రభుత్వ కళాశాలలో 100 సీట్లు; పది ప్రైవేట్‌ కళాశాలల్లో 1,000 సీట్లు; వీటికి అదనంగా సికింద్రాబాద్‌ ఆర్మీ డెంటల్‌ కళాశాలలో ఆరు సీట్లు ఉన్నాయి.పేరున్న కళాశాలలో సీటుప్రస్తుతం అందుబాటులో ఉన్న ఎంబీబీఎస్, బీడీఎస్‌ సీట్లను పరిగణనలోకి తీసుకుంటే.. ఆల్‌ ఇండియా స్థాయిలో రిజర్వ్‌డ్‌ కేటగిరీలో రెండు లక్షల వరకు ర్యాంకు వరకూ సీట్లు పొందే అవకాశముందని అంచనా. పేరున్న ప్రభుత్వ కళాశాలల్లో సీట్లు సొంతం చేసుకోవాలంటే మాత్రం జాతీయ స్థాయిలో 40 వేల లోపు ర్యాంకుతోనే సాధ్యమని చెబుతున్నారు.కౌన్సెలింగ్‌.. ఏఐక్యూ, స్టేట్‌ కోటానీట్‌ యూజీ కౌన్సెలింగ్‌ను రెండు విధానాల్లో నిర్వహించి సీట్ల భర్తీ చేపడతారు. అవి.. ఆల్‌ ఇండియా కోటా, స్టేట్‌ కోటా. ఆల్‌ ఇండియా కోటా సీట్ల భర్తీని డీజీహెచ్‌ఎస్‌కు చెందిన మెడికల్‌ కౌన్సెలింగ్‌ కమిటీ నిర్వహిస్తుంది. రాష్ట్ర కోటాకు సంబంధించి.. రాష్ట్రాల వైద్య విశ్వ విద్యాలయాలు కౌన్సెలింగ్‌ నిర్వహిస్తాయి.ఆల్‌ ఇండియా కోటాజాతీయ స్థాయిలోని మెడికల్‌ కళాశాలలను నేషనల్‌ పూల్‌లోకి తీసుకెళ్లినప్పటì æనుంచి ఆల్‌ ఇండియా కోటా పేరుతో కౌన్సెలింగ్‌ను నిర్వహిస్తున్నారు. ఈ విధానం ప్రకారం.. జాతీయ స్థాయిలోని అన్ని మెడికల్, డెంటల్‌ కళాశాలలు, యూనివర్సిటీల్లోని 15 శాతం సీట్లకు ప్రత్యేకంగా కౌన్సెలింగ్‌ నిర్వహిస్తారు. దీనిని కేంద్ర ప్రభుత్వ ఆధ్వర్యంలోని డీజీహెచ్‌ఎస్‌కు చెందిన మెడికల్‌ కౌన్సెలింగ్‌ కమిటీ చేపడుతుంది. ఆసక్తి ఉన్న విద్యార్థులు తప్పనిసరిగా ఎంసీసీ నిర్వహించే కౌన్సెలింగ్‌కు ప్రత్యేకంగా దరఖాస్తు చేసుకోవాలి. ఆల్‌ ఇండియా కోటా విధానంలో ఒక రాష్ట్రానికి చెందిన అభ్యర్థులు ఇతర రాష్ట్రాల్లోని వైద్య కళాశాలలకు కూడా పోటీ పడే అవకాశం లభిస్తుంది.స్టేట్‌ కోటా కౌన్సెలింగ్‌జాతీయ స్థాయిలో ఎంసీసీ కేవలం 15 శాతం సీట్లకే కౌన్సెలింగ్‌ నిర్వహిస్తుంది. మిగతా 85 సీట్లను ఆయా రాష్ట్రాలు సొంతంగా కౌన్సెలింగ్‌ నిర్వహించి భర్తీ చేస్తాయి. ప్రభుత్వ కళాశాలల్లోని 85 శాతం సీట్లు(ఆల్‌ ఇండియా కోటాకు కేటాయించాక మిగిలిన సీట్లు), ప్రైవేటు కళాశాలల్లో కన్వీనర్‌ కోటా పేరుతో అందుబాటులో ఉండే 50 శాతం సీట్లను.. అదే విధంగా ప్రైవేట్‌ కళాశాలల్లో ప్రైవేట్‌–బి పేరిట ఉండే 35 శాతం సీట్లు, ఎన్‌ఆర్‌ఐ కోటాగా పిలిచే 15 శాతం సీట్లను కూడా హెల్త్‌ యూనివర్సిటీలే కౌన్సెలింగ్‌ విధానంలో భర్తీ చేస్తాయి. ఇందుకోసం ప్రత్యేకంగా నోటిఫికేషన్‌ విడుదల చేస్తాయి. మైనారిటీ కళాశాలల్లో అందుబాటులో ఉండే సీట్లను కూడా ఆయా వర్గాలకు చెందిన విద్యార్థులతోనే భర్తీ చేస్తారు. ఈ ప్రక్రియను కూడా హెల్త్‌ యూనివర్సిటీలే చేపడతాయి.ఫీజులు ఇలా⇒ ఏపీలో ప్రభుత్వ కళాశాలలు, ప్రైవేట్‌ కళాశాలల్లో కేటగిరీ–ఎ పేరిట ఉండే కన్వీనర్‌ కోటాలో రూ.15 వేలు ఫీజుగా నిర్ధారించారు. ప్రైవేట్‌ కళాశాలల్లో మేనేజ్‌మెంట్‌ కోటా కేటగిరీ–బి సీటుకు రూ.12 లక్షలు; పైవేట్‌ కళాశాలల్లో ఎన్‌ఆర్‌ఐ కోటా(కేటగిరీ–సి) సీట్లకు: రూ.36 లక్షలుగా పేర్కొన్నారు. బీడీఎస్‌ కోర్సుకు సంబంధించి ప్రభుత్వ కళాశాలలు, ప్రైవేట్‌ కళాశాలల్లో కేటగిరీ–ఎ కన్వీనర్‌ కోటా సీట్లకు ఫీజు రూ.13 వేలు; ప్రైవేట్‌ కళాశాలల్లోని కేటగిరీ–బి మేనేజ్‌మెంట్‌ సీట్లకు రూ.4 లక్షలు, ఎన్‌ఆర్‌ఐ కోటా సీట్లకు రూ.12 లక్షలు వార్షిక ఫీజుగా ఉంది. ⇒ తెలంగాణలో ప్రభుత్వ కళాశాలల్లో సీటుకు రూ.­10 వేలు; ప్రైవేట్‌ కళాశాలల్లో కన్వీనర్‌ కోటా సీటు­కు రూ.60 వేలు; ప్రైవేట్‌ కళాశాలల్లో బి–కేటగిరీ(మేనేజ్‌మెంట్‌ కోటా) సీటుకు రూ.11.55 లక్షలు–రూ.13 లక్షలుగా ఫీజు ఉంది. అదే విధంగా.. ప్రైవేట్‌ కళాశాలల్లో ఎన్‌ఆర్‌ఐ కోటా(సి–కేటగిరీ) సీటు ఫీజు బి కేటగిరీ సీటుకు రెండు రెట్లుగా ఉంది. బీడీఎస్‌ కోర్సులో.. ప్రభుత్వ కళాశాలల్లో రూ.10 వేలు; ప్రైవేట్‌ కళాశాలల్లో ఎ–కేటగిరీ(కన్వీనర్‌ కోటా) సీట్లు: రూ.45 వేలు; ప్రైవేట్‌ కళాశాలల్లో బి–కేటగిరీ(మేనేజ్‌మెంట్‌ కోటా) సీట్లు: రూ.4.2 లక్షలు – రూ.5 లక్షలు చొప్పున ఉన్నాయి. ప్రైవేట్‌ కళాశాలల్లో సి–కేటగిరీ(ఎన్‌ఆర్‌ఐ కోటా) సీటుకు బి కేటగిరీ సీటుకు 1.25 రెట్లు సమానమైన మొత్తం ఫీజుగా ఉంది. ⇒ ఈ ఫీజుల వివరాలు 2023–24 విద్యా సంవత్సరానికి సంబంధించినవిగా గుర్తించాలి. కౌన్సెలింగ్‌ సమయానికి వీటిలో మా­ర్పులు, చేర్పులు జరిగే అవకాశం ఉంది.ఏఐక్యు.. కౌన్సెలింగ్‌ విధానమిదే⇒ విద్యార్థులు కౌన్సెలింగ్‌కు హాజరయ్యేందుకు ఇప్పటి నుంచే సంసిద్ధంగా ఉండాలి. జాతీయ స్థాయిలోని సీట్లకు పోటీ పడాలనుకునే విద్యార్థులు.. మెడికల్‌ కౌన్సెలింగ్‌ కమిటీ నిర్వహించే ఆన్‌లైన్‌ కౌన్సెలింగ్‌కు హాజరు కావాలి. ఇందుకోసం ఎంసీసీ వెబ్‌సైట్‌లో అందుబాటులో ఉండే క్యాండిడేట్‌ రిజిస్ట్రేషన్‌ ఆప్షన్‌ను క్లిక్‌ చేసి.. ఆన్‌లైన్‌ విధానంలో రిజిస్ట్రేషన్‌ చేసుకుని లాగిన్‌ ఐడీ, పాస్‌వర్డ్‌ క్రియేట్‌ చేసుకోవాలి. అనంతరం ఆన్‌లైన్‌ అప్లికేషన్‌లో ఉండే అన్ని వివరాలను నమోదు చేయాలి. ⇒ ఆ తర్వాత అందుబాటులో ఉన్న కళాశాలలు, సీట్ల వివరాలు కనిపిస్తాయి. వాటికి అనుగుణంగా తమ ప్రాథమ్యాలను పే­ర్కొంటూ.. ఆన్‌లైన్‌ ఛాయి­స్‌ ఫిల్లింగ్‌ పూర్తి చేయాలి. ఆ తర్వాత రౌండ్ల వారీగా సీట్‌ అలాట్‌మెంట్‌ వివరాలను వెల్లడిస్తారు. ⇒ తొలి రౌండ్‌లో సీట్‌ అలాట్‌మెంట్‌ పొందిన అభ్యర్థులు సదరు కళాశాలలో చేరాలనుకుంటే.. నిర్దేశిత మొత్తాన్ని రిజిస్ట్రేషన్‌ ఫీజుగా చెల్లించాల్సి ఉంటుంది. ⇒ తొలి రౌండ్‌లో సీటు వచ్చిన కళాశాలలో చేరడం ఇష్టం లేకుంటే.. ఫ్రీ ఎగ్జిట్‌ అవకాశం అందుబాటులో ఉంది. వీరు రెండో రౌండ్‌ కౌన్సెలింగ్‌కు హాజరవ్వచ్చు. ⇒ తొలి రౌండ్‌ కౌన్సెలింగ్‌లోనే సీటు లభించి ఫీజు చెల్లించిన అభ్యర్థులు మరింత మెరుగైన సీటు కోసం తదుపరి రౌండ్‌కు హాజరయ్యే అవకాశం కూడా ఉంది.స్టేట్‌ కోటాకు ప్రత్యేక కౌన్సెలింగ్‌రాష్ట్రాల స్థాయిలో హెల్త్‌ యూనివర్సిటీలు నిర్వహించే స్టేట్‌ కోటా సీట్ల కౌన్సెలింగ్‌కు విద్యార్థులు ప్రత్యేకంగా దరఖాస్తు చేసుకోవాలి. ఎంసీసీ కౌన్సెలింగ్‌ తొలి రౌండ్‌ ముగిసిన తర్వాత హెల్త్‌ యూనివర్సిటీలు ప్రత్యేకంగా నోటిఫికేషన్‌ విడుదల చేస్తాయి. ఈ కౌన్సెలింగ్‌ కూడా పలు రౌండ్లలో జరుగుతుంది. స్టేట్‌ కోటాకు దరఖాస్తు చేసుకున్న అభ్యర్థులకు సంబంధించి వారికి వచ్చిన ఆల్‌ ఇండియా ర్యాంకు ఆధారంగా ముందుగా ప్రొవిజినల్‌ మెరిట్‌ లిస్ట్‌ను ప్రకటిస్తారు. ఈ మెరిట్‌ లిస్ట్‌లో చోటు సాధించిన అభ్యర్థులు నిర్దేశిత రిజిస్ట్రేషన్‌ ఫీజును చెల్లించి.. ఆన్‌లైన్‌లో జాయినింగ్‌ రిపోర్ట్‌ ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది. తదుపరి రౌండ్ల కౌన్సెలింగ్‌కు హాజరయ్యే అవకాశం కూడా ఉంటుంది.పూర్తిగా ఆన్‌లైన్‌హెల్త్‌ యూనివర్సిటీలు నిర్వహించే కౌన్సెలింగ్‌ ప్రక్రియ కూడా ఆన్‌లైన్‌ విధానంలోనే ఉంటుంది. అభ్యర్థులు నోటిఫికేషన్‌ వెలువడిన తర్వాత నిర్దేశించిన వెబ్‌సైట్‌లో లాగిన్‌ ఐడీ, పాస్ట్‌వర్డ్‌ క్రియేట్‌ చేసుకోవడం, ఆ తర్వాత నీట్‌ ర్యాంకు సహా, ఇంటర్మీడియెట్‌ వరకూ.. అన్ని అర్హతల వివరాలను పేర్కొనడం, ఆన్‌లైన్‌ ఛాయిస్‌ ఫిల్లింగ్‌ తప్పనిసరి.ప్రభుత్వ కళాశాలలకే ప్రాధాన్యంనీట్‌లో ఉత్తీర్ణత సాధించి మెరిట్‌ జాబితాలో నిలిచిన అభ్యర్థులు ప్రభుత్వ కళాశాలలకే ప్రాధాన్యం ఇస్తున్నారు. ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ఏఎంసీ–విశాఖపట్నం, జీఎంసీ–గుంటూరు, కాకినాడ మెడికల్‌ కాలేజ్, కర్నూలు మెడికల్‌ కళాశాలలు ముందు వరుసలో నిలుస్తున్నాయి. తెలంగాణలో.. ర్యాంకర్ల తొలి ప్రాధాన్యం ఉస్మానియా మెడికల్‌ కళాశాల కాగా ఆ తర్వాత స్థానంలో గాంధీ మెడికల్‌ కళాశాల, కాకతీయ మెడికల్‌ కళాశాల, ఈఎస్‌ఐ మెడికల్‌ కళాశాల నిలుస్తున్నాయి.ఈ సర్టిఫికెట్లు సిద్ధంగానీట్‌ కౌన్సెలింగ్‌ ప్రక్రియ మరికొద్ది రోజు­ల్లో ప్రారంభమయ్యే అవకాశం ఉంది. కాబట్టి విద్యార్థులు ఇప్పటి నుంచే కౌన్సెలింగ్‌కు అవసరమైన పత్రాలు, సర్టిఫికెట్లు సిద్ధం చేసుకోవాలి. అవి.. నీట్‌ ఎంట్రన్స్‌ అడ్మిట్‌ కార్డ్, నీట్‌ ర్యాంక్‌ కార్డ్, పుట్టిన తేదీ ధ్రువపత్రం, పదో తరగతి సర్టిఫికెట్, ఇంటర్మీడియెట్‌ తత్సమాన కోర్సు మార్క్‌ షీట్, సర్టిఫికెట్, ఆరో తరగతి నుంచి ఇంటర్మీడియెట్‌ వర్టకు స్టడీ సర్టిఫికెట్స్‌(స్థానికతను నిర్ధారించేందుకు), పాస్‌పోర్ట్‌ సైజ్‌ ఫొటోగ్రాఫ్స్‌ ఎనిమిది. ఇలా కౌన్సెలింగ్‌ విధానంతోపాటు అవసరమైన అన్ని సర్టిఫికెట్లను సిద్ధంగా ఉంచుకుంటే.. కౌన్సెలింగ్‌ ఎప్పుడు జరిగినా తడబాటులేకుండా ముందుకు సాగే అవకాశం ఉంటుంది.

సాక్షి, విశాఖపట్నం: స్కిల్ డెవలప్‌మెంట్‌ కార్పొరేషన్ ద్వారా ఉపాధి అవకాశాలు కల్పించే ‘భవిత’ కార్యక్రమంలో ముఖ్యమంత్రి వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి మంగళవారం పాల్గొన్నారు. పాలిటెక్నిక్ ఐటిఐ విద్యార్థులతో పాటు యువతకు నైపుణ్యాభివృద్ధిపై శిక్షణ కార్యక్రమాన్ని సీఎం ప్రారంభించారు. ఈ సందర్భంగా సమావేశంలో మాట్లాడిన యువత ఏమన్నారంటే.. వారి మాటల్లోనే మధ్య తరగతి కుటుంబం నుంచి.. అందరికీ నమస్కారం.. మాది విశాఖపట్నం పెదగంట్యాడ.. నేను మధ్య తరగతి కుటుంబం నుంచి వచ్చాను.. మా నాన్న ఫోర్క్‌ లిఫ్ట్‌ ఆపరేటర్. అమ్మ గృహిణి. నాకు ఒక సోదరి కూడా ఉంది. మేం ఇద్దరం జగనన్న ప్రభుత్వం ఇచ్చిన విద్యా దీవెన, వసతి దీవెన పథకాల ద్వారా లబ్ధిపొంది చదువుకున్నాం. నేను నా గ్రాడ్యుయేషన్‌ పూర్తయిన తర్వాత ఆటోమేషన్‌ రంగంలో స్ధిరపడాలని భావించాను. సీడాప్‌ ద్వారా స్కిల్‌ కాలేజ్‌లో జాబ్‌ ఓరియెంటెడ్‌ కోర్సు నేర్చుకున్నాను. మాకు అక్కడ మంచి శిక్షణ ఇచ్చారు. మాకు టెక్నికల్‌ స్కిల్స్‌తో పాటు కమ్యూనికేషన్‌ స్కిల్స్, సాఫ్ట్‌ స్కిల్స్‌ కూడా నేర్పించారు. అనేక ప్రముఖ కంపెనీలు క్యాంపస్‌ ఇంటర్వ్యూలు నిర్వహించాయి. నేను రెండు కంపెనీలలో మంచి ప్యాకేజ్‌కు ఎన్నికయ్యాను. రాయల్‌ ఎన్‌ఫీల్డ్‌ కంపెనీలో నాలుగు రౌండ్ల ఇంటర్వ్యూ జరిగింది. ఇక్కడ తీసుకున్న శిక్షణ వల్ల ఆ కంపెనీలో గ్రాడ్యుయేట్‌ ఇంజినీర్‌ ట్రైనీగా సెలక్ట్‌ అయ్యాను. మా బ్యాచ్‌లో అనేకమంది వివిధ కంపెనీలకు సెలక్ట్‌ అయ్యారు. నాకు ఈ అవకాశం ఇచ్చిన సీఎం గారికి, ఏపీ ప్రభుత్వానికి, స్కిల్‌ డెవలప్‌మెంట్‌కు సీడాప్‌కు అందరికీ కృతజ్ఞతలు. -దీపిక, గ్రాడ్యుయేట్‌ ఇంజినీర్‌ ట్రైనీ, రాయల్‌ ఎన్‌ఫీల్డ్‌ మోటర్‌ కంపెనీ, చెన్నై ఏడాదికి రూ.7.2 లక్షలు ప్యాకేజ్‌ తీసుకుంటున్నా.. అందరికీ నమస్కారం.. నేను మెకానికల్‌ ఇంజినీరింగ్‌ డిప్లొమా పూర్తిచేశాను.. అప్పుడు ఏపీఎస్‌ఎస్‌డీసీ స్కిల్‌ ట్రైనింగ్‌ ప్రోగ్రామ్‌లో 45 రోజులు శిక్షణ తీసుకున్నాను. ఆ శిక్షణలో నేను చాలా నేర్చుకున్నాను. మెషిన్‌ ఆపరేటింగ్, సాప్ట్‌స్కిల్స్, కమ్యూనికేషన్‌ స్కిల్స్‌ నేర్పారు. ఆ తర్వాత 2021లో ఏషియన్‌ పెయింట్స్‌ వారి ఇంటర్వ్యూకు హాజరయ్యాను, అందులో నేను ఎగ్జిక్యూటివ్‌ ట్రైనీగా ఏడాదికి రూ.5 లక్షల ప్యాకేజ్‌లో సెలక్ట్‌ అయ్యాను. ఇప్పుడు నేను ఎగ్జిక్యూటివ్‌ వన్‌గా ఏడాదికి రూ.7.2 లక్షలు ప్యాకేజ్‌ తీసుకుంటున్నాను. మా కుటుంబానికి నేను ఇప్పుడు చాలా ఆసరగా ఉన్నాను. ఈ విధమైన శిక్షణ ఇచ్చిన ఏపీ ప్రభుత్వానికి, సీఎం గారికి నా కృతజ్ఞతలు. ఏపీ రోల్‌మోడల్‌ స్టేట్‌గా ఉందని నేను నమ్ముతున్నాను. నాలాగా మరింత మంది యువత ఉపాధి, ఉద్యోగావకాశాలు పొందుతారని కోరుకుంటున్నాను. థ్యాంక్యూ -భార్గవ్, విశాఖపట్నం ఇదీ చదవండి: ఆ కాన్ఫిడెన్స్ లెవెల్స్.. కేడర్‌కు గూస్ బంప్స్ 

పార్ట్‌ టైమ్‌ జాబ్స్‌.. కొన్నేళ్ల క్రితం వరకు విదేశాలకే పరిమితం. ఉన్నత విద్య కోసం అమెరికా, యూకే, ఆస్ట్రేలియా వంటి దేశాల్లోని యూనివర్సిటీల్లో చేరిన విద్యార్థులు పార్ట్‌టైమ్‌ జాబ్స్‌ చేస్తున్నట్లు చెప్పటం తెలిసిందే. ఇప్పుడు మన దేశంలోనూ పార్ట్‌టైమ్‌ కొలువుల కల్చర్‌ విస్తరిస్తోంది. ముఖ్యంగా డిజిటలైజేషన్, ఈ–కామర్స్‌ రంగాల విస్తరణ కారణంగా.. విద్యార్థులు చదువుకుంటూనే ఖాళీ సమయంలో కొన్ని గంటలు పనిచేసి కొంత ఆదాయం పొందేందుకు అవకాశం ఏర్పడింది. ఈ నేపథ్యంలో.. పార్ట్‌టైమ్‌ అవకాశాలు కల్పిస్తున్న రంగాలు, అందుకునేందుకు మార్గాలు, వేతనాలు తదితర వివరాలతో ప్రత్యేక కథనం..  మన దేశంలో ప్రస్తుతం పార్ట్‌ టైమ్‌ జాబ్స్‌ ట్రెండ్‌ మారుతోంది. గతంలో పార్ట్‌ టైమ్‌ జాబ్స్, ఫ్రీలాన్స్‌ జాబ్స్‌ అంటే ట్రాన్స్‌లేషన్స్, జర్నలిజం, ఫోటోగ్రఫీ వంటి వాటికే పరిమితం. కానీ..ప్రస్తుత కార్పొరేట్‌ యుగంలో..అన్ని రంగాల్లోనూ పార్ట్‌ టైమ్‌ ఉద్యోగాల సంస్కృతి పెరుగుతోంది. ముఖ్యంగా కోవిడ్‌ మహమ్మారి నేపథ్యంలో సేవల రంగం మొదలు ఐటీ వరకూ.. పార్ట్‌ టైమ్‌ జాబ్స్‌ అందుబాటులోకి వచ్చాయి.  అఫ్లియేట్‌ మార్కెటింగ్‌ ఇటీవల పార్ట్‌ టైమ్‌ ఉద్యోగాల్లో వినిపిస్తున్న మాట.. అఫ్లియేట్‌ మార్కెటింగ్‌. సొంతంగా వెబ్‌సైట్‌ రూ΄÷ందించుకున్న వ్యక్తులు.. సదరు పోర్టల్‌లో ఇతర సంస్థలకు సంబంధించిన వెబ్‌ లింక్స్‌ను, ఉత్పత్తులను తమ వెబ్‌సైట్‌ వీక్షకులకు కనిపించేలా చేయడమే అఫ్లియేట్‌ మార్కెటింగ్‌. ఒక విధంగా చెప్పాలంటే.. తమ వెబ్‌సైట్‌ ద్వారా మరో సంస్థకు మార్కెటింగ్‌ చేయడాన్నే అఫ్లియేట్‌ మార్కెటింగ్‌గా పేర్కొనొచ్చు. ఈ పద్ధతిలో సంస్థలు సదరు వెబ్‌సైట్‌ నుంచి ఎక్స్‌టర్నల్‌ లింక్స్‌తో తమ ఉత్పత్తులను వీక్షించిన వారి సంఖ్య ఆధారంగా పారితోషికం చెల్లిస్తున్నాయి. ఈ విధానంలోనూ నెలకు రూ.20వేల వరకు సంపాదించే అవకాశం ఉంది. అమెజాన్, ఫ్లిప్‌కార్ట్‌ వంటి సంస్థలు ఇందుకోసం ప్రత్యేక శిక్షణ కూడా అందిస్తున్నాయి. డెలివరీ అసోసియేట్స్‌ డెలివరీ అసోసియేట్స్‌ అంటే.. సంస్థల ఉత్పత్తులను వినియోగదారులకు చేరవేసే వారు. ఇవి ఎక్కువగా ఈ–కామర్స్, రిటెయిల్‌ రంగాల్లో లభిస్తున్నాయి. వీటికి పదో తరగతి, ఇంటర్మీడియెట్‌ విద్యార్హతగా ఆయా సంస్థలు నిర్దేశిస్తున్నాయి. ఈ ఉద్యోగాలకు మొగ్గు చూపే యువత సంఖ్య కూడా పెరుగుతోంది. ముఖ్యంగా డెలివరీ డ్రైవర్స్, విష్‌ మాస్టర్‌ ఉద్యోగాల పట్ల ఆసక్తి కనిపిస్తోంది. డెలివరీ బాయ్స్‌ ఉద్యోగాలకు బ్యాచిలర్‌ డిగ్రీ చదువుతున్న విద్యార్థులు కూడా పోటీ పడుతున్నారని క్వికర్‌జాబ్స్‌ నివేదిక పేర్కొంది. వీరికి సగటున రూ.15వేలు లభిస్తున్నట్లు తెలిపింది.  ఆన్‌లైన్‌/ఆఫ్‌లైన్‌ ట్యూటర్స్‌ పార్ట్‌ టైమ్‌ ఉపాధి పరంగా మరో చక్కటి అవకాశం..ట్యూటర్స్‌గా పని చేయడం. సబ్జెక్ట్‌ నాలెడ్జ్‌తో΄ాటు దాన్ని ఎదుటి వారికి అర్థమయ్యే రీతిలో చెప్పగలిగే వ్యక్తీకరణ సామర్థ్యం ఉండాలి. ప్రస్తుతం హోంట్యూటర్స్, ఆన్‌లైన్‌ ట్యుటోరియల్స్‌కు పప్రాధాన్యం పెరుగుతోంది. కాబట్టి వీరు ఆన్‌లైన్, పార్ట్‌టైమ్‌ విధానాల్లో నెలకు రూ.20వేల వరకు సంపాదించుకునే అవకాశముంది. ముఖ్యంగా మ్యాథమెటిక్స్, సైన్స్‌ సబ్జెక్ట్‌లతో బీఎస్సీ, ఎమ్మెస్సీ తదితర కోర్సులు చదువుతున్న విద్యార్థులు పార్ట్‌ టైమ్‌ విధానంలో ఆదాయం పొందడానికి ఇది చక్కటి మార్గం. ప్రస్తుతం ఎన్నో ఎడ్‌టెక్‌ స్టార్టప్‌ సంస్థలు ఆన్‌లైన్‌ ట్యాటర్స్‌కు స్వాగతం పలుకుతున్నాయి.  కాపీ రైటర్‌ పార్ట్‌ టైమ్‌ జాబ్స్‌ విభాగంలో టాప్‌ లిస్టింగ్‌లో ఉన్న కొలువు.. కాపీ రైటర్‌. సోషల్‌ నెట్‌వర్క్‌ వెబ్‌సైట్స్‌లో ఒక సంస్థకు సంబంధించిన ప్రొడక్ట్స్, సర్వీసెస్‌కు సంబంధించిన వివరాలను క్లుప్తంగా, ఎదుటివారిని ఆకట్టుకునే విధంగా రాయడం కాపీ రైటర్‌ ప్రధాన విధి. ప్రస్తుతం పలు సంస్థలు ఆన్‌లైన్‌ విధానంలో కాపీ రైటర్స్‌ను నియమించుకుంటున్నాయి. తొలుత ఒక నమూనా కాపీని అడుగుతున్న సంస్థలు..దానికి మెచ్చితే పని చేసే అవకాశం ఇస్తున్నాయి. టైమ్‌ రేట్, పీస్‌ రేట్‌ ప్రతిపదికన రూ.800 నుంచి రూ.వేయి వరకు అందిస్తున్నాయి.  డేటాఎంట్రీ టైపింగ్‌ స్కిల్స్, కంప్యూటర్‌ బేసిక్స్‌ ఉంటే.. ఆదాయం అందించే మరో పార్ట్‌ టైమ్‌ అవకాశం.. డేటాఎంట్రీ. బీపీఓ, కేపీఓ, మెడికల్‌ ట్రాన్స్‌క్రిప్షన్‌ వంటి సేవలు అందించే సంస్థలు తమ క్లయింట్లు పంపించే రికార్డ్‌లను ఎంట్రీ చేయడానికి శాశ్వత సిబ్బంది కంటే పార్ట్‌ టైమ్‌ లేదా ఆన్‌లైన్‌ విధానంలో నియమించుకునేందుకు ప్రాధాన్యం ఇస్తున్నాయి. ఇంగ్లిష్‌ టైప్‌ రైటింగ్‌ స్కిల్స్‌ ఉన్న అభ్యర్థులకు ఇది చక్కటి అవకాశం. పీస్‌ రేట్, టైమ్‌ రేట్‌ విధానంలో పారితోషికం లభిస్తోంది. పీస్‌ రేట్‌ విధానంలో ఒక్కో పదానికి రూ.2 నుంచి రూ.5 వరకు పొందొచ్చు. టైమ్‌ రేట్‌ విధానంలో గంటకు రూ.300 నుంచి వేయి వరకు సంపాదించుకునే అవకాశముంది. యాడ్‌ పోస్టింగ్‌ ఒక ఉత్పత్తికి సంబంధించిన వివరాలను అడ్వర్టయిజ్‌మెంట్‌ రూపంలో తీర్చిదిద్ది కమర్షియల్‌ వెబ్‌సైట్స్‌లో పోస్ట్‌ చేయడమే..ఆన్‌లైన్‌ యాడ్‌ పోస్టింగ్‌. ఒక ఉత్పత్తికి సంబంధించిన ఫోటోలు, దానికి సంబంధించిన వివరణ, స్పెసిఫికేషన్స్‌ గురించి కూడా రాయాల్సి ఉంటుంది. ఇంగ్లిష్‌ రైటింగ్‌ స్కిల్స్‌ ఉంటే.. ఈ పార్ట్‌టైమ్‌ జాబ్‌లో రాణించొచ్చు. ప్రస్తుతం మన దేశంలో ఆన్‌లైన్‌ యాడ్‌ పోస్టింగ్స్‌కు క్వికర్, ఓఎల్‌ఎక్స్‌ తదితర వెబ్‌సైట్స్‌ ప్రధాన ఆదాయ మార్గాలుగా నిలుస్తున్నాయి. ఒక్కో యాడ్‌కు రూ.100 నుంచి రూ.150 వరకు ముందే వీలుంది. ఫిట్‌నెస్‌ ఇన్‌స్ట్రక్టర్, ట్రైనర్‌ ఫిజికల్‌గా ఫిట్‌గా ఉంటే ఆరోగ్య సమస్యలు రావనే ఆలోచనతో ఫిట్‌నెస్‌ కోసం మార్గాలను అన్వేసిస్తున్నారు. ఇది కూడా యువతకు పార్ట్‌ టైమ్‌ ఆదాయ వనరుగా నిలుస్తోంది.జిమ్‌లు,ఫిట్‌నెస్‌ సెంటర్స్‌లో ఉపయోగించే పద్ధతుల గురించి అవగాహన ఉండటం తప్పనిసరి.ఫిజికల్‌ ఎడ్యుకేషన్‌ కోర్సులు అభ్యసిస్తున్న వారికి ఈ విభాగం సరితూగుతుందని చెప్పచ్చు. పార్ట్‌ టైమ్‌ విధానంలో ఫిట్‌నెస్‌ ఇన్‌స్ట్రక్టర్, ట్రైనర్‌గా రోజుకు రెండు,మూడు గంటల సమయం వెచ్చిస్తే రూ.500 వరకు సం΄ాదించొచ్చు.  సేల్స్‌ అసోసియేట్‌ ప్రతి రోజు నిర్దిష్టంగా ఒక సమయంలో.. స్టోర్స్‌లో సేల్స్‌ విభాగంలో పని చేసే వ్యక్తులనే పార్ట్‌ టైమ్‌ సేల్స్‌ అసోసియేట్స్‌గా పిలుస్తున్నారు. విధుల పరంగా సదరు అవుట్‌లెట్‌లోని స్టాక్‌ వివరాలు నమోదు చేయడం, కస్టమర్లకు సహకరించడం వంటి విధులు నిర్వర్తించాల్సి ఉంటుంది. పదో తరగతి నుంచి డిగ్రీ వరకూ.. ఏ కోర్సు చదువుతున్న వారైనా రిటెయిల్‌ సేల్స్‌ అసోసియేట్‌గా  పార్ట్‌ టైమ్‌గా పని చేయొచ్చు. సగటున నెలకు రూ.15 వేలు సంపాదించే వీలుంది. క్యాబ్‌ డ్రైవర్స్‌ ఇటీవల కాలంలో అందుబాటులోకి వచ్చిన మరో పార్ట్‌ టైమ్‌ ఆదాయ మార్గం.. క్యాబ్‌ డ్రైవర్స్‌గా పని చేయడం. ప్రస్తుతం పలు సంస్థలు ఆటోలు, క్యాబ్‌లు, టూ వీలర్‌ ద్వారా సర్వీసులను అందిస్తున్న సంగతి తెలిసిందే. ఇదే సమయంలో వారికి రైడర్స్‌ కొరత ఏర్పడుతోంది. దీంతో పార్ట్‌ టైమ్‌ అవకాశాలకు సంస్థలు స్వాగతం పలుకుతున్నాయి. లైట్‌ మోటార్‌ వెహికిల్‌ లైసెన్స్‌తోపాటు, పదో తరగతి ఉండాలి. నెలకు రూ.15 వేల వరకు సంపాదించే అవకాశం ఉంది. సోషల్‌ మీడియా అసిస్టెంట్‌ ప్రస్తుతం కార్పొరేట్‌ సంస్థలు తమ సర్వీసులు, ఉత్పత్తులకు సంబంధించి సమాచారాన్ని సోషల్‌ మీడియాలోనూ షేర్‌ చేసుకుంటున్న సంగతి తెలిసిందే. ఆయా సర్వీసులు, ప్రాడక్ట్‌లకు సంబంధించిన సమాచారాన్ని ఫేస్‌బుక్, ట్విటర్, ఇన్‌స్టాగ్రామ్, లింక్డ్‌ఇన్‌ తదితరాల్లో వినియోగదారులను ఆకట్టుకునేలా రాయగలిగే నేర్పు ఉండాలి. సోషల్‌ మీడియా రైటింగ్‌పై అవగాహనతోపాటు,ఎస్‌ఈఓ, ఎస్‌ఈఎం, గ్రాఫిక్‌ డిజైనింగ్‌ వంటి అంశాల్లో నైపుణ్యం అవసరం. వీరు సోషల్‌ మీడియా అసిస్టెంట్స్‌గా పార్ట్‌ టైమ్‌ విధానంలో ఆదాయం పొందొచ్చు. ఐటీ రంగంలోనూ ఐటీ రంగంలో సైతం పార్ట్‌ టైమ్‌ జాబ్స్‌ అవకాశాలు అందుబాటులోకి వస్తున్నాయి. ప్రధానంగా ప్రొగగ్రామర్స్, ఫుల్‌ స్టాక్‌ డెవలపర్స్, మొబైల్‌ యాప్‌ డెవలపర్స్‌ వంటి ఉద్యోగాలు లభిస్తున్నాయి. టెక్నికల్‌ కోర్సులు చదువుతూ.. కోడింగ్, ప్రోగ్రామింగ్‌ నైపుణ్యాలున్న వారు వీటిని సొంతం చేసుకోవచ్చు. ఎంచుకున్న జాబ్‌ పప్రొఫైల్,పప్రాజెక్ట్‌ ఆధారంగా నెలకు రూ.20వేల వరకు ఆదాయం పొందే అవకాశముంది.  ఆన్‌లైన్‌ కన్సల్టెంట్‌ ఇటీవల కాలంలో కనిపిస్తున్న సరికొత్త ధోరణి..ఆన్‌లైన్‌ కన్సల్టెంట్‌. కంపెనీల్లో ఉన్నత స్థాయి వ్యూహాలు మొదలు ప్రొగ్రామింగ్, కోడింగ్‌ వరకూ.. ఆన్‌లైన్‌ విధానం వైపు మొగ్గు చూపుతున్న పరిస్థితి నెలకొంది.  అందుకునే మార్గాలివే ప్రస్తుత టెక్‌ యుగంలో ఒక్క క్లిక్‌తో వందల ఉద్యోగాల సమాచారం అందించే వేదికలు అందుబాటులోకి వచ్చాయి. వీటిల్లో జాబ్‌ సెర్చ్‌ పొర్టల్స్‌ ప్రధానంగా నిలుస్తున్నాయి. వీటిలో ఏ స్థాయి ఉద్యోగం కావాలని కోరుకుంటున్నారో తెలియజేస్తే చాలు.. వాటికి సంబంధించిన సమాచారం, నిర్వర్తించాల్సిన విధులు, లభించే పారితోషికం, అవసరమైన నైపుణ్యాలు.. ఇలా అన్నీ ప్రత్యక్షమవుతున్నాయి. పలు మొబైల్‌ యాప్స్‌ కూడా పార్ట్‌టైమ్‌ జాబ్స్‌ వివరాలు అందిస్తున్నాయి.

బిజినెస్‌ స్కూల్స్‌.. మరో మాటలో చెప్పాలంటే.. మేనేజ్‌మెంట్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్స్‌! పీజీ స్థాయిలో ఎంబీఏ, పీజీడీఎం ప్రోగ్రామ్‌ల ద్వారా.. మేనేజ్‌మెంట్‌ నైపుణ్యాలు అందించే విద్యాసంస్థలు! ఇప్పుడు ఈ మేనేజ్‌మెంట్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు.. టెక్‌ కోర్సులకు ప్రాధాన్యం ఇస్తున్నాయి. ఇందుకోసం ఎంబీఏ, పీజీడీఎం స్థాయిలో ప్రత్యేకంగా టెక్నికల్‌ కోర్సులు బోధిస్తున్నాయి. దేశంలో.. ప్రతిష్టాత్మక బీస్కూల్స్‌ ఐఐఎంలు మొదలు మరెన్నో ప్రముఖ బీస్కూల్స్‌.. పీజీ ప్రోగ్రామ్స్‌ కరిక్యలంలో.. టెక్నికల్‌ సబ్జెక్టులకు ప్రాధాన్యం ఇస్తుండటం నయా ట్రెండ్‌గా మారింది. ఈ నేపథ్యంలో.. బీస్కూల్స్‌లో టెక్‌ కోర్సుల బోధనకు కారణాలు.. వాటితో ప్రయోజనాలపై ప్రత్యేక కథనం... సైన్స్, టెక్నాలజీ, ఇంజనీరింగ్, మ్యాథమెటిక్స్‌.. సంక్షిప్తంగా స్టెమ్‌ కోర్సులుగా గుర్తింపు. వీటిని సైన్స్, ఇంజనీరింగ్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు అందిస్తున్న సంగతి తెలిసిందే. గత రెండు, మూడేళ్లుగా మేనేజ్‌మెంట్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు సైతం ఎంబీఏ, పీజీడీఎం స్థాయిలో స్టెమ్‌ కోర్సులను ప్రవేశపెడుతున్నాయి. డేటా సైన్స్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ ప్రోగ్రామ్‌లలో స్టెమ్‌ కోర్సులను ప్రవేశపెడుతున్న ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు ప్రధానంగా.. డేటాసైన్స్, డేటా అనలిటిక్స్‌కు ప్రాధాన్యమిస్తున్నాయి. దీనికి ప్రధాన కారణం.. కార్పొరేట్‌ ప్రపంచంలో డేటా అనలిటిక్స్‌కు ప్రాధాన్యం పెరగడమే! అనలిటిక్స్‌ ఆధారంగా బిజినెస్‌ వ్యూహాలు రూపొందించే మేనేజ్‌మెంట్‌ నిపుణుల అవసరం నెలకొంది. అనలిటిక్స్‌ నైపుణ్యాలకు టెక్‌ స్కిల్స్‌ పునాదిగా నిలుస్తున్నాయి. దీంతో మేనేజ్‌మెంట్‌ విద్యార్థులకే డేటాసైన్స్, డేటా అనలిటిక్స్, డేటా మేనేజ్‌మెంట్‌పై అవగాహన కల్పిస్తే.. కార్పొరేట్‌ వర్గాల నుంచి చక్కటి ఆఫర్లు లభిస్తాయని భావిస్తున్నారు.  ఏఐ–ఎంఎల్‌ కూడా ►మేనేజ్‌మెంట్‌ కోర్సుల్లో ఆర్టిఫిషియల్‌ ఇంటెలిజెన్స్‌(ఏఐ), మెషీన్‌ లెర్నింగ్‌ (ఎంఎల్‌) కూడా బోధిస్తున్నారు. ఇప్పుడు అన్నింటా ముఖ్యంగా వస్తు సేవల్లో.. ఏఐ, ఎంఎల్‌కు ప్రాధాన్యం పెరుగుతోంది. ఒక ఉత్పత్తి లేదా సర్వీస్‌ను ఏఐ ఆధారంగా రూపొందించాలనుకుంటే.. సదరు నిర్వహణ అధికారులకు దీనిపై అవగాహన ఉండాలి. అంతేకాకుండా కంపెనీల రోజువారీ విధుల్లోనూ ఏఐ కీలక పాత్ర పోషిస్తోంది. ముఖ్యంగా అకౌంట్స్, ఫైనాన్స్,ప్రొడక్షన్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ తదితర విభాగాల్లో.. ఏఐ ఆధారంగా కార్యకలాపాలు కొనసాగుతున్నాయి.  ►ఏఐ ఆధారంగా..పని భారాన్ని తగ్గించుకోవడమే కాకుండా.. అందుకు అయ్యే వ్యయం కూడా తగ్గించుకోవచ్చు. అదే విధంగా.. సంస్థకు కీలకమైన హెచ్‌ఆర్‌ విభాగంలో సైతం నూతన నియామకాలు, అభ్యర్థుల ఎంపిక విషయంలో ఏఐ–ఎంఎల్‌ ద్వారా దరఖాస్తుల పరిశీలన, అర్హులను గుర్తించడం సులభం అవుతోంది. దీంతో.. మేనేజ్‌మెంట్‌ విభాగాల్లో పని చేసే వారికి సైతం టెక్నికల్‌ నైపుణ్యాలపై పట్టు సాధించాల్సిన ఆశ్యకత నెలకొంది. అందుకే ఇప్పుడు మేనేజ్‌మెంట్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు.. ఏఐ, ఎంఎల్‌ వంటి టెక్‌ స్కిల్స్‌ను బోధిస్తున్నాయి.  బిజినెస్‌ అనలిటిక్స్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ విభాగంలో టెక్నికల్‌ కోర్సులను అందిస్తున్న ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు.. బిజినెస్‌ అనలిటిక్స్‌కు అత్యంత ప్రాధాన్యమిస్తున్నాయి. సంస్థకు సంబంధించి రా మెటీరియల్‌ సేకరణ నుంచి ప్రొడక్షన్, ట్రాన్స్‌పోర్టేషన్, లాజిస్టిక్స్‌ వరకూ.. అన్ని అంశాలు కంప్యూటరీకరణ జరుగుతోంది. ఒక్కో దశలో ఆయా అంశాల నిర్వహణకు సంబంధించిన విషయాలు(ఖర్చులు, నిర్వహణ వ్యయం, అనుసరించిన విధానం తదితర)ను కంప్యూటర్‌ ద్వారా విశ్లేషించి మేనేజ్‌మెంట్‌ స్థాయిలో తీసుకోవాల్సిన నిర్ణయాలపై స్పష్టతకు రావలసి ఉంటుంది. దీంతో క్షేత్ర స్థాయిలో సాంకేతిక నైపుణ్యాలు ఆవశ్యకంగా మారుతున్నాయి. దీంతో మేనేజ్‌మెంట్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్స్‌ బిజినెస్‌ అనలిటిక్స్‌ను తమ కరిక్యులంలో భాగంగా చేర్చుతున్నాయి.  ప్రత్యేక ప్రోగ్రామ్‌లు సైతం ►మేనేజ్‌మెంట్‌ కోర్సుల్లో కొన్ని ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు స్టెమ్‌ కోర్సులను బోధిస్తుండగా.. మరికొన్ని ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు పూర్తి స్థాయిలో ప్రత్యేక టెక్‌ ప్రోగ్రామ్‌లను రూపొందిస్తున్నాయి.  ►ఐఐఎం–అహ్మదాబాద్‌.. వర్కింగ్‌ ప్రొఫెషనల్స్‌ కోసం ప్రత్యేకంగా 16 నెలల అడ్వాన్స్‌డ్‌ బిజినెస్‌ అనలిటిక్స్‌ ప్రోగ్రామ్‌ను రూపొందించింది.  ►ఐఐఎం–బెంగళూరు.. బిజినెస్‌ అనలిటిక్స్‌లో రెండేళ్ల ఎంబీఏ ప్రోగ్రామ్‌ను అందిస్తోంది. ►ఐఐఎం–కోల్‌కత.. ఏడాది వ్యవధిలో బిజినెస్‌ అనలిటిక్స్‌లో ఎగ్జిక్యూటివ్‌ ఎంబీఏ ప్రోగ్రామ్‌ ఆఫర్‌ చేస్తోంది. అదే విధంగా డేటా సైన్సెస్‌లో అడ్వాన్స్‌డ్‌ ప్రోగ్రామ్‌లో సైతం ప్రవేశం కల్పిస్తోంది. ►ఐఐఎం–కాశీపూర్‌ కూడా అనలిటిక్స్‌లో ఎంబీఏ ప్రోగ్రామ్‌కు రూపకల్పన చేసింది.  ఇతర బీ–స్కూల్స్‌ కూడా ► ఐఐఎంలే కాకుండా.. దేశంలోని ఇతర ప్రముఖ బీ–స్కూల్స్‌ కూడా మేనేజ్‌మెంట్‌ పీజీ లేదా పీజీడీఎం స్థాయిలో స్టెమ్‌ కోర్సుల బాట పడుతున్నాయి.  ► ఐఎస్‌బీ–హైదరాబాద్‌ బిజినెస్‌ అనలిటిక్స్‌లో హైబ్రీడ్‌ అడ్వాన్స్‌డ్‌ ప్రోగ్రామ్‌ను అందిస్తోంది. ప్రత్యేక రీసెర్చ్‌ కేంద్రాలు ►ఎంబీఏ, పీజీడీఎం స్థాయిలో స్టెమ్‌ కోర్సులను అందిస్తున్న మేనేజ్‌మెంట్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు.. సంబంధిత విభాగాల్లో ప్రత్యేకంగా రీసెర్చ్‌ కేంద్రాలను కూడా నెలకొల్పుతున్నాయి.  ►ఐఐఎం అహ్మదాబాద్‌ కొద్ది రోజుల క్రితం సెంటర్‌ ఫర్‌ డేటా సైన్స్‌ అండ్‌ ఆర్టిఫిషియల్‌ ఇంటెలిజెన్స్‌ను ఏర్పాటు చేసింది. దీని ద్వారా డేటాసైన్స్, ఆర్టిఫిషియల్‌ ఇంటెలిజెన్స్‌లో పరిశోధనలు నిర్వహించి.. వ్యాపారాలకు, పాలనకు, విధాన నిర్ణయాలకు సహకరించడం లక్ష్యంగా చేసుకుంది. ►ఐఐఎం–రాయ్‌పూర్‌ కూడా సెంటర్‌ ఫర్‌ డిజిటల్‌ ఎకానమీ పేరుతో ఎలక్ట్రానిక్‌ గవర్నెన్స్, టెక్నాలజీ అడాప్షన్, ఆన్‌లైన్‌ సెక్యూరిటీ, డిజిటైజేషన్‌ స్ట్రాటజీ విభాగాల్లో పరిశోధనల కోసం ప్రత్యేక రీసెర్చ్‌ సెంటర్‌ను ప్రారంభించింది. కార్పొరేట్‌ వర్గాలు టెక్‌ నైపుణ్యాలున్న మేనేజ్‌మెంట్‌ నిపుణులకు కార్పొరేట్‌ వర్గాలు సైతం పెద్దపీట వేస్తున్నాయి. వాస్తవ పరిస్థితులను విశ్లేషిస్తే.. టెక్, మేనేజ్‌మెంట్‌ రెండు నైపుణ్యాలున్న వారి కోసం సంస్థలు అన్వేషణ సాగిస్తున్నాయి. దీన్ని దృష్టిలో పెట్టుకునే ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు స్టెమ్‌ కోర్సుల బాట పడుతున్నాయనే అభిప్రాయం వ్యక్తమవుతోంది.  70 శాతం వారే  టెక్‌ నైపుణ్యాలున్న మేనేజ్‌మెంట్‌ నిపుణులకు కంపెనీలు పెద్దపీట వేస్తున్నాయి. టెక్‌ కంపెనీల నియామకాల్లో సైతం 70 శాతం మేరకు మేనేజ్‌మెంట్‌ విద్యార్థులే ఉంటున్నారు. ►జీమ్యాక్‌ సర్వే ప్రకారం–గత ఏడాది టెక్‌ ఆధారిత సేవలందిస్తున్న సంస్థల్లో 89 శాతం ఎంబీఏ ఉత్తీర్ణులను నియమించుకున్నాయి. ►మేనేజ్‌మెంట్‌ సంస్థల విషయానికొస్తే.. టెక్, మేనేజ్‌మెంట్‌ నైపుణ్యాలున్న విద్యార్థులను నియమించుకున్న సంస్థల సంఖ్య 60 శాతంగా నిలిచింది. టెక్‌.. మేనేజ్‌మెంట్‌ ► ఒకవైపు మేనేజ్‌మెంట్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు టెక్‌ కోర్సులను అందిస్తుండగా.. మరోవైపు.. టెక్నికల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు సైతం మేనేజ్‌మెంట్‌ ప్రోగ్రామ్‌ల్లో ప్రవేశాలు కల్పిస్తుండటం విశేషం.  ►ఐఐటీ హైదరాబాద్‌.. ఎగ్జిక్యూటివ్‌ ఎంటెక్‌ ఇన్‌ డేటాసైన్స్‌ కోర్సును అందిస్తోంది. ►ఐఐటీ–ఢిల్లీ,ఐఐటీ–కాన్పూర్,ఐఐటీ–ఖరగ్‌పూర్‌ వంటి ప్రముఖ ఐఐటీలు, ఇతర ఎన్‌ఐటీలు ఎంటెక్‌ (సీఎస్‌ఈ)లో బిగ్‌ డేటా అనలిటిక్స్‌ స్పెషలైజేషన్‌తో కోర్సులను ఆఫర్‌ చేస్తున్నాయి. ► వీటితోపాటు పలు ఇతర ఐఐటీలు, మరెన్నో ప్రముఖ టెక్నికల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు ఎంటెక్‌ స్థాయిలో డేటా అనలిటిక్స్‌ను అందిస్తున్నాయి. ప్రయోజనం ఇప్పుడు కంపెనీలన్నీ ఏఐ బాట పడుతున్నాయి. దీంతో సంస్థల స్థాయిలో సాంకేతిక విభాగాల నుంచి కార్యాలయంలో పని చేసే మేనేజీరియల్‌ సిబ్బంది వరకూ.. ప్రతి ఒక్కరికి వీటిపై అవగాహన ఉంటేనే సంస్థ లక్ష్యాలు నెరవేరుతాయి. వీటికి అనుగుణంగా అకడమిక్‌ స్థాయిలోనే టెక్‌ నైపుణ్యాలు అందిస్తే కెరీర్‌ పరంగా రాణించగలుగుతారు. అదేసమయంలో కంపెనీలకు అవసరమైన ఎంప్లాయబిలిటీ స్కిల్స్‌ కూడా లభిస్తాయి.  టెక్‌ కోర్సులు–ముఖ్యాంశాలు ►ఎంబీఏ, పీజీడీఎం స్థాయిలో టెక్‌ కోర్సులను అందిస్తున్న ఐఐఎంలు, ఇతర ప్రముఖ బీ–స్కూల్స్‌. ► బిగ్‌ డేటా, డేటా అనలిటిక్స్, ఆర్టిఫిషియల్‌ ఇంటెలిజెన్స్‌లకు ప్రాధాన్యం. ► కోర్సు కరిక్యులంతో పాటు ప్రత్యేక ప్రోగ్రామ్‌లకు రూపకల్పన. ►ఏఐ–ఎంఎల్, డేటా అనలిటిక్స్‌లో రీసెర్చ్‌ సెంటర్లను సైతం ఏర్పాటు చేస్తున్న మేనేజ్‌మెంట్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు. ►ఈ నైపుణ్యాలతో సంస్థల్లో విధుల నిర్వహణలో మరింత సమర్థంగా రాణించే అవకాశం. ►టెక్‌ నైపుణ్యాలున్న మేనేజ్‌మెంట్‌ విద్యార్థులను నియమించుకోవడానికి ప్రాధాన్యమిస్తున్న టెక్‌ కంపెనీలు. ►టెక్నికల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్స్‌లోనూ డేటా అనలిటిక్స్, డేటా మేనేజ్‌మెంట్‌ వంటి కోర్సులు. ► ఇండస్ట్రీలో.. ఐఓటీ ఆధారిత కార్యకలాపాలు నిర్వహణ పెరగడమే ప్రధాన కారణం. డేటా అనలిటిక్స్‌కు ప్రాధాన్యం అన్ని రంగాల్లోనూ డేటా విశ్లేషణ.. ఆయా సంస్థల భవిష్యత్తు వ్యూహాలకు, మార్కెట్‌ ప్రణాళికలకు కీలకంగా మారింది. వీటి ఆధారంగానే ఉత్పత్తుల రూపకల్పన, నిర్వహణ తదితర కార్యకలాపాలు చేపట్టాల్సి వస్తోంది. ఇంత కీలకమైన డేటాను విశ్లేషించాలంటే.. మేనేజ్‌మెంట్‌తోపాటు డేటా మైనింగ్, డేటాసైన్స్‌ నైపుణ్యాలు కూడా అవసరమే. అందుకే మేనేజ్‌మెంట్‌ విద్యలోనే వీటిని అందించే విధంగా కోర్సుల రూపకల్పన జరుగుతోంది. –ప్రొ‘‘ యు.దినేశ్‌ కుమార్, డేటాసెంటర్‌ అండ్‌ అనలిటిక్స్‌ ల్యాబ్‌ చైర్మన్, ఐఐఎం–బెంగళూరు 

ఆంధ్రప్రదేశ్‌ పబ్లిక్‌ సర్వీస్‌ కమిషన్‌(ఏపీపీఎస్సీ).. మరో చక్కటి నోటిఫికేషన్‌తో ఉద్యోగార్థుల ముందుకొచ్చింది! మహిళాభివృద్ధి, శిశు సంక్షేమ విభాగంలోని..ఎక్స్‌టెన్షన్‌ ఆఫీసర్‌ గ్రేడ్‌–1 పోస్ట్‌ల భర్తీకి ఎంపిక ప్రక్రియ ప్రారంభించింది. హోంసైన్స్, ఫుడ్‌ సైన్స్, న్యూట్రిషన్, సోషల్‌ వర్క్‌ తదితర విభాగాల్లో బ్యాచిలర్‌ డిగ్రీ ఉత్తీర్ణులైన మహిళలు ఈ కొలువులకు అర్హులు. రాత పరీక్ష ఆధారంగా ఎంపిక ప్రక్రియ నిర్వహిస్తారు.  ఈ నేపథ్యంలో.. ఏపీపీఎస్సీ ఎక్స్‌టెన్షన్‌ ఆఫీసర్‌ పోస్ట్‌లకు అర్హతలు, ఎంపిక విధానం, విజయం సాధించేందుకు ప్రిపరేషన్‌ గైడెన్స్‌.. మహిళాభివృద్ధి, శిశు సంక్షేమం..ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ప్రభుత్వం అత్యంత ప్రాధాన్యం ఇస్తున్న  విభాగాల్లో ఒకటి. అంతటి కీలక విభాగంలో ఖాళీగా ఉన్న ఎక్స్‌టెన్షన్‌ ఆఫీసర్‌ పోస్ట్‌ల భర్తీకి ఏపీపీఎస్సీ తాజాగా నోటిఫికేషన్‌ విడుదల చేసింది. ఈ పోస్టులకు దరఖాస్తు చేసుకునేందుకు మహిళా అభ్యర్థులు మాత్రమే అర్హులు. అకడమిక్‌గా ఆయా సబ్జెక్ట్‌లపై పట్టున్న వారు ఈ పరీక్షలో విజయం సాధించడం సులభమే అంటున్నారు నిపుణులు. ► మొత్తం పోస్ట్‌ల సంఖ్య: 22 ► పోస్టుల వివరాలు: ఎక్స్‌టెన్షన్‌ ఆఫీసర్‌ గ్రేడ్‌–1(సూపర్‌వైజర్‌)  అర్హతలు  ఫుడ్‌ సైన్స్‌ అండ్‌ న్యూట్రిషన్, ఫుడ్‌ అండ్‌ న్యూట్రిషన్, అప్లైడ్‌ న్యూట్రిషన్‌ అండ్‌ పబ్లిక్‌ హెల్త్, క్లినికల్‌ న్యూట్రిషన్‌ అండ్‌ డైటిటిక్స్, ఫుడ్‌ సైన్సెస్‌ అండ్‌ క్వాలిటీ కంట్రోల్, ఫుడ్‌ సైన్సెస్‌ అండ్‌ మేనేజ్‌మెంట్, ఫుడ్‌ టెక్నాలజీ అండ్‌ న్యూట్రిషన్, ఫుడ్‌ టెక్నాలజీ అండ్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ సబ్జెక్ట్‌లలో ఏదో ఒకటి గ్రూప్‌ సబ్జెక్ట్‌గా బీఎస్సీ (బీజెడ్‌సీ) ఉత్తీర్ణత ఉండాలి.   ► హోంసైన్స్‌/సోషల్‌ వర్క్‌/సోషియాలజీ/ఫుడ్‌ సైన్స్‌ అండ్‌ న్యూట్రిషన్‌లో.. ఉన్నత విద్య  అర్హతలు ఉన్న అభ్యర్థులు మాత్రమే ఈ పోస్టులకు దరఖాస్తు చేసుకునేందుకు అర్హులని నోటిఫికేషన్‌లో పేర్కొన్నారు.  వయో పరిమితి ►వయసు జూలై 1, 2021 నాటికి 18–42ఏళ్ల మధ్య ఉండాలి. రిజర్వ్‌డ్‌ కేటగిరీ అభ్యర్థులకు నిబంధనల మేరకు గరిష్ట వయోపరిమితిలో సడలింపు లభిస్తుంది. ప్రారంభ వేతనం ► ఏపీపీఎస్సీ భర్తీ చేయనున్న మహిళాభివృద్ధి, శిశు సంక్షేమ శాఖలోని సబార్డినేట్‌ సర్వీస్‌లోని ఈ ఎక్స్‌టెన్షన్‌ ఆఫీసర్‌ ఉద్యోగాలను గ్రేడ్‌–1 హోదా పోస్ట్‌లుగా పేర్కొన్నారు. ఈ ఎక్స్‌టెన్షన్‌ ఆఫీసర్లనే సూపర్‌వైజర్లుగా కూడా పిలుస్తారు. వీరికి వేతన శ్రేణి రూ.24,440–రూ.71,510గా ఉంటుంది.  ఎంపిక విధానం ఆన్‌లైన్‌ విధానం(కంప్యూటర్‌ బేస్డ్‌ టెస్ట్‌)లో జరిగే రాత పరీక్ష ఆధారంగా అభ్యర్థుల తుది ఎంపిక చేస్తారు. ఈ ఆన్‌లైన్‌ పరీక్షలో రెండు పేపర్లు మొత్తం 300 మార్కులకు ఉంటాయి. పేపర్‌ 1 జనరల్‌ స్టడీస్‌ అండ్‌ మెంటల్‌ ఎబిలిటీ 150 ప్రశ్నలు–150 మార్కులకు; పేపర్‌ 2 హోం సైన్స్‌ అండ్‌ సోషల్‌ వర్క్‌ 150 ప్రశ్నలు–150 మార్కులకు నిర్వహిస్తారు. ► ప్రశ్నలన్నింటినీ ఆబ్జెక్టివ్‌ తరహా బహుళైచ్ఛిక విధానంలోనే అడుగుతారు.  ► ఈ రాత పరీక్ష కంప్యూటర్‌ బేస్డ్‌ టెస్ట్‌(సీబీటీ)గా నిర్వహిస్తారు. ► ఒక్కో పేపర్‌కు పరీక్ష సమయం రెండున్నర గంటలు ఉంటుంది. ► ప్రతి తప్పు సమాధానానికి సదరు ప్రశ్నకు కేటాయించిన మార్కుల నుంచి 1/3 తగ్గిస్తారు.  రాత పరీక్షలో మెరిట్‌ ఎక్స్‌టెన్షన్‌ ఆఫీసర్‌ పోస్ట్‌లకు అభ్యర్థులు రాత పరీక్షలో సాధించిన మెరిట్‌ ఆధారంగా ఎంపిక చేస్తారు. అందుబాటులో ఉన్న పోస్ట్‌లు, రిజర్వ్‌డ్‌ కేటగిరీలకు కేటాయించిన పోస్ట్‌లు తదితర నిబంధనలను పరిగణనలోకి తీసుకొని.. ఆయా కేటగిరీల్లో మెరిట్‌ జాబితా రూపొందించి నియామకాలు ఖరారు చేస్తారు.  దరఖాస్తు విధానం: ► ఆన్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు చేసుకోవాలి. ► ఆన్‌లైన్‌ దరఖాస్తు తేదీలు: నవంబర్‌ 18–డిసెంబర్‌ 8, 2021 ► అప్లికేషన్‌ ఫీజు చెల్లింపు చివరి తేదీ: సెంబర్‌ 7, 2021 ► ఆన్‌లైన్‌ దరఖాస్తులో సవరణ:దరఖాస్తు చివరి తేదీ నుంచి ఏడు రోజుల లోపు సవరణలు చేసుకోవచ్చు. ► వెబ్‌సైట్‌ https://psc.ap.gov.in/ రాత పరీక్షలో రాణించాలంటే ► రెండు పేపర్లుగా నిర్వహించే ఎక్స్‌టెన్షన్‌ ఆఫీసర్‌ రాత పరీక్షలో రాణించేందుకు అభ్యర్థులు పక్కా ప్రిపరేషన్‌ ప్రణాళికతో ముందుకు సాగాలి.  ► పేపర్‌–1(జనరల్‌ స్టడీస్‌ అండ్‌ మెంటల్‌ ఎబిలిటీ) అంతర్జాతీయంగా, జాతీయ స్థాయిలో ప్రాధాన్యం సంతరించుకున్న అంశాలు, సమకాలీన పరిణామాలపై పట్టు సాధించాలి. తాజాగా ముగిసిన కాప్‌ సదస్సు, ఆయా అంశాలకు సంబంధించి ఐరాస నివేదికలు, భారత్‌–ఇతర దేశాల మధ్య ఇటీవల కాలంలో జరిగిన ద్వైపాక్షిక సమావేశాలు, ఒప్పందాలు తదితరాలపై అవగాహన పెంచుకోవాలి. ►రాజకీయ, ఆర్థిక, సామాజిక, శాస్త్ర, సాంకేతిక రంగాలు, కళలు, క్రీడలు, సంస్కృతి, పాలనకు సంబంధించి జాతీయ అంతర్జాతీయంగా ప్రాధాన్యం సంతరించుకున్న అంశాలపై పట్టు సాధించాలి. ► కరెంట్‌ ఆఫైర్స్‌కు సంబంధించి.. పరీక్షకు నెల రోజుల ముందు నుంచి అంతకుముందు సంవత్సర కాలంలో చోటు చేసుకున్న పరిణామాలపై దృష్టి పెట్టాలి. ► ఆంధ్రప్రదేశ్‌ రాష్ట్ర సమకాలీన అంశాలకు సంబంధించి తాజా పాలసీలు, పథకాలు, నవరత్నాలు, ఇతర సంక్షేమ పథకాలపై గణాంక సహిత సమాచారంతో సిద్ధంగా ఉండాలి. ►మహిళాభివృద్ధి, శిశు సంక్షేమ శాఖకు చెందిన పోస్ట్‌లకు పరీక్ష నిర్వహిస్తున్న∙నేపథ్యంలో.. ఏపీలో మహిళలు, చిన్నారుల అభివృద్ధికి ప్రభుత్వం చేపడుతున్న చర్యలు, వారి కోసం ప్రత్యేకంగా అమలు చేస్తున్న సంక్షేమ పథకాలు గురించి తెలుసుకోవాలి. ► ఆంధ్రప్రదేశ్‌ చరిత్రకు ప్రాధాన్యం ఇస్తూ.. ఆధునిక భారత దేశ చరిత్రలోని ముఖ్యమైన ఘట్టాలపై పట్టు సాధించాలి. పాలిటీ, గవర్నెన్స్‌కు సంబంధించి రాజ్యాంగం, ఇటీవల కాలంలో పాలనలో చోటు చేసుకుంటున్న సాంకేతిక పరిణామాలు(ఈ–గవర్నెన్స్‌ తదితర), తాజా విధానాల గురించి తెలుసుకోవాలి. ఈ విషయంలోనూ ఏపీ ప్రభుత్వం చేపడుతున్న పరిపాలన పరమైన నూతన విధానాలపై ప్రత్యేక దృష్టితో అధ్యయనం చేయాలి.   ► ఆర్ధికాభివృద్ధికి సంబంధించి స్వాతంత్య్రం వచ్చిన నాటి నుంచి ఇప్పటి వరకు.. దేశ ఆర్థిక ప్రగతి, ఆర్థికాంశాల క్రమాన్ని తెలుసుకోవాలి. ► జాగ్రఫీలో.. భారత్‌తోపాటు ఆంధ్రప్రదేశ్‌ భౌగోళిక అంశాలపై దృష్టి పెట్టాలి. ముఖ్యంగా సహజ వనరులు, అవి లభించే ప్రాంతాలు, అభివృద్ధికి దోహదపడే తీరుపై అవగాహన పెంచుకోవాలి. ► ఇటీవల కాలంలో ప్రాధాన్యం సంతరించుకుంటున్న డిజాస్టర్‌ మేనేజ్‌మెంట్, సుస్థిరాభివృద్ధి, పర్యావరణ పరిరక్షణకు సంబంధించి తాజా పరిణామాలు, అదే విధంగా ప్రాథమిక లక్ష్యాల గురించి తెలుసుకోవాలి. ► మెంటల్‌ ఎబిలిటీలో... లాజికల్‌ రీజనింగ్, డేటాలు, ఫ్లో చార్ట్స్, డేటా విశ్లేషణ నైపుణ్యాలు పెంచుకోవాలి. ► అన్నిటికంటే ముఖ్యంగా ఆంధ్రప్రదేశ్‌ పునర్విభజన అనంతర పరిణామాలు, సమస్యలను ప్రత్యేక దృష్టితో చదవాలి.  ► 2021–22 బడ్జెట్‌లోని ముఖ్యమైన అంశాలు, ఏపీ, ఇండియా సోషియో–ఎకనామిక్‌ సర్వేలు, వాటిలో పేర్కొన్న ముఖ్య వివరాలను, గణాంకాలను క్షుణ్నంగా అధ్యయనం చేయాలి.  పేపర్‌–2కు ఇలా ► హోంసైన్స్, సోషల్‌ వర్క్‌ సబ్జెక్ట్‌ అంశాలు రెండు విభాగాలుగా ఉండే పేపర్‌–2లో రాణించేందుకు దృష్టి పెట్టాల్సిన అంశాలు..  ► ఫుడ్‌ సైన్స్‌ అండ్‌ న్యూట్రిషన్‌ సబ్జెక్ట్‌లోని పలు రకాల ఆహార ధాన్యాలు, బలమైన ఆరోగ్యానికి దోహదం చేసే తృణ ధాన్యాలు గురించి తెలుసుకోవాలి. ► అదే విధంగా పోషకాహార పదార్థాలు, వాటి నిల్వ, వాటి వల్ల కలిగే లాభాలు తదితర అంశాలపై పట్టు సాధించాలి. ► ఆయా ఆహార పదార్థాల్లో ఉండే విటమిన్స్, మినరల్స్, ప్రోటీన్లు, కార్బోహైడ్రేట్స్‌ గురించి తెలుసుకోవాలి. ► వయో వర్గాల వారీగా అవసరమైన ఆహార, పోషకాల వివరాలు గురించి తెలుసుకోవడం కూడా మేలు చేస్తుంది. ► ఆయా వ్యాధులకు సంబంధించి అనుసరించాల్సిన ఆరోగ్య, ఆహార నియమాల గురించి తెలుసుకోవాలి.  ►  శిశు అభివృద్ధికి సంబంధించి ఇమ్యునైజేషన్, మానసిక–శారీరక అభివృద్ధి, ప్రీ–స్కూల్‌ ఎడ్యుకేషన్‌ ప్రాధాన్యం, పాపులేషన్‌ ఎడ్యుకేషన్‌లపై దృష్టిపెట్టాలి. ►  అదే విధంగా రాష్ట్ర, జాతీయ, అంతర్జాతీయ స్థాయిల్లో ఆయా ఏజెన్సీలు/సంస్థల ఆధ్వర్యంలో అమలవుతున్న మహిళా, శిశు సంక్షేమ సేవల గురించి తెలుసుకోవాలి.  ► చిన్నారులకు రాజ్యాంగ, శాసన పరంగా అందుబాటులో ఉన్న హక్కుల గురించి అవగాహన ఏర్పరచుకోవాలి. ► ప్రత్యేక అవసరాలు కలిగిన చిన్నారులు, వారి విషయంలో చేపడుతున్న చర్యలపై దృష్టి పెట్టాలి. ► వ్యవసాయానికి సంబంధించిన అంశాలు.. ముఖ్యంగా ఆహార ధాన్యాల డిమాండ్‌–సప్లయ్, సాగు ప్రణాళికలు, ప్రభుత్వ విధానాల గురించి తెలుసుకోవాలి. ► ఎక్స్‌టెన్షన్‌ వర్క్‌కు సంబంధించిన విధానాలు, పద్ధతులు, ప్రోగ్రామ్‌ ప్లానింగ్, నిర్వహణ, మూల్యాంకన, గ్రామాల్లో మహిళల ఆధ్వర్యంలోని స్వయంసహాయక సంస్థల ► అభివృద్ధి వంటి అంశాలపై అవగాహన పెంచుకోవాలి. ► సోషల్‌ వర్క్‌కు సంబంధించి మూల భావన, పరిధి, స్వరూపం తెలుసుకోవాలి. ► భారతీయ సంస్కృతిలో మార్పు విషయంలో సోషల్‌ వర్క్‌ సిద్ధాంతం ప్రాముఖ్యతపై అవగాహన ఏర్పరచుకోవాలి. ►  సోషల్‌ వర్క్‌లో.. ప్రభుత్వం, స్వచ్ఛంద సంస్థలు అందిస్తున్న సేవలు, వాటి మధ్య ఉన్న వ్యత్యాసాలు, స్థానిక సంస్థలు, కుటుంబం, శిశు సంక్షేమ చర్యలు, మహిళలకు ఎదురవుతున్న సమస్యలు, రాష్ట్ర మహిళా సంక్షేమ శాఖ స్వరూపం, విధులపై అవగాహన అవసరం.  డిగ్రీ పుస్తకాల అధ్యయనం పేపర్‌–2కు సంబంధించిన విభాగాల్లోని ప్రశ్నలు డిగ్రీ స్థాయి పుస్తకాల నుంచే అడిగే అవకాశం ఉంటుంది. ముఖ్యంగా సిద్ధాంతాలు, మూల భావనలకు సంబంధించి డిగ్రీ స్థాయి పుస్తకాల అభ్యసనం మేలు చేస్తుంది. సంక్షేమ పథకాలు, సేవలు, సమస్యలకు సంబంధించి సమకాలీన అంశాలను నిరంతరం పరిశీలిస్తూ ఉండాలి. ఇలా ఒకవైపు బేసిక్స్, మరోవైపు సమకాలీన పరిణామాలపై అవగాహన పెంచుకుంటూ.. ప్రిపరేషన్‌ సాగిస్తే విజయావకాశాలు మెరుగవుతాయి.

చదువు పూర్తయ్యాక ఉద్యోగం సంపాదించడం ప్రతి ఒక్కరి కల. అందుకోసం ముందు ఇంటర్వ్యూను ఛేదించాల్సి ఉంటుంది. చాలామంది ఇంటర్వ్యూను ఎలా ఎదుర్కోవాలో తెలియక అవకాశాలను కోల్పోతుంటారు. కానీ చిన్న చిన్న జాగ్రత్తలు తీసుకోవడం ద్వారా.. సులభంగానే ఇంటర్వ్యూలో సక్సెస్‌ సొంతం చేసుకోవచ్చు. అదెలాగో ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం.. సంస్థ గురించి ఇంటర్వ్యూకు సన్నద్ధమవుతున్న అభ్యర్థి.. ముందుగా ఇంటర్వ్యూ చేస్తున్న సంస్థకు సంబంధించిన సమగ్ర సమాచారం తెలుసుకోవాలి. ఇందుకోసం ఉద్యోగానికి దరఖాస్తు చేసినప్పటి నుంచి ఆ సంస్థ గురించి అధ్యయనం చేసి..అన్ని విషయాలపై అవగాహన పెంచుకోవాలి. దరఖాస్తు చేసిన ఉద్యోగం, నిర్వర్తించాల్సిన విధులకు సంబంధించిన అంశాలపైనా అవగాహన కలిగి ఉండాలి. మంచి వస్త్రధారణ ఇంటర్వ్యూకి వెళ్లే ముందు వస్త్రధారణ పట్ల కాస్త అప్రమత్తంగా ఉండాలి. ఇక్కడ తేడా వస్తే రిక్రూటర్లు అభ్యర్థిని త్వరగానే తిరస్కరించే ఆస్కారం ఉంటుంది. దరఖాస్తు చేసిన ఉద్యోగానికి తగినట్లు వస్త్రధారణ హుందాగా ఉండాలి. ఇంటర్వ్యూకు హాజరయ్యేవారు తమ బలాలు, బలహీనతలు బేరీజు వేసుకోవాలి. అందుకు తగ్గట్టుగా ఇంటర్వ్యూకు సన్నద్ధం కావాలి. చదవండి: వీసా ఇంటర్వ్యూ.. విజయం సాధించడం ఇలా! కాస్త ముందుగానే సరిగ్గా ఇంటర్వ్యూ సమయానికి సంస్థ వద్దకు చేరుకోవడం కంటే.. కాస్త ముందుగానే అక్కడికి వెళ్లేలా చూసుకోవాలి. దాంతో అనవసరపు ఒత్తిడి దరిచేరకుండా ఉంటుంది. సరిగ్గా ఇంటర్వ్యూ సమయానికి చేరుకోవడమో లేదా ఆలస్యంగా వెళ్లడమో చేస్తే గందరగోళ పరిస్థితి తలెత్తే ప్రమాదముంది. హుందాగా వ్యవహరించాలి సంస్థలోకి ప్రవేశించినప్పటి నుంచి ఇంటర్వ్యూ పూర్తయి బయటకు వచ్చే వరకూ.. ఎంతో హుందాగా వ్యవహరించాలి. గేట్‌ దగ్గర పలకరించే సెక్యూరిటీ దగ్గర నుంచి.. ఇంటర్వ్యూ బోర్డు సభ్యుల దాకా.. సంస్థలో ఎంతో మంది ఎదురవుతారు. వీరందరితో హుందాగా ప్రవర్తించాలి. కరచాలనం, పలకరించే సందర్భాల్లో పద్ధతిగా మసలుకోవాలి. ఇంటర్వ్యూలో మాట్లాడే సమయంలో ఉపయోగించే భాష, భావ వ్యక్తీకరణ స్పష్టంగా ఉండాలి.  నిజాయితీ ముఖ్యం ఇంటర్వ్యూ చేసేవారు అడిగే అన్ని ప్రశ్నలకు సమాధానాలు చెప్పలేకపోవచ్చు. కొన్ని ప్రశ్నలకు సమాధానాలు తెలియకుంటే.. ఆ విషయాన్ని వినయంగా అంగీకరించాలి. అంతేతప్ప ఏదో ఒకటి చెప్పి తప్పించుకోవాలని చూడొద్దు. ఏదో ఒకటి చెబితే ఆ విషయాన్ని రిక్రూటర్లు సులభంగానే గుర్తిస్తారు.  హావభావాలు ఇంటర్వ్యూలో హావభావాలు కూడా ముఖ్యమే. చేతులు కట్టుకొని కూర్చోకూడదు. కాళ్లు కదపడం, ముందున్న బల్లపై ఒరిగిపోవడం, ముఖానికి చేతులు అడ్డుపెట్టుకోవడం వంటి చేష్టలు అస్సలు చేయకూడదు. ప్రశాంతంగా ఉండటం, అవసరమైతే సందర్భానుసారంగా చిరునవ్వు చిందించడం అవసరం. ఇవి తీసుకెళ్లాలి ఇంటర్వ్యూకు వెళ్లేటప్పుడు జాబ్‌ అప్లికేషన్‌తోపాటు రెజ్యూమ్‌ జిరాక్స్‌ కాపీలను కూడా తీసుకెళ్లాలి. ఇంటర్వ్యూలో మీరు చెప్పే సమాధానాలు రెజ్యూమ్‌లో పేర్కొన్నవాటికి భిన్నంగా ఉండకూడదు. ఇంటర్వ్యూ ముగిసిన తర్వాత చివర్లో బోర్డ్‌ సభ్యులకు ధన్యవాదాలు తెలపడం మరిచిపోవద్దు. ఇలాంటి చిన్న చిన్న టిప్స్‌ పాటిస్తే ఇంటర్వ్యూ గట్టెక్కి.. కోరుకున్న కొలువు సొంతమవుతుంది!!

శారీరకంగా ధృడంగా ఉండి.. దేశ సేవ చేయాలనే తపన కలిగిన యువతకు కేంద్ర పారామిలిటరీ దళాలు ఆహ్వానం పలుకుతున్నాయి. ఆయా భద్రతా దళాల్లో ఖాళీగా ఉన్న 25వేలకు పైగా కానిస్టేబుల్‌ పోస్టుల భర్తీకి స్టాఫ్‌ సెలక్షన్‌ కమిషన్‌(ఎస్‌ఎస్‌సీ) నోటిఫికేషన్‌ విడుదల చేసింది. పదోతరగతి పూర్తిచేసి కేంద్ర సాయుధ బలగాల్లో కొలువు సాధించాలని కలల కనే యువతకు చక్కటి అవకాశం.. ఎస్‌ఎస్‌సీ కానిస్టేబుల్‌ నోటిఫికేషన్‌. ఈ నేపథ్యంలో.. కానిస్టేబుల్‌ పోస్టుల దరఖాస్తుకు అర్హతలు.. ఎంపిక విధానం.. సిలబస్‌.. ప్రిపరేషన్‌ టిప్స్‌...   పోస్టు పేరు: కానిస్టేబుల్‌(జనరల్‌ డ్యూటీ) మొత్తం ఖాళీల సంఖ్య: 25,271 విభాగాల వారీగా పోస్టుల సంఖ్య: బీఎస్‌ఎఫ్‌–7545, సీఐఎస్‌ఎఫ్‌–8464, ఎస్‌ఎస్‌బీ–3806, ఐటీబీపీ–1431,ఏఆర్‌–3785,ఎస్‌ఎస్‌ఎఫ్‌–240 సీఏపీఎఫ్‌  ఆర్మీ, నేవీ ఎయిర్‌ఫోర్స్‌ మాదిరిగానే సెంట్రల్‌ ఆర్మ్‌డ్‌ పోలీస్‌ ఫోర్సెస్‌(సీఏపీఎఫ్‌)లో ప్రతి ఏటా నియామకాలు జరుగుతున్నాయి. ఇందులో పలు విభాగాలున్నాయి. అవి.. బోర్డర్‌ సెక్యూరిటీ ఫోర్స్‌(బీఎస్‌ఎఫ్‌), సెంట్రల్‌ ఇండస్ట్రియల్‌ సెక్యూరిటీ ఫోర్సెస్‌(సీఐఎస్‌ఎఫ్‌), ఇండో టిబెటన్‌ బోర్డర్‌ పోలీస్‌(ఐటీబీపీ), సశస్త్ర సీమాబల్‌(ఎస్‌ఎస్‌బీ), సెక్రటేరియట్‌ సెక్యూరిటీ ఫోర్స్‌(ఎప్‌ఎస్‌ఎఫ్‌), అస్సాం రైఫిల్స్‌(ఏఆర్‌). వీటిల్లో ఉమ్మడి పరీక్ష ద్వారా కానిస్టేబుల్‌ పోస్టులను భర్తీ చేస్తున్నారు. స్టాఫ్‌ సెలక్షన్‌ కమిషన్‌(ఎస్‌ఎస్‌సీ) ఆయా ఉద్యోగాల భర్తీకి ఎంపిక ప్రక్రియ నిర్వహిస్తోంది.  అర్హతలు ►ఎస్‌ఎస్‌సీ కానిస్టేబుల్‌ పోస్టులకు దరఖాస్తు చేయాలనుకునే అభ్యర్థులు 2021, ఆగస్టు 1 నాటికి పదోతరగతి/తత్సమాన కోర్సు ఉత్తీర్ణులై ఉండాలి. మహిళలు కూడా దరఖాస్తుకు అర్హులే. ►వయసు: 2021, ఆగస్టు 1 నాటికి 18–23ఏళ్ల మధ్య వయసు ఉండాలి. ఎస్సీ/ఎస్టీలకు ఐదేళ్లు్ల, ఓబీసీలకు మూడేళ్లు గరిష్ట వయోపరిమితిలో సడలింపు ఉంటుంది. వేతనం ఎంపికైతే పే లెవెల్‌–3 ప్రకారం–రూ.21700–రూ.69100 వేతన శ్రేణి లభిస్తుంది.  ఎంపిక విధానం: స్టాఫ్‌ సెలక్షన్‌ కమిషన్‌ నిర్వహించే కంప్యూటర్‌ బేస్డ్‌ ఎగ్జామినేషన్‌(సీబీఈ),సెంట్రల్‌ ఆర్మ్‌డ్‌ పోలీస్‌ ఫోర్సెస్‌(సీఏపీఎఫ్‌) నిర్వహించే ఫిజికల్‌ ఎఫిషియన్సీ టెస్ట్‌(పీఈటీ), ఫిజికల్‌ స్టాండర్డ్‌ టెస్ట్‌(పీఎస్‌టీ), డాక్యుమెంట్‌ వెరిఫికేషన్, మెడికల్‌ ఎగ్జామినేషన్‌ ఆధారంగా అభ్యర్థులను ఎంపిక చేస్తారు.  ఆన్‌లైన్‌ టెస్ట్‌ ►తొలిదశలో సీబీఈ(కంప్యూటర్‌ బేస్డ్‌ ఎగ్జామినేషన్‌) ఆన్‌లైన్‌ విధానంలో జరుగుతుంది. మొత్తం 100 ప్రశ్నలకు–100 మార్కులకు ఈ టెస్ట్‌ ఉంటుంది. పరీక్ష సమయం 90 నిమిషాలు. ►ఈ పరీక్షలోనాలుగు విభాగాల నుంచి ఆబ్జెక్టివ్‌ తరహా ప్రశ్నలు అడుగుతారు. జనరల్‌ ఇంటెలిజెన్స్‌ అండ్‌ రీజనింగ్‌ 25 ప్రశ్నలు–25 మార్కులు, జనరల్‌ నాలెడ్జ్‌ అండ్‌ జనరల్‌ అవేర్‌నెస్‌ 25 ప్రశ్నలు–25 మార్కులు, ఎలిమెంటరీ మ్యాథమెటిక్స్‌ 25 ప్రశ్నలు–25 మార్కులు, ఇంగ్లిష్‌/హిందీల నుంచి 25ప్రశ్నలు–25 మార్కులకు పరీక్ష నిర్వహిస్తారు.  ►జనరల్‌ ఇంటెలిజెన్స్‌ అండ్‌ రీజనింగ్‌లో.. వెర్బల్, నాన్‌ వెర్బల్, అనలిటికల్‌ రీజనింగ్‌ నుంచి ప్రశ్నలు అడుగుతారు. పజిల్స్, డిస్టన్స్‌ అండ్‌ డైరెక్షన్, నంబర్‌ సిరీస్‌ కంప్లిషన్, అనాలజీ, కౌంటింగ్‌ ఫిగర్,డైస్, సిలోజిజం తదితర అంశాలుంటాయి. ఇందులో మంచి మార్కులు సాధించేందుకు లాజికల్‌ థింకింగ్‌ ఉపయోగపడుతుంది.  ►జనరల్‌ నాలెడ్జ్‌ అండ్‌ జనరల్‌ అవేర్‌నెస్‌ విభాగంలో.. హిస్టరీ, జాగ్రఫీ, కరెంట్‌ అఫైర్స్, ఇండియన్‌ పాలిటీ, ఇంటర్నేషనల్‌ అఫైర్స్, పుస్తకాలు, రచయితలు తదితర అంశాల నుంచి ప్రశ్నలు అడుగుతారు. ఈ విభాగంలో అభ్యర్థికి సమకాలీన పరిణామాలపై ఉన్న అవగాహనను పరిశీలిస్తారు. కాబట్టి వర్తమాన అంశాలపై పట్టుకోసం నిత్యం దినపత్రికలు చదివి నోట్స్‌ రాసుకోవడం అలవాటు చేసుకోవాలి.  బఎలిమెంటరీ మ్యాథమెటిక్స్‌లో..టైమ్‌ అండ్‌ డిస్టన్స్, బోట్‌ అండ్‌ స్ట్రీమ్, ఆల్జీబ్రా, జామెట్రీ, ప్రాఫిట్‌ అండ్‌ లాస్, రేషియో అండ్‌ ప్రపోర్షన్, టైమ్‌ అండ్‌ వర్క్‌ వంటి వాటి నుంచి ప్రశ్నలు వస్తాయి. ఇది అభ్యర్థికి గణితంపై ఉన్న అవగాహనను పరీక్షించే విభాగం. కాబట్టి పదో తరగతి స్థాయి మ్యాథమెటిక్స్‌ అంశాలపై గట్టి పట్టు సాధించాలి. ఎక్కువగా ప్రాక్టీస్‌ చేయాలి. వేగం పెంచుకోవాలి. తక్కువ సమయంలో ఎక్కువ ప్రశ్నలకు సరైన సమాధానాలు గుర్తించడం చాలా అవసరం.  ►ఇంగ్లిష్‌/హిందీ: ఇందులో మంచి స్కోర్‌ సాధించేందుకు గ్రామర్‌తోపాటు వొకాబ్యులరీపై పట్టు సాధించాలి. సెంటెన్స్‌ కరెక్షన్, సినానిమ్స్, యాంటోనిమ్స్, సెంటెన్స్‌ ఎరేంజ్‌మెంట్, ఎర్ర ర్స్‌ ఫైండింగ్‌ తదితరాలపై అవగాహన పెంచుకోవాలి. ఇంగ్లిష్‌ పుస్తకాలు, ఇంగ్లిష్‌ దినపత్రికలు, వ్యాసాలు చదవడం ద్వారా ఈ విభాగాన్ని సులువుగానే గట్టెక్కే అవకాశముంది.  ►ఈ పరీక్షలో నెగిటివ్‌ మార్కుల విధానం అమలులో ఉంది. ప్రతి తప్పు సమాధానానికి నాల్గోవంతు(0.25) మార్కు తగ్గిస్తారు.  ►ఫిజికల్‌ స్టాండర్డ్‌ టెస్ట్‌(పీఎస్‌టీ): ఈ పరీక్షలకు దరఖాస్తు చేసుకునే అభ్యర్థుల శారీరకంగా «ధృడంగా ఉండాలి. ఎత్తు: పురుషులు 170 సెం.మీ, మహిళలు 157 సెం.మీ ఉంటే సరిపోతుంది. ఛాతీ: పురుషులు 170 సెం.మీ ఉండాలి. గాలి పీల్చినప్పుడు కనీసం 5 సెం.మీ వ్యాకోచించాలి. బరువు: ఎత్తుకు తగిన విధంగా ఉండాలి. ►ఫిజికల్‌ ఎఫిషియన్సీ టెస్ట్‌(పీఈటీ): ఫిజికల్‌ ఎఫిషియన్సీ టెస్టుల్లో భాగంగా పురుషులు 5 కిలోమీటర్ల దూరాన్ని 24 నిమిషాల్లో; అలాగే 1.6 కిలోమీటర్ల దూరాన్ని 6 1/2 నిమిషాల్లో పరుగెత్తాలి. మహిళలు 1.6 కిలోమీటర్ల దూరాన్ని 8 1/2 నిమిషాల్లో, 800 మీటర్ల దూరాన్ని 4 నిమిషాల్లో పరుగెత్తాలి.  తెలుగు రాష్ట్రాల్లో పరీక్ష కేంద్రాలు ►ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో చీరాల, గుంటూరు, కాకినాడ, కర్నూలు, నెల్లూరు, రాజమండ్రి, తిరుపతి, విజయనగరం, విజయవాడ, విశాఖపట్నంల్లో పరీక్ష కేంద్రాలున్నాయి. ►తెలంగాణలో హైదరాబాద్, కరీంనగర్, వరంగల్‌ల్లో పరీక్ష కేంద్రాలున్నాయి. ప్రిపరేషన్‌ టిప్స్‌ ►కానిస్టేబుల్‌ పరీక్షకు సన్నద్ధమయ్యే అభ్యర్థుల పరీక్ష విధానాన్ని పూర్తిగా అర్థం చేసుకోవాలి. ఆ తర్వాత సరైన స్టడీ ప్లాన్‌ సిద్దం చేసుకోవాలి.  ► సిలబస్‌ను గురించిన అవగాహన పెంచుకోవాలి. ముఖ్యమైన టాపిక్స్‌ను గుర్తించాలి. ►గత ప్రశ్నపత్రాలను ఎక్కువగా ప్రాక్టీస్‌ చేయాలి. ► ఆన్‌లైన్‌ మాక్‌టెస్టులు రాయాలి. దీనిద్వారా పరీక్షలో ఎక్కడ పొరపాట్లు చేస్తున్నామో తెలుస్తుంది.  ►ఒత్తిడిని దూరం చేసుకుంటూ ప్రిపరేషన్‌ కొనసాగించాలి. అప్పుడే పరీక్షలో మంచి ప్రతిభ కనబరిచే అవకాశం ఉంటుంది.  ముఖ్యమైన సమాచారం దరఖాస్తు విధానం:  ఆన్‌లైన్‌ దరఖాస్తు చేసుకోవాలి. ►దరఖాస్తు చివరి తేదీ: 31.08.2021 ►పరీక్ష తేదీ: త్వరలో ప్రకటిస్తారు ►వెబ్‌సైట్‌: https://ssc.nic.in

బీటెక్‌లో చేరాలంటే..ఇంటర్మీడియెట్‌లో ఫిజిక్స్, మ్యాథమెటిక్స్, కెమిస్ట్రీ గ్రూప్‌ సబ్జెక్ట్‌లుగా.. ఉత్తీర్ణత సాధించాలనే అర్హత నిబంధన ఉన్న సంగతి తెలిసిందే! అందుకే..ఇంజనీరింగ్‌ లక్ష్యంగా చేసుకున్న లక్షల మంది విద్యార్థులు.. ఇంటర్‌ ఎంపీసీలో చేరుతుంటారు! ఆ అర్హత ఆధారంగా సదరు సబ్జెక్ట్‌లతో నిర్వహించే ఎంట్రన్స్‌ టెస్ట్‌లో.. విజయం సాధిస్తేనే ప్రస్తుతం బీటెక్‌లో అడుగుపెట్టే అవకాశం లభిస్తుంది! కానీ..తాజాగా ఏఐసీటీఈ(అఖిల భారత సాంకేతిక విద్యా మండలి)..  ఇక నుంచి బీటెక్‌లో చేరాలంటే..‘ఇంటర్‌లో మ్యాథమెటిక్స్, ఫిజిక్స్‌ చదవడం తప్పనిసరికాదు’ అనేలా ప్రకటన చేసింది. ఇదే ఇప్పుడు జాతీయ స్థాయిలో చర్చనీయాంశంగా మారింది! ఈ నేపథ్యంలో..  బీటెక్‌లో చేరేందుకు ఏఐసీటీఈ తాజాగా పేర్కొన్న అర్హతలు.. వాటì తో కలిగే సానుకూల, ప్రతికూల ప్రభావంపై విశ్లేషణాత్మక కథనం..  ‘చిన్న ఇల్లు కట్టాలన్నా.. లేదా కొత్తగా ఒక రహదారి నిర్మించాలన్నా.. సివిల్‌ ఇంజనీర్లకు ఫిజిక్స్‌ నైపుణ్యాలు ఎంతో అవసరం. సదరు నిర్మాణం చేపట్టే ప్రదేశంలో సాంద్రత, పటిష్టత వంటివి తెలుసుకోవాలంటే.. ఫిజిక్స్‌ నైపుణ్యాలతోనే సాధ్యం. ఈ స్కిల్స్‌ లేకుండా.. సివిల్‌ ఇంజనీరింగ్‌లో రాణించడం కష్టమే. ఒకవేళ ఫిజిక్స్‌ లేకుండా.. సివిల్‌ ఇంజనీరింగ్‌ చదివినా.. భవిష్యత్తులో ఇబ్బందులు తలెత్తడం ఖాయం’  – ఇది బీటెక్‌లో ఫిజిక్స్‌ నైపుణ్యాలపై విద్యావేత్తల అభిప్రాయం. ‘ప్రస్తుత పోటీ ప్రపంచంలో... ఇండస్ట్రీ 4.0 స్కిల్స్‌గా పేర్కొంటున్న ఏఐ, ఎంఎల్, ఐఓటీ, డేటా అనలిటిక్స్, రోబోటిక్స్, కోడింగ్, ప్రోగ్రామింగ్‌.. ఇలా ఎందులోనైనా ప్రతిభ చూపాలంటే.. మ్యాథమెటిక్స్‌ నైపుణ్యాలు తప్పనిసరి. కోడింగ్, ప్రోగ్రామింగ్‌లను రూపొందించేందుకు అల్గారిథమ్స్, స్టాటిస్టిక్స్, ప్రాబబిలిటీ, కాలిక్యులస్‌ వంటి వాటిలో బలమైన పునాది ఉండాలి’  –ఇది బీటెక్‌ ప్రవేశాల్లో మ్యాథమెటిక్స్‌ను ఐచ్ఛికం చేయడంపై నిపుణుల అభిప్రాయం. ...ఇలా ..ఒక్క సివిల్‌ ఇంజనీరింగ్, కంప్యూటర్‌ సైన్స్‌ అనే కాదు. ఇంజనీరింగ్‌లో సర్క్యూట్‌ బ్రాంచ్‌లుగా పిలిచే ఈసీఈ, ఈఈఈ, ఐటీ.. అదే విధంగా కోర్‌ బ్రాంచ్‌లుగా పేర్కొనే మెకానికల్, సివిల్‌.. అన్నింటిలోనూ మ్యాథమెటిక్స్, ఫిజిక్స్‌ సిద్ధాంతాల ఆధారంగా సమస్యలు పరిష్కరించే విధంగా ఇంజనీరింగ్‌ స్వరూపం ఉంటుంది.  రోబోటిక్స్‌.. ఫిజిక్స్‌ సూ త్రాల ఆధారంగా పనిచేస్తుంది. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో.. ఇంజనీ రింగ్‌లో ప్రవేశానికి ఇంటర్‌లో మ్యాథమెటిక్స్, ఫిజిక్స్‌లను చదవడం తప్పనిసరికాదనే ప్రకటన చర్చనీయాంశమైంది. 14 సబ్జెక్టుల జాబితా ఏఐసీటీఈ తాజాగా 2021–22 సంవత్సరానికి సంబంధించి బీటెక్, బీఆర్క్, బీప్లానింగ్‌ కోర్సుల అప్రూవల్‌ ప్రాసెస్‌ హ్యాండ్‌ బుక్‌ను విడుదల చేసింది. ఈ హ్యాండ్‌ బుక్‌లో పేర్కొన్న అర్హత ప్రమాణాల ప్రకారం–బీటెక్, బీఆర్క్, బీప్లానింగ్‌లో ప్రవేశానికి ఇంటర్‌లో మ్యాథ్స్, ఫిజిక్స్‌ తప్పనిసరిగా చదివుండాలనే నిబంధన తొలగించింది. అంతేకాకుండా.. 14 సబ్జెక్ట్‌లతో జాబి తా పేర్కొని.. ఈ సబ్జెక్ట్‌లలో ఏవైనా మూడు చదివితే.. బీటెక్‌లో ప్రవేశించేందుకు అర్హులేనని పేర్కొంది. అవి.. మ్యాథమెటిక్స్, ఫిజిక్స్,  కెమిస్ట్రీ,  కంప్యూటర్‌ సైన్స్, ఎలక్ట్రానిక్స్, ఇన్ఫర్మేషన్‌ టెక్నాలజీ,  బయాలజీ, ఇన్ఫర్మాటిక్స్‌ ప్రాక్టీసెస్, బయోటెక్నా లజీ, టెక్నికల్‌ ఒకేషనల్‌ సబ్జెక్ట్, ఆర్కిటెక్చర్, ఇంజనీరింగ్‌ గ్రాఫిక్స్, బిజినెస్‌ స్టడీస్, ఎంటర్‌ప్రెన్యూర్‌షిప్‌.   అయితే ఆయా రాష్ట్రాలు, యూనివర్సిటీలు బీటెక్‌ ప్రవేశాల్లో అర్హతలకు సంబంధించి తమ  ఈ 14 సబ్జెక్టుల  ప్రకటనకు కట్టుబడి ఉండాల్సిన అవసరం లేదని.. అర్హతల విషయంలో యూనివర్సిటీలకు, రాష్ట్రాలకు సొంత నిర్ణయం తీసుకునే అధికారం ఉందని ఏఐసీటీఈ స్పష్టం చేసింది.  ఆ సబ్జెక్ట్‌లు ఇంటర్‌లో?  ఏఐసీటీఈ పేర్కొన్న  14 సబ్జెక్ట్‌లు ఆయా రాష్ట్రాల బోర్డ్‌ల ఇంటర్మీడియెట్‌ తత్సమాన కోర్సుల్లో అందుబాటులో ఉన్నాయా? అనే ప్రశ్న కూడా తలెత్తుతోంది. వాస్తవానికి ప్రస్తుతం చాలా రాష్ట్రాలు తమ సొంత కరిక్యులంతో ఇంటర్మీ డియెట్‌ తత్సమాన కోర్సులను బోధిస్తున్నాయి. ఇంజనీరింగ్‌ ఔత్సాహిక అభ్యర్థుల కోసం ఇంటర్‌లో ఎంపీసీ గ్రూప్‌ అందిస్తున్నాయి. దీంతో ఏఐసీటీఈ తాజా నిర్ణయం పూర్తిగా సీబీఎస్‌ఈ +2 కరిక్యులంను దృష్టిలో పెట్టుకొని∙తీసు కున్నదనే అభిప్రాయం వ్యక్తమవుతోంది.  ఏఐసీటీఈ బీటెక్‌ ప్రవేశ అర్హతలు.. ముఖ్యాంశాలు ► ఇంటర్‌లో ఫిజిక్స్, మ్యాథ్స్‌ చదవకపోయినా బీటెక్‌లో చేరే అవకాశం. ►బీటెక్‌ మొదటి సంవత్సరంలో బ్రిడ్జ్‌ కోర్సుల ద్వారా ఫిజిక్స్, మ్యాథ్స్‌ నైపుణ్యాలు అందించొచ్చని సూచన. ►ఫిజిక్స్, మ్యాథ్స్‌లో పూర్తి స్థాయి అవగాహన లేకుండా ఇంజనీరింగ్‌లో రాణించడం కష్టమంటున్న నిపుణులు. ► ఇంజనీరింగ్‌లోని దాదాపు అన్ని బ్రాంచ్‌లలోనూ ఫిజిక్స్, మ్యాథమెటిక్స్‌ సిద్ధాంతాల ఆధారంగానే పట్టు సాధించాల్సిన ఆవశ్యకత. ►భవిష్యత్తులో జాబ్‌ మార్కెట్‌లో, ఉన్నత విద్య, విదేశీ విద్య పరంగా ఇబ్బందులు ఎదురయ్యే ప్రమాదం. ► రీసెర్చ్, డెవలప్‌మెంట్‌ కోణంలోనూ సైన్స్‌ రంగంలో పరిశోధనలు చేసే విషయంలో ఇబ్బందులు.   టెస్ట్‌ల ద్వారానే ప్రవేశాలు అర్హతల విషయంలో పలు మార్పులు చేసిన ఏఐసీటీఈ.. ప్రవేశాలు ఖరారు చేసేందుకు మాత్రం తప్పనిసరిగా ఎంట్రన్స్‌ టెస్ట్‌లు నిర్వహించాలని పేర్కొంది. వాటిల్లో విద్యార్థులు సాధించిన ర్యాంకు, మెరిట్‌ ఆధారంగానే బీటెక్‌లో ప్రవేశాలు కల్పించాలని స్పష్టం చేసింది.  సొంతంగా ఎంట్రన్స్‌లు ప్రస్తుతం దేశంలోని ఆయా రాష్ట్రాలు ఇంజనీరింగ్‌లో ప్రవేశాల కోసం సొంత ఎంట్రన్స్‌ టెస్ట్‌లు నిర్వహించి.. అందులో ప్రతిభ ఆధారంగా ప్రవేశాలు కల్పిస్తున్నాయి. ఈ ఎంట్రన్స్‌ టెస్ట్‌లకు అర్హత ఇంటర్‌ తత్సమాన కోర్సులో ఎంపీసీ ఉత్తీర్ణత. ఏఐసీటీఈ  ఆయా రాష్ట్రాల విచక్షణ మేరకే తమ సూచనలు పాటించొచ్చని పేర్కొంది. సొంతంగా ప్రవేశ పరీక్షలు నిర్వహించుకునే రాష్ట్రాలు అర్హతల విషయంలో స్వీయ నిబంధనలు రూపొందించొచ్చని తెలిపింది. దీంతో రాష్ట్రాల స్థాయిలో నిర్వహించే ఇంజనీరింగ్‌ ఎంట్రెన్స్‌ టెస్ట్‌లకు ఇంటర్‌ ఎంపీసీ ఉత్తీర్ణత నిబంధన కొనసాగే పరిస్థితి కనిపిస్తోంది.  ఇప్పటికే తెలంగాణ రాష్ట్ర ఉన్నత విద్యా మండలి.. ఈ ఏడాది  ఏఐసీటీఈ సంస్కరణలు అమలు చేయడం సాధ్యం కాదని పేర్కొంది. ఇప్పటికే తేదీలు ప్రకటిం చినందున ఎంసెట్‌నే కొనసాగిస్తామని స్పష్టం చేసింది.  బ్రిడ్జ్‌ కోర్సులతో కష్టమే బీటెక్‌లో చేరడానికి మ్యాథ్స్, ఫిజిక్స్‌లను  ఐచ్ఛికం అని పేర్కొ న్న ఏఐసీటీఈ.. విద్యార్థులు వాటికి సంబంధించిన బేసిక్‌ నైపు ణ్యాలు పొందేందుకు బీటెక్‌/బీఈ మొదటి సంవత్సరంలో బ్రిడ్జ్‌ కోర్సులు నిర్వహించొచ్చని సిఫార్సు చేసింది. ఈ బ్రిడ్జ్‌ కోర్సు లతో సదరు నైపుణ్యాలు లభిస్తాయా అంటే? కాదనే సమా ధానం వినిపిస్తోంది. వీటివల్ల ఆయా సబ్జెక్ట్‌లలోని ముఖ్యమైన అంశాల కాన్సెప్ట్‌లపై అవగాహన లభిస్తుందే తప్ప.. పూర్తి స్థాయి పట్టు సాధించడం కష్టమంటున్నారు. ఇంజనీరింగ్‌కు పునాదిగా భావించే మ్యాథ్స్‌లోని కాలిక్యులస్, ట్రిగ్నోమెట్రీ, జామెట్రీ, స్టాటిస్టిక్స్, ప్రాబబిలిటీ సహా పలు కీలకమైన టాపి క్స్‌ను; అదే విధంగా ఫిజిక్స్‌లో మ్యాగ్నటిజం, ఎలక్ట్రో మ్యా గ్నటిజం, థర్మో డైనమిక్స్, మెకానిక్స్‌ తదితర 20కు పైగా టాపి క్స్‌ను ఇంటర్‌లో రెండేళ్ల పాటు అభ్యసిస్తే తప్ప విద్యా ర్థులకు వాటిపై అవగాహన రావడంలేదు. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో కేవలం ఒకట్రెండు సెమిస్టర్లలో నిర్వహించే బ్రిడ్జ్‌ కోర్సు ద్వారా అవస రమైన నైపుణ్యాలు లభించడం కష్టమే అంటున్నారు నిపుణులు.  భవిష్యత్తులో సమస్యలు మ్యాథ్స్, ఫిజిక్స్‌పై పట్టు లేకుండా.. బీటెక్‌ పూర్తిచేసిన విద్యా ర్థులు.. పరిశోధనలు, ఆవిష్కరణల విషయంలో ఇబ్బందులు ఎదుర్కొంటారనే వాదన వినిపిస్తోంది. పర్యవసానంగా దేశంలో ఆర్‌ అండ్‌ డీ  కార్యకలాపాలపై ప్రతికూల ప్రభావం పడే ఆస్కారముంది. పీజీ స్థాయిలో.. సర్క్యూట్, కోర్‌ బ్రాంచ్‌ల విద్యార్థులకు మ్యాథ్స్, ఫిజిక్స్‌పై అవగాహన లేకుంటే రాణించడం కష్టమే అంటున్నారు. ఉదాహరణకు ఫిజిక్స్, మ్యాథ్స్‌ లేకుండా.. బీటెక్‌ పూర్తి చేసి.. ఎంటెక్‌లో వైర్‌లెస్‌ కమ్యూనికేషన్స్, ఆర్‌ఎఫ్‌ సిగ్నల్స్‌ వంటి సబ్జెక్ట్‌లలో రాణించడం ఎంతో కష్టమనే అభిప్రాయం వ్యక్తమవుతోంది.  విదేశీ విద్యకు  అమెరికా, కెనడా, ఆస్ట్రేలియా వంటి దేశాల్లో ఎంఎస్‌ కోర్సుల్లో చేరాలంటే.. పదో తరగతి నుంచి గ్రాడ్యుయేషన్‌ వరకూ.. మ్యాథ్స్, ఫిజిక్స్‌ సబ్జెక్ట్‌లు చదివుండాలనే నిబంధన  ఉంది. అంతేకాకుండా ఎంఎస్‌ కోర్సుల్లో ప్రవేశానికి ప్రామాణిక టెస్ట్‌గా పరిగణించే జీఆర్‌ఈలోనూ మ్యాథమెటిక్స్‌ ఆధారంగా ప్రశ్నలు అడుగుతున్నారు. మరికొన్ని విదేశీ యూనివర్సిటీలు.. జీఆర్‌ఈ సబ్జెక్ట్‌ టెస్ట్‌లను కూడా అర్హతగా పేర్కొంటున్నాయి. వీటికి సంబంధించి విద్యార్థులు పీజీ స్థాయిలో తాము చదవాల నుకుంటున్న స్పెషలైజేషన్స్‌కు అనుగుణంగా ఈ సబ్జెక్ట్‌ టెస్ట్‌లలో స్కోర్‌ సాధించాల్సి ఉంటుంది. అలాంటి సందర్భంలో మ్యాథ మెటిక్స్‌ సంబంధిత కోర్సులు చదవాలనుకునే విద్యార్థులు.. జీఆర్‌ఈ మ్యాథమెటిక్స్‌ సబ్జెక్ట్‌ టెస్ట్‌లో స్కోర్‌ సాధించాలి. ఈ సబ్జెక్ట్‌ టెస్ట్‌లో కాలిక్యులస్, అల్జీబ్రా, డిస్క్రీట్‌ మ్యాథమెటిక్స్‌ వంటి అంశాల నుంచి ప్రశ్నలు అడుగుతున్నారు. ఈ నైపుణ్యాలు పొందాలంటే.. ఇంటర్మీడియెట్‌లో ఎంపీసీ గ్రూప్‌ స్థాయిలో వీటిని అభ్యసిస్తేనే సాధ్యమనేది నిపుణుల అభిప్రాయం. జాబ్‌ మార్కెట్‌  మ్యాథ్స్, ఫిజిక్స్‌ లేకుండా.. బీటెక్‌ పూర్తి చేసిన విద్యార్థులు జాబ్‌ మార్కెట్‌లో నిలదొక్కుకోవడం కష్టమేనని అభిప్రాయం నెలకొంది. ఉదాహరణకు.. ప్రస్తుత టెక్నాలజీ యుగంలో ఆటోమేషన్‌ ఆధారిత కార్యకలాపాలు సాగుతున్నాయి. రోబో టిక్స్, డేటా అనలిటిక్స్, క్వాంటమ్‌ కంప్యూటింగ్, కోడింగ్, 3–డి డిజైన్‌ ప్రింటింగ్‌ వంటి వాటికి ప్రధాన్యం పెరుగుతోంది. ఈ విభాగాల్లో రాణించాలంటే.. ప్రోగ్రామింగ్, కోడింగ్‌ స్కిల్స్‌ కీలకం అవుతున్నాయి. వీటికి మ్యాథమెటిక్స్, ఫిజిక్స్‌లలో పట్టుతో పాటు అప్లికేషన్‌ నైపుణ్యాలు తప్పనిసరి. ఇలాంటి నైపుణ్యాలు ఇంటర్‌లో పూర్తి స్థాయిలో మ్యాథ్స్, ఫిజిక్స్‌ చదివిన వారికే లభిస్తాయని సబ్జెక్ట్‌ నిపుణులు అంటున్నారు. జేఈఈ పరిస్థితి ఏఐసీటీఈ తాజా నిర్ణయం అన్ని వర్గాలకు సాంకేతిక విద్యను అందుబాటులో తెచ్చే ఉద్దేశమే అయినప్పటికీ.. ఎన్‌ఐటీలు, ఐఐటీల్లో ప్రవేశానికి నిర్వహించే ఎంట్రెన్స్‌ టెస్టులైన జేఈఈ–మెయిన్స్, జేఈఈ–అడ్వాన్స్‌డ్‌లకు అర్హత నిబం ధనల విషయంలో సూచనలు చేయకపోవడం గమనార్హం. ఎన్‌ఐటీలు, ఐఐటీలు.. మ్యాథ్స్,ఫిజిక్స్, కెమిస్ట్రీ  తప్పనిసరి చేస్తూ ఎంట్రన్స్‌ టెస్ట్‌లు నిర్వహిస్తున్నాయి. కాబట్టి  ఇంజనీ రింగ్‌లో చేరాలనుకునే విద్యార్థులు.. ఇంటర్మీడియెట్‌ స్థాయిలో  ఎంపీసీనే ఎంచుకుంటారనే అభిప్రాయం వ్యక్తమవుతోంది. 

స్టెమ్‌.. (STEM - Science, Technology, Engineering, Mathematics) కోర్సులు. ఇవి నేటి టెక్నాలజీ యుగంలో ఎంతో ప్రాముఖ్యం సంతరించుకుంటున్న కోర్సులు! మరోవైపు ప్రపంచవ్యాప్తంగా స్టెమ్‌ నిపుణుల కొరత నెలకొంది. ఈ కోర్సుల పట్ల ఆసక్తి చూపుతున్న విద్యార్థుల సంఖ్య పెరుగుతున్నా... అందుకుతగ్గ ప్రోత్సాహం లభించట్లేదని తాజా సర్వే పేర్కొంది. అమెరికా మొదలు, అన్ని దేశాల్లోనూ ఇదే ధోరణి! మహిళా విద్యార్థుల్లో సైతం ‘స్టెమ్‌’ కోర్సులపై ఆసక్తి ఉన్నా.. లభించని తోడ్పాటు! తాజాగా అంతర్జాతీయంగా గ్లోబల్‌ టెక్నాలజీ అండ్‌ ఇంజనీరింగ్‌ సంస్థ ఎమర్సన్‌ నిర్వహించిన సర్వేలో ఈ విషయం వెల్లడైంది. ఈ నేపథ్యంలో మన దేశంలో స్టెమ్‌ కోర్సుల పరిస్థితి.. స్టెమ్‌ కోర్సులను అందిస్తున్న ప్రముఖ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు, వాటి ద్వారా లభించే అవకాశాలపై ప్రత్యేక కథనం.. స్టెమ్‌.. సైన్స్, టెక్నాలజీ, ఇంజనీరింగ్, మ్యాథమెటిక్స్‌.. ఇండస్ట్రీ అవసరాల పరంగా  అత్యంత కీలకమైనవి. సంస్థల్లో కార్యకలాపాలు సమర్థవంతంగా సాగడానికి, కొత్తకొత్త ప్రొడక్ట్స్‌ మార్కెట్‌లోకి తేవడానికి స్టెమ్‌ నిపుణుల సేవలు తప్పనిసరి. అందుకే  స్టెమ్‌ కోర్సుల్లో ప్రతిభ చూపిన వారికి జాబ్‌ మార్కెట్లో మంచి డిమాండ్‌ నెలకొంది. అదే సమయంలో ఈ కోర్సులపై ఆసక్తి చూపుతున్న విద్యార్థుల సంఖ్య సైతం ఏటా పెరుగుతోంది. కానీ, స్టెమ్‌ కోర్సుల విద్యార్థులు రాణించేందుకు అవసరమైన ప్రోత్సాహం, ఇండస్ట్రీ అవసరాలకు అనుగుణంగా శిక్షణ లభించడం లేదని తాజా సర్వే పేర్కొంది. పర్యవ సానంగా ఈ విభాగంలో పరిశ్రమలు స్కిల్‌ గ్యాప్‌ సమస్యను ఎదుర్కొంటున్నాయి. పెరుగుతున్న ఆసక్తి ఇటీవల కాలంలో స్టెమ్‌ కోర్సుల్లో చేరాలనే ఆసక్తి గణనీయంగా పెరుగుతోంది. అంతర్జాతీయంగా నెలకొన్న పరిస్థితులను పరిగణనలోకి తీసుకుంటే.. అగ్రరాజ్యంగా భావించే అమెరికాలో 60 శాతం మంది విద్యార్థులు స్టెమ్‌ కోర్సుల పట్ల ఆసక్తి చూపుతున్నారు. కానీ, వీరిలో 40 శాతం మంది తమకు సరైన ప్రోత్సాహకాలు లేవని పేర్కొనడం గమనార్హం.  మన దేశంలోనూ స్టెమ్‌ల్లోని ఇంజనీరింగ్, టెక్నాలజీ కోర్సుల పట్ల ఆసక్తి రెట్టింపు అవుతోంది. అదేవిధంగా సైన్స్, మ్యాథమెటిక్స్‌ కోర్సుల విషయంలో విద్యార్థులకు సరైన మార్గం నిర్దేశం లభించడంలేదు. జండర్‌ గ్యాప్‌ స్టెమ్‌ కోర్సుల అభ్యసనం పరంగా దేశంలో ఎదురవుతున్న మరో సమస్య.. జండర్‌ గ్యాప్‌(లింగ వివక్ష). మహిళా విద్యార్థులు నిరుత్సాహానికి గురవుతున్నారు. తాజా సర్వే ప్రకారం 41 శాతం మంది విద్యార్థినులు స్టెమ్‌ కెరీర్స్‌ పురుషుల కోసమే అనే అభిప్రాయంతో ఉన్నట్లు వెల్లడైంది.  మరో 44 శాతం మంది మహిళలు సైతం ఈ రంగంలో తమకు రోల్‌ మోడల్స్‌ లేరని, దాంతో స్టెమ్‌ కోర్సుల్లో చేరేందుకు ఒకటికి రెండుసార్లు ఆలోచించాల్సి వస్తోందన్నారు. తల్లిదండ్రులు కూడా స్టెమ్‌ కోర్సుల్లో అమ్మాయిలను చేర్పించేందుకు వెనుకాడుతున్నారు. ఈ విషయంలో ఇంజనీరింగ్‌ కోర్సులు కొంత ఫర్వాలేదు. కానీ సైన్స్, మ్యాథమెటిక్స్‌తో అమ్మాయిలకు పెద్దగా ఉపయోగంలేదనే భావన నేటికీ ఉంది. స్టెమ్‌తో ఉజ్వల భవిత వాస్తవానికి స్టెమ్‌లోని సైన్స్, టెక్నాలజీ, ఇంజనీరింగ్, మ్యాథమెటిక్స్‌.. ఈ  నాలుగింటిలో ఏ కోర్సు పూర్తిచేసుకున్నా.. ఉజ్వల భవిత ఖాయంగా కనిపిస్తోంది. ఇంజనీరింగ్, టెక్నాలజీ విభాగాలనే పరిశీలిస్తే.. ఉత్పత్తి రంగం మొదలు ఐటీ, ఆటోమేషన్‌ వరకు.. అవకాశాలు పుష్కలం. సైన్స్, మ్యాథమెటిక్స్‌ల్లో పీహెచ్‌డీ స్థాయి కోర్సులు పూర్తిచేస్తే విస్తృత ఉపాధి వేదికలు అందుబాటులోకి రావడం ఖాయం. కానీ, ఈ సబ్జెక్ట్‌లలో ఈ స్థాయి నిపుణులు లేక పరిశ్రమ వర్గాలు, పరిశోధన కేంద్రాలు స్కిల్‌ గ్యాప్‌ సమస్యను ఎదుర్కొంటున్నాయి. మార్గాలు అనేకం స్టెమ్‌ కోర్సులు అభ్యసించేందుకు అనేక మార్గాలు అందుబాటులో ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్, టెక్నాలజీకి సంబంధించి ఐఐటీలు, ఎన్‌ఐటీలు, ట్రిపుల్‌ ఐటీల్లో  కోర్సులు అభ్యసించే అవకాశముంది. సైన్స్‌ కోర్సుల అభ్యర్థులు.. ఐఐఎస్‌ఈఆర్, ఐఐఎస్‌సీ వంటి ప్రతిష్టాత్మక ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లలో సైన్స్‌ విభాగంలో బ్యాచిలర్‌ డిగ్రీ స్థాయి నుంచే రీసెర్చ్‌ వైపు అడుగులు వేసే వీలుంది.   స్కిల్‌ గ్యాప్‌.. ప్రధాన సమస్య స్టెమ్‌ కోర్సుల్లో చేరే వారి సంఖ్య పెరుగుతున్నప్పటికీ.. జాబ్‌ మార్కెట్లో స్కిల్‌ గ్యాప్‌ అనేది ప్రధాన సమస్యగా మారింది. అకడమిక్‌ స్థాయిలో సరైన సదుపాయాలు లేకపోవడం, ఇండస్ట్రీ వర్గాలు ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లతో కలిసి నడవకపోవడం ఇందుకు ముఖ్య కారణంగా కనిపిస్తోంది. తాజా సర్వే ప్రకారం కంపెనీలు తమ ఉద్యోగుల్లో స్టెమ్‌ నైపుణ్యాలు పెంపొందించేలా శిక్షణ ఇవ్వాలని 87 శాతం మంది పేర్కొనడం స్కిల్‌ గ్యాప్‌ సమస్యకు నిదర్శనంగా చెప్పొచ్చు. అక్కడా భారతీయ నిపుణులు వాస్తవానికి మన దేశం నుంచి విదేశాలకు వెళ్తున్న స్టెమ్‌ నిపుణుల సంఖ్య ఏటా  పెరుగుతోంది. తాజా గణాంకాల ప్రకారం అమెరికా మొదలు పలు దేశాల్లోని సంస్థల్లో పనిచేస్తున్న స్టెమ్‌ నిపుణుల్లో భారతీయుల సంఖ్య 20 నుంచి 30 శాతంగా ఉంది. ఈ నిపుణులు దేశంలోనే ఉండేలా ప్రోత్సాహకాలు అందించాలని పలువురు అభిప్రాయపడుతున్నారు. ఇలాంటి మేధో వలసలను అరికట్టే విధంగా చర్యలు తీసుకోవాలని సూచిస్తున్నారు. భవిష్యత్తుకు స్టెమ్‌ నిపుణులే పునాది ప్రస్తుతం దేశంలో జరుగుతున్న పరిశోధనల దృష్ట్యా.. భవిష్యత్తులో స్టెమ్‌ నిపుణులుæ దేశ ప్రగతికి పునాదులుగా నిలవనున్నారు. అందుకు తగ్గట్టుగా స్టెమ్‌ విద్యార్థులకు ప్రోత్సాహకాలు అందించాలని, స్కిల్‌ గ్యాప్‌ సమస్య తలెత్తకుండా చర్యలు తీసుకోవాలని నిపుణులు సూచిస్తున్నారు. సైన్స్, మ్యాథమెటిక్స్‌ వంటి అంశాల్లో పరిశోధనలు చేసే వారికి ఆర్థిక ప్రోత్సాహకాలు మరింత పెంచాలంటున్నారు. అదే విధంగా ఇంజనీరింగ్, టెక్నాలజీకి సంబంధించి నూతన నైపుణ్యాలు అందించే విధంగా ప్రత్యేక ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు, కోర్సులు ప్రారంభించాలని సూచిస్తున్నారు. ఇండస్ట్రీతో కలిసి స్టెమ్‌ విభాగాల్లో నెలకొన్న స్కిల్‌ గ్యాప్‌ సమస్య పరిష్కారానికి ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు, ఇండస్ట్రీ వర్గాలతో కలిసి పనిచేయాలనే అభిప్రాయం వ్యక్తమవుతోంది. కోర్సు ప్రారంభించే సమయంలో ఇండస్ట్రీ వర్గాలతో సంప్రదించి పరిశ్రమకు అవసరమైన నైపుణ్యాలను కరిక్యులంలో చేర్చాలి. అలాగే పరిశోధనల పరంగా జాయింట్‌ రీసెర్చ్‌ ప్రోగ్రామ్స్‌ చేపట్టడం, వాటిలో విద్యార్థులను భాగస్వాములను చేయడం ద్వారా   స్కిల్‌ గ్యాప్‌ సమస్యను అధిగమించే వీలుంది. ప్రోత్సాహకాలు అందించేలా స్టెమ్‌ కోర్సుల్లో చేరే మహిళా విద్యార్థులకు ప్రత్యేక ప్రోత్సాహకాలు అందించాలని నిపుణులు పేర్కొంటున్నారు. తల్లిదండ్రుల్లోనూ అవగాహన కల్పించి, ఆడ పిల్లలు సైతం స్టెమ్‌ విభాగాల్లో ముందంజలో నిలిచేలా చర్యలు తీసుకోవాలం టున్నారు. ఐఐటీల్లో మహిళల కోసం ప్రత్యేకంగా సూపర్‌ న్యూమరరీ కోటా పేరుతో సీట్లు కేటాయిస్తున్నప్పటికీ.. ఇతర ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు, కోర్సులకు కూడా వీటిని వర్తించాలనే అభిప్రాయం వినిపిస్తోంది. స్టెమ్‌ కోర్సులు.. సర్వే ముఖ్యాంశాలు ♦ దేశ అభివృద్ధిలో స్టెమ్‌ ఉద్యోగాలే కీలకమని చెప్పిన వారు– 84 శాతం. ♦ స్టెమ్‌ ఎడ్యుకేషన్‌ ముఖ్యం అన్నవారు–96% ♦ స్టెమ్‌ విభాగాల్లో మహిళా రోల్‌ మోడల్స్‌ లేకపోవడం కూడా సమస్యగా ఉందని చెప్పిన వారి సంఖ్య–44 శాతం. ♦ అమెరికాలో ప్రతి పది మందిలో ఆరుగురులో స్టెమ్‌ కోర్సుల పట్ల ఆసక్తి. కానీ, ప్రతి పది మందిలో నలుగురు  ఈ విభాగంలో సరైన ప్రోత్సాహం లేదని చెప్పారు. ఎలాంటి సందేహం లేదు స్టెమ్‌ కోర్సులతో అటు ఇండస్ట్రీకి, ఇటు విద్యా ర్థులకు ప్రయోజనాలు చేకూరుతుందనడంలో ఎలాంటి సందేహం లేదు. ఈ కోర్సుల్లో చేరే విద్యార్థుల సంఖ్య మ రింత పెరగాల్సిన అవ సరం ఉంది. ఇటీవల కాలంలో ఆసక్తి పెరుగుతున్న మాట వాస్తవమే. కానీ, మార్కెట్‌ అవసరాలను పరిగణనలోకి తీసుకుంటే.. ఇది తక్కువనే చెప్పాలి. దీనికి పరిష్కారం ఈ కోర్సుల పట్ల విద్యార్థుల్లో ముందు నుంచే అవగాహన కల్పించడం.– ప్రొఫెసర్‌ ఎం.జె.స్వామి, స్కూల్‌ ఆఫ్‌ కెమిస్ట్రీ, హెచ్‌సీయూ.


 కొద్ది రోజులుగా సరా (sarahah) యాప్‌ పేరు   మార్మోగుతోంది.  ఈజిప్ట్, సౌదీ అరేబియా దేశాల్లో విడుదలైన ఈ యాప్‌ అకస్మాత్తుగా భారత మార్కెట్‌లో హల్‌చల్‌ చే స్తూ.. చర్చనీయాంశంగా మారింది.  ఇంతకీ దీని కథేమిటో తెలుసా..?
 
 మెసెంజింగ్‌ యాప్‌
 సరా యాప్‌ మెసేజ్‌ సెండింగ్, రిసీవింగ్‌ కోసం రూపొందించినది. అలా అని జీమెయిల్‌ లాంటిది కాదు. మీ ప్రొఫైల్‌ను క్రియేట్‌ చేసుకుంటే దాన్ని చూసి మీకు ఎవరైనా ఫీడ్‌ బ్యాక్‌ పంపించే యూనిక్‌ ఫీచర్‌తో వచ్చిన యాప్‌. ఆకాశరామన్న ఉత్తరాల్లాగా అజ్ఞాత వ్యక్తి ఫీడ్‌బ్యాక్, కామెంట్స్‌ ఈ యాప్‌ ప్రత్యేకం. ఐవోఎస్, ఆండ్రాయిడ్‌ల్లో లభిస్తుంది.
 
 ఎలా పనిచేస్తుందంటే..?
 మెయిల్‌ ఐడీ, సోషల్‌ మీడియా అకౌంట్‌ మాదిరిగానే సరా ప్రొఫైల్‌ క్రియేట్‌ చేసుకోవాలి. దీన్ని ఎవరైనా చూసే విధంగా ఉంటుంది. అంతేకాక ఇతరులు లాగిన్‌ కావల్సిన అవసరం కూడా లేకుండా ప్రొఫైల్‌ను చూడటమే కాదు.. మెసేజ్‌లు కూడా పంపవచ్చు. అలాగే అవతలి వ్యక్తి లాగిన్‌ అయితే వాళ్ల మెసేజ్‌లను మీరు ట్యాగ్‌ చే సుకోవచ్చు. మీ ప్రొఫైల్‌ను ఆధారంగా చేసుకుని అవతలి వ్యక్తి మీకు కామెంట్స్‌ పంపవచ్చు. రిసీవర్‌ యాప్‌లోని ఇన్‌బాక్స్‌లో మీకు నచ్చిన మెసేజ్‌లు చూసుకోవచ్చు. వాటిని ఫ్లాగ్‌ చేసుకోవచ్చు లేదా తొలగించవచ్చు. సమాధానం కూడా ఇవ్వొచ్చు. నచ్చినవాటిని ఫేవరెట్‌గా పెట్టుకోవచ్చు.  
 
 భిన్నాభిప్రాయాలు
 తక్కువ సమయంలో ప్రజాదరణ సంపాదించినా ఈ యాప్‌ పనితీరుపై మాత్రం భిన్నాభిప్రాయాలు వ్యక్తమవుతున్నాయి. ప్రొఫైల్‌ను సెర్చ్‌ నుంచి తొలగించడం, ఆడియన్స్‌ను పరిమితం చేయడం, అనాథరైజ్‌ యూజర్లు మీ ప్రొఫైల్‌ను షేర్‌ చేయకుండా, లాగిన్‌ కాకుండా కామెంట్‌ చేయలేని విధంగా సెట్టింగ్స్‌ పెట్టుకోవచ్చు. అంటే కేవలం లాగిన్‌ అయిన వారు మాత్రమే కామెంట్‌ పెట్టగలుగుతారు. నెగిటివ్‌ కామెంట్‌ ఇచ్చే వ్యక్తులను బ్లాక్‌ చేయొచ్చు. ఇన్ని ఫీచర్లు ఉన్నా కూడా ప్రైవసీ విషయంలో ఇంకా శ్రద్ధ పెట్టాల్సి ఉందన్నది యూజర్ల అభిప్రాయం.
 
  


 జమిలి ఎన్నికలకు నీతి ఆయోగ్‌ సిఫారసు
 దేశంలో 2024 నాటికి లోక్‌సభతోపాటు అన్ని రాష్ట్రాల శాసన సభలకు ఒకేసారి ఎన్నికలు నిర్వహించాలని నీతి ఆయోగ్‌ సిఫారసు చేసింది. దీనికోసం కొన్ని రాష్ట్రాల శాసనసభల కాలాన్ని పొడిగించడమో/తగ్గించడమో చేయాలని, దేశ ప్రయోజనాల దృష్ట్యా ఇదేమంత పెద్ద విషయం కాదని నీతి ఆయోగ్‌ అభిప్రాయపడింది. ఆగస్టు 27న విడుదల చేసిన తన త్రైవార్షిక(2017–18 నుంచి 2019–20) ప్రణాళికలో పలు అంశాలను వెల్లడించింది.
 
 బార్‌కోడ్‌తో యుద్ధ వాహనాల ప్రారంభం
 సైన్యం అవసరాలకు అనుగుణంగా బార్‌కోడ్‌తో రూపొందించిన అత్యాధునిక బీఎంపీ–2 వాహనాలను ఆర్మీకి అందించే కార్యక్రమాన్ని రక్షణ శాఖ మంత్రి అరుణ్‌ జైట్లీ  ఆగస్టు 27న సంగారెడ్డి జిల్లా కంది మండలం ఎద్దుమైలారంలోని ఆయుధ కర్మాగారంలో ప్రారంభించారు. బార్‌కోడ్‌ ఆధారంగా వాహన ఉత్పత్తికి సంబంధించిన పూర్తి సమాచారం తెలుసుకోవచ్చు.
 
 ట్రిపుల్‌ తలాక్‌ చెల్లదన్న సుప్రీంకోర్టు
 ముస్లిం సమాజంలో ట్రిపుల్‌ తలాక్‌ ద్వారా విడాకులివ్వడం ఇకపై కుదరదని సుప్రీంకోర్టు తేల్చిచెప్పింది. ఇది చట్ట వ్యతిరేకమని, రాజ్యాంగ విరుద్ధమని స్పష్టం చేసింది. ఐదుగురు సభ్యుల రాజ్యాంగ ధర్మాసనం 3:2 మెజారిటీతో ఈ తీర్పు వెలువరించింది. ట్రిపుల్‌ తలాక్‌ను కొట్టివేస్తున్నట్లు ప్రధాన న్యాయమూర్తి జస్టిస్‌ జేఎస్‌ ఖేహర్‌ ఆగస్టు 22న 395 పేజీల తీర్పులో పేర్కొన్నారు. పునరాలోచన చేసుకునేందుకు ఆస్కారం లేని, క్షణాల్లో ఇచ్చేసే ట్రిపుల్‌ తలాక్‌ అంగీకార యోగ్యం కాదని సుప్రీం కోర్టు స్పష్టం చేసింది. ట్రిపుల్‌ తలాక్‌ ద్వారా విడాకులివ్వడం అత్యంత ఏక పక్షం, అహేతుకం, రాజ్యాంగ ఉల్లంఘన  అని పేర్కొంది.  
 
 దక్షిణాది రాష్ట్రాల మధ్య ‘విద్యుత్‌’ సహకారం
 దక్షిణాది రాష్ట్రాలు విద్యుత్‌ను పరస్పరం ఇచ్చి పుచ్చుకునేందుకు అంగీకరించాయి. దక్షిణాది రాష్ట్రాల విద్యుత్‌ కమిటీ(ఎస్‌ఆర్‌పీసీ) అధ్యక్షుడు, తెలంగాణ ట్రాన్స్‌కో సీఎండీ డి.ప్రభాకర్‌రావు అధ్యక్షతన కేరళ రాజధాని తిరువనంతపురంలో ఆగస్టు 22న ముగిసిన సమావేశంలో ఈ మేరకు అంగీకారం కుదిరింది.
 
 ఛత్తీస్‌గఢ్‌లో ఉచితంగా స్మార్ట్‌ ఫోన్లు
 ఛత్తీస్‌గఢ్‌లో 55 లక్షల స్మార్ట్‌ ఫోన్లను ఉచితంగా పంపిణీ చేయాలని ఆ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఆగస్టు 23న నిర్ణయించింది. ఈ పథకానికి సంచార్‌ క్రాంతి యోజన అని పేరు పెట్టారు.
 
 ఓబీసీ ఉప వర్గీకరణకు కేంద్రం నిర్ణయం
 కేంద్ర జాబితాలోని ఓబీసీ(ఇతర వెనకబడిన కులాలు) ఉప వర్గీకరణ చేపట్టాలని కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆగస్టు 23న నిర్ణయించింది. చైర్‌పర్సన్‌ను నియమించిన నాటి నుంచి 12 వారాల్లోపు ఈ కమిషన్‌ తన నివేదికను కేంద్ర ప్రభుత్వానికి సమర్పిస్తుంది. కాగా జాతీయ స్థాయిలో ఓబీసీ కేటగిరీలో క్రీమీలేయర్‌ గరిష్ట వార్షికాదాయ పరిమితిని రూ.6 లక్షల నుంచి రూ.8 లక్షలకు పెంచారు.  
 
 ఫుడ్‌ ప్రాసెసింగ్‌ పథకం పేరు మార్పు
 కేంద్ర ఫుడ్‌ ప్రాసెసింగ్‌ పథకానికి ప్రధానమంత్రి కిసాన్‌ సంపద యోజనగా పేరు మార్చేందుకు కేంద్ర కేబినెట్‌ ఆగస్టు 23న అంగీకరించింది. రూ.6,000 కోట్లు కేటాయించిన ఈ పథకం ద్వారా 2020 నాటికి 20 లక్షల మంది రైతులకు ప్రయోజనం కలుగుతుంది. 5.30 లక్షల కొత్త ఉద్యోగాలు అందుబాటులోకి వస్తాయి.
 
 దేశంలోనే తొలి విదేశ్‌ భవన్‌ ప్రారంభం
 ముంబైలో ఏర్పాటుచేసిన విదేశ్‌ భవన్‌ను విదేశీ వ్యవహారాల శాఖ మంత్రి సుష్మా స్వరాజ్‌  ఆగస్టు 27న ప్రారంభించారు. దేశంలో ఈ తరహా కార్యాలయం ఏర్పాటుకావడం ఇదే ప్రథమం. విదేశీ వ్యవహారాల శాఖకు సంబంధించి మహారాష్ట్రలో ఉన్న అన్ని కీలక కార్యాలయాలు విదేశ్‌ భవన్‌లో ఉంటాయి.
 
 డేరా సచ్చా సౌధా చీఫ్‌కు 20 ఏళ్ల జైలు శిక్ష
 డేరా సచ్చా సౌధా అధిపతి గుర్మీత్‌ రాం రహీం సింగ్‌కు సీబీఐ కోర్టు ఆగస్టు 28న 20 ఏళ్ల కఠిన కారాగార శిక్ష విధించింది. 2002 నాటి రెండు అత్యాచార కేసుల్లో(ఒక్కో కేసులో పదేళ్ల చొప్పున) శిక్ష విధిస్తూ న్యాయమూర్తి జగ్‌దీప్‌ సింగ్‌ తీర్పు వెలువరించారు. జైలు శిక్షతోపాటు ఒక్కో కేసుకు రూ.15 లక్షల చొప్పున మొత్తం రూ.30 లక్షల జరిమానా కూడా విధించారు.
 
 వ్యక్తిగత గోప్యత.. ప్రాథమిక హక్కు
 వ్యక్తిగత గోప్యత ప్రాథమిక హక్కు అని సుప్రీం కోర్టు ఆగస్టు 24న స్పష్టం చేసింది. వ్యక్తుల గౌరవప్రదమైన జీవితానికి ఈ హక్కు తప్పనిసరని తెలిపింది. ప్రస్తుత డిజిటల్‌ యుగంలో వ్యక్తిగత గోప్యతకు ప్రమాదం పొంచి ఉందని ఆందోళన వ్యక్తం చేసింది. ఇలాంటి విషయాల్లో ప్రభుత్వానికి ఉండే హక్కుల్ని, పరిమితుల్ని గుర్తుచేసింది. డిజిటల్‌ ప్రపంచంలో సమాచారాన్ని భద్రపరచాల్సిన జాగ్రత్తలన్నీ సూచించింది. ఈ మేరకు ప్రధాన న్యాయమూర్తి జస్టిస్‌ జె.ఎస్‌.ఖేహర్‌ నేతృత్వంలోని తొమ్మిది మంది న్యాయమూర్తుల రాజ్యాంగ ధర్మాసనం ఏకగ్రీవంగా తీర్పును వెలువరించింది.
 
 సివిల్‌ సర్వీసెస్‌ అధికారులకు జోన్ల వారీ కేడర్లు
 సివిల్‌ సర్వీస్‌ అధికారులకు కేడర్ల కేటాయింపునకు కేంద్ర ప్రభుత్వం నూతన విధానాన్ని ఖరారు చేసింది. సివిల్‌ సర్వీస్‌ అధికారుల్లో జాతీయ సమగ్రత భావనను పెంపొందించేందుకే ఈ నిర్ణయం తీసుకున్నట్లు పేర్కొంది. నూతన విధానం ప్రకారం ప్రస్తుతం దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న 26 కేడర్లను ఐదు జోన్లుగా విభజించారు. దీంతో ఐఏఎస్, ఐపీఎస్, ఐఎఫ్‌ఎస్‌ అధికారులు ఇకపై రాష్ట్రాలకు బదులు జోన్ల కేడర్లను ఎంపిక చేసుకోవాలి.
 
 క్రీడలు
 సింధుకి రజతం
 ప్రపంచ బ్యాడ్మింటన్‌ చాంపియన్‌షిప్‌లో భారత షట్లర్‌ పీవీ సింధు రజత పతకం కైవసం చేసుకుంది. గ్లాస్గో(స్కాట్లాండ్‌)లో ఆగస్టు 27న జరిగిన మహిళల సింగిల్స్‌ ఫైనల్లో జపాన్‌ క్రీడాకారిణి నోజొమి ఓకుహార చేతిలో సింధు ఓటమి చవిచూసింది. ఈ ఛాంపియన్‌షిప్‌లో సింధు పతకం సాధించడం ఇదో మూడోసారి. 2013, 14ల్లో కాంస్య పతకాలు పొందింది. మహిళల డబుల్స్‌ టైటిల్‌ను చెన్‌ క్వింగ్‌ చెన్, జియో విఫాన్‌ (చైనా) గెలుచుకోగా పురుషుల సింగిల్స్‌ టైటిల్‌ను విక్టర్‌ ఆక్సెల్స్‌న్‌ (స్వీడన్‌) గెలుచుకున్నాడు. మిక్స్‌డ్‌ డబుల్స్‌ టైటిల్‌ను మొహమ్మద్‌ ఆసన్, లిలియానా నట్సిర్‌ (ఇండోనేషియా) కైవసం చేసుకున్నారు.
 
 మేవెదర్‌ వరల్డ్‌ రికార్డులు
 అమెరికా స్టార్‌ ప్లేయర్‌ ఫ్లాయిడ్‌ మేవెదర్‌.. ప్రొఫెషనల్‌ బాక్సింగ్‌ కెరీర్‌లో అజేయంగా నిలిచిన ఏకైక వ్యక్తిగా చరిత్ర సృష్టించాడు. లాస్‌వేగాస్‌(అమెరికా)లో ఆగస్టు 27న జరిగిన జూనియర్‌ సూపర్‌ ఫైట్‌ బౌట్‌లో గెలుపొందడం ద్వారా ప్రొఫెషనల్‌ కెరీర్‌లో వరుసగా 50వ విజయాన్ని నమోదు చేశాడు. మేవెదర్‌ పోటీపడిన 50 బౌట్లలోనూ ఆయనే విజేత. 49 వరుస విజయాలతో అమెరికా హెవీ వెయిట్‌ ప్రొఫెనల్‌ బాక్సర్‌ రాకీ మర్సియానో పేరిట ఉన్న రికార్డును మేవెదర్‌ అధిగమించాడు. కాగా తాను మళ్లీ రింగ్‌లోకి దిగే అవకాశాలు లేవని మేవెదర్‌ ప్రకటించాడు.
 
 హామిల్టన్‌కు బెల్జియం గ్రాండ్‌ ప్రీ టైటిల్‌
 బెల్జియం ఫార్ములావన్‌ గ్రాండ్‌ ప్రీ టైటిల్‌ను లూయిస్‌ హామిల్టన్‌ సాధించాడు. ఆగస్టు 27న బెల్జియంలో జరిగిన రేసులో మెర్సిడెస్‌ జట్టు డ్రైవర్‌ హామిల్టన్‌ విజేతగా నిలిచాడు. 32 ఏళ్ల హామిల్టన్‌(బ్రిటన్‌)కు ఇది ఓవరాల్‌గా 58వ విజయం.
 
 వార్తల్లో వ్యక్తులు
 సుప్రీంకోర్టు చీఫ్‌ జస్టిస్‌గా దీపక్‌ మిశ్రా
 సుప్రీంకోర్టు 45వ ప్రధాన న్యాయమూర్తిగా జస్టిస్‌ దీపక్‌ మిశ్రా ఆగస్టు 28న బాధ్యతలు స్వీకరించారు. జస్టిస్‌ జేఎస్‌ ఖేహర్‌ పదవీ కాలం ముగియడంతో నూతన చీఫ్‌ జస్టిస్‌గా దీపక్‌ మిశ్రా చేత రాష్ట్రపతి రామ్‌నాథ్‌ కోవింద్‌ ప్రమాణం చేయించారు. మిశ్రా ఈ పదవిలో 13 నెలలు కొనసాగుతారు.
 
 కరెంట్‌ అఫైర్స్‌
 మూడు క్షిపణులను పరీక్షించిన ఉత్తర కొరియా
 ఉత్తర కొరియా మూడు బాలిస్టిక్‌ క్షిపణులను ప్రయోగించినట్లు అమెరికా సైనిక అధికారులు ఆగస్టు 26న పేర్కొన్నారు. పసిఫిక్‌ సముద్ర తూర్పు జలాల్లో ఈ ప్రయోగాలు నిర్వహించిందని తెలిపారు. మొదటి రెండు విఫలమవడంతో మూడోది ప్రయోగించినట్లు చెప్పారు. 250 కిలోమీటర్ల దూరంలోని లక్ష్యాలపై ప్రయోగించే ఈ మూడు క్షిపణులు తేలికపాటివే అన్నారు.
 
 నేపాల్‌తో ఎనిమిది ఒప్పందాలు
 నేపాల్‌ ప్రధానమంత్రి షేర్‌ బహదూర్‌ దేవుబా భారత పర్యటనలో ఆగస్టు 24న ప్రధాని నరేంద్ర మోదీతో సమావేశమయ్యారు. తమ గడ్డపై భారత వ్యతిరేక కార్యకాలాపాలను ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ అనుమతించబోమని పునరుద్ఘాటించారు. ఈ సందర్భంగా ఇరు దేశాల మధ్య ఎనిమిది ఒప్పందాలు కుదిరాయి. ఇందులో మాదకద్రవ్యాల రవాణాకు కళ్లెం వేయడం, భూకంప అనంతర పునర్నిర్మాణ చర్యలతోపాటు వివిధ అంశాల్లో పరస్పర సహకారానికి సంబంధించిన ఒడంబడికలు ఉన్నాయి.
 
 అవార్డులు
 2017 క్రీడా పురస్కారాలు
 2017 ఏడాదికి క్రీడా పురస్కారాలను కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆగస్టు 22న ప్రకటించింది. వీటిని ఆగస్టు 29న రాష్ట్రపతి భవన్‌లో ప్రదానం చేశారు. ఇద్దరికి ‘రాజీవ్‌ ఖేల్‌రత్న’, ఏడుగురికి ‘అర్జున’, మరో ఏడుగురికి ‘ద్రోణాచార్య’, ముగ్గురుకి ‘ధ్యాన్‌చంద్‌’ పురస్కారాలు అందజేసింది. భారత పారా అథ్లెట్‌ దేవేంద్ర జఝరియాకు దేశ అత్యున్నత క్రీడా పురస్కారం రాజీవ్‌ ఖేల్‌రత్న దక్కింది. రియో పారాలింపిక్స్‌లో జావెలిన్‌ త్రోయర్‌ దేవేంద్ర జఝరియా రెండు స్వర్ణాలు గెలుపొందాడు. 25 ఏళ్ల ఖేల్‌రత్న అవార్డుల చరిత్రలో ఈ పురస్కారాన్ని ఓ  పారాలింపియన్‌ అందుకోవడం ఇదే తొలిసారి. దశాబ్ద కాలానికి పైగా భారత హాకీకి సేవలందిస్తున్న మాజీ కెప్టెన్‌ సర్దార్‌ సింగ్‌కు కూడా ఖేల్‌రత్న దక్కింది.
 
 ∙ రాజీవ్‌ ఖేల్‌రత్న: దేవేంద్ర జఝరియా
 (పారా అథ్లెటిక్స్‌), సర్దార్‌ సింగ్‌ (హాకీ) ∙అర్జున: జ్యోతి సురేఖ(ఆర్చరీ), సాకేత్‌ మైనేని(టెన్నిస్‌), ఖుష్బీర్‌ కౌర్, రాజీవ్‌ (అథ్లెటిక్స్‌), ప్రశాంతి(బాస్కెట్‌ బాల్‌), దేవేంద్రోసింగ్‌(బాక్సింగ్‌); పుజారా, హర్మన్‌ ప్రీత్‌ కౌర్‌(క్రికెట్‌); ఒయినమ్‌ బెంబెందేవి(ఫుట్‌బాల్‌), చౌరాసియా (గోల్ఫ్‌), సునీల్‌(హాకీ), జస్వీర్‌ సింగ్‌ (కబడ్డీ), ప్రకాశ్‌ నంజప్ప(షూటింగ్‌), ఆంథోనీ అమల్‌రాజ్‌ (టేబుల్‌ టెన్నిస్‌), మరియప్పన్‌ తంగవేలు, వరుణ్‌ భటి (పారా అథ్లెటిక్స్‌), సత్యవర్త్‌ కడియన్‌ (రెజ్లింగ్‌).
 
 ద్రోణాచార్య: డాక్టర్‌ ఆర్‌.గాంధీ (అథ్లెటిక్స్‌), హీరానంద్‌ కటారియా (కబడ్డీ), జీఎస్‌వీ ప్రసాద్‌(బ్యాడ్మింటన్‌), బ్రిజ్‌ భూషన్‌ మహంతి(బాక్సింగ్‌), రోహన్‌లాల్‌(రెజ్లింగ్‌), రాఫెల్‌(హాకీ), సంజయ్‌ చక్రవర్తి(షూటింగ్‌). ధ్యాన్‌చంద్‌: భూపిందర్‌ సింగ్‌(అథ్లెటిక్స్‌), సయ్యద షాహిద్‌ హకీం(ఫుట్‌బాల్‌), సుమరాయ్‌ టకే(హాకీ).


 భారతదేశం విభిన్న మతాలు, సంస్కృతులు, జాతులు, భాషలు, కులాలు, తెగలు, భౌగోళిక ప్రత్యేకతలకు నిలయం. దేశంలో ఉన్న వైవిధ్యాలు, వైరుధ్యాలు ప్రపంచంలో మరెక్కడా కనిపించవు. ఈ వైవిధ్యాల వల్ల దేశంలో జాతీయ సమైక్యతతో కూడిన సమగ్ర అభివృద్ధిని సాధించడం పాలకులకు సవాలుగా మారింది. దేశంలో సామాజిక నిర్మితి మత, కుల ప్రాతిపదికపై ఉండటం వల్ల జాతీయ సమైక్యతకు అనేక సవాళ్లు ఎదురవుతున్నాయి.
 
 జాతీయ సమైక్యత అనేది ఒక ప్రబలమైన మానసిక భావోద్వేగం. ఒక ప్రాంతంలో కొన్నేళ్లపాటు జీవించినప్పుడు ఆ ప్రాంతం పట్ల మమకారం, ప్రేమ, అనుబంధం ఏర్పడతాయి. అలాంటి సందర్భాల్లో జాతి, మత, కుల, లింగ, ప్రాంత భేదాలు లేకుండా మనమంతా భారతీయులమనే విశాల, ఉదాత్త భావోద్వేగం కలుగుతుంది. దేశం పట్ల ఉన్న ఇలాంటి భావజాలాన్ని జాతీయ సమైక్యత అంటారు. మాజీ రాష్ట్రపతి సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్‌ అభిప్రాయం ప్రకారం జాతీయ సమైక్యత అనేది ప్రజాబాహుళ్య ఆలోచనల పరంపర నుంచి వెలువడే మేధో కాంతి వంటిది. జాతీయ సమైక్యత  అనేది రాజకీయ, ఆర్థిక, సాంఘిక, సాంస్కృతిక మనోవైజ్ఞానిక రంగాలకు సంబంధించింది. అలాగే ఆయా రంగాల్లో ప్రజలందరి మధ్య సత్సంబంధాలను ఏర్పరచే ఒక బృహత్తర కార్యభావం.
 
 జాతీయ సమైక్యతకు అవరోధాలు/సమస్యలు జాతీయ సమైక్యతకు ఎదురవుతున్న అవరోధాలు లేదా సమస్యలను కింది విధంగా పేర్కొనవచ్చు. అవి..మతతత్వం: భారతదేశం అనేక మతాలకు నిలయం. భారత రాజ్యాంగం అన్ని మతాల పట్ల సమాన గౌరవం, తటస్థ వైఖరి కలిగి ఉంటుంది. మత స్వేచ్ఛను రాజ్యాంగం ప్రాథమిక హక్కుగా గుర్తించింది. అల్ప సంఖ్యాక వర్గాలకు ప్రత్యేక హక్కులను కల్పించింది. అయితే దేశంలో పలు మతాల మధ్య గల భేదాల ఆధారంగా మతతత్వాన్ని ఒక రాజకీయవాదంగా ఉపయోగించుకోవడం వల్ల అది మతమౌఢ్యానికి దారితీసింది.
 
 చారిత్రకంగా పరిశీలిస్తే మన దేశంలో బ్రిటిష్‌ పాలనా కాలంలోనే మత గుర్తింపులు ప్రస్ఫుటంగా వెలుగులోకి వచ్చాయి. బ్రిటిష్‌ వారి కాలంలో మత ప్రాతిపదికన ఏర్పాటైన సంస్థలు, ప్రత్యేక ఓటర్లు, బ్రిటిష్‌ వారి విభజించు–పాలించు విధానం, మహ్మద్‌ అలీ జిన్నా ప్రతిపాదించిన ద్విజాతి సిద్ధాంతం మొదలైన వాటి ఫలితంగా భారత్‌ రెండు దేశాలుగా విడిపోయింది (పాకిస్థాన్‌ విడిపోవడం). ఈ విభజన ఒక విషాద ఘటనగా మిగిలిపోయింది. ఈ సందర్భంలో వేలాది మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు. ఆ తర్వాత జరిగిన రాజకీయ పరిణామాల్లో మత ప్రాతిపదికన ప్రజలను సమీకరించే ప్రయత్నం జరిగింది. ఓటు బ్యాంకు రాజకీయాల వల్ల ప్రజల్లో మత విభజన స్పష్టంగా గోచరిస్తుంది. ఉత్తరప్రదేశ్, పంజాబ్, బిహార్, గుజరాత్, మహారాష్ట్రల్లో మతపరమైన హింస జరుగుతూనే ఉంది. ఇందిరాగాంధీ హత్యానంతరం సిక్కు వ్యతిరేక సంఘర్షణలు, అలాగే బాబ్రీ మసీదు సంఘటన, గుజరాత్‌లో జరిగిన మత ఘర్షణలు దేశ సమైక్యతకు సవాలుగా మారాయి.
 
 కులతత్వం
 భారత సమాజంలో అనేక కులాలు, ఉపకులాలు ఉన్నాయి. కులపరమైన ప్రత్యేకతలు, కుల సంఘీభావం ఉండటం సమంజసమే. అయితే అది కులతత్వంగా పరిణమించినప్పుడు జాతి సమైక్యతకు ప్రమాదంగా మారుతోంది. కుల తత్వమంటే ఒక కులం పట్ల మరొక కులం ఈర్ష్య, ద్వేషం, పక్షపాతంతో కూడిన ప్రవర్తన.
 
 అధికారం కోసం రాజకీయ పార్టీలు కులాన్ని ఒక సాధనంగా ఉపయోగించుకుంటున్నాయి. తద్వారా సమాజం కుల ప్రాతిపదికన విడిపోతోంది. అది దేశ ఐక్యత, సమగ్రతకు సవాలుగా పరిణమిస్తోంది.  
 
 ఉగ్రవాదం, తీవ్రవాదం
 ఇటీవలి కాలంలో ఇవి అంతర్జాతీయ సమస్యలుగా పరిణమించాయి. భారత్‌తో పాటు చాలా దేశాలు ఈ సమస్యతో సతమతమవుతున్నాయి. ఉగ్రవాదం, తీవ్రవాదం పదాలకు నిర్వచనాలు వేరైనా వాటి ప్రభావం మాత్రం సమాజంపై ఎక్కువగా ఉంటోంది. భారతదేశంలోని ప్రధాన నగరాల్లో ముఖ్యంగా ముంబై, ఢిల్లీ, హైదరాబాద్‌లలో జరుగుతున్న బాంబు పేలుళ్లు, కశ్మీర్‌లో నిత్యం జరిగే అల్లర్లు భారత ఐక్యతకు, సమగ్రతకు ప్రధాన సవాళ్లుగా పరిణమించాయి.
 
 నేరమయ రాజకీయాలు
 ఆధునిక వ్యవస్థలో ప్రజాస్వామ్యానికి తీవ్ర సవాలుగా మారిన అంశం రాజకీయ ప్రక్రియ నేరమయం కావడం. 1993లో ఎన్‌ఎన్‌ వోహ్రా కమిటీ ఈ అంశంపై సా«ధికారిక నివేదిక ఇచ్చింది. కొందరు రాజకీయ నాయకులు, మాఫియా కుమ్మక్కై భూముల ఆక్రమణ, చట్టవ్యతిరేక కార్యకలాపాలకు పాల్పడుతున్నారు.
 
 అసోసియేషన్‌ ఫర్‌ డెమొక్రటిక్‌ రిఫార్మ్స్‌ అనే స్వచ్ఛంద సంస్థ కేంద్ర ఎన్నికల సంఘం నుంచి సేకరించిన సమాచారం ఆధారంగా పలు వివరాలను వెల్లడించింది. 2014 లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో పోటీ చేసిన సుమారు 5380 మంది అభ్యర్థులు ఇచ్చిన అఫిడవిట్లలో 17% మందిపై నేరారోపణలు, 10% మందిపై తీవ్ర నేరారోపణలు ఉన్నాయి. రాష్ట్రాల వారీగా పరిశీలిస్తే ఉత్తరప్రదేశ్‌లో 30%, మహారాష్ట్రలో 26%, బిహార్‌లో 16%, ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణల్లో 11% మంది అభ్యర్థులపై నేరారోపణలున్నాయి. ప్రజాస్వామ్యంలో రాజ్యాంగ పాలనకు ఇది పెను సవాలుగా మారింది.
 
 ప్రాంతీయ తత్వం
 మితిమీరిన ప్రాంతీయ తత్వం దేశ ఐక్యతకు, సమగ్రతకు ప్రమాదం. రాజ్యాంగం అమల్లోకి వచ్చే సమయానికి ప్రాంతీయ ఉద్యమాలు భాష, సంస్కృతుల పరిరక్షణకు మాత్రమే పరిమితమై ఉండేవి. భాషా ప్రయుక్త రాష్ట్రాల ఏర్పాటుతో ఈ సమస్య సమసిపోయింది. ఆ తర్వాతి కాలంలో అంటే 1975 తర్వాత ప్రాంతీయ ఉద్యమాలు ఆర్థిక సమానత్వం కోసం వచ్చాయి. ఆర్థికంగా వెనకబడిన ప్రాంతాలు ఇతర ప్రాంతాల ఆధిపత్యానికిలోనై సాంస్కృతిక ప్రత్యేకతను కోల్పోతాయి. మొదట్లో ఈ ఉద్యమాలకు సంబంధించి వాటి న్యాయమైన సమస్యలను పరిష్కరించే ప్రయత్నం జరిగినా తర్వాత వాటిని అణగదొక్కే యత్నం జరిగింది. దీంతో అవి శాంతిభద్రతలు, ఐక్యత, సమగ్రతలకు తద్వారా రాజ్యాంగ అమలుకు సవాలుగా మారాయి. అలాగే గిరిజనులు, దళితులు, పేద రైతులు, కార్మికులు వివిధ సంఘాల ఆధ్వర్యంలో ఉద్యమాల్లో పాల్గొంటున్నారు. ఇలాంటివి దేశంలో ఏదో ఒక చోట తలెత్తుతున్నాయి. వాటిని పరిష్కరించడం లేదా అణచివేయడం వల్ల మరికొన్ని కొత్త సమస్యలు వస్తున్నాయి.
 
 ముగింపు
 జాతీయ సమైక్యతకు ఎదురవుతున్న సమస్యలను విశాల దృక్పథంతో పరిశీలిస్తే వాటిలో ప్రధాన మైనవి ఆర్థిక సమస్యలని స్పష్టమవుతుంది. ఆర్థిక వెనకబాటుతనం, పేదరికం వివిధ రూపాల్లో వేర్పాటువాదానికి, భూమి పుత్రుల భావానికి దారితీస్తుంది. తద్వారా ప్రాంతీయ, ఉపప్రాంతీయ భావజాలం బలపడుతూ ఉంది. మౌలిక సమస్యలైన పేదరికం, నిరుద్యోగం, సాంఘిక వివక్షతలు, తీవ్రవాద, ఉగ్రవాదాలకు కారణంగా మారాయి. అందువల్ల సంతులిత ఆర్థికాభివృద్ధిపై ప్రభుత్వాలు దృష్టి సారించాలి. ప్రజలు జాతీయ భావాలను పెంపొందించుకోవాలి. ఈ మేరకు  విద్యను సార్వత్రికం చేయాలి.
 
 జాతీయ సమైక్యతను పెంపొందించే మార్గాలు
 ప్రజల్లో మత, ప్రాంతీయ భావాలను రెచ్చగొట్టే కార్యక్రమాలకు రాజకీయ పార్టీలు దూరంగా ఉండాలి.
 
 జాతి, కుల, భాషా భేదాలను ప్రోత్సహించకూడదు.
 
 మత సమస్యలను పరిష్కరించేందుకు రాజ్యాంగేతర ఆందోళన పద్ధతులను అనుమతించకూడదు.
 
 రాజకీయ ప్రయోజనాల కోసం అధికారాన్ని ఉపయోగించకూడదు.
 
 పాఠ్యాంశాల్లో మతతత్వ అంశాలను తొలగించాలి.
 
 జాతీయ సమైక్యతను పెంపొందించడానికి ప్రత్యేక కార్యక్రమాలు, సమావేశాలు ఏర్పాటు చేయాలి.


 ‘చాంపియన్స్‌ ఆఫ్‌ ఛేంజ్‌’లోచ ప్రధాని ప్రసంగం
 నీతి ఆయోగ్‌ నేతృత్వంలో ఆగస్టు 17న ‘చాంపియన్స్‌ ఆఫ్‌ ఛేంజ్‌’ పేరిట నిర్వహించిన కార్యక్రమంలో ప్రధాని మోదీ ప్రసంగించారు. ప్రభుత్వ చర్యలు, కార్యక్రమాలతోనే నవ భారత నిర్మాణం జరగదని, ప్రతి భారతీయుడూ మార్పు కోసం శ్రమించాలని పిలుపునిచ్చారు. ఢిల్లీలో జరిగిన ఈ సమావేశంలో 200 మంది యువ స్టార్టప్‌ వాణిజ్యవేత్తలు పాల్గొన్నారు. సాఫ్ట్‌ పవర్, ఇంక్రెడిబుల్‌ ఇండియా 2.0, విద్య– నైపుణ్యాభివృద్ధి, ఆరోగ్యం–పౌష్టికాహారం, డిజిటల్‌ ఇండియా, 2022 నాటికి నవ భారత నిర్మాణం తదితర ఇతివృత్తాలతో ప్రజెంటేషన్‌ ఇచ్చారు.
 
 డిజిటల్‌ పోలీస్‌ పోర్టల్‌ సేవలు ప్రారంభం
 డిజిటల్‌ పోలీస్‌ పోర్టల్‌(డీపీపీ)ని కేంద్ర హోం మంత్రి రాజ్‌నాథ్‌సింగ్‌ ఆగస్టు 21న ప్రారంభించారు. నేరాలు, నేరస్థులపై నిఘా నెట్‌వర్క్‌ వ్యవస్థలు (సీసీటీఎన్‌ఎస్‌) అనే ప్రాజెక్టులో భాగంగా దీన్ని రూపొందించారు. నేరాలు, నేరస్థుల వివరాలతో జాతీయ సమాచార నిధి ఏర్పాటే సీసీటీఎన్‌ఎస్‌ లక్ష్యం. ఈ పోర్టల్‌ ద్వారా దేశవ్యాప్తంగా ఆన్‌లైన్‌లో ఫిర్యాదుల నమోదు, వివరాల ధ్రువీకరణ, అభ్యర్థనలు తదితర సేవలు అందుబాటులో ఉంటాయి. వీటితోపాటు 11 శోధన సదుపాయాలను, 46 నివేదికలను రాష్ట్ర పోలీస్‌ విభాగాలు, కేంద్ర ప్రభుత్వ దర్యాప్తు, పరిశోధన సంస్థలు పొందొచ్చు. సీసీటీఎన్‌ఎస్‌ సమాచార నిధిలో ఇప్పటివరకు ఏడు కోట్ల నేరాలకు సంబంధించిన వివరాలను పొందుపరిచారు.      
 
 బిహార్‌ వరదల్లో 98 మంది మృతి
 బిహార్‌లో వరదల వల్ల ఆగస్టు 18 నాటికి 98 మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు. 15 జిల్లాలకు చెందిన 93 లక్షల మంది నిరాశ్రయులయ్యారు. 2.13 లక్షల మంది 504 సహాయక శిబిరాల్లో తలదాచుకున్నారు. జాతీయ రహదారులతోపాటు 124 రోడ్లు ధ్వంసమయ్యాయి. 70 మంది ఆర్మీ సిబ్బంది, 114 ఎన్‌డీఆర్‌ఎఫ్, 92 ఎస్‌డీఆర్‌ఎఫ్‌ బోట్ల సాయంతో రెస్క్యూ ఆపరేషన్‌ నిర్వహిస్తున్నారు.
 
 ఉత్కళ్‌ ఎక్స్‌ప్రెస్‌ రైలు ప్రమాదంలో 22 మంది మృతి
 ఉత్కళ్‌ ఎక్స్‌ప్రెస్‌ రైలు ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని ముజఫర్‌నగర్‌ జిల్లా ఖత్‌లి వద్ద ఆగస్టు 19న పట్టాలు తప్పడంతో 22 మంది మరణించారు. 156 మంది గాయపడ్డారు. ఈ ప్రమాదానికి మానవ తప్పిదమే కారణమని ఆ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం పేర్కొంది.  
 
 అమెరికా నుంచి భారత్‌కు
 తొలిసారిగా ముడి చమురు దిగుమతి
 ప్రపంచంలో మూడో అతి పెద్ద ముడి చమురు దిగుమతిదారు అయిన భారత్‌ తొలిసారిగా అమెరికా నుంచి ముడి చమురును దిగుమతి చేసుకుంటోంది. మొదటి దఫా రవాణా ఆగస్టు 8–14 మధ్య మొదలైంది. ఇండియన్‌ ఆయిల్‌ కార్పొరేషన్‌ (ఐఓసీ) కొనుగోలు చేసిన ఈ చమురు సెప్టెంబర్‌లో భారత్‌కు చేరనుంది. ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ జూన్‌లో అమెరికాలో పర్యటించినప్పుడు ఇరు దేశాలు ఇంధన రంగంలో సహకరించుకోవాలని నిర్ణయించడంతో చమురు కొనుగోలు మొదలైంది.
 
  ఇందులో భాగంగా ఐఓసీ అమెరికా నుంచి 1.6 మిలియన్‌ బ్యారెళ్ల చమురును కొనుగోలు చేసింది. దీంతో అగ్ర రాజ్యం నుంచి చమురును దిగుమతి చేసుకుంటున్న దేశాల జాబితాలో ఇప్పుడు భారత్‌ కూడా చేరింది. దక్షిణ కొరియా, జపాన్, చైనా, థాయ్‌లాండ్, ఆస్ట్రేలియా, తైవాన్‌ ఇప్పటికే అమెరికా నుంచి ముడి చమురును దిగుమతి చేసుకుంటున్నాయి. పెట్రోలియం ఎగుమతి దేశాల సంస్థ(ఒపెక్‌).. ముడి చమురు ఉత్పత్తిలో కోత విధించడంతో ధరలు పెరిగాయి. దీంతో మధ్య ప్రాచ్య దేశాల నుంచి చమురును దిగుమతి చేసుకుంటున్న దేశాలు ఇతర ప్రాంతాల నుంచి చమురు కొనుగోలును ప్రారంభించాయి.
 
 కరెంట్‌ అఫైర్స్‌
 అత్యంత నివాసయోగ్య నగరంగా మెల్‌బోర్న్‌
 ప్రపంచంలో అత్యంత నివాసయోగ్య నగరంగా ఆస్ట్రేలియాలోని మెల్‌బోర్న్‌ ఎంపికైంది. ఆస్ట్రియా రాజధాని వియన్నా, కెనడాలోని వాంకోవర్, టొరంటో, కల్గరీ.. వరుసగా రెండు, మూడు, నాలుగు, ఐదు స్థానాల్లో నిలిచాయి. మొత్తం 140 నగరాల్లో స్థిరత్వం, ఆరోగ్య సేవలు, సంస్కృతి, పర్యావరణం, విద్య, మౌలిక వసతులు తదితర 30 అంశాల ఆధారంగా సర్వే చేశారు. ఎకనమిస్ట్‌ ఇంటెలిజెన్స్‌ యూనిట్‌ (ఈఐయూ) నిర్వహించిన ఈ అధ్యయన ఫలితాలను ఆగస్టు 17న న్యూయార్క్‌లో విడుదల చేశారు.
 
 ‘బాల మేధావి’ రాహుల్‌ దోశి
 బ్రిటన్‌లోని టీవీ చానల్‌ 4 నిర్వహించిన చైల్డ్‌ జీనియస్‌ క్విజ్‌ పోటీల్లో భారత సంతతికి చెందిన రాహుల్‌ దోశి విజేతగా నిలిచాడు. ఆగస్టు 19న నిర్వహించిన ఈ పోటీలో రాహుల్‌ 162 ఐక్యూ (ఇంటలిజెంట్‌ కోయిషెంట్‌) స్కోర్‌ సాధించాడు. ఇది అల్బర్ట్‌ ఐన్‌స్టీన్, స్టీఫెన్‌ హాకింగ్‌ ఐక్యూల కన్నా ఎక్కువ.
 
 అమెరికా, దక్షిణ కొరియా సంయుక్త సైనిక విన్యాసాలు
 అమెరికా, దక్షిణ కొరియా సంయుక్త వార్షిక సైనిక విన్యాసాలు ఆగస్టు 21న ప్రారంభమయ్యాయి. తమ ప్రాంతంలో ఉద్రిక్తతలు పెరుగుతాయన్న ఉత్తర కొరియా అభ్యంతరాల మధ్యే ఈ విన్యాసాలు జరగడం గమనార్హం. వేలాది మంది సైనికులు ఈ ఉల్చి–ఫ్రీడం గార్డియన్‌ సంయుక్త సైనిక కసరత్తు నిర్వహించారు. దక్షిణ కొరియాలో రెండు వారాల పాటు సాగే ఈ విన్యాసాల్లో క్షేత్ర స్థాయిలో కాల్పులు, యుద్ధ ట్యాంకుల విన్యాసాలు వంటివేవీ లేకుండా కంప్యూటర్ల ఆధారంగా సాధన జరుగుతుంది. వీటిలో సుమారు 17,500 మంది అమెరికా సైనికులు, 50 వేల మంది దక్షిణ కొరియా సైనికులు పాల్గొంటారు. కాగా ఇవి రక్షణాత్మక విన్యాసాలేనని, ద్వీపకల్పంలో ఉద్రిక్తతల్ని రెచ్చగొట్టేవి కాదని దక్షిణ కొరియా అధ్యక్షుడు మూన్‌ జేఇన్‌ పేర్కొన్నారు.
 
 అమెరికాలో 99 ఏళ్ల తర్వాత సంపూర్ణ సూర్యగ్రహణం
 అమెరికాలో ఆగస్టు 21న సంపూర్ణ సూర్యగ్రహణం ఏర్పడింది. ఒరెగాన్‌(పశ్చిమ తీరం)లోని లింకన్‌ బీచ్‌లో మొదలైన ఈ గ్రహణం 14 రాష్ట్రాల ద్వారా సాగింది. దీని వల్ల 70 కిలోమీటర్ల వెడల్పు ప్రాంతం చీకటిమయమైంది. అగ్రరాజ్యంలో దాదాపు 99 ఏళ్ల తర్వాత సంభవించిన ఈ సంపూర్ణ సూర్యగ్రహణం సుమారు 90 నిమిషాల పాటు కొనసాగింది.     
    
 స్పెయిన్‌ ఉగ్రదాడిలో 13 మంది మృతి
 స్పెయిన్‌లోని ప్రముఖ పర్యాటక ప్రాంతం బార్సిలోనాలోని లాస్‌ రాంబ్లాస్‌లో ఆగస్టు 17న ఓ వ్యాను పర్యాటకులపైకి దూసుకుపోవడంతో 13 మంది మరణించారు. 50 మందికిపైగా గాయపడ్డారు. ఇది ఉగ్రవాదుల దాడి అని పోలీసులు ధ్రువీకరించారు.
 
 రోదసీలోకి చేరిన తొలి సూపర్‌ కంప్యూటర్‌
 మొట్టమొదటి సూపర్‌ కంప్యూటర్‌ (స్పేస్‌ బర్నో కంప్యూటర్‌) ఆగస్టు 16న అంతర్జాతీయ అంతరిక్ష కేంద్రానికి చేరింది. ఈ ప్రయోగాన్ని ఆగస్టు 7న ఫ్లోరిడాలోని కేప్‌కెనవారాల్‌లో నిర్వహించారు. స్పేస్‌ ఎక్స్‌ సంస్థకు చెందిన 2,900 కిలోల మానవ రహిత రవాణా వ్యోమ నౌక డ్రాగన్‌ ఈ సూపర్‌ కంప్యూటర్‌ను మోసుకెళ్లింది. ఇప్పటికే రోదసీలో ఉన్న వ్యోమగాములకు ఈ నౌక ఆహారం, ప్రత్యేక దుస్తులను కూడా తీసుకెళ్లినట్లు నాసా పేర్కొంది. సూపర్‌ కంప్యూటర్‌ను హ్యూలెట్‌ ఎయాకార్డ్‌ సంస్థ రూపొందించింది. ఇది స్పేస్‌ ఎక్స్‌కు సంబంధించి 12వ అంతరిక్ష ప్రయోగం. ఈ సూపర్‌ కంప్యూటర్‌ అంతరిక్షంలోని ప్రతికూల వాతావరణంలో పనిచేయగలదా లేదా అనే అంశాన్ని పరిశోధకులు పరీక్షించనున్నారు.
 
 నౌకాదళంలోకి ఉభయచర యుద్ధనౌక
 నేల పైన, సముద్రంలోనూ పోరాడగల ఉభయచర యుద్ధనౌక ఆగస్టు 21న భారత నౌకాదళంలో చేరింది. ఈ అధునాతన ల్యాండింగ్‌ క్రాఫ్ట్‌ యుటిలిటీ (ఎల్‌సీయూ) ద్వారా యుద్ధ ట్యాంకులను, ఇతర భారీ ఆయుధ వ్యవస్థలను, సైనిక బలగాలను యుద్ధ రంగానికి రవాణా చేయొచ్చు. దీన్ని కోల్‌కతాలోని గార్డెన్‌ రీచ్‌ షిప్‌ బిల్డర్స్‌ అండ్‌ ఇంజనీర్స్‌ సంస్థ స్వదేశీ పరిజ్ఞానంతో రూపొందించింది. ఈ యుద్ధ నౌక అండమాన్‌ దీవుల్లో విధులు నిర్వర్తిస్తుంది. ఈ శ్రేణికి చెందిన మరో ఆరు నౌకలు నిర్మాణంలో ఉన్నాయి. ఇవి వచ్చే రెండేళ్లలో నౌకాదశంలో చేరనున్నాయి.
 
 ఉమెన్‌ హెల్ప్‌ లైన్‌ 181 ప్రారంభం
 తెలంగాణలో మహిళల భద్రత కోసం ప్రత్యేకంగా ఏర్పాటు చేసిన 24 గంటల హెల్ప్‌ లైన్‌ నంబర్‌ 181ను ఆగస్టు 19న ప్రారంభించారు. వేధింపులు, దాడులకు గురైన మహిళలు హెల్ప్‌లైన్‌కు ఫోన్‌ చేసి సాయం కోరవచ్చు. ఫోన్‌ చేసిన మహిళలకు సఖీ కేంద్రాలు, అంబులెన్స్, ఆసుపత్రులు, పోలీస్‌ స్టేషన్ల ద్వారా సేవలందించేందుకు ప్రభుత్వం చర్యలు తీసుకుంటుంది. ఆపదలో ఉన్నవారికి తాత్కాలిక వసతి కూడా కల్పిస్తారు.


 ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ప్రయాణ, పర్యాటక రంగం.. అత్యంత ప్రాధాన్యత గల పరిశ్రమగా రూపొందింది. పర్యాటక రంగ అభివృద్ధి.. రవాణా, వసతి, పర్యాటకులను ఆకర్షించడం, మార్కెటింగ్, ప్రభుత్వ నియంత్రణ తదితర అనేక అంశాలపై ఆధారపడి ఉంది. పర్యాటక రంగం.. విదేశీ మారక ద్రవ్య ఆర్జన ద్వారా సంపదను సృష్టిస్తున్న నేపథ్యంలో ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ప్రభుత్వాలు ఈ రంగాన్ని ప్రోత్సహిస్తున్నాయి. స్మిత్‌ (1995) అభిప్రాయంలో పర్యాటక రంగ పరిశ్రమ ముఖ్య లక్షణం.. శ్రమ సాంద్రత.ఈ పరిశ్రమ ఉపాధి అవకాశాలను పెంపొందిస్తుంది.
 
 ఒకే ఆదాయ స్థాయి, పెట్టుబడి మూలధనం వద్ద వ్యవసాయం, ఆటోమొబైల్, పెట్రోకెమికల్‌ రంగాల్లో కల్పించే ఉపాధి కంటే ప్రయాణ, పర్యాటక రంగంలో కల్పించే ఉపాధి అధికంగా ఉంటుంది. ప్రయాణ, పర్యాటక రంగం.. నైపుణ్యం లేని, మధ్యస్థ నైపుణ్యాలున్న, పూర్తిస్థాయి నైపుణ్యాలున్న శ్రామికులకు ఉపాధి అవకాశాలు కల్పిస్తోంది. ప్రపంచ ప్రయాణ, పర్యాటక మండలి (World Travel and Tourism Council )..‘ప్రయాణ, పర్యాటక రంగ ఆర్థిక ప్రభావం–2017’ పేరుతో విడుదల చేసిన నివేదికలో 185 దేశాల్లోని పరిస్థితులను వివరించింది.
 
 ప్రపంచ ప్రయాణ, పర్యాటక మండలి నివేదిక (2017)
 ఐక్యరాజ్యసమితి 2017ని ‘ఇంటర్నేషనల్‌ ఇయర్‌ ఆఫ్‌ సస్టెయినబుల్‌ టూరిజం ఫర్‌ డెవలప్‌మెంట్‌’గా వర్ణించింది. ప్రపంచంలోని పెద్ద ఆర్థిక రంగాల్లో ఒకటైన ప్రయాణ, పర్యాటక రంగం ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉపాధి కల్పనతోపాటు ఎగుమతుల పెంపు, సంపద సృష్టికి దోహదపడుతోంది. ఇది ఆర్థిక, సాంఘిక, సాంస్కృతిక, పర్యావరణ, వారసత్వ విలువల పెంపునకు దోహదపడగలదని భావించవచ్చు. ప్రపంచవ్యాప్తంగా తీవ్రవాద కార్యకలాపాలు, రాజకీయ అస్థిరత్వ పరిస్థితులు ఉన్నప్పటికీ 2016లో ప్రత్యక్ష స్థూల దేశీయోత్పత్తి వృద్ధికి 3.1 శాతాన్ని తన వాటాగా అందించడంతో పాటు 60 లక్షల నికర అదనపు ఉద్యోగాలను సృష్టించింది.
 
  మొత్తంమీద ఈ రంగం 2016లో 7.6 ట్రిలియన్‌ డాలర్ల ఆదాయాన్ని (ప్రపంచ జీడీపీలో 10.2 శాతాన్ని) అందించడంతోపాటు 29.20 కోట్ల మందికి మందికి ప్రత్యక్షంగా, పరోక్షంగా ఉపాధి కల్పించింది. ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రతి 10 ఉద్యోగాల్లో ఒక ఉద్యోగాన్ని ఈ రంగం తన వాటాగా కలిగి ఉంది. మొత్తం ప్రపంచ ఎగుమతుల్లో ఈ రంగం వాటా 6.6 శాతం కాగా ప్రపంచ సేవల ఎగుమతుల్లో ఈ రంగం వాటా 30 శాతంగా నమోదైంది. 2017 వార్షిక నివేదిక 185 దేశాలు, ప్రపంచవ్యాప్తంగా 26 ప్రాంతాల్లో 2016లో ఈ రంగంలో జరిగిన అభివృద్ధితోపాటు వచ్చే పదేళ్లలో అభివృద్ధి అంచనాలను వెల్లడించింది.
 
 వృద్ధి దిశగా పర్యాటకం
 2016తో పోల్చితే 2017లో ప్రపంచ ప్రయాణ, పర్యాటక రంగ వృద్ధి 2.1 శాతం ఉండగలదని అంచనా. 2016లో ఈ రంగం ప్రత్యక్షంగా 10.87 కోట్ల మందికి ఉపాధి కల్పించింది. మొత్తం ఉపాధిలో ఈ రంగం వాటా 3.6 శాతం. 2017–27 మధ్య కాలంలో ఈ రంగంలో సగటు ఉపాధి వృద్ధిని 2.2 శాతంగా అంచనా వేశారు. 2017లో ప్రత్యక్ష, పరోక్ష ఉపాధి వృద్ధి 1.9 శాతంగా, 2027 నాటికి సగటు సాంవత్సరిక ఉపాధి వృద్ధి 2.5 శాతంగా ఉండగలదని అంచనా.
 
 గత ఆరేళ్లుగా ప్రయాణ, పర్యాటక రంగంలో వృద్ధి ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థ వృద్ధి రేటును (2.5 శాతాన్ని) అధిగమించింది. 2016లోనూ ప్రయాణ, పర్యాటక రంగ వృద్ధి.. వరల్డ్‌ ట్రావెల్, టూరిజం కౌన్సిల్‌ రూపొందించిన ‘ప్రయాణ, పర్యాటకం – ఆర్థిక ప్రభావం 2017’ నివేదిక ప్రకారం మొత్తం 185 దేశాల్లోని 116 దేశాలు సాధించిన సగటు వార్షిక వృద్ధి కన్నా ఎక్కువ. ఆయా దేశాల్లో ఆర్థిక, వ్యాపార సేవలు; తయారీ, పౌర సేవలు; రిటైల్, పంపిణీ, రవాణా రంగం సాధించిన వృద్ధి కన్నా ప్రయాణ, పర్యాటక రంగం సాధించిన వృద్ధి అధికం.
 
 2017లోనూ ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థలో సంపద, ఉపాధి కల్పనకు ప్రయాణ, పర్యాటక రంగం దోహదపడగలదని నివేదిక పేర్కొంది. ప్రత్యక్ష ప్రయాణ, పర్యాటక రంగ జీడీపీ వృద్ధి 2016లో 3.1 శాతం కాగా 2017లో 3.8 శాతానికి పెరగగలదని అంచనా. దీర్ఘకాలంలో ఈ రంగంలో పెట్టుబడి, అభివృద్ధి ఇదేవిధంగా కొనసాగితే ప్రయాణ, పర్యాటక రంగంలో వృద్ధి పటిష్టంగా ఉండగలదని నివేదిక స్పష్టం చేసింది.
 
 ప్రపంచ ప్రయాణ, పర్యాటక రంగ ప్రగతి – అంచనాలు
 2016లో ప్రపంచ జీడీపీకి ప్రయాణ, పర్యాటక రంగం ప్రత్యక్ష వాటాగా 2,306 బిలియన్‌ డాలర్లను అందించగా జీడీపీలో ఈ రంగం మొత్తం వాటా 7,613.3 బిలియన్‌ డాలర్లుగా నమోదైంది. విజిటర్‌ ఎక్స్‌పోర్ట్స్‌ 1,401.5 బిలియన్‌ డాలర్లు, వ్యాపార వ్యయం 1,153.6 బిలియన్‌ డాలర్లు, మూలధన పెట్టుబడి 806.5 బిలియన్‌ డాలర్లుగా నమోదైంది.
 
  2016లో ప్రపంచ స్వదేశీ వ్యయంలో ప్రయాణ, పర్యాటక రంగ వాటా 4.8 శాతం. కాగా లీజర్‌ స్పెండింగ్‌లో 2.3 శాతం, వ్యాపార వ్యయంలో 0.7 శాతం, మూలధన పెట్టుబడిలో 4.4 శాతం వాటాను ప్రయాణ, పర్యాటక రంగం నమోదు చేసుకుంది.
 
 2017లో ప్రపంచ జీడీపీలో ప్రయాణ, పర్యాటక రంగ ప్రత్యక్ష వాటాలో వృద్ధి 3.8 శాతం. జీడీపీలో ఈ రంగం మొత్తం వాటాలో వృద్ధి 3.6 శాతంగా; మొత్తం ఉపాధికి సంబంధించి ప్రత్యక్ష వాటాలో 2.1 శాతంగా; ఉపాధిలో ఈ రంగం మొత్తం వాటాలో వృద్ధి 1.9 శాతంగా నమోదు కాగలదని అంచనా.
 
 2017లో ప్రయాణ, పర్యాటక రంగం స్వదేశీ వ్యయంలో 3.7 శాతం. లీజర్‌ స్పెండింగ్‌లో 3.9 శాతం. వ్యాపార వ్యయంలో 4 శాతం. మూలధన పెట్టుబడిలో 4.1 శాతం వృద్ధిని ఈ రంగం నమోదు చేసుకుంటుందని అంచనా.
 
 2027లో ప్రపంచ జీడీపీలో ప్రయాణ, పర్యాటక రంగ ప్రత్యక్ష వాటాలో వృద్ధి 4 శాతం, మొత్తం ఉపాధికి సంబంధించి ప్రత్యక్ష వాటాలో వృద్ధి 2.2 శాతంగా నమోదు కాగలదని అంచనా.
 
 2027లో ప్రయాణ, పర్యాటక రంగానికి సంబంధించి స్వదేశీ వ్యయంలో వృద్ధి 3.9 శాతం, లీజర్‌ స్పెండింగ్‌లో 4.1 శాతం, వ్యాపార వ్యయంలో 3.7 శాతం, మూలధన వ్యయంలో ఈ రంగం 4.5 శాతం వృద్ధిని నమోదు చేసుకుంటుందని అంచనా.
 
 2016లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా మొత్తం పెట్టుబడిలో ప్రయాణ, పర్యాటక రంగ పెట్టుబడి 4.4 శాతం (806.5 బిలియన్‌ డాలర్లు)గా నమోదైంది. 2017లో ఈ రంగం పెట్టుబడిలో 4.1 శాతం, రానున్న పదేళ్ల కాలంలో సగటున 4.5 శాతం పెరుగుదల ఉండగలదని అంచనా.
 
  మొత్తం ఎగుమతుల్లో విజిటర్‌ ఎక్స్‌పోర్ట్స్‌ 2016లో 6.6 శాతం కాగా 2017లో ఈ మొత్తంలో 4.5 శాతం, 2017–27 మధ్య కాలంలో సగటున 4.3 శాతం పెరుగుదల ఉండగలదని అంచనా.
 
 n  2011లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా అంతర్గత సందర్శకుల వినియోగం 4143.4 బిలియన్‌ డాలర్లు కాగా 2016లో 4976.1 బిలియన్‌ డాలర్లకు పెరిగింది. 2017లో ఈ మొత్తం 5169.8 బిలియన్‌ డాలర్లుగా, 2027లో 7635.1 బిలియన్‌ డాలర్లుగా ఉండగలదని అంచనా.
 
 2016లో మొత్తం ఎగుమతుల్లో విజిటర్‌ ఎక్స్‌పోర్ట్స్‌ వాటా 6.6 శాతం కాగా 2017లో విజిటర్‌ ఎక్స్‌పోర్ట్స్‌లో వృద్ధి 4.5 శాతంగా, 2027లో 4.3 శాతంగా ఉండగలదని అంచనా.
 
 2011లో ప్రపంచంలోని ప్రభుత్వాల ఉమ్మడి వ్యయంలో వృద్ధి 1.4 శాతంగా, 2016లో 3.7 శాతంగా నమోదైంది. ఈ వ్యయంలో వృద్ధి 2017లో 2.6 శాతంగా, 2027లో 2.5 శాతంగా ఉండగలదని అంచనా.


 జీవ సాంకేతిక శాస్త్రం అంటే ఏమిటి? దాని పరిధి, ప్రయోజనాలను వివరించండి?
 
 మానవాళి మనుగడకు, సంక్షేమానికి  అవసరమైన ఉత్పత్తులను తయారు చేయడం కోసం సూక్ష్మజీవుల ధర్మాలను, వాటి వల్ల కలిగే ఉపయోగాలను లేదా కణాలు, వాటిలోని భాగాలను పారిశ్రామిక స్థాయిలో వినియోగించుకొనే విజ్ఞానమే జీవ సాంకేతిక శాస్త్రం.
 
 (లేదా)
 సూక్ష్మజీవులను లేదా వాటి శరీర భాగాలను ఉపయోగించి మానవజాతికి ఉపయోగకరమైన ఉత్పత్తులను తయారుచేసే సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ‘జీవసాంకేతిక శాస్త్రం’ లేదా ‘బయోటెక్నాలజీ’ అంటారు. ఈ పదాన్ని మొదటిసారిగా కార్ల్‌ ఎరిక్‌ (1919) అనే శాస్త్రవేత్త ఉపయోగించాడు.
 
 పరిధి: పెరుగుతున్న జనాభాకు అనుగుణంగా అధిక దిగుబడినిచ్చే, వ్యాధి నిరోధకత కలిగిన వంగడాల అభివృద్ధికి, వ్యాక్సిన్ల తయారీకి, అధిక స్థాయిలో ఔషధాలు, రసాయనాలు, జీవ ఎరువులు, బయోపెస్టిసైడ్‌ల ఉత్పత్తికి జీవసాంకేతిక శాస్త్రం ఉపయోగపడుతుంది.
 
 జీవసాంకేతిక శాస్త్ర  ప్రయోజనాలు వైద్యశాస్త్రంలో...
 మానవ హార్మోన్లయిన ఇన్సులిన్, పెరుగుదల హార్మోన్, ఇంటర్‌ఫెరాన్‌ వంటి వాటిని జెనెటిక్‌ ఇంజనీరింగ్‌ ప్రక్రియ ద్వారా వాణిజ్య పరంగా ఉత్పత్తి చేయడం.
 
 పోలియో, మశూచి, హెపటైటిస్‌–బి, డిఫ్తీరియా వంటి వ్యాధులను నియంత్రించే అధునాతన వ్యాక్సిన్ల తయారీ.
 
 సూక్ష్మజీవులను ఉపయోగించి విటమిన్లు  ఉత్పత్తి చేయడం.
 
 సూక్ష్మజీవ నాశకాలైన పెన్సిలిన్, ఎరిథ్రోమైసిన్‌ వంటి యాంటీ బయాటిక్‌లను వాణిజ్య స్థాయిలో తక్కువ ధరకు ఉత్పత్తి చేయడం.
 
 వ్యాధులను గుర్తించే ఈజ్చీజnౌట్టజీఛి జుజ్టీటను ఉత్పత్తి చేయడం. ఉదా: ఎయిడ్స్‌ టెస్ట్‌ కిట్, మలేరియా టెస్ట్‌ కిట్, వైడల్‌ టెస్ట్‌ కిట్, గర్భనిర్ధారణ టెస్ట్‌ కిట్‌ మొదలైనవి.
 
 వ్యవసాయ రంగంలో జీవ సాంకేతిక శాస్త్రం
 అధిక దిగుబడినిచ్చే వరి, గోధుమ, పండ్లు, కూరగాయలు, ఇతర వంగడాలు, హైబ్రిడ్‌ విత్తనాలను ఉత్పత్తి చేయొచ్చు.
 
  వ్యాధి నిరోధక శక్తి కలిగిన వంగడాలను ఉత్పత్తి చేయొచ్చు ఉదా: ఆ్ట పత్తి, ఆ్ట వంకాయ.
 
 అధిక పోషక విలువలు కలిగిన పంటలు ఉత్పత్తి చేయొచ్చు. ఉదా: గోల్డెన్‌ రైస్‌ (విటమిన్‌–ఎ).
 
 వైరస్, కీటక, గుల్మనాశక నిరోధకతతో పాటు మంచి పోషక విలువలను కలిగిన వందలాది పరివర్తిత మొక్కలను ఉత్పత్తి చేయొచ్చు.
 
 జీవ ఎరువులు, జీవ కీటక నాశినులను, కృత్రిమ విత్తనాలను ఉత్పత్తి చేయొచ్చు.
 
  పరిశ్రమల్లో జీవ సాంకేతిక శాస్త్రం
 జీవ సాంకేతిక శాస్త్రం సహాయంతో వాణిజ్యపరంగా సూక్ష్మజీవులు, మొక్కలు, జంతువులు వంటి వాటి నుంచి పారిశ్రామిక స్థాయిలో ఎంజైమ్‌లను ఉత్పత్తి చేస్తున్నారు.
 
 జంతు ఎంజైమ్‌లు: లైపేజ్, ట్రిప్సిన్, రెన్నట్‌...
 వృక్ష ఎంజైమ్‌లు: పపైన్, ప్రోటియేజ్, అమైలేజ్‌..
 
 సూక్ష్మజీవుల నుంచి∙లభించే ఎంజైమ్‌లు: గ్లూకోజ్, ఐసోమెరేజ్, ఆల్ఫా అమైలేజ్, ప్రోటియేజ్‌. ఈ ఎంజైమ్‌లను డిటర్జెంట్లు, పిండి పదార్థాలు, బీర్, వైన్, మందుల పరిశ్రమల్లో వినియోగిస్తున్నారు. ఉదా: మాంసాన్ని మృదువుగా ఉంచడానికి పపైన్‌ ఎంజైమ్, తోళ్లను మెత్తబరచడానికి ప్రోటియేజ్‌ను, జున్ను ఉత్పత్తికి రెన్నట్‌ను, ఆహార పదార్థాలకు రుచి తేవడానికి మోనో సోడియం గ్లుటామేట్‌ వంటివి వాడుతున్నారు.
 
 విటమిన్లు, హార్మోన్లు, ఆమైనో ఆమ్లాలను ఉత్త్పత్తి చేయొచ్చు.
 
 కృత్రిమ తీపి పదార్థాలను కూడా పారిశ్రామికంగా తయారు చేయొచ్చు.
 
 ఆహార రంగంలో
 అధిక పోషక విలువలు కలిగిన ఏక కణ ప్రొటీన్లను ( Single cell protein) ఉత్పత్తి చేయొచ్చు. ఉదా: స్పైరులినా.
 
 ప్రొటీన్లు, విటమిన్లు, ఖనిజలవణాలు, ఆవశ్యక అమైనో ఆమ్లాలు పుష్కలంగా లభించే పుట్టగొడుగులను పారిశ్రామిక స్థాయిలో ఉత్పత్తి చేయొచ్చు.
 
 అధిక దిగుబడినిచ్చే జన్యు పరివర్తిత వంగడాలను ఉత్పత్తి చేయొచ్చు. ఉదా: ఆ్టవంకాయ, ఎఝసోయా, ఎఝ మొక్కజొన్న మొదలైనవి.
 
 నేర పరిశోధనలో జీవ సాంకేతిక శాస్త్రం
 D.N.A  ఫింగర్‌ ప్రింటింగ్‌ సహాయంతో నేర నిర్ధారణ చేయొచ్చు. అలాగే జీవుల ఆవిర్భావం, వర్గీకరణ మొదలైన వాటి గురించి తెలుసుకోవచ్చు.
 
 పర్యావరణంలో జీవ సాంకేతిక శాస్త్రం
 బయోమైనింగ్, బయోరెమిడియేషన్‌ పద్ధతుల ద్వారా పర్యావరణాన్ని శుభ్రపర్చొచ్చు. కాలుష్యాన్ని తగ్గించే సూక్ష్మజీవులను ఉత్త్పత్తి చేయొచ్చు.
 
 బయోగ్యాస్, వర్మి కంపోస్ట్, బయోఫెర్టిలైజర్స్‌ వంటి పర్యావరణ హిత పద్ధతులను అభివృద్ధి చేయొచ్చు.
 
 పారిశ్రామికీకరణ, పట్టణీకరణ, ఇతర కాలుష్య కారకాల వల్ల భూమి కలుషితం అవుతోంది. ఈ నేపథ్యంలో పర్యావరణ పరిరక్షణ కోసం జీవసాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ఉపయోగిస్తున్నారు. బయోరెమిడియేషన్, బయో స్క్రబ్బింగ్, బయోప్లాస్టిక్, బయోఫెర్టిలైజర్స్, బయోపెస్టిసైడ్స్, బయోడీజిల్, బయోగ్యాస్‌ వంటి వాటిని ఉపయోగించి పర్యావరణాన్ని పరిరక్షించొచ్చు. పర్యావరణాన్ని పరిరక్షించడంలో జీవసాంకేతిక శాస్త్రం ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తోంది.
 
 ప్రమాదవశాత్తు సముద్రంలో పడే ముడిచమురును విచ్ఛిన్నం చేయడానికి,  ఓడరేవుల్లో చమురుతెట్టును తొలగించడానికి సూపర్‌బగ్‌గా పిలిచే సూడో మోనాస్‌ పుటిడా అనే బ్యాక్టీరియాను ఉపయోగిస్తున్నారు.
 
 బయోరెమిడియేషన్‌: సూక్ష్మజీవులను ఉపయోగించి హానికర కాలుష్య కారకాలను నిర్వీర్యం చేయడం లేదా తొలగించడాన్ని బయోరెమిడియేషన్‌ అంటారు. వృక్ష ప్లవకాలు లేదా మొక్కల సాయంతో పర్యావరణంలోని కాలుష్య కారకాలను తొలగించడాన్ని ఫైటోరెమిడియేషన్‌ అంటారు.
 
 ఉదా: క్లోరెల్లా, యూగ్లీనా, క్లామిడోమోనాస్, సిన్‌డెస్మస్‌ తదితర శైవలాలు మురుగునీటిలోని కర్బన పదార్థాలను తొలగిస్తాయి. నీటి నుంచి కాపర్, పాదరసం, యురేనియం మూలకాలను క్లోరెల్లా తొలగిస్తుంది. రైజోపస్, ఆస్పరజిల్లస్, పెన్సిలియం, న్యూరోస్పోరా తదితర శిలీంధ్రాలు లెడ్, పాదరసం వంటి మూలకాలను తొలగిస్తాయి.
 
 పాడి, చెరకు, పండ్లరసాల పరిశ్రమల నుంచి వచ్చే వ్యర్థ పదార్థాలు పర్యావరణానికి హాని చేస్తాయి. ఈ వ్యర్థాల ఆధారంగా పుట్టగొడుగులు పెంచడంతోపాటు ఏకకణ ప్రొటీన్లను ఉత్పత్తి చేయొచ్చు. ఈ విధానం ద్వారా పర్యావరణానికి కలిగే హానిని నివారించొచ్చు.
 
  బయోఫెర్టిలైజర్స్‌: రసాయన ఎరువుల వల్ల విపరీతమైన కాలుష్యం ఏర్పడుతోంది. అందువల్ల నత్రజని లోపం ఉన్న నేలల్లో రసాయన ఎరువులకు బదులుగా జీవ ఎరువులైన రైజోబియం, నాస్టాక్, అనాబినా, అజోల్లా, అజటోబ్యాక్టర్, బాసిల్లస్, సూడోమోనాస్‌ వంటి సూక్ష్మజీవులను జీవ ఎరువులుగా ఉపయోగించి రసాయన ఎరువుల వాడకాన్ని నివారించాలి. ఈ విధానం ద్వారా పర్యావరణాన్ని పరిరక్షించొచ్చు.
 ∙బయోపెస్టిసైడ్స్‌: రసాయన పురుగు మందుల వల్ల ఎన్నో అనారోగ్యాలు కలుగుతున్నాయి. బాక్యులో వైరస్, ట్రైకోడెర్మా, బవేరియా బస్సీనా వంటి శైవలాలను క్రిమిసంహారకాలుగా వాడుతున్నారు.
 
 ప్రమాదకర లోహాల తొలగింపునకు..
  పరిశ్రమల నుంచి వచ్చే వ్యర్థాల్లో పాదరసం, ఆర్సెనిక్, కాడ్మియం, సీసం, నికెల్‌ వంటి ప్రమాదకర లోహాలుంటాయి. కొన్ని రకాల సూక్ష్మజీవులను ఉపయోగించి వీటిని నిర్వీర్యం చేయొచ్చు.
 
 ఉదా: స్టెఫెలోకోకస్‌ ఆరియస్‌ అనే బ్యాక్టీరియా భూమి, నీటిలో ఉన్న పాదరసాన్ని తొలగిస్తుంది. కొరినే బ్యాక్టీరియం ఫ్లక్కమ్‌ ఫేషియన్స్‌ అనే బ్యాక్టీరియా.. నేల/నీటి నుంచి∙ఆర్సెనిక్‌ను తొలగిస్తుంది. సూడోమోనాస్‌ ఆర్గ్యునోసా అనే బ్యాక్టీరియా క్రోమియాన్ని తొలగిస్తుంది. ఎశ్చర్షియాకోలై అనే బ్యాక్టీరియా ఆర్సెనిక్, ఆంటిమొనీ లోహాలను, అనే జాతి రాగి లోహాలను తొలగిస్తుంది.
 
 ఆస్పరజిల్లస్‌ నైగర్, ప్యూసేరియా ఆక్సీస్పోరమ్, మ్యూకర్‌ వంటి శిలీంధ్రాలు పర్యావరణం నుంచి ఈఈఖీని తొలగిస్తాయి.
 
 జన్యు మార్పిడి పంటల ద్వారా పర్యావరణ పరిరక్షణ
 సిట్రేట్‌ సింథటేస్‌ అనే ఎంజైమ్‌ తయారీకి కావాల్సిన జన్యువును కలిగి ఉన్న ఎఝ బొప్పాయి, ఎఝ పొగాకు, ఎఝ మొక్కజొన్న, ఎఝ వరి వంటి జన్యు మార్పిడి మొక్కలు భూమిలో అధికంగా ఉన్న అల్యూమినియాన్ని తొలగిస్తాయి.
 
 ∙నైట్రోరిడక్టేస్‌ అనే ఎంజైమ్‌ తయారీకి కావాల్సిన జన్యువును కలిగి ఉన్న  జన్యు మార్పిడి పొగాకు మొక్క భూమిలో పాతిపెట్టిన మందుపాతరల్లోని ప్రమాదకర పేలుడు పదార్థం నిర్వీర్యం చేస్తుంది.
 
 ∙బయోమైనింగ్‌: సూక్ష్మజీవులను, అవి విడుదలచేసే ఎంజైమ్‌లను ఉపయోగించి గనుల్లో నుంచి లోహాన్ని వేరుపరిచే ప్రక్రియనే బయోమైనింగ్‌ అంటారు. అలాగే కొన్ని సూక్ష్మజీవులు లోహాలను కూడా కరిగిస్తాయి. దీన్ని బయోలీచింగ్‌ అంటారు.
 
 ఉదా: థయోబాసిల్లస్‌ ఫెర్రోఆక్సిడెన్స్‌ –  ఇనుప దాతువు నుంచి రాగిని వేరు చేస్తుంది. లెప్టోస్పెరిల్లం ఫెర్రోఆక్సిడెన్స్‌  – ఫెర్రస్, కాపర్‌లను కరిగిస్తుంది. ఆస్పర్‌జిల్లస్, పెన్సిలియమ్‌ – Pb, Ni, Al, Zn లను కరిగిస్తుంది.
 
 Biosorption: అంటే సూక్ష్మజీవుల సహాయంతో నీటిలో కరిగి ఉన్న లోహాలను తొలగించడం. సాధారణంగా ఎరువులు, తోళ్లు, వస్త్రాల తయారీ పరిశ్రమల నుంచి వచ్చే వ్యర్థపదార్థాల్లో ఆర్సెనిక్, కాడ్మియం, క్రోమియం, లెడ్, నికెల్, మెర్క్యురి, జింక్‌ లోహాలు అధికంగా ఉంటాయి. కొన్ని రకాల సూక్ష్మజీవులు నీటిలో ఉన్న లోహాలను తొలగించి పరిసరాలను శుభ్రపరుస్తాయి. కాలుష్య కోరల్లో చిక్కుకున్న నదులు, సరస్సుల్లో ఈ సూక్ష్మజీవులను వదిలితే అవి నీటిని శుభ్రపరుస్తాయి.∙ ఉదా: హైపోమైక్రోబియం (మాంగనీస్‌), గాలియోనెల్లా (fe & cu)
 
 జీవసాంకేతిక విధానాలను ఉపయోగించి బంజరు భూములు, చవుడుబారిన నేలలను సారవంతంగా మార్చొచ్చు.
 
 బయోగ్యాస్‌ తయారీలో సమర్థ మీథేన్‌ జనకæ ఆర్కిబ్యాక్టీరియాన్ని ఉపయోగించడం ద్వారా అధిక ఫలితాన్ని పొందొచ్చు.
 
 ప్రత్యామ్నాయ ఇంధన వనరుల తయారీలో కూడా బయోటెక్నాలజీ ముఖ్య పాత్ర పోషిస్తోంది. నీలి ఆకుపచ్చ శైవలాలు, బ్యాక్టీరియమ్‌లు హైడ్రోజన్‌ ఉత్పత్తికి తోడ్పడతాయని కనుగొన్నారు. కాలుష్య రహిత హైడ్రోజన్‌ వాయువును అభివృద్ధి చేసి శిలాజ ఇంధనాల వినియోగాన్ని తగ్గించడం ద్వారా కాలుష్యాన్ని నియంత్రించొచ్చు.
 
 ప్రవీణ్‌ దత్తు
 అధ్యాపకులు, ఎల్‌.హెచ్‌.ఆర్‌. ్రప్రభుత్వ డిగ్రీ కళాశాల, మైలవరం.


 ఐబీపీఎస్‌...పీవో/ఎంటీ 3,562 ఖాళీలు
 ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ బ్యాంకింగ్‌ పర్సనల్‌ సెలక్షన్‌     (ఐబీపీఎస్‌).. వివిధ బ్యాంకుల్లోని 3,562 ప్రొబేషనరీ ఆఫీసర్‌ (పీవో)/ మేనేజ్‌మెంట్‌ ట్రైనీ (ఎంటీ) ఖాళీలకు కామన్‌ రిక్రూట్‌మెంట్‌ ప్రాసెస్‌– సీడబ్ల్యూఈ పీవో/ ఎంటీ–7 ద్వారా దరఖాస్తులు కోరుతోంది.
 
 పోస్టు పేరు: ప్రొబేషనరీ ఆఫీసర్‌ (పీవో)/మేనేజ్‌మెంట్‌ ట్రైనీ (ఎంటీ).
 మొత్తం ఖాళీలు : 3,562 (అన్‌ రిజర్వుడ్‌–1,738 +ఓబీసీ 961+ ఎస్సీ– 578 + ఎస్టీ–285).
 
 అర్హతలు : ఏదైనా డిగ్రీ లేదా తత్సమాన విద్యార్హత ఉత్తీర్ణులై ఉండాలి.
 వయో పరిమితి : 2017 ఆగస్ట్‌ 1 నాటికి 20–30 ఏళ్ల లోపు. రిజర్వేషన్‌ కేటగిరీ అభ్యర్థులకు నిబంధనలు అనుసరించి వయో పరిమితిలో సడలింపు ఉంటుంది.
 ఎంపిక విధానం : మూడు దశల్లో ఉంటుంది. అవి.. ప్రిలిమినరీ ఎగ్జామినేషన్, మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్, ఇంటర్వ్యూ.
 
 పరీక్షల విధానం: ప్రిలిమినరీ, మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్స్‌ ఆన్‌లైన్‌లో నిర్వహిస్తారు.
 ప్రిలిమినరీ ఎగ్జామినేషన్‌ : మార్కులు 100; వ్యవధి గంట.
 
 విభాగం    ప్రశ్నలు    మార్కులు    మీడియం
 రీజనింగ్‌ ఎబిలిటీ    35    35    ఇంగ్లిష్, హిందీ
 ఇంగ్లిష్‌ లాంగ్వేజ్‌    30    30    ఇంగ్లిష్‌    
 క్వాంటిటేటివ్‌ ఆప్టిట్యూడ్‌    35    35 ఇంగ్లిష్, హిందీ    
 మొత్తం                     10              100        
 మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌: మొత్తం 225 మార్కులకు ఉంటుంది. ఇందులో రీజనింగ్‌ అండ్‌ కంప్యూటర్‌ ఆప్టిట్యూడ్‌– 45 ప్రశ్నలు 60 మార్కులు (వ్యవధి గంట), జనరల్‌/ఎకానమీ/బ్యాంకింగ్‌ అవేర్‌నెస్‌.. 40 ప్రశ్నలు 40 మార్కులకు (వ్యవధి 35 నిమిషాలు), ఇంగ్లిష్‌ ల్యాంగ్వేజ్‌.. 35 ప్రశ్నలు 40 మార్కులు (40 నిమిషాలు), డేటా అనాలసిస్‌ అండ్‌ ఇంటర్‌ప్రిటేషన్‌.. 35 ప్రశ్నలు 60 మార్కులు (వ్యవధి 45 నిమిషాలు), లెటర్‌ రైటింగ్‌ అండ్‌ ఎస్సే (ఇంగ్లిష్‌)–2 ప్రశ్నలు 25 మార్కుల (వ్యవధి 30 నిమిషాలు)కు ఉంటాయి.
 
 రుణాత్మక మార్కులు: ప్రిలిమినరీ, మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌ రెండింట్లోనూ ప్రతి తప్పు సమాధానానికి 0.25 చొప్పున నెగిటివ్‌ మార్కు ఉంటుంది.
  ఇంటర్వ్యూ: మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌లో వచ్చిన మార్కుల ఆధారంగా మెరిట్‌ జాబితా రూపొందించి ఇంటర్వ్యూ నిర్వహిస్తారు. ఇంటర్వ్యూ మొత్తం 100 మార్కులకు ఉంటుంది. మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్, ఇంటర్వ్యూలో మార్కుల ఆధారంగా తుది ఎంపిక చేపడతారు.
 
 ప్రిలిమినరీ ఎగ్జామినేషన్‌ కేంద్రాలు (తెలుగు రాష్ట్రాల్లో): ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో.. చీరాల, చిత్తూరు, గుంటూరు, కాకినాడ, కర్నూలు, నెల్లూరు, ఒంగోలు, పుత్తూరు, రాజమహేంద్రవరం, శ్రీకాకుళం, తిరుపతి, విజయవాడ,        విశాఖపట్నం, విజయనగరం; తెలంగాణలో.. హైదరాబాద్, కరీంనగర్, ఖమ్మం, వరంగల్‌.
 
 మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌ కేంద్రాలు (తెలుగు రాష్ట్రాల్లో): ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో.. గుంటూరు, కర్నూలు, విజయవాడ, విశాఖపట్నం; తెలంగాణలో.. హైదరాబాద్‌.
 
 నోట్‌: ఐబీపీఎస్‌ నిర్ణయాన్ని బట్టి పరీక్షల కేంద్రాల్లో మార్పులు చోటు చేసుకోవచ్చు.
 దరఖాస్తు ఫీజు: ఎస్సీ/ఎస్టీ/దివ్యాంగ అభ్యర్థులకు రూ.100; మిగిలిన అభ్యర్థులకు రూ.600.
 దరఖాస్తు విధానం: వెబ్‌సైట్‌ ద్వారా ఆన్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు చేసుకోవాలి. www.ibps.in
 
 ముఖ్య తేదీలు:
 ఆన్‌లైన్‌ దరఖాస్తుల ప్రారంభం: ఆగస్ట్‌ 16, 2017
 ఆన్‌లైన్‌ దరఖాస్తుల ముగింపు: సెప్టెంబర్‌ 5, 2017
 ఆన్‌లైన్‌ ఫీజు చెల్లింపు ప్రక్రియ:
 ఆగస్ట్‌ 16, 2017– సెప్టెంబర్‌ 5, 2017
 ప్రి–ఎగ్జామ్‌ ట్రైనింగ్‌ కాల్‌లెటర్‌ డౌన్‌లోడ్‌: సెప్టెంబర్, 2017
 ప్రి–ఎగ్జామ్‌ ట్రైనింగ్‌ : సెప్టెంబర్‌ 23–29, 2017
 ప్రిలిమినరీ ఎగ్జామినేషన్‌ కాల్‌ లెటర్‌ డౌన్‌లోడ్‌:
 సెప్టెంబర్, 2017
 ప్రిలిమినరీ ఎగ్జామినేషన్‌(ఆన్‌లైన్‌):
 అక్టోబర్‌ 7,8,14,15,  2017
 ప్రిలిమినరీ ఎగ్జామినేషన్‌ ఫలితాలు: అక్టోబర్, 2017
 మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌ కాల్‌ లెటర్‌ డౌన్‌లోడ్‌: నవంబర్, 2017
 మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌(ఆన్‌లైన్‌): నవంబర్‌ 26, 2017
 మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌ ఫలితాలు: డిసెంబర్, 2017
 ఇంటర్వ్యూ కాల్‌లెటర్‌ డౌన్‌లోడ్‌: జనవరి, 2018
 ఇంటర్వ్యూ: జనవరి/ఫిబ్రవరి, 2018
 ప్రొవిజినల్‌ అలాట్‌మెంట్‌: ఏప్రిల్‌ 2018
 
 యునైటెడ్‌ ఇండియా ఇన్సూరెన్స్‌ కంపెనీ లిమిటెడ్‌ 696 ఖాళీలు
 చెన్నైలోని యునైటెడ్‌ ఇండియా ఇన్సూరెన్స్‌ కంపెనీ లిమిటెడ్‌ (యూఐఐసీఎల్‌).. దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న తన శాఖల్లోని 696 ఖాళీల భర్తీకి దరఖాస్తులు ఆహ్వానిస్తూ ప్రకటన వెలువరించింది. యూఐఐసీఎల్‌ భారత ప్రభుత్వ ఆధీనంలోని పబ్లిక్‌ సెక్టార్‌ జనరల్‌ ఇన్సూరెన్స్‌ కంపెనీ.
 
 పోస్టు పేరు: అసిస్టెంట్‌
 వేతనం: రూ.14,435–రూ.32,030+ నిబంధనల మేర ఇతర అలవెన్సులు. ఉద్యోగ ప్రాంతాన్ని బట్టి వేతనంలో స్వల్ప మార్పులు       ఉండవచ్చు.
 
 మొత్తం పోస్టులు: 696 (అన్‌రిజర్వుడ్‌–414, ఓబీసీ–122, ఎస్సీ–110, ఎస్టీ–50).
 
 తెలుగు రాష్ట్రాల్లో ఖాళీలు: ఆంధ్రప్రదేశ్‌–32(అన్‌రిజర్వుడ్‌–14, ఓబీసీ–6, ఎస్సీ–7, ఎస్టీ–5); తెలంగాణ–20(అన్‌రిజర్వుడ్‌–13, ఎస్సీ–3,      ఎస్టీ–4).అర్హతలు: ఏదైనా డిగ్రీ. అలాగే స్థానిక భాషలో మంచి పట్టు (మాట్లాడగలగడం, చదవడం, రాయడం) తప్పనిసరి.
 వయో పరిమితి: 2017 జూలై 30 నాటికి 18–28 ఏళ్ల లోపు ఉండాలి; ఎస్సీ /ఎస్టీ కేటగిరీలకు అయిదేళ్లు, ఓబీసీ–మూడేళ్లు, దివ్యాంగులకు పదేళ్లు వయో పరిమితిలో సడలింపు ఉంది. ఎస్సీ/ఎస్టీ/ఓబీసీ కేటగిరీల్లోని దివ్యాంగ అభ్యర్థులకు, ఎక్స్‌–సర్వీస్‌మెన్‌ కేటగిరీకి వయో పరిమితిలో సడలింపు ఉంటుంది.
 
 ఎంపిక విధానం: ఆన్‌లైన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌. ఇందులో టైర్‌–1 (ప్రిలిమినరీ ఎగ్జామినేషన్‌), టైర్‌–2 (మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌) దశలు ఉంటాయి.
 
 ఠి పరీక్షల (ప్రిలిమినరీ, మెయిన్‌) విధానం: టైర్‌–1 (ప్రిలిమినరీ ఎగ్జామినేషన్‌) ఆబ్జెక్టివ్‌ విధానంలో 100 మార్కులకు ఉంటుంది. ఇందులో మూడు విభాగాలు ఉంటాయి.  మొదటి విభాగంలో టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ ఇంగ్లిష్‌–30 ప్రశ్నలు, రెండో విభాగంలో టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ రీజనింగ్‌–35, మూడో విభాగంలో టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ న్యూమెరికల్‌ ఎబిలిటీ–35 ప్రశ్నలు ఉంటాయి. ఒక్కో ప్రశ్నకు ఒక మార్కు చొప్పున మొత్తం 100 మార్కులకు పరీక్ష ఉంటుంది. పరీక్ష వ్యవధి గంట. ఇందులో కనీస అర్హత మార్కులు వచ్చిన అభ్యర్థుల్లో రాష్ట్ర, కేటగిరీ ప్రకారం 1:7 నిష్పత్తిలో మెరిట్‌ జాబితా తయారుచేస్తారు.
 
  వీరికి టైర్‌–2 (మెయిన్‌) ఎగ్జామినేషన్‌ ఉంటుంది. టైర్‌–2 (మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌)లో ఐదు విభాగాలు ఉంటాయి. ఒక్కో విభాగం నుంచి 40 ప్రశ్నలు ఉంటాయి. ఒక్కో విభాగానికి 50 మార్కుల చొప్పున మొత్తం 250 మార్కులకు పరీక్ష ఉంటుంది. ఇందులోని ఐదు విభాగాలు.. టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ రీజనింగ్, టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ ఇంగ్లిష్‌ లాంగ్వేజ్, టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ జనరల్‌ అవేర్‌నెస్, కంప్యూటర్‌ నాలెడ్జ్, టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ న్యూమెరికల్‌ ఎబిలిటీ. ఇందులోనూ నిర్దేశిత మార్కులతో ఉత్తీర్ణులైన వారికి స్థానిక భాషపై పరీక్ష (రీజనల్‌ లాంగ్వేజ్‌ టెస్ట్‌) ఉంటుంది. ఇందులోనూ క్వాలిఫై అయితే ఆర్నెళ్ల ప్రొబేషన్‌ పీరియడ్‌ ఉంటుంది. అభ్యర్థి పనితీరు, ప్రవర్తన ఆధారంగా ఉద్యోగానికి ఎంపిక చేస్తారు.
 
 ప్రిలిమినరీ ఎగ్జామినేషన్‌ పరీక్ష కేంద్రాలు(తెలుగు రాష్ట్రాల్లో): ఆంధ్రప్రదేశ్‌–చీరాల, శ్రీకాకుళం, గుంటూరు, కడప, కర్నూలు, నెల్లూరు, రాజమహేంద్రవరం, విజయవాడ, విశాఖపట్నం, తిరుపతి, కాకినాడ, చిత్తూరు, కంచికచర్ల, ఏలూరు, విజయనగరం; తెలంగాణ–హైదరాబాద్‌/రంగారెడ్డి, కరీంనగర్, వరంగల్, ఖమ్మం.
 
 దరఖాస్తు ఫీజు: ఎస్సీ/ఎస్టీ/దివ్యాంగ అభ్యర్థులకు రూ.100; మిగిలిన కేటగిరీలకు రూ.500.
 దరఖాస్తు విధానం: ఆన్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు చేసుకోవాలి.
 దరఖాస్తులకు చివరి తేదీ: ఆగస్ట్‌ 28, 2017.
 వెబ్‌సైట్‌: www.uiic.co.in
 
 
 కొచ్చిన్‌ షిప్‌యార్డ్‌ లిమిటెడ్‌లో అప్రెంటీస్‌  172 ఖాళీలు
 కేరళలోని కొచిలో ఉన్న కొచ్చిన్‌ షిప్‌యార్డ్‌ లిమిటెడ్‌.. 172 అప్రెంటీస్‌ ఖాళీల భర్తీకి దరఖాస్తులు ఆహ్వానిస్తూ ప్రకటన వెలువరించింది.
 
 పోస్టు పేరు–ఖాళీలు: గ్రాడ్యుయేట్‌ అప్రెంటీసెస్‌–72(ఎలక్ట్రికల్‌ ఇంజనీరింగ్‌–12, మెకానికల్‌ ఇంజనీరింగ్‌–27, ఎలక్ట్రానిక్స్‌ ఇంజనీరింగ్‌–6, సివిల్‌ ఇంజనీరింగ్‌–12, కంప్యూటర్‌సైన్స్‌/కంప్యూటర్‌ అప్లికేషన్స్‌/ఇన్ఫర్మేషన్‌ టెక్నాలజీ–8, సేఫ్టీ ఇంజనీరింగ్‌–3, మెరైన్‌ ఇంజనీరింగ్‌–2, నేవల్‌ ఆర్కిటెక్చర్‌ అండ్‌ షిప్‌బిల్డింగ్‌–2) ; టెక్నీషియన్‌(డిప్లొమా) అప్రెంటీసెస్‌–100(ఎలక్ట్రికల్‌ ఇంజనీరింగ్‌–22, మెకానికల్‌ ఇంజనీరింగ్‌–28, ఎలక్ట్రానిక్స్‌ ఇంజనీరింగ్‌–8, ఇన్‌స్ట్రుమెంటేషన్‌ ఇంజనీరింగ్‌–7, సివిల్‌ ఇంజనీరింగ్‌–9, కంప్యూటర్‌ ఇంజనీరింగ్‌–6, కమర్షియల్‌ ప్రాక్టీస్‌–20).
 
 శిక్షణ వ్యవధి: ఏడాది
 స్టైపెండ్‌: గ్రాడ్యుయేట్‌ అప్రెంటీస్‌కు రూ.8,000; టెక్నీషియన్‌ (డిప్లొమా) అప్రెంటీస్‌–రూ.7 వేలు
 అర్హతలు: సంబంధిత పోస్టులు, విభాగాలను అనుసరించి బీఈ/ బీటెక్‌/డిప్లొమా.
 
 వయో పరిమితి: అప్రెంటీస్‌షిప్‌ నిబంధనల ప్రకారం.
 ఎంపిక విధానం: విద్యార్హతల మార్కుల శాతం అనుసరించి షార్ట్‌లిస్టింగ్‌.
 దరఖాస్తు విధానం: ఎన్‌ఏటీఎస్‌ (నేషనల్‌ అప్రెంటీస్‌షిప్‌ ట్రైనింగ్‌ స్కీమ్‌)లో రిజిస్టర్‌ అయి ఆన్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు చేసుకోవాలి.
 దరఖాస్తులకు చివరి తేదీ: ఆగస్ట్‌ 31, 2017.
 వెబ్‌సైట్‌: www.cochinshipyard.com
 
 ముంబై పోర్ట్‌ ట్రస్ట్‌ స్పోర్ట్స్‌ క్లబ్‌లో 56 ఖాళీలు
 ముంబై పోర్ట్‌ స్పోర్ట్స్‌ క్లబ్‌..  56 ఖాళీల భర్తీకి దరఖాస్తులు ఆహ్వానించింది.
 
  పోస్టు పేరు: స్పోర్ట్స్‌ ట్రైనీ
  పోస్టులు: 56 (పురుషులు 54+మహిళలు 2).
 ఖాళీలు: అథ్లెటిక్స్‌–5, షటిల్‌ బ్యాడ్మింటన్‌–3, బాడీ బిల్డింగ్‌–2, క్రికెట్‌–8, ఫుట్‌బాల్‌–9, హాకీ–9, కబడ్డీ–7, టేబుల్‌ టెన్నిస్‌–2, వాలీబాల్‌–6, వెయిట్‌ లిఫ్టింగ్‌–5.
  నోట్‌: అథ్లెటిక్స్‌ విభాగంలో  రెండు పోస్టులను మహిళలకు కేటాయించారు. మిగిలినవన్నీ పురుషులకే.
 
  అర్హతలు: సంబంధిత క్రీడా విభాగాల్లో మూడేళ్లుగా (2014, 2015, 2016) దేశం తరఫున అంతర్జాతీయ/జాతీయ పోటీల్లో పాల్గొని ఉండాలి. లేదా జాతీయ స్థాయిలో కంబైన్డ్‌ యూనివర్సిటీ టీమ్‌లో కానీ, యూనివర్సిటీ స్పోర్ట్స్‌ కంట్రోల్‌ బోర్డ్‌ నిర్వహించిన ఇంటర్‌ యూనివర్సిటీ టోర్నమెంట్‌లో కానీ పాల్గొని ఉండాలి. ‘ఏ’ డివిజన్‌ క్రికెట్‌ లేదా సూపర్‌/ఎలైట్‌ డివిజన్‌ (హాకీ, ఫుట్‌బాల్‌)లో ప్రాతినిథ్యం వహించి ఉండాలి.
 
 వయో పరిమితి: 2017 ఆగస్ట్‌ 10 నాటికి 18–26 ఏళ్ల లోపు ఉండాలి.
 ఎంపిక విధానం: క్రీడా విభాగాల్లో సాధించిన విజయాల ఆధారంగా...
 స్టైపెండ్‌: రూ.15 వేలు. ఇదికాక కిట్‌కు రూ.10 వేలు, మెడికల్‌ క్లైమ్‌ + యాక్సిడెంట్‌ ఇన్సూరెన్స్‌ రూ.3,500 (ఏడాదికి) ఉంటాయి. ఉచిత వసతి కల్పిస్తారు. దరఖాస్తు ఫీజు: రూ.100
 
 దరఖాస్తు విధానం: ఆఫ్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు చేసుకోవాలి.
 దరఖాస్తు కాపీలు పంపాల్సిన చిరునామా: జేటీ.జనరల్‌ సెక్రెటరీ, ముంబై పోర్ట్‌ ట్రస్ట్‌ స్పోర్ట్స్‌ క్లబ్, సెకండ్‌ ఫ్లోర్, రైల్వే మేనేజర్స్‌ బిల్డింగ్, రామ్‌జీ భాయ్‌ కమని మార్గ్, నియర్‌ వసంత్‌ హోటల్, బల్లార్డ్‌ ఎస్టేట్, ముంబై–400001.
 దరఖాస్తులు చేరడానికి చివరి తేదీ: ఆగస్ట్‌ 31, 2017
 www.mumbaiport.gov.in
 
 ఓరియంటల్‌ ఇన్సూరెన్స్‌ కంపెనీ లిమిటెడ్‌ 300ఖాళీలు
 ఓరియంటల్‌ ఇన్సూరెన్స్‌ కంపెనీ లిమిటెడ్‌(ఓఐసీఎల్‌)లో 300 ఖాళీల భర్తీకి దరఖాస్తులు కోరుతూ ప్రకటన వెలువడింది. ఓఐసీఎల్‌.. భారత ప్రభుత్వ ఆధీనంలోని పబ్లిక్‌ సెక్టార్‌ జనరల్‌ ఇన్సూరెన్స్‌ కంపెనీ.
 
 పోస్టు పేరు: అడ్మినిస్ట్రేటివ్‌ ఆఫీసర్‌(స్కేల్‌–1).
 మొత్తం పోస్టులు: 300(అన్‌రిజర్వుడ్‌–158, ఓబీసీ–77, ఎస్సీ–44, ఎస్టీ–21).
 విభాగాల వారీ ఖాళీలు: అకౌంట్స్‌–20, యాక్చురీస్‌–2, ఇంజనీర్స్‌ (ఆటోమొబైల్‌)–15, లీగల్‌–30, మెడికల్‌ ఆఫీసర్‌(ఎంఓ)–10, జనరలిస్ట్‌ –223.
 
 వేతనం: రూ.32,795–రూ.62,315
 అర్హతలు: సంబంధిత విభాగాలను అనుసరించి డిగ్రీ/లా డిగ్రీ/ పీజీ/ ఎంకామ్‌/సీఏ/ఐసీడబ్ల్యూఏ/ఎంబీఏ/ఎంబీబీఎస్‌/నాలుగు యాక్చురియల్‌ పేర్స్‌(ఐఏఐ/ఐఎఫ్‌ఓఏ)లో ఉత్తీర్ణత.
 
 వయో పరిమితి: 2017 జూలై 31 నాటికి 21–30 ఏళ్ల లోపు ఉండాలి. రిజర్వేషన్‌ కేటగిరీ అభ్యర్థులకు నిబంధనలు అనుసరించి వయో పరిమితిలో సడలింపు ఉంటుంది.
 
 ఎంపిక విధానం: మూడు దశల్లో ఎంపిక ఉంటుంది. ఫేజ్‌–1లో ప్రిలిమినరీ ఎగ్జామినేషన్, ఫేజ్‌–2లో మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్, ఫేజ్‌–3లో ఇంటర్వ్యూ నిర్వహిస్తారు.
 
 పరీక్షల (ఫేజ్‌–1, ఫేజ్‌–2) విధానం: ఫేజ్‌–1లో ప్రిలిమినరీ ఎగ్జామినేషన్‌ ఆబ్జెక్టివ్‌ విధానంలో 100 మార్కులకు ఉంటుంది. ఇందులో మూడు సెక్షన్లు ఉంటాయి. మొదటి సెక్షన్‌లో ఇంగ్లిష్‌ లాంగ్వేజ్‌ 30 మార్కులకు, రీజనింగ్‌ ఎబిలిటీ 35 మార్కులకు, క్వాంటిటేటివ్‌ ఆప్టిట్యూడ్‌ 35 మార్కులకు ఉంటుంది. పరీక్ష వ్యవధి గంట. నిర్దేశిత మార్కులతో క్వాలిఫైడ్‌ అభ్యర్థుల నుంచి 1:20 నిష్పత్తిలో మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌కు ఎంపిక చేస్తారు.
 
 ఫేజ్‌–2 (మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌)లో 200 మార్కులకు ఆబ్జెక్టివ్‌ విధానంలో, 30 మార్కులకు డిస్క్రిప్టివ్‌ విధానంలో పరీక్ష ఉంటుంది. ఆబ్జెక్టివ్‌ టెస్ట్‌ వ్యవధి రెండు గంటలు. జనరలిస్ట్స్‌ పోస్టులకు 4 విభాగాలు, మిగిలిన పోస్టులకు 5 విభాగాలుగా ప్రశ్నపత్రం ఉంటుంది. జనరలిస్ట్స్‌కు టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ రీజనింగ్‌ ఎబిలిటీ, టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ ఇంగ్లిష్‌ లాంగ్వేజ్, టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ జనరల్‌ అవేర్‌నెస్, టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ క్వాంటిటేటివ్‌ ఆప్టిట్యూడ్‌.. ఒక్కోటి 50 మార్కులకు చొప్పున 200 మార్కులకు పరీక్ష ఉంటుంది. మిగిలిన పోస్టులకు టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ ప్రొఫెషనల్‌ నాలెడ్జ్‌ అదనంగా నిర్వహిస్తారు. ఒక్కో విభాగానికి 40 మార్కులకు చొప్పన 200 మార్కులకు పరీక్ష ఉంటుంది. ఫేజ్‌–2 పరీక్ష వ్యవధి గంట; డిస్క్రిప్టివ్‌ విధానంలో 30 మార్కులకు లెటర్‌ రైటింగ్, ఎస్సే ఉంటాయి. ఫేజ్‌–1, ఫేజ్‌–2 రెండు పరీక్షలు ఆన్‌లైన్‌లోనే నిర్వహిస్తారు.
 
 ఫేజ్‌–3 (ఇంటర్వ్యూ): మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌ ఉత్తీర్ణుల మెరిట్‌ జాబితాలోని అభ్యర్థులకు ఇంటర్వ్యూ నిర్వహిస్తారు. అనంతరం తుది ఎంపిక చేపడతారు.
 
 దరఖాస్తు ఫీజు: రూ.600(అప్లికేషన్‌ ఫీ+ఇంటిమేషన్‌ ఛార్జెస్‌); ఎస్సీ/ఎస్టీ/దివ్యాంగ అభ్యర్థులకు రూ.100 (ఇంటిమేషన్‌ ఛార్జెస్‌ మాత్రమే).
 
 దరఖాస్తు విధానం: ఆన్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు చేసుకోవాలి.
 దరఖాస్తులు ప్రారంభం: ఆగస్ట్‌ 18, 2017.
 దరఖాస్తులకు చివరి తేదీ: సెప్టెంబర్‌ 15, 2017.
 వెబ్‌సైట్‌:  www.mumbaiport.gov.in
 
 యూపీఎస్‌సీ...54 ఖాళీలు
 యూనియన్‌ పబ్లిక్‌ సర్వీస్‌ కమిషన్‌ (యూపీఎస్‌సీ).. వివిధ కేంద్ర ప్రభుత్వ విభాగాల్లోని 54 ఖాళీల భర్తీకి దరఖాస్తులు కోరుతూ ప్రకటన వెలువరించింది.
 
 పోస్టుల పేరు–ఖాళీలు: అసిస్టెంట్‌ డైరెక్టర్‌(కెమిస్ట్రీ)–1; అసిస్టెంట్‌ ఇంజనీర్‌–3(ఎలక్ట్రికల్‌–1+ మెకానికల్‌–2); అసిస్టెంట్‌ ఫ్రొఫెసర్‌ (స్పెషలిస్ట్‌ గ్రేడ్‌–3)–37(అనాటమీ–8+ ఒబేస్ట్రిక్‌ అండ్‌ గైనకాలజీ–13+ ఆప్తాల్మాలజీ–3 + ఆర్థోపీడియాక్‌(స్పోర్ట్స్‌ ఇంజూరీ సెంటర్‌)–1+ పీడియాట్రిక్‌ కార్డియాలజీ–2+ రేడియో థెరపీ–10); అసిస్టెంట్‌ ఎగ్జిక్యూటివ్‌ ఇంజనీర్‌–6; డ్రిల్లర్‌ ఇంచార్జ్‌–5; లెక్చరర్‌–2 (ఎలక్ట్రికల్‌–1+మెకానికల్‌–1).
 
 వేతనం: అసిస్టెంట్‌ డైరెక్టర్‌ (కెమిస్ట్రీ), అసిస్టెంట్‌ ప్రొఫెసర్, లెక్చరర్‌ పోస్టులకు–రూ.15,600–రూ.39,100; అసిస్టెంట్‌ ఇంజనీర్‌కు– రూ.44,900–రూ.1,42,400; అసిస్టెంట్‌ ఎగ్జిక్యూటివ్‌ ఇంజనీర్‌కు– రూ.56,100–రూ.1,77,500; డ్రిల్లర్‌ ఇంచార్జ్‌కు–రూ.9,300–34,800.
 
 అర్హతలు: సంబంధిత పోస్టులు, విభాగాలను అనుసరించి ఇంజనీరింగ్‌ డిగ్రీ/డిప్లొమా/ఎంఎస్సీ/ఎంబీబీఎస్‌/డీఎన్‌బీ/ఎంసీహెచ్‌/డీఎం/ఎండీ/ఎంఎస్‌. దీంతోపాటు నిబంధనల మేర ఉద్యోగానుభవం, మార్కుల శాతం ఉండాలి.
 
 వయోపరిమితి: పోస్టులను అనుసరించి నిబంధనల మేరకు.
 ఎంపిక విధానం: రిక్రూట్‌మెంట్‌ టెస్ట్, ఇంటర్వ్యూ.
 దరఖాస్తు ఫీజు: రూ.25; ఎస్సీ/ఎస్టీ/దివ్యాంగ/మహిళలకు ఫీజు లేదు.
 దరఖాస్తు విధానం: ఆన్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు చేసుకోవాలి.
 దరఖాస్తులకు చివరి తేదీ: ఆగస్ట్‌ 31, 2017.
 వెబ్‌సైట్‌: www.upsconline.nic.in
 
 నిట్‌–రూర్కెలా 203 ఖాళీలు
 రూర్కెలాలోని నేషనల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ టెక్నాలజీ(నిట్‌)లో 203 బోధన ఖాళీల భర్తీకి దరఖాస్తులు కోరుతూ ప్రకటన వెలువడింది.
 
 మొత్తం ఖాళీలు: 203 (అన్‌రిజర్వుడ్‌–55,  ఓబీసీ–82, ఎస్సీ–40, ఎస్టీ–26). ఇందులో కొన్ని పోస్టులను కాంట్రాక్ట్‌ పద్ధతిలో భర్తీ చేస్తారు.
 
 పోస్టుల పేరు: ప్రొఫెసర్, అసోసియేట్‌ ప్రొఫెసర్, అసిస్టెంట్‌ ప్రొఫెసర్‌.
 బోధన విభాగాలు: ఇంజనీరింగ్, ఇండస్ట్రియల్‌ డిజైన్, ఆర్కిటెక్చర్, సైన్స్‌/ హ్యుమానిటీస్‌ అండ్‌ సోషియల్‌ సైన్సెస్, స్కూల్‌ ఆఫ్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌.
 
 వేతనం: అసిస్టెంట్‌ ప్రొఫెసర్‌ పోస్టులకు రూ.15,600–రూ.39,100; అసోసియేట్‌ ప్రొఫెసర్, ప్రొఫెసర్‌ పోస్టులకు రూ.37,400–రూ.67,000. వీటిలో పోస్టులవారీ గ్రేడ్‌ పేలో మార్పులు ఉంటాయి.
 
 అర్హతలు: సంబంధిత పోస్టులు, విభాగాలను అనుసరించి పీహెచ్‌డీతో పాటు బీఈ/బీటెక్‌/బీ.డిజైన్‌/బీఆర్క్‌/ఎంఆర్క్‌/మాస్టర్స్‌ డిగ్రీ/ ఎంబీఏ/ పీజీడీబీఎం. నిబంధనల మేర మార్కుల శాతం ఉండాలి. ఉద్యోగానుభవం అభిలషణీయం.
 
 వయో పరిమితి:  2017 సెప్టెంబర్‌ 11 నాటికి ప్రొఫెసర్‌ పోస్టులకు 50 ఏళ్లు, అసోసియేట్‌ ప్రొఫెసర్‌ పోస్టులకు 45 ఏళ్లు, అసిస్టెంట్‌ ప్రొఫెసర్‌ పోస్టులకు కాంట్రాక్ట్‌/శాశ్వత ప్రాతిపదికను అనుసరించి 30/35/40 ఏళ్లు మించకూడదు. రిజర్వేషన్‌ కేటగిరీ అభ్యర్థులకు నిబంధనలు అనుసరించి వయో పరిమితిలో సడలింపు ఉంటుంది.
 
 ఎంపిక విధానం: షార్ట్‌ లిస్టింగ్, ఇంటర్వ్యూ.
 దరఖాస్తు ఫీజు: లేదు.
 దరఖాస్తు విధానం: ఆన్‌లైన్లో దరఖాస్తు చేసుకోవాలి.
 దరఖాస్తులకు చివరి తేదీ:  సెప్టెంబర్‌ 11, 2017
 వెబ్‌సైట్‌:   www.upsconline.nic.in
 
 ఐఆర్‌డీఏఐ 30 ఖాళీలు
 హైదరాబాద్‌లోని ఇన్సూరెన్స్‌ రెగ్యులేటరీ అండ్‌ డెవలప్‌మెంట్‌ అథారిటీ ఆఫ్‌ ఇండియా (ఐఆర్‌డీఏఐ).. 30 ఖాళీల భర్తీకి దరఖాస్తులు కోరుతూ ప్రకటన వెలువరించింది.
 
 పోస్టు పేరు: అసిస్టెంట్‌ మేనేజర్‌
 వేతనం: ప్రారంభ వేతనం రూ.28,150 +అలవెన్సులు.
 మొత్తం ఖాళీలు: 30 (అన్‌రిజర్వుడ్‌–16, ఓబీసీ–7, ఎస్సీ–4, ఎస్టీ–3).
 విభాగాల వారీ ఖాళీలు: యాక్చ్యురియల్‌–4, అకౌంట్స్‌–4, లీగల్‌–2, జనరల్‌–20.
 
 అర్హతలు : 60 శాతం మార్కులతో ఏదైనా డిగ్రీ. యాక్చ్యరియల్‌ విభాగం పోస్టులకు ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ యాక్యు ్చరీస్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా(ఐఏఐ) పరీక్షలో తొమ్మిది పేపర్ల ఉత్తీర్ణత, అకౌంట్స్‌ పోస్టులకు  ఏసీఏ/ ఏఐసీడబ్ల్యూఏ/ ఏసీఎంఏ/ఏసీఎస్‌/సీఎఫ్‌ఏ, లీగల్‌ విభాగం పోస్టులకు ఎల్‌ఎల్‌బీ తప్పనిసరి.
 
 వయో పరిమితి : 2017 సెప్టెంబర్‌ 9 నాటికి 21–30 ఏళ్ల లోపు ఉండాలి. రిజర్వేషన్‌ కేటగిరీల అభ్యర్థులకు  వయో పరిమితిలో సడలింపు ఉంటుంది.
 
 ఎంపిక విధానం: ఫేజ్‌–1లో ప్రిలిమినరీ, ఫేజ్‌–2లో డిస్క్రిప్టివ్‌ ఎగ్జామినేషన్, ఫేజ్‌–3లో ఇంటర్వ్యూ.
 
 పరీక్షల విధానం: ఫేజ్‌–1 ప్రిలిమినరీ ఆబ్జెక్టివ్‌లో ఆన్‌లైన్‌లో నిర్వహిస్తారు. టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ రీజనింగ్, టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ ఇంగ్లిష్‌ లాంగ్వేజ్, టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ జనరల్‌ అవేర్‌నెస్, టెస్ట్‌ ఆఫ్‌ క్వాంటిటేటివ్‌ ఆప్టిట్యూడ్‌ విభాగాలు ఉంటాయి. ఒక్కో విభాగం నుంచి 40 ప్రశ్నల చొప్పున 160 ప్రశ్నలు ఉంటాయి. ప్రశ్నకు ఒక మార్కు. తప్పు సమాధానానికి 1/4 మార్కు చొప్పున రుణాత్మక మార్కు ఉంటుంది. పరీక్ష వ్యవధి గంట.
 
 ఫేజ్‌–2 (డిస్క్రిప్టివ్‌) ఎగ్జామినేషన్‌.. మూడు పేపర్లు ఉంటాయి. పేపర్‌–1లో ఇంగ్లిష్, పేపర్‌–2లో ఎకనమిక్‌ అండ్‌ సోషల్‌ ఇష్యూస్‌ ఇంపాక్టింగ్‌ ఇన్సూరెన్స్, పేపర్‌–3లో ఇన్సూరెన్స్‌ అండ్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌. ఒక్కో పేపర్‌ 100 మార్కులకు చొప్పున 300 మార్కులకు పరీక్ష ఉంటుంది. వ్యవధి ఒక్కో విభాగానికి గంట.
 
 ఫేజ్‌–3(ఇంటర్వ్యూ): ఫేజ్‌–2 మెరిట్‌ అభ్యర్థులకు ఇంటర్వ్యూ నిర్వహిస్తారు. ఫేజ్‌–2, ఇంటర్వ్యూలో వచ్చిన మార్కుల ఆధారంగా తుది ఎంపిక ఉంటుంది.
 
 పరీక్ష  కేంద్రాలు (తెలుగు రాష్ట్రాల్లో): ఫేజ్‌–1.. హైదరాబాద్, విజయవాడ; ఫేజ్‌–2.. హైదరాబాద్‌
 దరఖాస్తు ఫీజు: ఎస్సీ/ఎస్టీ/దివ్యాంగ/ఎక్స్‌–సర్వీస్‌మెన్‌ రూ.100 (ఇంటిమేషన్‌ ఛార్జెస్‌); మిగిలిన అభ్యర్థులకు రూ.650(ఎగ్జామినేషన్‌ ఫీ+ ఇంటిమేషన్‌ ఛార్జెస్‌)
 దరఖాస్తు విధానం: వెబ్‌సైట్‌ ద్వారా ఆన్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు చేసుకోవాలి.
 దరఖాస్తులకు చివరి తేదీ: సెప్టెంబర్‌ 5, 2017.
 వెబ్‌సైట్‌: www.irdai.gov.in
 
  


 ఎన్నికల ప్రక్రియ 
 ఓటర్ల జాబితా తయారీ
 ఎన్నికల ప్రధాన అధికారి పర్యవేక్షణలో ఓటర్ల జాబితా రూపకల్పన, మార్పులు, చేర్పులు చేస్తారు. ఇది ఎన్నికల ప్రక్రియలో మొదటి దశ.
 
 ఎన్నికల షెడ్యూల్, నోటిఫికేషన్‌
 పార్లమెంటు ఎన్నికలకు రాష్ట్రపతి పేరుతో, రాష్ట్ర శాసనసభ ఎన్నికలకు గవర్నర్‌ పేరుతో నోటిఫికేషన్లు జారీ అవుతాయి. వీటిని కేంద్ర ఎన్నికల సంఘమే వారి పేర్లతో జారీ చేస్తుంది. సాధారణంగా ఎన్నికల ప్రక్రియ ప్రారంభమవడానికి కొన్ని వారాల ముందు ఎన్నికల షెడ్యూల్‌ను ఎలక్షన్‌ కమిషన్‌ వెలువరిస్తుంది. ఆ వెనువెంటనే ఎన్నికల నియమావళి అమల్లోకొస్తుంది.
 
 నామినేషన్ల స్వీకరణ, ఉపసంహరణ
 ఎన్నికల్లో పోటీచేసే అభ్యర్థులు తమ నామినేషన్లను సంబంధిత నియోజకవర్గ ఎన్నికల అధికారికి సమర్పించాలి. దానికి సంబంధించి ధ్రువీకరణ ప్రమాణం కూడా చేయాలి. సాధారణంగా నామినేషన్ల పరిశీలన పూర్తయిన రెండు రోజుల్లోపు తమ నామినేషన్లను ఉపసంహరించుకోవచ్చు.
 
 ఎన్నికల ప్రచారం
 రాజకీయ పార్టీలు, అభ్యర్థులు తమ సిద్ధాంతాలు, విధానాలను తెలియజేస్తూ ఎన్నికల ప్రచారం నిర్వహించుకోవచ్చు. పోటీలో ఉన్న అభ్యర్థుల తుది జాబితా ప్రకటించిన రోజు నుంచి రెండు వారాల వరకు ఎన్నికల ప్రచారానికి సమయం ఉంటుంది. పోలింగ్‌కు 48 గంటల ముందు నుంచి ఎన్నికల ప్రచారాన్ని నిలిపివేయాలి.
 
 బ్యాలెట్‌ పత్రాలు, గుర్తులు
 నామినేషన్ల పర్వం ముగిసిన తర్వాత పోటీలో ఉన్న అభ్యర్థుల జాబితాను ఇంగ్లిష్‌ ఆల్ఫాబెట్‌ ఆర్డర్‌లో ఎన్నికల అధికారి రూపొందిస్తారు. బ్యాలెట్‌ పత్రం/ఎలక్ట్రానిక్‌ ఓటింగ్‌ మెషీన్‌ (ఈవీఎం)పై అభ్యర్థికి కేటాయించిన గుర్తుతోపాటు పేరును ఆంగ్లం, సంబంధిత ప్రాంతీయ భాష లేదా హిందీలో ముద్రిస్తారు.
 
 ఎన్నికల విధానం
 రహస్య ఓటింగ్‌ పద్ధతిని పాటిస్తారు. ప్రతి పోలింగ్‌ స్టేషన్‌లో 1,500 మంది ఓటర్లకు మించకుండా చూస్తారు. ఎన్నికల రోజున పోలింగ్‌ స్టేషన్‌ను కనీసం 8 గంటలకు తక్కువ కాకుండా తెరచి ఉంచాలి.
 
 ఓట్ల లెక్కింపు
 ఓటింగ్‌ పూర్తయ్యాక ఒకటి లేదా రెండు రోజుల తర్వాత రిటర్నింగ్‌ అధికారి, పరిశీలకుల సమక్షంలో ఓట్ల లెక్కింపు జరుగుతుంది. అత్యధిక ఓట్లు సాధించిన అభ్యర్థిని విజేతగా ప్రకటించి రిటర్నింగ్‌ అధికారి ధ్రువీకరణ పత్రం అందజేస్తారు. దీంతో ఎన్నికల ప్రక్రియ పూర్తవుతుంది.
 
 ఎన్నికలు – వివాదాలు – పరిష్కారం
 ప్రకరణ 323 (బి) ప్రకారం పార్లమెంటు, రాష్ట్ర శాసన సభల ఎన్నికల వివాదాలను పరిష్కరించడానికి పార్లమెంటు ఒక చట్టం ద్వారా ప్రత్యేక ట్రైబ్యునల్‌ను ఏర్పాటు చేయొచ్చు. అయితే ఇప్పటివరకు అలాంటి ట్రైబ్యునల్‌ ఏర్పాటు కాలేదు. ప్రస్తుతం ఇలాంటి వివాదాలను సంబంధిత రాష్ట్ర హైకోర్టులోనే పరిష్కరించుకుంటున్నారు. దీనికి సంబంధించి అభ్యర్థి లేదా ఓటర్లు హైకోర్టులో పిటిషన్‌ దాఖలు చేయాలి.
 
 ప్రత్యేక వివరణ
 ఎన్నికలు జరిగే సమయంలో అంటే ఫలితాలను ప్రకటించక ముందు ఎన్నికల్లో జరిగిన అక్రమాలకు సంబంధించిన, ఇతర ఫిర్యాదులను కేంద్ర ఎన్నికల సంఘం పరిశీలించి తీర్పు వెలువరిస్తుంది. ఈ దశలో న్యాయస్థానాన్ని ఆశ్రయించడానికి వీల్లేదు. ఫలితాలు వెలువడిన తర్వాత సంబంధిత వివాదాలను హైకోర్టులోనే పరిష్కరించుకోవాలి.  
 
 ఓటర్‌ నినాదం
 ‘ఓటర్‌గా ఉన్నందుకు గర్వపడుతున్నాను. ఓటు వేయడానికి సిద్ధంగా ఉన్నాను’.
 
 ఓటర్‌ దినోత్సవం
 ఏటా జనవరి 25న ఓటర్‌ దినోత్సవం జరుపుకుంటున్నాం. 2011 నుంచి దీన్ని ప్రారంభించారు. 7వ జాతీయ ఓటర్ల దినోత్సవాన్ని 2017, జనవరి 25న జరుపుకున్నాం.
 
 ఓటర్ల ప్రతిజ్ఞ
 ‘ప్రజాస్వామ్యంలో విశ్వసనీయతకు కట్టుబడి ఉన్న భారత పౌరులైన మేము మా దేశంలో ప్రజాస్వామ్య సంప్రదాయాలను, స్వేచ్ఛ, న్యాయమైన, శాంతియుత ఎన్నికల గౌరవాన్ని నిలిపి ఉంచుతామని, ప్రతి ఎన్నికల్లో నిర్భయంగా, మతం, వర్గం, కులం, సంఘం భాష తదితర ప్రలోభాలను పరిగణనలోకి తీసుకోకుండా, వాటికి గురికాకుండా ఓటు వేస్తామని ఇందుమూలంగా ప్రతిజ్ఞ చేస్తున్నాము’.
 
 ప్రజా ప్రాతినిధ్య చట్టాలు
 పార్లమెంటు, రాష్ట్ర శాసన సభలో గరిష్ట సభ్యుల సంఖ్య, సీట్ల కేటాయింపులకు సంబంధించి కొన్ని నియమాలను భారత రాజ్యాంగ ప్రకరణలు 81, 170లో పేర్కొన్నారు. అయితే వాటికి సంబంధించి సమగ్ర వివరాలను పొందుపరచలేదు. సీట్ల కేటాయింపు, నియోజకవర్గాల పునర్వ్యవస్థీకరణ, రిజర్వేషన్లు మొదలైన విషయాలను పార్లమెంటు  ఒక చట్టం ద్వారా నిర్ణయిస్తుంది. ఇప్పటివరకు దీనికి సంబంధించి పార్లమెంటు రెండు చట్టాలను రూపొందించింది. అవి..
 
 1. ప్రజా ప్రాతినిధ్య చట్టం–1950
 2.  ప్రజా ప్రాతినిధ్య చట్టం–1951
 ప్రజా ప్రాతినిధ్య చట్టం–1950
 
 ఈ చట్టం ప్రధానంగా పార్లమెంటు, రాష్ట్ర శాసన సభల్లో సీట్ల కేటాయింపు, నియోజకవర్గాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు సంబంధించింది. అలాగే ఓటర్ల జాబితా రూపకల్పన, ఓటరుగా నమోదు చేసుకోవడానికి సంబంధించిన అర్హతల గురించి తెలుపుతుంది. ఈ చట్టంలో 32 సెక్షన్లు, 5 భాగాలు, 4 షెడ్యూళ్లు ఉన్నాయి. ఈ చట్టాన్ని పార్లమెంటు  చాలాసార్లు సవరించింది. 2008లో ఈ చట్టానికి సమగ్ర సవరణలు చేశారు.
 
 ప్రజా ప్రాతినిధ్య చట్టం–1951
 పార్లమెంటు సభ్యులు, రాష్ట్ర శాసనసభ సభ్యుల అనర్హతల గురించి ఈ చట్టంలో పేర్కొన్నారు. కింది సందర్భాల్లో వారు సభ్యత్వం కోల్పోతారు, లేదా పోటీకి అనర్హులవుతారు.
 
 రెండేళ్లకు తక్కువ కాకుండా శిక్ష పడినవారు శిక్షా కాలంలో, శిక్ష ముగిసిన తర్వాత ఆరేళ్ల వరకు పోటీకి అనర్హులు.
 
 వరకట్న నిషేధ చట్టం, ఆహార కల్తీ మొదలైన నేరాల్లో ఆరేళ్ల కంటే తక్కువ కాకుండా శిక్ష పడినవారిని అనర్హులుగా ప్రకటిస్తారు.
 
 అవినీతి నిరోధక చట్టం, ప్రజా శాంతి చట్టం, ఇండియన్‌ పీనల్‌ కోడ్‌లలో పేర్కొన్న కొన్ని నేరాలకు పాల్పడి, నేరం రుజువైతే కూడా అనర్హులవుతారు.
 
 అవినీతి నేరం కింద తొలగింపునకు గురైన ప్రభుత్వ ఉద్యోగులు ఐదేళ్ల వరకు ఎన్నికల్లో పోటీ చేయడానికి అనర్హులు.
 
 మతం, కులం, జాతి, భాష ప్రాతిపదికన ఓట్లు అడిగినప్పుడు, వాటి పేరుతో ప్రజల మధ్య వైషమ్యాలను రెచ్చగొట్టినప్పుడు అనర్హులుగా ప్రకటిస్తారు.
 
 ఎన్నికల నిర్వహణ – ప్రవర్తన నియమావళి
 ఎన్నికలను సజావుగా, అవినీతి రహితంగా నిర్వహించేందుకు కేంద్ర ఎన్నికల సంఘం కొన్ని మార్గదర్శక సూత్రాలను రాజకీయ పార్టీలు, పౌరులకు జారీ చేస్తుంది.
 
 1971లో 5వ సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో మొట్టమొదటిసారి వీటిని ప్రకటించారు. వీటికి రాజ్యాంగ బద్ధత, చట్టబద్ధత లేదు.
 
 ఎన్నికలను సక్రమంగా నిర్వహించడమే ఈ ప్రవర్తన నియమావళి ముఖ్య ఉద్దేశం.
 
 డబ్బు, మద్యం తదితర బలహీనతల ఆధారంగా ఓటర్లను ప్రభావితం చేయకూడదు.
 
 కులం, మతం, ఇతర సెంటిమెంట్ల ఆధారంగా ఓట్లు అడగకూడదు.
 
 అధికారంలో ఉన్న ప్రభుత్వం ఓటర్లను ప్రభావితం చేసేలా కొత్త పథకాలను ప్రకటించకూడదు.
 
 నిరాధార ఆరోపణలు, గౌరవాన్ని కించపరిచే విమర్శలు చేయకూడదు.
 
 ఎన్నికల ప్రచారంలో ప్రభుత్వ వాహనాలు, సిబ్బందిని వినియోగించకూడదు.
 
 ఎన్నికల్లో పోటీకి అర్హతలు
 లోక్‌సభకు పోటీ చేసే అభ్యర్థులు దేశంలో ఏదో ఒక నియోజకవర్గంలో ఓటరుగా నమోదై ఉండాలి.
 
 లోక్‌సభకు పోటీ చేసే వ్యక్తి ఇండిపెండెంట్‌ అభ్యర్థి అయితే సంబంధిత నియోజకవర్గంలోని పది మంది ఓటర్ల మద్దతు తెలపాలి.
 
 గుర్తింపు పొందిన రాజకీయ పార్టీకి చెందిన అభ్యర్థికి ఒక ఓటరు మద్దతు సరిపోతుంది.
 
 పై షరతులు రాష్ట్ర శాసనసభ ఎన్నికలకు కూడా వర్తిస్తాయి.
 
 లోక్‌సభ, రాజ్యసభకు పోటీ చేసే జనరల్, ఓబీసీ అభ్యర్థులు నామినేషన్‌ సమయంలో రూ.25,000 ధరావతు(డిపాజిట్‌) చెల్లించాలి. ఎస్సీ, ఎస్టీ అభ్యర్థులు రూ.12,500 ధరావతు చెల్లించాలి.
 
 రాష్ట్ర శాసనసభ, శాసన మండలికి పోటీచేసే అభ్యర్థి ఆ రాష్ట్రంలో ఏదో ఒక నియోజకవర్గంలో ఓటరుగా నమోదై ఉండాలి.
 
 రాష్ట్ర అసెంబ్లీ, శాసన మండలికి పోటీ చేసే జనరల్, బీసీ అభ్యర్థులు రూ.10,000 ధరావతు; ఎస్సీ, ఎస్టీ అభ్యర్థులు రూ.5,000 ధరావతు చెల్లించాలి.
 
 లోక్‌సభ లేదా రాష్ట్ర విధాన సభకు సంబంధించి ఒక అభ్యర్థి రెండు స్థానాలకు మించి పోటీ చేయడానికి అవకాశం లేదు.
 
 ఫలితాలు వెలువడిన 30 రోజుల్లోపు ఎన్నికలకు సంబంధించిన వ్యయాల వివరాలను ఎన్నికల సంఘానికి తెలియజేయాలి.
 డిపాజిట్‌ దక్కించుకోవడం (లేదా) కోల్పోవడం
 దేశంలో జరిగే ఏ ఎన్నికల్లో అయినా పోటీ చేసిన అభ్యర్థికి పోలై చెల్లుబాటైన ఓట్లలో 1/6 వంతు వస్తే డిపాజిట్‌ దక్కినట్లుగా ప్రకటిస్తారు. అంతకంటే తక్కువ ఓట్లు వస్తే డిపాజిట్‌ కోల్పోయినట్లు.
 
 వ్యయ పరిమితులు
 2014 ఎన్నికల్లో ఎలక్షన్‌ కమిషన్‌ జారీచేసిన మార్గదర్శక సూత్రాల ప్రకారం అభ్యర్థుల ఎన్నికల వ్యయానికి సంబంధించి పరిమితులు విధించింది.
 
 పెద్ద రాష్ట్రాల్లో లోక్‌సభ నియోజకవర్గంలో రూ.70 లక్షలకు మించి ఖర్చు చేయకూడదు.
 
 చిన్న రాష్ట్రాల్లో (అరుణాచల్‌ప్రదేశ్, గోవా, సిక్కిం) లోక్‌సభ నియోజకవర్గంలో, అలాగే కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల్లో రూ.54 లక్షలకు మించి ఖర్చు చేయకూడదు.
 
 రాష్ట్ర శాసనసభ ఎన్నికల్లో పెద్ద రాష్ట్రాలైతే రూ.28 లక్షల వరకు ఖర్చు చేయొచ్చు.
 
 చిన్న రాష్ట్రాల్లో, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల్లో (ఢిల్లీ మినహా) అభ్యర్థులు రూ.20 లక్షల వరకు ఖర్చు చేయొచ్చు.


 యూనివర్సిటీ గ్రాంట్స్‌ కమిషన్‌ (యూజీసీ).. ఇక కనుమరుగు కానుందా? ఏఐసీటీఈ.. అనే మాట భవిష్యత్తులో వినపడదా..? అంటే.. అవుననే సమాధానం వినిపిస్తోంది. కారణం.. Higher Education Empowerment Regulation Agency (HEERA-హీరా) పేరుతో దేశంలోని రెండు ప్రధాన విద్యా నియంత్రణ సంస్థల (యూజీసీ, ఏఐసీటీఈ) స్థానంలో ఒకే వ్యవస్థను ఏర్పాటు చేయాలనే ప్రభుత్వ యోచనే. నీతి ఆయోగ్‌ సిఫార్సుల మేరకు ఉమ్మడి నియంత్రణ వ్యవస్థ రూపకల్పన దిశగా అడుగులు పడుతున్న తరుణంలో.. ‘హీరా’పై విశ్లేషణ..
 
 శంలో ఉన్నతవిద్య పరంగా పలు రకాల నియంత్రణ వ్యవస్థలు.. ఒక్కోదాని పరిధిలో ఒక్కో కోర్సు. ఇదే క్రమంలో యూజీసీ.. ఏఐసీటీఈ. మిగతా నియంత్రణ వ్యవస్థలు (ఎంసీఐ, పీసీఐ, బీసీఐ తదితర) పరంగా... ఎలాంటి ఇబ్బందులు లేకపోయినా.. యూజీసీ, ఏఐసీటీఈల మధ్య నిరంతరం ఏదో ఒక సమస్య. దీనికి పరిష్కారంగా నీతి ఆయోగ్‌ సిఫార్సుల మేరకు కేంద్ర ప్రభుత్వం తీసుకురానున్న వ్యవస్థే ‘హీరా’.
 
 ఒకే గొడుగు కిందకు అన్ని సంస్థలు
 హీరా ప్రధాన ఉద్దేశం.. దేశంలోని సాంకేతిక, సంప్రదాయ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు, యూనివర్సిటీలు అన్నీ.. ఇకపై ఒకే నియంత్రణ వ్యవస్థకు జవాబుదారీగా ఉండటం. అదే విధంగా యూనివర్సిటీలకు అనుమతుల నుంచి ప్రమాణాలు, నైపుణ్యాల పెంపు వరకు ప్రతి అంశాన్ని హీరా పేరిట ఏర్పడనున్న కమిటీ పర్యవేక్షిస్తుంది. ఫలితంగా ఇప్పుడు ఒకే యూనివర్సిటీలో అమలవుతున్న పలు కోర్సులకు ఇటు ఏఐసీటీఈ, అటు యూజీసీ అనుమతులు తీసుకోవడమనే భారం తొలగనుంది. ఉదాహరణకు ఒక యూనివర్సిటీ పరిధిలో ఒక టెక్నికల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ను నెలకొల్పాలనుకుంటే ముందుగా ఇటు ఏఐసీటీఈకి, మరోవైపు సంబంధిత యూనివర్సిటీకి రెండింటికీ అనుమతుల కోసం దరఖాస్తు చేసుకోవాలి. దీంతో వివిధ సందర్భాల్లో గందరగోళం నెలకొంటోంది. ఈ క్రమంలోనే యూజీసీ, ఏఐసీటీఈ మధ్య కొంత ఆధిపత్య పోరు జరుగుతోందనే వాదనలు వినిపిస్తున్నాయి. ఇలాంటివాటికి అడ్డుకట్ట వేసేందుకు.. అన్ని యూనివర్సిటీలు, కోర్సులను ఒకే నియంత్రణ వ్యవస్థ పరిధిలోకి తెచ్చేవిధంగా హీరాకు అంకురార్పణ జరిగింది.
 
 ఒకే వ్యవస్థపై ఎన్నో ఏళ్లుగా..
 వాస్తవానికి దేశంలో అన్ని యూనివర్సిటీలు, ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లకు యూజీసీ, ఏఐసీటీఈల స్థానంలో ఒకే నియంత్రణ వ్యవస్థను నెలకొల్పాలనే ప్రతిపాదనలు ఎన్నో ఏళ్లుగా వినిపిస్తున్నాయి. గతంలో యశ్‌పాల్‌ కమిటీ, నేషనల్‌ నాలెడ్జ్‌ కమిషన్‌ ఈ విషయాన్ని స్పష్టం చేశాయి. ప్రస్తుతం తాజాగా హరిగౌతమ్‌ కమిటీ కూడా ఇదే అభిప్రాయం వ్యక్తం చేసింది. దీంతో నీతి ఆయోగ్‌ ఆ సిఫార్సుల అమలు సాధ్యాసాధ్యాల పరిశీలన బాధ్యతలను తీసుకొని.. పలు సంప్రదింపుల తర్వాత తుది నిర్ణయానికి వచ్చి ‘హీరా’ పేరుతో ఒకే నియంత్రణ వ్యవస్థ ఏర్పాటుకు రంగం సిద్ధం చేసింది.
 
 వ్యవస్థల వైఫల్యాలు కూడా కారణం
 హీరా పేరుతో ఒకే నియంత్రణ వ్యవస్థను తీసుకురావడంలో ఇప్పటికే ఉన్న నియంత్రణ వ్యవస్థలు యూజీసీ, ఏఐసీటీఈలు బాధ్యతలు నిర్వర్తించడంలో వైఫల్యం చెందడం కూడా మరో ముఖ్య కారణమనే అభిప్రాయాలు వినిపిస్తున్నాయి. ఈ రెండు సంస్థలు.. యూనివర్సిటీలు, కళాశాలలకు అనుమతులిచ్చేందుకే పరిమితమవుతున్నాయని.. ఆ తర్వాత వాటిపై కన్నెత్తి కూడా చూడటం లేదని, నిరంతర పర్యవేక్షణ సాగించడం లేదని, ఫలితంగా  విద్యార్థులు నిపుణులుగా రూపొందలేకపోతున్నారనే వాదనలు కొన్నేళ్లుగా బలంగా వినిపిస్తున్నాయి. ఉదాహరణకు సాంకేతిక సంస్థల ఏర్పాటు, అనుమతులు, ఇతర పర్యవేక్షణాధికారాలున్న ఏఐసీటీఈనే పరిగణనలోకి తీసుకుంటే ఇంజనీరింగ్‌ కోర్సులు పూర్తిచేస్తున్న విద్యార్థుల్లో దాదాపు 70 శాతం మందిలో ఉద్యోగ మార్కెట్‌కు అవసరమైన నైపుణ్యాలు ఉండట్లేదు. దీనికి ప్రధాన కారణం అనుమతుల జారీకే పరిమితమవుతున్న ఏఐసీటీఈ, తర్వాత కాలంలో వాటిపై నిరంతర పర్యవేక్షణ సాగించకపోవడమే అని విద్యావేత్తలు అభిప్రాయపడుతున్నారు.
 యూజీసీది కూడా ఇదే తీరు
 యూజీసీ.. తన బాధ్యతలను నిర్వర్తించడంలో ఘోరంగా విఫలమైందనే వాదనలు వినిపిస్తున్నాయి. ప్రభుత్వ యూనివర్సిటీలకు అనుమతులు ఇవ్వడం వరకే పరిమితమవుతూ ఆపై వాటిపై నిరంతర పర్యవేక్షణలో వైఫ్యలం చెందిందనే వాదన వినిపిస్తోంది. ఫలితంగా ఆయా యూనివర్సిటీల్లో మౌలిక సదుపాయాల లేమి, ఇతర సమస్యల కారణంగా పరిశోధనలు జరగకపోవడం, పర్యవసానంగా కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల నుంచి యూనివర్సిటీలు ఆశించిన రీతిలో నిధులు పొందలేకపోతున్నాయని.. ఫలితంగా కొన్ని  మూతపడే స్థితికి చేరుకున్నాయనే అభిప్రాయాలు వ్యక్తమవుతున్నాయి. ఇక ఇటీవల కాలంలో ఇబ్బడిముబ్బడిగా ప్రైవేటు, డీమ్డ్‌ యూనివర్సిటీలకు అనుమతులిస్తున్న యూజీసీ.. వాటి ఏర్పాటు తర్వాత కన్నెత్తి చూడకపోవడం, ఫలితంగా ప్రైవేటు వ్యక్తుల చేతిలో ఉండే ఈ యూనివర్సిటీలు ఇష్టానుసారం వ్యవహరిస్తున్నాయనే వాదన వినిపిస్తోంది.
 
 ప్రొఫెషనల్‌ విద్యార్థులకు మేలు
 హీరా పేరుతో విద్యాసంస్థలపై ఒకే నియంత్రణ వ్యవస్థను ఏర్పాటు చేయడం ప్రధానంగా ప్రొఫెషనల్‌ కోర్సుల విద్యార్థులకు మేలు చేయనుందనే అభిప్రాయాలు వినిపిస్తున్నాయి. అన్ని రంగాలకు చెందిన నిపుణులు ఉండే హీరాలో.. ఆయా కోర్సులకు సంబంధించి తీసుకోవాల్సిన ప్రమాణాలు, చేపట్టాల్సిన తాజా చర్యలపై నిరంతరం సమీక్షించే అవకాశం కలుగుతుంది. వాస్తవానికి ఏఐసీటీఈ, యూజీసీలు వైఫల్యం చెందడానికి మరో కారణం.. ఈ రెండు సంస్థల్లోనూ పలు నేపథ్యాలున్న వారు సభ్యులుగా ఉండటం, వారిలో కొందరికి అకడమిక్‌ సంబంధిత అంశాలపై అవగాహన లేకపోవడమేనని హైదరాబాద్‌కు చెందిన ఓ ప్రముఖ యూనివర్సిటీ వైస్‌ చాన్సలర్‌ పేర్కొన్నారు. యూజీసీ ఏదైనా చర్యను తీసుకోవాలంటే దానికి సంబంధించిన అకడమిక్‌ ఫ్యాకల్టీ సభ్యులుగా సబ్‌ కమిటీలను ఏర్పాటు చేసి, వాటి నివేదికలు – సిఫార్సుల ఆధారంగా చర్యలు తీసుకుంటారు. దీనివల్ల అనవసర జాప్యం తలెత్తుతోంది. హీరాతో ఆ సమస్యకు ఫుల్‌స్టాప్‌ పెట్టే అవకాశం ఉందని ఆయన స్పష్టం చేశారు.
 
 న్యాక్, ఎన్‌బీఏలు.. నామమాత్రమే
 యూజీసీ, ఏఐసీటీఈ.. తమ పరిధిలోని యూనివర్సిటీలు, ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లలో అనుసరిస్తున్న ప్రమాణాలు, చేపట్టాల్సిన సంస్కరణలపై సిఫార్సులు చేసేందుకు న్యాక్‌ (నేషనల్‌ అసెస్‌మెంట్‌ అండ్‌ అక్రెడిటేషన్‌ కమిటీ), ఎన్‌బీఏ (నేషనల్‌ బోర్డ్‌ ఆఫ్‌ ఎడ్యుకేషన్‌)లను ప్రత్యేకంగా ఏర్పాటు చేసినప్పటికీ.. వాటి పనితీరు నామమాత్రంగా మిగిలిందనే వ్యాఖ్యానాలు వినిపిస్తున్నాయి. ఎందుకంటే ఈ రెండు కమిటీలు.. ఆయా కళాశాలలకు తనిఖీలకు నిపుణులను పంపే క్రమంలో శాశ్వత ప్రాతిపదికన సంబంధిత అకడమీషియన్స్‌ లేకపోవడం. ఈ కారణంగా వేర్వేరు ప్రాంతాలకు చెందిన విద్యావేత్తలను ఇన్‌స్పెక్షన్‌ కమిటీల్లో తాత్కాలికంగా నియమించడం, వాటి ద్వారా తనిఖీలు నిర్వహిస్తున్నారు. దీంతో ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లలో జవాబుదారీతనం తగ్గుతోంది.
 
 ఈ ఏడాది చివరికి ప్రారంభం?
 ఇప్పటికే హీరాకు సంబంధించిన విధివిధానాలతో నివేదిక రూపొందిన నేపథ్యంలో ఈ ఏడాది చివరికి ప్రారంభించేలా ఎంహెచ్‌ఆర్‌డీ చర్యలు తీసుకుంటున్నట్లు తెలుస్తోంది. 2018–19 విద్యా సంవత్సరానికి కొత్త ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ల అనుమతుల మంజూరు కూడా హీరా నేతృత్వంలోనే జరిగేలా చర్యలు ఊపందుకున్నట్లు సమాచారం.
 
 ఆహ్వానించదగ్గ పరిణామం
 ఒకే నియంత్రణ సంస్థను ఏర్పాటు చేయాలనుకోవడం ఆహ్వానించదగ్గ పరిణామం. దీనివల్ల ఇటు ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు, యూనివర్సిటీలకు, అటు విద్యార్థులకు ప్రయోజనకరంగా ఉంటుంది. నిరంతర పర్యవేక్షణ, కరిక్యులంలో మార్పులు వంటి వాటికి అవకాశం ఉండి విద్యార్థులకు ఎంప్లాయిబిలిటీ స్కిల్స్‌ అలవడతాయి.
 – ప్రొఫెసర్‌ ఎం.జగదీశ్‌ కుమార్, వీసీ, జేఎన్‌యూ.


 ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు రంగాల పాత్ర; దేశీయ, విదేశీ పెట్టుబడులు; సాంకేతిక పరిజ్ఞానం మొదలైన వాటి విషయంలో ప్రభుత్వ వైఖరిని సంబంధిత దేశ పారిశ్రామిక విధానంలో వివరిస్తారు.
 
 ఒక దేశం ఆర్థికంగా అభివృద్ధి చెందడానికి వనరులను అభిలషణీయంగా ఉపయోగించుకోవాలి. నిర్దేశిత లక్ష్య సాధనకు వ్యూహాత్మకంగా వ్యవహరించాలి. దీనికి సంబంధించి ఉత్పత్తి ప్రక్రియలో ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు రంగాల పాత్రను పారిశ్రామిక విధానం వివరిస్తుంది.
 
 స్వాతంత్య్రానికి పూర్వం భారతదేశానికి సరైన, కచ్చితమైన పారిశ్రామిక విధానం లేదు. స్వాతంత్య్రానంతరం భారత ప్రభుత్వం పారిశ్రామిక విధానం ఆవశ్యకతను గుర్తించి 1948, ఏప్రిల్‌ 6న మొదటి పారిశ్రామిక విధాన తీర్మానాన్ని ప్రకటించింది.
 
 మొదటి పారిశ్రామిక విధాన తీర్మానం
 ఈ తీర్మానంలో ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు రంగాల పరిధిని స్పష్టంగా పేర్కొంటూ పరిశ్రమలను నాలుగు వర్గాలుగా విభజించారు. ఈ తీర్మానంతో మన దేశం మిశ్రమ ఆర్థిక వ్యవస్థగా రూపుదిద్దుకొంది.
 
 మొదటి వర్గం (ప్రభుత్వ ఏకస్వామ్యం): ఈ వర్గంలోని పరిశ్రమలు ప్రభుత్వ గుత్తాధిపత్యంలో ఉంటాయి. మూడు రకాల కార్యకలాపాలను నిర్వహించే పరిశ్రమలను ఈ వర్గంలో చేర్చారు. అవి..
 
 1.దేశ రక్షణ, తత్సంబంధ పరిశ్రమలు, ఆయుధ సామగ్రి, ఆయుధాల ఉత్పత్తి, నియంత్రణ.
 2.అణుశక్తి ఉత్పత్తి, నియంత్రణ.
 3.రైల్వేలు వాటి నిర్వహణ, యాజమాన్యం
 రెండో వర్గం (మిశ్రమ రంగం): ఇందులో ఆరు కీలక, మౌలిక పరిశ్రమలను చేర్చారు. అవి.. 1. బొగ్గు, 2. ఇనుము, ఉక్కు, 3. విమానాల ఉత్పత్తి, 4. నౌకా నిర్మాణం,
 
 5.టెలిఫోన్, టెలిగ్రాఫ్, వైర్‌లెస్‌ పరికరాల ఉత్పత్తి, 6. ఖనిజ నూనెలు.
 ఈ తీర్మానం అమల్లోకి వచ్చినప్పటి నుంచి ఈ వర్గంలోని పరిశ్రమల్లో కొత్త వాటిని ప్రైవేటు రంగంలో స్థాపించడానికి వీల్లేదు. ఇకపై వీటిని ప్రభుత్వ రంగంలోనే స్థాపిస్తారు. అప్పటికే ప్రైవేటు రంగంలో ఉన్న వాటిని కొనసాగించవచ్చు. అవసరమనుకుంటే పదేళ్ల తర్వాత నష్టపరిహారం చెల్లించి వాటిలో దేన్నయినా ప్రభుత్వం జాతీయం చేయొచ్చు.
 
 డో వర్గం (ప్రభుత్వ నియంత్రణ): ఈ వర్గంలో జాతీయ ప్రాముఖ్యం ఉన్న 18 పరిశ్రమలను చేర్చారు. వీటిని ప్రభుత్వం నిర్వహించనప్పటికీ వీటి నియంత్రణ, అజమాయిషీ ప్రభుత్వానికి ఉంటుంది. ప్రభుత్వ నియమ, నిబంధనలకు లోబడి వీటి ఉత్పత్తులు కొనసాగాలి. ఇందులో ఆటోమొబైల్స్, భారీ రసాయనాలు, భారీ యంత్రాలు, యంత్ర పరికరాలు, ఎరువులు, ఎలక్ట్రికల్, ఇంజనీరింగ్, పంచదార, కాగితం, సిమెంట్, వస్త్ర, ఊలు మొదలైన పరిశ్రమలను చేర్చారు.
 
 నాలుగో వర్గం (ప్రైవేటు రంగం): పై మూడు వర్గాల్లో లేని పరిశ్రమలను ఇందులో చేర్చారు. వీటిని ప్రైవేటు రంగానికి వదిలేశారు. అయితే వీటిపై ప్రభుత్వం సాధారణ అజమాయిషీ కలిగి ఉంటుంది.
 
 1951–పారిశ్రామికలైసెన్సింగ్‌ విధానం
 (పరిశ్రమల అభివృద్ధి, క్రమబద్ధ చట్టం)
 మన దేశంలో ప్రైవేటు రంగ పరిశ్రమల అభివృద్ధిని క్రమబద్ధం చేయడం, వాటిని నియంత్రించడం అనే రెండు ప్రధాన ఉద్దేశాలతో 1951, అక్టోబర్‌లో పారిశ్రామిక లైసెన్సింగ్‌ విధానాన్ని (పరిశ్రమల అభివృద్ధి, క్రమబద్ధ చట్టం) పార్లమెంటు చట్టం ద్వారా రూపొందించారు. ఈ చట్టం 1952, మే 8 నుంచి అమల్లోకి వచ్చింది.
 
 ఈ చట్టం లక్ష్యాలు
 1.ప్రణాళికా లక్ష్యాలు, ప్రాధాన్యతలకు అనుగుణంగా పారిశ్రామిక పెట్టుబడులు, ఉత్పత్తులు ఉండేలా చూడటం.
 2.పెద్ద పరిశ్రమల పోటీ నుంచి చిన్న పరిశ్రమలను రక్షించడం.
 3.ఏకస్వామ్యాలను నిరోధించడం.
 4.సంతులిత ప్రాంతీయాభివృద్ధి.
 5.వెనుకబడిన ప్రాంతాల్లో పెట్టుబడులను ప్రోత్సహించడం.
 6.దేశీయ మార్కెట్లో సప్లై, డిమాండ్‌ల మధ్య సహ సంబంధాన్ని తీసుకురావడం.
 7.సామాజిక మూలధనాన్ని అభిలషణీయంగా ఉపయోగించుకోవడం.
 
 ఈ చట్టం పరిధిలోకి వచ్చే పరిశ్రమలు ప్రారంభంలో 37 ఉండగా, తర్వాత కాలంలో 70కి పెంచారు. ఇందులోని పరిశ్రమలు రిజిస్టర్‌ చేసుకొని లైసెన్స్‌ పొందాలి.
 
 1953లో రూ.1 లక్ష కంటే ఎక్కువ పెట్టుబడి కలిగిన పరిశ్రమలను దీని పరిధిలోకి తెచ్చారు. అయితే లైసెన్సింగ్‌ అ«థారిటీపై పరిపాలన పరమైన భారం, ఒత్తిడి మూలంగా 1956లో ఈ నిర్ణయాన్ని ఉపసంహరించారు.
 
 1956లో విద్యుత్‌ను ఉపయోగించి, 50 మంది శ్రామికులతో ఉత్పత్తిని చేపట్టే పరిశ్రమలు (లేదా) విద్యుత్‌ను వాడకుండా 100 మంది శ్రామికులతో ఉత్పత్తిని నిర్వహించే పరిశ్రమలను ఈ చట్టం పరిధిలోకి చేర్చారు.
 
 ఈ చట్టం పరిధిలోకి వచ్చే పరిశ్రమల పెట్టుబడి పరిమితిని 1960లో రూ.10 లక్షలకు పెంచారు. ఈ పరిమితిని 1963లో రూ.25 లక్షలకు పెంచారు. 1970లో రూ. కోటికి పెంచారు. 1978లో రూ.3 కోట్లకు పెంచారు. ఆ తర్వాత పెట్టుబడి పరిమితిని రూ.5 కోట్లకు పెంచారు.
 
 1988–89లో ప్రభుత్వం లైసెన్సింగ్‌ విధానంలో విప్లవాత్మక నిర్ణయాన్ని ప్రకటించింది. దీని ప్రకారం అభివృద్ధి చెందిన ప్రాంతాల్లో రూ.15 కోట్లు, వెనుకబడిన ప్రాంతాల్లో రూ.50 కోట్లకు పైబడిన పెట్టుబడి గల పరిశ్రమలు మాత్రమే లైసెన్స్‌ పొందాల్సి ఉంటుంది. లిబరలైజేషన్‌ పాలసీ (సరళీకృత విధానం)లో భాగంగా లైసెన్స్‌ల రద్దు వైపు ప్రభుత్వం మొగ్గు చూపింది.
 
 రెండో పారిశ్రామిక విధాన తీర్మానం–1956
 1956, ఏప్రిల్‌ 30న భారత ప్రభుత్వం రెండో పారిశ్రామిక విధాన తీర్మానాన్ని ప్రకటించింది. 1956 నాటికి మన దేశంలో అనేక రాజకీయ, ఆర్థిక మార్పులు సంభవించాయి.
 
 1956 నాటికి మొదటి పంచవర్ష ప్రణాళికను పూర్తి చేసుకోవడం, రెండో ప్రణాళికలో భారీ, మౌలిక పరిశ్రమలకు ప్రాధాన్యం ఇవ్వడం, సమ సమాజ స్థాపనను లక్ష్యంగా నిర్ణయించుకోవడం మొదలైనవి 1956 పారిశ్రామిక విధాన తీర్మాన ప్రకటనకు కారణమయ్యాయి.
 
 మూడు జాబితాలు:
 1956 పారిశ్రామిక విధాన తీర్మానంలో పరిశ్రమలను ఎ, బి, సి అనే మూడు జాబితాలుగా వర్గీకరించారు.
 
 జాబితా–ఎ: ఇందులో 17 పరిశ్రమలను చేర్చారు. దేశ రక్షణ, తత్సంబంధ పరిశ్రమలు దీనిలో ఉన్నాయి. వీటిలో ఆయుధాలు, అణుశక్తి, విమాన రవాణా, రైల్వే రవాణా పరిశ్రమలు ప్రభుత్వ గుత్తాధిపత్యంలో ఉంటాయి. మిగతా 13 పరిశ్రమలను ఈ తీర్మానం తర్వాత నుంచి ప్రభుత్వమే స్థాపిస్తుంది. అప్పటికే ప్రైవేటు రంగంలో ఉన్నవి కొనసాగవచ్చు. అవసరమైతే వీటిని ప్రైవేటు రంగంలో కూడా నెలకొల్పే అవకాశం కల్పించారు. ఈ తీర్మానంలో పరిశ్రమలను జాతీయం చేసే ప్రతిపాదన లేదు.
 
 జాబితా–బి: అన్ని రకాల ఖనిజాలు, లోహాలు, యంత్ర పనిముట్లు, మిశ్రమ లోహాలు, ఎరువులు, రబ్బరు, బొగ్గు తదితర 12 పరిశ్రమలను ఇందులో చేర్చారు. ప్రభుత్వం నూతన సంస్థలను స్థాపించి తన భాగస్వామ్యాన్ని పెంచుకోవచ్చు. అయితే ప్రైవేటు రంగం కొత్త సంస్థలను స్థాపించడానికి, ఉన్న వాటిని విస్తృతం చేసుకోవడానికి ఏ ఆటంకం ఉండదు.
 
 జాబితా–సి: ఎ, బి జాబితాల్లో లేని పరిశ్రమలను ఇందులో చేర్చారు. ఈ జాబితాలోని పరిశ్రమల అభివృద్ధి ప్రైవేటు రంగం చొరవపై ఆధారపడి ఉంటుంది. పారిశ్రామికీకరణ లక్ష్యాలకు అనుగుణంగా ఈ జాబితాలోని పరిశ్రమలను ప్రభుత్వం ప్రోత్సహించడమే కాకుండా నియంత్రిస్తుంది.
 
 1970, 1973, 1975ల్లో పారిశ్రామిక విధాన తీర్మానాలను ప్రకటించినా, వాటికి 1956 తీర్మానమే ప్రాతిపదికగా నిలిచింది. ఈ తీర్మానాల్లో మౌలిక మార్పులు లేకుండా కేవలం కుటీర, చిన్నతరహా పరిశ్రమల నిర్వచనాల్లో, లైసెన్సింగ్‌ విధానంలో, విదేశీ మూలధనం విషయంలో స్వల్ప మార్పులు చేశారు.
 
 జనతా ప్రభుత్వ పారిశ్రామిక విధానం–1977
 1977లో అధికారంలోకి వచ్చిన జనతా ప్రభుత్వం, తన శైలిలో 1977 డిసెంబర్‌ 23న నూతన పారిశ్రామిక విధానాన్ని ప్రకటించింది. గాంధేయ విధానానికి అనుగుణంగా దీన్ని రూపొందించారు.
 
 చిన్నతరహా పరిశ్రమల అభివృద్ధికి ఇందులో అధిక ప్రాధాన్యం ఇచ్చారు.
 నూతన పారిశ్రామిక విధానం–1991
 
 1980 నుంచి మొదలైన సరళీకృత విధానం, నిర్ణయాలకు అనుగుణంగా దీన్ని రూపొందించారు.
 
 పి.వి.నరసింహారావు ప్రధానిగా, మన్మోహన్‌ సింగ్‌ ఆర్థిక మంత్రిగా 1991, జూలై 24న దీన్ని ప్రకటించారు.
 
 ప్రపంచ మార్కెట్‌తో భారత ఆర్థిక వ్యవస్థను అనుసంధానం చేసి, విదేశీ పెట్టుబడులు, సాంకేతిక పరిజ్ఞానం, యంత్ర సామగ్రి దిగుమతులను పెంచి, వేగవంతమైన అభివృద్ధిని సాధించడం ఈ తీర్మానం ముఖ్య ఉద్దేశం.
 
 సరళీకరణ, ప్రైవేటీకరణ, ప్రపంచీకరణ లక్ష్యాలకు అనుగుణంగా ఆర్థిక వ్యవస్థలో పెను మార్పులకు శ్రీకారం చుట్టారు.
 
 ఈ పారిశ్రామిక విధాన తీర్మానంలో లైసెన్సింగ్‌ విధానంలోని నిబంధనలను గణనీయంగా సడలించారు.
 1991 పారిశ్రామిక విధాన తీర్మానం ప్రధాన లక్ష్యాలు
 
 సాధించిన ఆర్థిక ప్రగతి ఫలాలను ఆర్థిక వ్యవస్థ పటిష్టతకు ఉపయోగించడం.
 ఆర్థిక ప్రగతికి ఆటంకం కలిగించే అంశాలను సరిచేయడం.
 ఉత్పత్తి, ఉద్యోగితల్లో సుస్థిర వృద్ధిని నిలుపుకోవడం.
 అంతర్జాతీయంగా ఎదురయ్యే పోటీని తట్టుకోవడం.
 
 అక్కెనపల్లి మీనయ్య
 ఎకనామిక్స్‌ (హెచ్‌వోడీ)– రిటైర్డ్‌
 నాగార్జున ప్రభుత్వ డిగ్రీ కళాశాల,
 నల్లగొండ


 ఆలోచనకు అండాదండ
 
 స్టార్టప్‌ సంస్థలు, ఎంటర్‌ప్రెన్యూర్‌ ఔత్సాహికులు.. ఇటీవల విస్తృతంగా వినిపిస్తున్న మాటలు. ముఖ్యంగా.. యువత వినూత్న ఆలోచనలు, విభిన్న వ్యాపార అంశాలతో స్వయం ఉపాధి(స్టార్టప్స్‌) దిశగా అడుగులు వేస్తోంది. కేంద్ర ప్రభుత్వం కూడా ఇందుకు తోడ్పడే చర్యలు చేపడుతోంది. ఈ నేపథ్యంలో విద్యార్థులకు అకడమిక్‌ స్థాయి నుంచే నైపుణ్యాలు అందించేందుకు అఖిల భారత సాంకేతిక విద్యా మండలి(ఏఐసీటీఈ) కొత్త స్టార్టప్‌ పాలసీని రూపొందించింది. ఆ వివరాలు..
 
 ఇదీ ఉద్దేశం
 సరికొత్త ఆలోచనలను ప్రోత్సహించడం, స్వదేశీ ఉత్పత్తులను పెంచడం, అందులో యువతను భాగస్వాములు చేసి స్వయం ఉపాధి దిశగా వారు అడుగులు వేసేలా చూడడం. కేంద్ర ప్రభుత్వం అమలు చేస్తున్న ‘స్టార్టప్‌ ఇండియా’ లక్ష్యం.
 
 ఇదీ పరిస్థితి
 ఐఐటీలు, ఐఐఎంలు వంటి ప్రముఖ ఇన్‌స్టిట్యూట్ల విద్యార్థులు మినహా దేశంలో చాలామంది యువతకు ‘స్టార్టప్‌’ గురించి పెద్దగా పెద్దగా అవగాహన లేదు. స్టార్టప్స్‌ ఏర్పాటుకు అనుసరించాల్సిన వ్యూహాలపై మరికొందరిలో అయోమయం.
 
 ఇదీ కార్యాచరణ
 టెక్నికల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్స్, ప్రధానంగా ఏఐసీటీఈ పరిధిలో దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న ఇంజనీరింగ్‌ కళాశాలల విద్యార్థులకు స్టార్టప్స్‌పై పూర్తి అవగాహన కల్పించడం. అందుకుతగ్గట్లు విధానపరంగా మార్పుచేర్పులు. తొలి దశలో రూ. 433.53 కోట్ల నిధుల కేటాయింపు.
 
 2025 నాటికి లక్ష సాంకేతిక స్టార్టప్స్‌
 ఏఐసీటీఈ స్టార్టప్‌ పాలసీ ప్రధాన లక్ష్యం.. 2025 నాటికి జాతీయ స్థాయిలో కనీసం లక్ష సాంకేతిక(టెక్నాలజీ) ఆధారిత సంస్థలు నెలకొల్పేలా చూడటం. తద్వారా పది లక్షల మందికి ఉపాధి కల్పించడం. విద్యా సంస్థలు, విద్యార్థులు ఆసక్తి చూపేలా కరిక్యులం, బోధన విధానం, అకడమిక్‌ స్ట్రక్చర్‌లో మార్పులను ఏఐసీటీఈ నిర్దేశించుకుంది.
 
 ఆన్‌–క్యాంపస్‌ స్టార్టప్స్‌
 స్టూడెంట్‌ డ్రివెన్‌ ఆన్‌–క్యాంపస్‌ స్టార్టప్స్‌ రూపొందడం పాలసీలో ప్రధానంగా పేర్కొనాల్సిన అంశం. ఇందుకోసం విద్యార్థులు ఎంటర్‌ప్రెన్యూర్‌షిప్‌ను లక్ష్యంగా ఎంచుకునేలా ఇన్‌స్టిట్యూట్స్‌ ప్రోత్సహించాలి. ప్రస్తుత కరిక్యులం, పెడగాగీలో మార్పులు చేసి స్టార్టప్స్‌కు ఎక్కువ ప్రాధాన్యం దక్కేలా కొత్త కరిక్యులం తీసుకురావాలి.
 
 కొత్త కరిక్యులం ఇలా
 వ్యాపార అవకాశాలను గుర్తించడం.. ఐడియా జనరేషన్, ఐపీఆర్‌/పేరెంటింగ్‌ ‘లా’స్, స్టార్టప్‌ ఫైనాన్స్, స్టార్టప్‌ ఏర్పాటు –మనుగడ కోణంలో సదరు వ్యక్తులకు ఉండాల్సిన సహజ కమ్యూనికేషన్‌ స్కిల్స్‌ అంశాల సమ్మిళితంగా స్టార్టప్‌ కోర్స్‌ కరిక్యులం ఉండాలి.
 
 టీబీఐల ఏర్పాటు
 ప్రతి ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లోనూ ప్రత్యేకంగా టెక్నాలజీ బిజినెస్‌ ఇంక్యుబేటర్‌ (టీబీఐ)లు ఏర్పాటు చేయాలి. స్టార్టప్‌ ఆలోచనలకు.. ఇండస్ట్రియల్‌ పాలసీ అండ్‌ ప్రమోషన్‌ శాఖ ప్రత్యేకంగా రూపొందించిన మొబైల్‌ యాప్‌ ద్వారా అనుమతి లభించే విధంగా టీబీఐలు తోడ్పడాలి.
 
 యాక్సలరేటర్స్‌
 ఔత్సాహిక యువతకు ప్రాక్టికల్‌ నైపుణ్యాలు అందించేందుకు యాక్సలేటర్స్‌ విధానాన్ని పేర్కొన్నారు. దీనిప్రకారం.. స్టార్టప్‌ యాక్సలరేటర్స్, మెంటార్స్, ఇతర నిపుణుల నేతృత్వంలో నిర్దిష్ట ప్రోగ్రామ్‌లను రూపొందించడం, మంచి వ్యాపార ఆలోచనలకు కార్యరూపం ఇవ్వడం చేయాలి.
 
 గుర్తింపు లభించేలా
 జాతీయ స్థాయిలో ఉమ్మడి ప్లాట్‌ఫామ్‌ రూపొందించడం ఔత్సాహికులకు కలిసొచ్చే మరో ముఖ్య విధానం. ఔత్సాహిక విద్యార్థులు రూపొందించిన ప్రాజెక్ట్‌ రిపోర్ట్స్‌ను ఈ ప్లాట్‌ఫామ్‌లో ఇన్‌స్టిట్యూట్స్‌ అప్‌లోడ్‌ చేయాల్సి ఉంటుంది. ఒక విద్యార్థి తన ఆలోచనతో రూపొందించిన స్టార్టప్‌ ప్రాజెక్ట్‌ రిపోర్ట్‌ను ఏంజెల్‌ ఇన్వెస్టర్స్, వెంచర్‌ క్యాపిటలిస్ట్‌లు సైతం చూసే అవకాశం లభిస్తుంది.
 
 ప్రత్యేక సబ్జెక్ట్‌లు
 కరిక్యులం మార్పులపరంగా బీటెక్‌ ప్రోగ్రామ్‌లో ఏడాదికో నిర్దిష్ట కోర్సులను బోధించాల్సి ఉంటుంది. ఉదాహరణకు... బీటెక్‌ మూడో సంవత్సరంలో బేసిక్‌ బిజినెస్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ కోర్సు ఉండాలని పేర్కొంది. సంవత్సరాలవారీగా బేసిక్స్‌ ఆఫ్‌ ఎంటర్‌ప్రెన్యూర్‌షిప్‌ అకౌంటింగ్‌ అండ్‌ బుక్‌ కీపింగ్, బేసిక్స్‌ ఆఫ్‌ ఎంటర్‌ప్రెన్యూరియల్‌ మార్కెటింగ్, ప్రిన్సిపుల్స్‌ ఆఫ్‌ ఇన్వెంటరీ మేనేజ్‌మెంట్‌ వంటి అంశాలను వారంలో గరిష్టంగా నాలుగు గంటల వ్యవధిలో బోధించాలి.
 
 స్పెషలైజేషన్‌గా స్టార్టప్‌ స్ట్రీమ్‌
 స్టార్టప్‌ స్ట్రీమ్‌ను ఒక స్పెషలైజేషన్‌గా ఎంచుకునే అవకాశం కల్పించడం మరో ముఖ్యాంశం. బీటెక్, బీఆర్క్, పీజీడీఎం, ఎంటెక్, ఎంబీఏ, బీ ఫార్మసీ తదితర ప్రొఫెషనల్‌ ప్రోగ్రామ్‌లలో.. ‘స్టార్టప్‌ : లాంచింగ్‌ అండ్‌ సస్టెయినింగ్‌’ పేరుతో ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు స్పెషలైజేషన్‌ సబ్జెక్ట్‌ను ఆఫర్‌ చేయాల్సి ఉంటుంది.
 
 వేసవి/శీతాకాల ఇంటర్న్‌షిప్‌
 స్టార్టప్‌ లాంచింగ్‌ అండ్‌ సస్టెయినింగ్‌ స్పెషలైజేషన్‌ విద్యార్థులు.. ఆర్థిక కార్యకలాపాలు నిర్వహించే సంస్థలు, పూర్వ విద్యార్థులు నెలకొల్పిన స్టార్టప్‌ సంస్థల్లో వేసవి లేదా శీతాకాల ఇంటర్న్‌షిప్‌ చేయడం తప్పనిసరి. దీనివల్ల వారికి ఆర్థిక నిర్వహణ అంశాలపై ప్రాథమిక అవగాహన లభిస్తుంది.
 
 ఐడియా ల్యాబ్స్‌ ఏర్పాటు
 ప్రతి ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లోనూ ఐడియా ల్యాబ్‌ను ఏర్పాటు చేయాలి. బీటెక్‌ తృతీయ సంవత్సర విద్యార్థులకు అవకాశం కల్పించి, వారి వ్యాపార ఆలోచనలను సంబంధిత నిపుణులు పరిశీలించేలా చూడటం, కార్యాచరణ సాధ్యాసాధ్యాలను పరిశీలించడం, ఐపీఆర్‌లను దాఖలు చేయడం వంటివి ఈ ఐడియా ల్యాబ్స్‌ నిర్వహించాలి.
 
 మూక్‌ నమోదు తప్పనిసరి
 విద్యార్థులు తప్పనిసరిగా స్టార్టప్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ అండ్‌ ఎంటర్‌ప్రెన్యూర్‌షిప్‌ కోర్సును మాసివ్‌లీ ఓపెన్‌ ఆన్‌లైన్‌ కోర్సెస్‌ (మూక్స్‌) విధానంలో అభ్యసనం చేయాలి. స్టార్టప్‌పై అవగాహన కలిగేందుకు ఇది ఉపయుక్తం. ఇందుకోసం ఐఐటీలు, ఇతర ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు అందిస్తున్న మూక్స్‌లో పేర్లు నమోదు చేసుకోవాలి.
 
 ఏంజెల్స్, వీసీస్‌.. ఇన్‌స్ట్రక్టర్స్‌గా
 స్టార్టప్‌ ఏర్పాటులో అత్యంత కీలకమైనది నిధుల సమీకరణ. నిధుల సమీకరణ కోసం ఎలా వ్యవహరించాలి..? అనే అంశంపై అవగాహన కల్పించేందుకు ఏంజెల్‌ ఇన్వెస్టర్స్, వెంచర్‌ క్యాపిటలిస్ట్‌లను పార్ట్‌ టైం కోర్స్‌ ఇన్‌స్ట్రక్టర్స్‌గా రప్పించే ఏర్పాట్లు చేయాలి.
 
 స్టార్టప్‌–ఫెస్ట్‌
 ఔత్సాహిక యువత, వెంచర్‌ క్యాపిటలిస్ట్‌లు, ఫండింగ్‌ ఏజెన్సీలను అనుసంధానం చేసేలా.. ప్రతి ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ స్టార్టప్‌ ఫెస్టివల్స్‌ పేరుతో ప్రత్యేక కార్యక్రమాలు నిర్వహించాలి.
 
 ప్రేరణకు వెబ్‌పోర్టల్‌
 ఔత్సాహికులకు ప్రేరణ లభించేలా ఏఐసీటీఈ ప్రత్యేక వెబ్‌ పోర్టల్‌ అందుబాటులోకి తీసుకురానుంది. తద్వారా విద్యార్థులు మెంటార్స్‌తో అనుంసధానమై సలహాలు, సూచనలు తీసుకునే అవకాశం లభించనుంది. ఈ వెబ్‌పోర్టల్‌లో సబ్జెక్ట్‌ నిపుణులు, పరిశోధకులు, ఫ్యాకల్టీ, ట్రైనర్స్‌ వివరాలు అందుబాటులో ఉంటాయి.
 
 జాతీయస్థాయి ప్రోగ్రామ్‌
 ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ స్థాయిలో స్టార్టప్‌ ఫెస్టివల్స్‌ను నిర్వహించడమే కాక .. ఏఐసీటీఈ కూడా జాతీయ స్థాయిలో ప్రత్యేక యాక్సలరేషన్‌ ప్రోగ్రామ్‌ నిర్వహించనుంది. ఇది నాస్కామ్‌ 10000 స్టార్టప్స్‌ ప్రోగ్రామ్‌ మాదిరిగా ఉంటుంది. దీనిద్వారా ఎంపికైన 50 స్టార్టప్‌ సంస్థలకు ఏడాదికి రూ. 25 లక్షలు చొప్పున ఏంజెల్‌ ఫండ్స్‌ లభిస్తాయి.
 
 ఆలోచన మంచిది
 స్టార్టప్‌లు, ఎంటర్‌ప్రెన్యూర్‌షిప్‌ అంటే ప్రముఖ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లలోనే సాధ్యం అనుకుంటున్న పరిస్థితులున్నాయి. అలాంటిది ఏఐసీటీఈ అనుబంధ కళాశాలల్లో ఔత్సాహికులను ప్రోత్సహించే విధానం తీసుకురావడం ఆహ్వానించదగ్గ పరిణామం. ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు తప్పనిసరిగా చొరవ చూపేలా చర్యలు తీసుకోవాలి. అప్పుడే ఉద్దేశం నెరవేరుతుంది.
 – ప్రొఫెసర్‌ వి.వెంకట రమణ,
  కో ఆర్డినేటర్, టెక్నాలజీ బిజినెస్‌ ఇంక్యుబేటర్, హెచ్‌సీయూ
  


 మహిళా ఉద్యమాలు
 ప్రాచీన కాలంలో స్త్రీలు.. పురుషులతో సమానంగా హక్కులు కలిగి ఉన్నారని తెలుస్తోంది. వేద కాలంలో గార్గి, మైత్రేయి వంటి ఎందరో మహిళలు పురుషులతో సమానంగా విద్యనభ్యసించారు. స్త్రీలకు తమ జీవిత భాగస్వామిని ఎంచుకునే స్వేచ్ఛ ఉండేదని రుగ్వేద శ్లోకాల ద్వారా తెలుస్తోంది. అయితే తర్వాతి కాలంలో స్త్రీల పరిస్థితి క్రమంగా దయనీయంగా మారుతూ వచ్చింది. మధ్యయుగం నాటికి మతం, సంప్రదాయాల పేరిట బాల్య వివాహాలు, సతీసహగమనం, దేవదాసీ వ్యవస్థ, పునర్వివాహాలను అంగీకరించకపోవడం వంటి ఎన్నో దురాచారాలు ఆవిర్భవించాయి.
 
 సతీసహగమనం
 భర్త మృతి చెందినప్పుడు అతని మృతదేహం తో పాటు భార్య కూడా చితిమంటలో కాలి మరణించడం సతీసహగమనం. దీన్ని స్వచ్ఛందంగా కాకుండా బలవంతంగా చేయించేవారు. ఈ దురాచారం బెంగాల్‌లో ఎక్కువగా ఉండేది. దయాభాగ విధానం అమల్లో ఉండటం దీనికి కారణంగా చెబుతారు. దయాభాగ విధానం ప్రకారం మరణించిన భర్త ఆస్తిపై వితంతువుకు హక్కు ఉంటుంది. ఈ అడ్డును తొలగించుకునేందుకు సతీసహగమనాన్ని ఉపయోగించుకున్నట్లు భావిస్తున్నారు. భర్త చనిపోయిన పరిస్థితిలో  భార్య మానసిక స్థితిని అంచనా వేయకుండా, ఆమె మౌనాన్ని అంగీకారంగా భావించి, బలవంతంగా సహగమనం చేయించేవారు. 1815–1828 మధ్య ఒక్క బెంగాల్‌లోనే 8,000 మందికి పైగా మహిళలు ఈ దురాచారానికి బలయ్యారు.
 
 జౌహర్‌
 ఓడిపోయిన రాజుల కుమార్తెలు, భార్యలు, బంధువర్గంలోని స్త్రీలు సామూహికంగా, స్వచ్ఛందంగా అగ్నిలోకి దూకి మరణించడాన్ని జౌహర్‌ అంటారు. గెలిచిన రాజులు, సైన్యం చేతిలో లైంగిక దాడులకు గురవకుండా, తమ గౌరవాన్ని కాపాడుకునేందుకు ఇలా చేసేవారు. ఈ ఆచారం రాజపుత్రుల్లో ఎక్కువగా ఉండేది. మధ్యయు గంలో రాణి పద్మావతి జౌహర్‌ ప్రముఖమైంది.
 
 పరదా పద్ధతి
 మధ్యయుగంలో ఈ ఆచారం ఎక్కువగా ముస్లింలు, హిందూ కులీనులు, కొన్ని జాతుల్లో కనిపించేది. స్త్రీలు తాము బయటకు కనిపించకుండా తెర వెనుక ఉండేవారు. లేదా మేని ముసుగు ధరించేవారు. దీనివల్ల బయటకు వెళ్లడానికి, స్వేచ్ఛగా ఇతరులను కలవడానికి అవకాశం ఉండేది కాదు. స్త్రీల విద్యాభ్యాసానికి ఇది ముఖ్య అవరోధంగా ఉండేది.
 
 దేవదాసీ వ్యవస్థ
 దక్షిణ భారతదేశంలో ఈ ఆచారం ఎక్కువగా కనిపిస్తుంది. ఇది పదో శతాబ్దంలో ప్రారంభమైందని చెప్పొచ్చు. ఈ ఆచారం ప్రకారం కన్యలకు దేవుని విగ్రహంతో వివాహం జరిపిస్తారు. వారు దేవుణ్ని సేవిస్తూ, నృత్యాలు చేస్తూ జీవితాంతం కన్యలుగా ఉండేవారు. తర్వాతి కాలంలో ఈ వ్యవస్థను పక్కదారి పట్టించి, వారిని వేశ్యలుగా మార్చారు.
 
 బాల్య వివాహాలు
 చాలా చిన్న వయసులోనే బాలికకు వివాహం జరిపించాలనే దురాచారం భారతీయ సమాజంలో ఉండేది. మూడేళ్లు, ఐదేళ్ల వయసులోనే వివాహాలు జరిపించేవారు. ఇది బాలికల విద్యాభ్యాసానికి అవరోధంగా నిలిచేది. పసి వయసులోనే వితంతువులుగా మారి, దుర్భర జీవితాన్ని అనుభవించేవారు. చిన్నతనంలోనే గర్భం దాల్చడం వల్ల ఆరోగ్య సమస్యలు తలెత్తేవి.
 
 స్త్రీవాద ఉద్యమాలు
 భారతదేశంలో స్త్రీవాద ఉద్యమాలను మూడు దశలుగా విభజించొచ్చు. మొదటి దశ (బ్రిటిష్‌ పాలనా కాలం–1915): ఈ దశలో ఐరోపా వలస పాలకులు మూఢాచారాల గురించి బహిరంగంగా మాట్లాడటంతోపాటు వాటి నిర్మూలనకు కొన్ని చట్టాలు చేశారు. స్త్రీల అణచివేతను, మూఢాచారాలను తొలగించేందుకు సంఘ సంస్కర్తలు ప్రయత్నించారు.
 
 రెండో దశ (1915–1947): ఈ దశలో స్త్రీలు తమ కోసం ప్రత్యేకంగా సంస్థలను ఏర్పాటు చేసుకున్నారు. స్వాతంత్య్రోద్యమంలో పాల్గొన్నారు.
 
 మూడో దశ (స్వాతంత్య్రం వచ్చినప్పటి నుంచి ఇప్పటి వరకు): ఈ దశలో స్త్రీవాద ఉద్యమాల దృక్పథం, పోరాట పద్ధతుల్లో ఎంతో వైవిధ్యాన్ని గమనించవచ్చు.
 
 స్త్రీవాద ఉద్యమాలను కొందరు స్వాతంత్య్ర పూర్వదశ, అనంతర దశగా విభజించారు.
 
 స్వాతంత్య్ర పూర్వ దశ: ఈ దశలో స్త్రీవాద ఉద్యమాలను రెండు దశలుగా విభజించొచ్చు. అవి.. సాంఘిక సంస్కరణ ఉద్యమం, స్వాతంత్య్ర ఉద్యమం. సాంఘిక సంస్కరణ ఉద్యమంలో స్త్రీలను అణచివేస్తున్న మూఢాచారాల తొలగింపునకు సంఘసంస్కర్తలు ప్రయత్నించారు. ఇదే సమయంలో మరోవైపు స్త్రీలు స్వాతంత్య్రోద్యమంలో పాల్గొన్నారు. దేశంలో సంఘసంస్కరణలకు ఆద్యుడు రాజా రామ్మోహన్‌రాయ్‌. సతీసహగమన నిషేధం, కులీనుల్లో బహు భార్యత్వ నిర్మూలన, స్త్రీల హక్కులకోసం ఆయన కృషి చేశారు. ఆయన కృషి వల్ల అప్పటి గవర్నర్‌ జనరల్‌ విలియం బెంటిక్‌ సతీసహగమన నిషేధ చట్టం (1829, డిసెంబరు 4) చేశారు.
 
 వితంతు పునర్వివాహాలు జరిపించేందుకు ఈశ్వర చంద్ర విద్యాసాగర్‌ ఎంతో కృషి చేశారు. ఆయన 1855 జనవరిలో వితంతు పునర్వివాహాన్ని సమర్థిస్తూ కరపత్రం ప్రచురించారు. ఆయన కృషి ఫలితంగా ప్రభుత్వం 1856, జూన్‌ 25న స్త్రీ పునర్వివాహాన్ని చట్టబద్ధం చేసింది. మొదటి వితంతు వివాహాన్ని విద్యాసాగర్‌ 1856, డిసెంబర్‌ 7న జరిపించారు.
 
 దక్షిణ భారతదేశంలో వితంతు వివాహాలకు కందుకూరి వీరేశలింగం పంతులు కృషి చేశారు. ఆయన 1881, డిసెంబర్‌ 11న వితంతు వివాహం జరిపించారు.
 
 పునర్వివాహం విషయంలో మహదేవ్‌ గోవింద రనడే, విష్ణుశాస్త్రి పండిట్, గోపాల్‌ దేశ్‌ముఖ్‌ వంటి ఎందరో సంస్కర్తలు కృషి చేశారు.
 
 దేశవ్యాప్తంగా బ్రహ్మ సమాజం, ఆర్య సమాజం, ప్రార్థనా సమాజం (మహారాష్ట్ర) సభ్యులు బాల్య వివాహాల నిషేధానికి, వితంతు వివాహాలకు, స్త్రీ విద్యాభ్యాసానికి కృషి చేశారు.
 
 బ్రహ్మ సమాజ సభ్యుడు కేశవచంద్రసేన్‌ బాల్యవివాహాల నిర్మూలనకు కృషి చేశారు. ఆయన కృషి వల్ల శారదా చట్టం (1929) వచ్చింది. దీని ప్రకారం బాలికల వివాహ వయసు 14 ఏళ్లు, బాలుర వివాహ వయసు 18 ఏళ్లు.
 
 స్త్రీ విద్యకు మొదట్లో మిషనరీలు కృషి చేశాయి. 1818లో లండన్‌ మిషనరీ.. బెంగాల్‌లోని చిన్సురాలో బాలికల పాఠశాలను నెలకొల్పింది. అగ్రవర్ణాల్లో బాలికల విద్యపై అపోహ తొలగించేందుకు గౌరీ మోహన్‌ విద్యాలంకార్‌ 1822లో ‘స్త్రీ శిక్షా విధాయక్‌’ పేరిట కరపత్రం ప్రచురించారు.
 
 1849 మేలో కలకత్తాలో జేఈడీ బెతూనీ ఒక పాఠశాలను ప్రారంభించారు. అది 1879 నాటికి మహిళా పాఠశాలగా మారింది.
 
 పియరీ చరణ్‌ సర్కార్‌ బెంగాల్లోని బర్సాత్‌లో బాలికల కోసం మొదటి ఉన్నత పాఠశాలను ప్రారంభించారు. ఇది తర్వాతి కాలంలో కాళీకృష్ణా బాలికా ఉన్నత పాఠశాలగా మారింది.
 
 సంఘసంస్కర్తల కృషి వల్ల ఎందరో స్త్రీలు విద్యావంతులై, తమ హక్కుల కోసం పోరాడే చైతన్యం పొందారని చెప్పొచ్చు.
 
 మహిళా సంఘ సంస్కర్తలు
 మహిళా సంఘ సంస్కర్తలకు సంబంధించి మొదటగా చెప్పుకోదగినవారు సావిత్రీబాయి పూలే, పండిత రమాబాయి. సావిత్రీబాయి పూలే మొదటి మహిళా ఉపాధ్యాయురాలు. తన భర్త జ్యోతిబా పూలేతో కలసి స్త్రీల అభ్యున్నతికి పాటుపడ్డారు. ప్రముఖ సంఘ సంస్కర్త గోవింద రనడే భార్య రమాబాయి.. ‘ది హై క్యాస్ట్‌ హిందూ ఉమెన్‌’ పుస్తకంలో స్త్రీల అణచివేత, మతం, వలసవాదం    మొదలైన అంశాలను విమర్శించారు. పుణెలో సేవా సదన్‌ సంస్థను స్థాపించి, స్త్రీల అభ్యున్నతికి కృషి చేశారు. ఎన్నో స్త్రీ పాఠశాలలు, వితంతు ఆశ్రమాలను స్థాపించారు.
 
 రమా బాయి పుణెలో ఆర్య మహిళా సమాజ్‌ను, బాంబేలో శారదా సదన్‌ను ఏర్పాటు చేశారు.
 
 బెంగాల్‌ రచయిత్రి రసుందరీ దేవి.. ‘అమర్‌ జీవన్‌’ పేరిట 1876లో ఆత్మకథ రాశారు. ఆత్మకథను రాసిన తొలి భారతీయ మహిళగా ఆమె గుర్తింపు పొందారు. ఇందులో స్త్రీలు ఎదుర్కొంటున్న సమస్యలను వివరించడంతోపాటు స్త్రీలు చైతన్యవంతులు కావాలని సూచించారు.
 
 19వ శతాబ్దం చివరి నాటికి మహిళలు తమ కోసం ప్రత్యేక సంస్థలను ఏర్పాటు చేసుకోగలిగే స్థాయికి ఎదిగారు. అలాంటి వారిలో రవీంద్రనాథ్‌ ఠాగూర్‌ సోదరి స్వర్ణకుమారీ దేవి ఒకరు. ఆమె 1882లో కలకత్తాలో లేడీస్‌ సొసైటీని స్థాపించారు. స్త్రీల విద్యాభ్యాసం, వితంతు వివాహాలను ప్రోత్సహించడంతో పాటు, పేద స్త్రీలు ఆర్థికంగా నిలదొక్కుకునేందుకు అవసరమైన శిక్షణను ఈ సొసైటీ ఇచ్చేది. భారతి అనే పత్రికను కూడా స్వర్ణకుమారి నడిపారు. దీనికి ఎడిటర్‌గా పనిచేసి, తొలి భారతీయ మహిళా ఎడిటర్‌గా ఆమె గుర్తింపు పొందారు.
 
 జాతీయ కాంగ్రెస్‌ మూడో సమావేశంలో సామాజిక సమస్యలపై అధ్యయనం కోసం 1887లో ఎం.జి.రనడే ‘నేషనల్‌ కాన్ఫరెన్స్‌’ను స్థాపించారు. ఇందులో మహిళా విభాగం (ఇండియన్‌ ఉమెన్‌ కాన్ఫరెన్స్‌) 1904లో ఏర్పడింది. దీని శాఖలు దేశ వ్యాప్తంగా విస్తరించాయి.
 
 కులం, మతం, వర్గం, పార్టీలనే భేదం లేకుండా దేశంలోని మహిళలందరినీ ఒకే తాటిపైకి తెచ్చేందుకు, వారి నైతిక, ఆర్థికాభివృద్ధికి స్వర్ణకుమారీ దేవి కుమార్తె సరళాదేవి చౌధురాణి 1910లో ‘భారత స్త్రీ మండల్‌’ సంస్థను ప్రారంభించారు. లాహోర్, అమృత్‌సర్, హైదరాబాద్, ఢిల్లీ, కరాచీ వంటి చాలా నగరాల్లో ఈ సంస్థ శాఖలు ప్రారంభమయ్యాయి. ఈ సంస్థ కొంత కాలమే మనుగడ సాగించినప్పటికీ జాతీయ స్థాయిలో స్త్రీలకు ప్రాతినిధ్యం వహించిన మొదటి సంస్థగా చెప్పొచ్చు.
 
 స్త్రీలకు రాజకీయ హక్కులు!
 స్త్రీలకు రాజకీయ హక్కులు, వ్యక్తిగత చట్టాల్లో సవరణలు ప్రాతిపదికన 1917–1945 మధ్య కాలంలో స్త్రీ వాద ఉద్యమాలు జరిగాయి.
 
 1917లో అనీబిసెంట్, మార్గరెట్‌ కజిన్స్‌ వంటి ఐరిష్‌ మహిళలు ఉమెన్స్‌ ఇండియన్‌ అసోసియేషన్‌ను స్థాపించారు. వీరు స్వదేశంలో మహిళల ఓటు హక్కు కోసం పోరాటం సాగించారు. భారతదేశంలో కూడా మహిళల ఓటు హక్కు కోసం పోరాడారు. 1917 జాతీయ కాంగ్రెస్‌ సమావేశంలో కాంగ్రెస్‌ పార్టీ, ముస్లింలీగ్‌లు మహిళల ఓటు హక్కు డిమాండ్‌ను సమర్థించాయి. సరోజినీ నాయుడు ‘మాంటేగ్‌’ను కలసి, స్త్రీలకు ఓటు హక్కు కల్పించేందుకు సహాయం చేయాల్సిందిగా అభ్యర్థించారు. పార్లమెంటు కమిటీ లింగ ఆధారిత అనర్హతను తొలగించినా, మహిళలకు ఓటు హక్కు నిర్ణయాన్ని రాష్ట్ర శాసనసభల విచక్షణకు వదిలేసింది.
 
 భారత్‌లో మహిళలకు ఓటు హక్కు కల్పించిన మొదటి స్వదేశీ సంస్థానం ట్రావెన్‌కోర్‌–కొచ్చిన్‌ సంస్థానం. ఇది 1920లో మహిళలకు ఓటు హక్కు కల్పించింది. 1921లో మద్రాస్, బాంబేలు ఓటు ఓటుహక్కు ఇచ్చాయి. అయితే కొన్ని పరిమితులు విధించాయి.
 
 1926లో కమలాదేవి చటోపాధ్యాయ్‌ మద్రాస్‌ శాసన మండలికి పోటీ చేసి, స్వల్ప తేడాతో ఓడిపోయారు. ముత్తులక్ష్మీ రెడ్డిని మద్రాస్‌ ప్రభుత్వం శాసనమండలి సభ్యురాలిగా నియమించింది.


 కాంపిటీటివ్‌ గైడెన్స్‌  ఇండియన్‌ పాలిటీ
 
 భారత రాజ్యాంగం ప్రకారం డిజ్యూర్‌ సార్వభౌమాధికారిగా ఎవరు వ్యవహరిస్తారు?                                                                                     
 రాష్ట్రపతి
 
 పదవీ కాలంలో రాష్ట్రపతి ప్రథమ పౌరునిగా ఉంటే... పదవీ విరమణ తర్వాత హోదా క్రమంలో ఎన్నో స్థానాన్ని పొందుతారు?
 5వ స్థానం
 
 భారత  రాజ్యాంగంలో కేంద్ర ప్రభుత్వం గురించి తెలిపే అధికరణలు?
 ఆర్టికల్‌–52 నుంచి ఆర్టికల్‌–151 వరకు
 
 భారతదేశంలో మూడు ప్రభుత్వాంగాలు ఏ సూత్రంపై పనిచేస్తాయి?
 చెక్స్, బ్యాలెన్స్‌ విధానంలో
 
 భారతదేశానికి ప్రధాన కార్యనిర్వాహక  అధికారి రాష్ట్రపతి అని తెలిపే ఆర్టికల్‌?
 ఆర్టికల్‌–53
 
 రాష్ట్రపతిగా పోటీ చేసే అభ్యర్థి చెల్లించాల్సిన డిపాజిట్‌ మొత్తం?    
  రూ.15,000
 
 రాష్ట్రపతి, ఉపరాష్ట్రపతి ఎన్నికల చట్టాన్ని ఎప్పుడు చేశారు?
  1952
 
 రాష్ట్రపతిని ఎన్నుకునే ఎన్నికల గణంలో అతని అభ్యర్థిత్వాన్ని ఎంతమంది ప్రతిపాదించాలి, ఎంతమంది బలపర్చాలి?
 50, 50
 
 రాష్ట్రపతి ఎన్నికను సవాల్‌ చేయాలంటే నియోజకగణంలోని ఎంత మంది సభ్యులు బలపరచాలి?     
  20
 
 ఏ రాజ్యాంగ సవరణ ద్వారా రాష్ట్రపతి ఎన్నిక వివాదాలకు సంబంధించిన మార్గదర్శకాలను రాజ్యాంగంలో చేర్చారు?      
 11వ సవరణ, 1961
 
 రాష్ట్రపతి భవన్‌ రూపశిల్పులు?
 హెర్బర్ట్‌ బేకర్, ఎడ్వర్ట్‌ లుట్టియాన్స్‌
 
 రాష్ట్రపతిని తొలగించే మహాభియోగ తీర్మానం గురించి తెలిపే ఆర్టికల్‌?
 ఆర్టికల్‌–61
 
 రాష్ట్రపతి పార్లమెంట్‌ సమావేశాలను దీర్ఘకాలం వాయిదా వేయడం?
  ప్రోరోగ్‌
 
 రాష్ట్రపతి.. బిల్లును పూర్తిగా తిరస్కరించడం?
 నిరపేక్ష వీటో
 
 ఏ ఆర్టికల్‌ ప్రకారం రాష్ట్రపతి ఉభయ సభల సంయుక్త సమావేశాన్ని ఏర్పాటు చేస్తారు?
 ఆర్టికల్‌–108
 
 ప్రస్తుతం లోక్‌సభలో ఆంగ్లో–ఇండియన్‌ సభ్యులు?     
  జార్జ్‌ బకెర్, రిచర్డ్‌ హే
 
 భారత రాష్ట్రపతి ఏ ఆర్టికల్‌ ప్రకారం ఆర్డినెన్స్‌ జారీ చేస్తారు?     
  ఆర్టికల్‌–123
 
 రాష్ట్రపతి జారీ చేసే ఆర్డినెన్స్‌ దురుద్దేశ కారణాలతో ఉంటే న్యాయ సమీక్ష చేయొచ్చని సుప్రీంకోర్టు ఏ కేసులో తీర్పు చెప్పింది?
 కూపర్‌ కేంద్ర ప్రభుత్వం 1970
 
 రాష్ట్రపతి వద్ద ఉండే నిధి?
 ఆగంతుక నిధి
 
 రాష్ట్రపతికి క్షమాభిక్ష అధికారం కల్పించిన భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్‌?
 ఆర్టికల్‌–72
 
 ఆర్థిక సంఘం, కాగ్‌ తమ నివేదికలను ఎవరికి సమర్పిస్తాయి?     
  రాష్ట్రపతికి
 
 ఉరిశిక్షను అత్యంత అరుదైన కేసుల్లో మాత్రమే విధించాలని సుప్రీంకోర్టు ఏ కేసులో తీర్పు చెప్పింది?     
 బచన్‌ సింగ్‌ కేసు
 
 భారత రాష్ట్రపతి సర్వ సైన్యాధ్యక్షుడు అని తెలిపే ఆర్టికల్‌?     
  ఆర్టికల్‌–53 (2)
 
 రాజ్యాంగంలోని ఏ భాగం రాష్ట్రపతి అత్యవసర అధికారాల గురించి తెలుపుతోంది?     
 18వ భాగం
 
 జాతీయ అత్యవసర పరిస్థితి గురించి తెలిపే ఆర్టికల్‌?
 ఆర్టికల్‌–352
 
 రాష్ట్రపతి పాలన గురించి తెలిపే ‘ఆర్టికల్‌ 356’ను మృత పత్రంగా పేర్కొన్నవారు?
 డాక్టర్‌ బి.ఆర్‌. అంబేద్కర్‌
 
 జాతీయ అత్యవసర పరిస్థితిని ఎన్నిసార్లు విధించారు?
 మూడుసార్లు (1962, 1971, 1975)
 
 ఎమర్జెన్సీ కాలంలో జరిగిన అకృత్యాలపై (1975–77) జనతా ప్రభుత్వం నియమించిన కమిషన్‌?
 షా కమిషన్‌
 
 అత్యవసర అధికారాలను దుర్వినియోగం చేయకుండా మార్గదర్శకాలను కల్పించిన రాజ్యాంగ సవరణ?
 44వ రాజ్యాంగ సవరణ చట్టం, 1978
 
 రాష్ట్రపతి పాలనను దుర్వినియోగం చేయకుండా సుప్రీంకోర్టు్ట ఏ కేసులో మార్గదర్శకాలు ఇచ్చింది?
 ఎస్‌.ఆర్‌. బొౖమ్మై కేసు (1994)
 
 ఆర్థిక అత్యవసర పరిస్థితి గురించి తెలిపే ఆర్టికల్‌?
  ఆర్టికల్‌ –360
 
 అమెరికా అధ్యక్షుడికి ఉండి, భారత రాష్ట్రపతికి లేని వీటో?
  క్వాలిఫైడ్‌ వీటో
 
 రెండుసార్లు తాత్కాలిక రాష్ట్రపతిగా వ్యవహరించినవారు?
 హిదయతుల్లా (1969, 1983)
 
 మొదటి రాష్ట్రపతి ఎన్నికల్లో (1952) బాబూ రాజేంద్రప్రసాద్‌పై పోటీ చేసి ఓడిపోయిన వ్యక్తి?     
  కె.టి. షా
 
 హిందూ కోడ్‌ బిల్లులో సవరణల కోసం ప్రభుత్వంపై ఒత్తిడి తెచ్చిన రాష్ట్రపతి?
 బాబూ రాజేంద్రప్రసాద్‌
 
 అతి తక్కువ కాలం రాష్ట్రపతిగా పనిచేసినవారు?
 జాకీర్‌ హుస్సేన్‌ (1967–69)
 
 ఆత్మ ప్రబోధానుసారం ఓటు వేయాలని ఇందిరాగాంధీ ఎప్పుడు జరిగిన రాష్ట్రపతి ఎన్నికల సందర్భంగా పిలుపునిచ్చారు?
 1969 రాష్ట్రపతి ఎన్నిక
 
 తన ఎన్నికపై వచ్చిన వివాదంపై సుప్రీంకోర్టుకు స్వయంగా హాజరై తన వాదనను వినిపించిన రాష్ట్రపతి?
 వి.వి.గిరి
 
 ముఖ్యమంత్రిగా, కేంద్ర మంత్రిగా, స్పీకర్‌గా,  రాష్ట్రపతిగా పనిచేసిన వ్యక్తి?
 నీలం సంజీవరెడ్డి
 
 ‘ఆపరేషన్‌ బ్లూ స్టార్‌’ సైనిక చర్య ఏ రాష్ట్రపతి కాలంలో జరిగింది?
 జ్ఞానీ జైల్‌సింగ్‌ (1984)
 
 అత్యధికంగా నలుగురు ప్రధానమంత్రుల ప్రమాణ స్వీకారం ఏ రాష్ట్రపతి కాలంలో జరిగింది?
 ఆర్‌. వెంకట్రామన్‌ (1987–92)


 హార్వర్డ్, స్టాన్‌ఫర్డ్, ఆక్స్‌ఫర్డ్, కేంబ్రిడ్జ్, ఎంఐటీ.. ఇవన్నీ ప్రపంచ ప్రతిష్టాత్మక యూనివర్సిటీలు. వీటిలో చదవడం ఒక కల. అత్యంత ప్రతిభావంతులకు మాత్రమే ఈ యూనివర్సిటీల్లో చేరే అవకాశం అతికష్టమ్మీద లభిస్తుంది.  ఇంతటి ప్రతిష్టాత్మక విశ్వవిద్యాలయం అందించే కోర్సుల్లో ప్రతి ఒక్కరూ చేరే అవకాశం కల్పిస్తోంది.. మూక్స్‌ (మ్యాసివ్‌ ఓపెన్‌ ఆన్‌లైన్‌ కోర్సెస్‌). అంతేకాదు.. కూర్చున్న చోటు నుంచే ప్రముఖ యూనివర్సిటీల ప్రొఫెసర్ల పాఠాలు వినే స్వప్నాన్ని సైతం సాకారం చేస్తోంది మూక్స్‌. ఇందుకు కావాల్సిందల్లా ఇంటర్‌నెట్‌ కనెక్షన్, ల్యాప్‌ట్యాప్‌ లేదా కంప్యూటర్‌. మూక్స్‌ ద్వారా తమకు నచ్చిన, మెచ్చిన యూనివర్సిటీల్లో పేరు నమోదు చేసుకుని అవి అందించే కోర్సులు అభ్యసించొచ్చు. సదరు కోర్సు సర్టిఫికెట్లు కూడా పొందొచ్చు. ఈ నేపథ్యంలో మూక్స్‌ కోర్సులు, వాటిలో చేరడం ఎలాగో తెలుసుకుందాం..
 
 మ్యాసివ్‌ ఓపెన్‌ ఆన్‌లైన్‌ కోర్సెస్‌ విధానంలో యూనివర్సిటీలు/కాలేజీలు/ ఇన్‌స్టిట్యూట్లు అధికారికంగా సర్వీస్‌ ప్రొవైడర్లతో (ఎన్‌పీటీఎల్, ఎడ్‌ఎక్స్, కోర్స్‌ ఎరా, యుడాసిటీ వంటివి ) ఒప్పందాలు చేసుకుంటాయి. ఔత్సాహిక అభ్యర్థులు ఆయా వెబ్‌సైట్లల్లో ఏ సమయంలోనైనా వారి వీలును బట్టి క్లాసెస్‌కు ఎన్‌రోల్‌ అవ్వొచ్చు.
 
 క్రేజీ కోర్సులు ఇవే
 ప్రస్తుతం మూక్స్‌లో ఎక్కువమంది ఆసక్తి చూపుతున్న కోర్సులు.. డేటాసైన్స్, గేమిఫికేషన్, మెంటల్‌ టూల్స్, డెవలపింగ్‌ ఇన్నోవేటివ్‌ ఐడియాస్‌ ఫర్‌ న్యూ కంపెనీస్, పైథాన్‌ ప్రోగ్రామింగ్, సోషల్‌ మీడియా మార్కెటింగ్, రెజ్యుమే రైటింగ్‌ అండ్‌ కవర్‌ లెటర్స్, వెబ్‌సైట్‌ బేసిక్స్, హెచ్‌టీఎంఎల్, సీఎస్‌ఎస్, జావా స్క్రిప్ట్, రుబీ వెబ్‌ సర్వీసెస్, ప్రాజెక్ట్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ కోర్సులు, క్వాలిటీ మేనేజ్‌మెంట్‌ కోర్సులు, జీఎస్టీ సర్టిఫికేషన్‌ కోర్సులు, రిస్క్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ కోర్సులు.
 
 మూక్స్‌.. ఉపయోగం
 మాసివ్‌ ఓపెన్‌ ఆన్‌లైన్‌ కోర్సెస్‌(మూక్స్‌) ద్వారా ఇంట్లోనే ఇంటర్నెట్‌ సహాయంతో ప్రపంచంలోని ఏ యూనివర్సిటీ కోర్సులనైనా అభ్యసించే వీలుంది. వీటిద్వారా వివిధ కోర్సుల పట్ల ఆసక్తి ఉన్న వారు తమ ఇష్టమైన కోర్సుకు నమోదు చేసుకోవచ్చు. నాలెడ్జ్‌ను పెంచుకోవడానికి ఉపయోగపడే కోర్సుల్లో చేరవచ్చు. ఆర్థికంగా వెసులుబాటు లేక నేర్చుకోవడం ఆపేసిన వారు ఈ కోర్సుల్లో చేరి నాలెడ్జ్‌ను పెంచుకోవచ్చు.
 
 మూక్స్‌ కోర్సులకు రిజిస్ట్రేషన్‌ విధానం
 మూక్స్‌ సర్వీస్‌ను అందించే ప్రొవైడర్లను బట్టి కోర్సుకు నమోదయ్యే విధానం ఉంటుంది. ఆయా ప్రొవైడర్ల నిబంధనలకు అనుగుణంగా కొన్ని కోర్సులు ఉచితంగా అభ్యసించొచ్చు.  మరికొన్ని కోర్సులకు నిర్దిష్ట ఫీజు చెల్లించాల్సి ఉంటుంది. ఉదాహరణకు ప్రముఖ మూక్స్‌ ప్రొవైడర్‌గా పేరొందిన కోర్సెరాలో ఉచిత, పెయిడ్‌ కోర్సులు ఉన్నాయి. ప్రస్తుతం కోర్సెరా 29 దేశాలకు చెందిన దాదాపు 150 యూనివర్సిటీలతో ఒప్పందం చేసుకుంది. వీటిల్లో స్టాన్‌ఫోర్డ్, డ్యూక్, పెన్న్, ప్రిన్స్‌టన్, మిచిగాన్, పెకింగ్, హెచ్‌ఈసీ ప్యారిస్‌ లాంటి ప్రముఖ యూనివర్సిటీలు ఉన్నాయి.
 
  వీటికి తోడు ఐబీఎం, గూగుల్, పీడబ్ల్యూసీ వంటి కంపెనీలతోనూ పార్టనర్‌షిప్స్‌ ఏర్పరచుకుంది. ఈ కంపెనీలు కూడా పలు కోర్సులను ప్రారంభిస్తున్నాయి. ఇక కోర్సెరా అందించే మూక్స్‌ను అభ్యసించి సదరు కోర్సులో సర్టిఫికేట్‌ పొందాలంటే మాత్రం నిర్ణీత ఫీజు చెల్లించాల్సిందే. నిర్ణీత ఫీజు చెల్లించి గ్రేడెడ్‌ అసైన్‌మెంట్లు పూర్తి చేస్తేనే సర్టిఫికెట్‌ లభిస్తుంది. చాలా కోర్సుల్లో కొంత భాగం వరకు ఉచితంగా చేసే వీలుంది. కానీ సర్టిఫికేషన్‌ చేయాలంటే మాత్రం ఫీజు చెల్లించాలి.  కోర్సెరాలోని కొన్ని కోర్సుల్లో గ్రేడెడ్‌ అసైన్‌మెంట్స్‌ కూడా పూర్తిగా ఉచితంగా ఉన్నాయి.
 ‘ఆడిట్‌ ఆప్షన్‌’
 కోర్సెరాలో ఆన్‌లైన్‌ కోర్సెస్, స్పెషలైజేషన్స్‌ అనే రెండు రకాల కోర్సులు ఉంటాయి. స్పెషలైజేషన్స్‌ ఆప్షన్‌ ద్వారా ఒక టాపిక్‌పై వరుస లెక్చర్లు ఉంటాయి. అంటే.. ఒక సబ్జెక్ట్‌లో ప్రావీణ్యులు కావడానికి స్పెషలైజేషన్స్‌ ఆప్షన్‌ను ఎంచుకోవాలి. ఈ కరిక్యులమ్‌లో చివరగా ప్రాజెక్ట్‌ కూడా ఉంటుంది.
 
 కోర్సెరాలో ఉచిత క్లాసులను ఆడిట్‌ ఆప్షన్‌ ద్వారా చూడవచ్చు. www.coursera.org/courses వెబ్‌సైట్‌లో ఆసక్తి ఉన్న కోర్సును కీవర్డ్స్‌తో సెర్చ్‌ చేయాలి. ఫలితంగా వచ్చిన జాబితాలో నుంచి కోర్సును ఎంచుకోవాలి. తర్వాత ఎన్‌రోల్‌ బటన్‌ వస్తుంది. దానిపై క్లిక్‌ ఇస్తే లాగిన్‌/సైనప్‌ బాక్స్‌ ఓపెన్‌ అవుతుంది. లాగిన్‌ తర్వాత చివర్లో చిన్నగా ఆడిట్‌ ఆప్షన్‌ కనిపిస్తుంది. దానిపై క్లిక్‌ చేస్తే ఎలాంటి చెల్లింపులు చేయకుండా క్లాసులు వినవచ్చు.
 
 మూక్స్‌ ప్రొవైడర్స్‌
 కోర్స్‌ ఎరా; వెబ్‌సైట్‌: www.coursera.org
 ఎడెక్స్‌; వెబ్‌సైట్‌:  www.edx.org
 యుడాసిటీ; వెబ్‌సైట్‌:www.udacity.com
 
 ఎన్‌పీటీఈఎల్‌
 మన దేశంలోనూ.. ఐఐటీ, ఐఐఎం, ఇతర ప్రముఖ ఇన్‌స్టిట్యూట్స్‌కు చెందిన ప్రొఫెసర్స్‌ లెక్చర్స్‌ను మూక్స్‌ విధానంలో అభ్యసించే అవకాశం అందుబాటులో ఉంది.  ఈ మేరకు.. కేంద్ర మానవ వనరుల శాఖ ఎన్‌పీటీఈఎల్‌ (నేషనల్‌ ప్రోగ్రామ్‌ ఆన్‌ టెక్నాలజీ ఎన్‌హ్యాన్స్‌డ్‌ లెర్నింగ్‌) అనే ప్రత్యేక వెబ్‌పోర్టల్‌ను జాతీయ స్థాయిలో విద్యార్థులకు అందుబాటులోకి తెచ్చింది. దీని ద్వారా ఐఐటీలు, ఐఐఎస్‌సీకి చెందిన నిష్ణాతులైన అధ్యాపకులు ఇచ్చే లెక్చర్స్‌ అభ్యసించొచ్చు. ఇంజనీరింగ్, సైన్స్, మేనేజ్‌మెంట్, హ్యూమనిటీస్‌ అండ్‌ సోషల్‌ సైన్సెస్‌ సబ్జెక్టులను అభ్యసించే వీలుంది. సాధారణ కాలేజీలో చదువుతున్నా  ఐఐటీలు, ఐఐఎంలు వంటి ప్రతిష్టాత్మక ఇన్‌స్టిట్యూట్స్‌ అధ్యాపకుల క్లాసులు వినే అవకాశం ఎన్‌పీటీఈఎల్‌ ద్వారా కలుగుతుంది. కాబట్టి విద్యార్థులు సరైన బోధనా సిబ్బంది లేరనే ఆందోళన లేకుండా వీరి క్లాసులు వినే సదవకాశముంది. ఇప్పటికే సదరు కోర్సులు చదువుతున్నవారు, ఆసక్తి ఉన్న ఎవరైనా ఎన్‌పీటీఈఎల్‌ మూక్స్‌ కోర్సులకు ఎన్‌రోల్‌ చేసుకోవచ్చు.
 
 జూలై – నవంబర్‌లో ప్రారంభమయ్యే కోర్సులు ఎన్‌పీటీఈఎల్‌లో నిరంతరం మూక్స్‌ అందుబాటులో ఉంటున్నాయి. అంతేకాకుండా రానున్న రోజుల్లో అందుబాటులోకి వచ్చే లెక్చర్స్‌ వివరాలు కూడా ఈ పోర్టల్‌లో ముందుగానే తెలియజేస్తారు. ప్రస్తుతం జూలై నుంచి నవంబర్‌ వరకు అందుబాటులో ఉండే కోర్సుల వివరాలు..
 
 బయోలాజిలక్‌ సైన్సెస్‌ అండ్‌ బయో టెక్నాలజీ, కెమిస్ట్రీ, బయో కెమిస్ట్రీ, కెమికల్‌ ఇంజనీరింగ్, అగ్రికల్చర్‌ అండ్‌ ఫుడ్‌ ఇంజనీరింగ్, మ్యాథమెటిక్స్, మేనేజ్‌మెంట్, హ్యూమనిటీస్‌ అండ్‌ సోషల్‌ సైన్సెస్, సివిల్‌ ఇంజనీరింగ్, ఏరోస్పేస్‌ ఇంజనీరింగ్, ఫిజిక్స్, ఎలక్ట్రికల్, ఎలక్ట్రానిక్స్, కమ్యూనికేషన్స్‌ ఇంజనీరింగ్‌ విభాగాలు, మెకానికల్‌/ ఇండస్ట్రియల్‌/ మెటీరియల్‌ సైన్స్‌ అండ్‌ ఇంజనీరింగ్, కంప్యూటర్‌ సైన్స్‌ అండ్‌ ఇంజనీరింగ్‌.
 
 మేనేజ్‌మెంట్‌ విభాగంలో ఇంట్రడక్షన్‌ టు డేటా అనలిటిక్స్, కార్పొరేట్‌ సోషల్‌ రెస్పాన్సిబిలిటీ, జండర్‌ జస్టిస్‌ అండ్‌ వర్క్‌ప్లేస్‌ సెక్యూరిటీ,  టోటల్‌ క్వాలిటీ మేనేజ్‌మెంట్, ప్రాజెక్ట్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ ఫర్‌ మేనేజర్స్, మార్కెటింగ్‌ రీసెర్చ్‌ అండ్‌ అనాలసిస్, పేటెంట్‌ లా ఫర్‌ ఇంజనీర్స్‌ అండ్‌ సైంటిస్ట్స్, ఈ బిజినెస్, సిక్స్‌ సిగ్మా కోర్సులకు ఈ నెల 23/ 24 తేదీ వరకు రిజిస్ట్రేషన్‌ చేసుకునే అవకాశం ఉంది.
 
 సీఎస్‌ఈ
 ఇందులో సీ, సీ++, డిస్ట్రిబ్యూటెడ్‌ సిస్టమ్స్, కంప్యూటర్‌ ఆర్కిటెక్చర్, సాఫ్ట్‌వేర్‌ టెస్టింగ్, సెర్చ్‌ మెథడ్స్‌ ఫర్‌ ప్రాబ్లమ్‌ సాల్వింగ్, డేటాబేస్‌ సిస్టమ్స్, పైథాన్, డిజైన్‌ అండ్‌ అనాలసిస్‌ ఆఫ్‌ అల్గారిథమ్స్, మెషిన్‌ లెర్నింగ్, ఆబ్జెక్ట్‌ ఓరియెంటేడ్‌ అనాలసిస్‌ అండ్‌ డిజైన్, థియరీ ఆఫ్‌ కంప్యూటేషన్, క్లౌడ్‌ కంప్యూటింగ్, కంప్యూటర్‌ ఆర్గనైజేషన్‌ అండ్‌ ఆర్కిటెక్చర్, ఇంటర్‌నెట్‌ ఆఫ్‌ థింగ్స్, క్రిప్టాలజీ లాంటి కోర్సులు ప్రారంభం కానున్నాయి. కోర్సు పరిమితి: 4 వారాల నుంచి 12 వారాల వరకు ఉంటుంది.
 
 ఎన్‌రోల్‌ ఇలా..
 ఎన్‌పీటీఈఎల్‌ కోర్సులకు ఎన్‌రోల్‌ కావాలనుకునే వారు https://onlinecourses.nptel.ac.in  వెబ్‌సైట్‌లోకి వెళ్లి కోర్సు కేటగిరీ లేదా ఆల్‌ రన్నింగ్‌ కోర్సెస్‌లో మీకు ఇష్టమైన కోర్సును ఎంచుకోవాలి. తర్వాత గూగుల్‌ అకౌంట్‌తో పేరు నమోదు చేసుకోవాలి. తర్వాత వ్యక్తిగత సమాచారాన్ని పూర్తిచేయాలి. దీని తర్వాత కోర్సు కన్ఫర్మేషన్‌ మెయిల్‌ వస్తుంది. కోర్సు ప్రారంభమయ్యాక అభ్యర్థులు తమకు వీలైన సమయంలో వీడియో లెక్చర్లు వినవచ్చు. ప్రతివారం క్రమం తప్పకుండా అసైన్‌మెంట్స్‌ పూర్తి చేయాలి. కోర్సు పూర్తయిన తర్వాత సర్టిఫికెషన్‌ ఎగ్జామ్‌ ఉంటుంది. దీని కోసం ఫీజు చెల్లించాల్సి ఉంటుంది.


 దేశంలో ఉపాధ్యాయ విద్యకు సరికొత్త రూపు ఇచ్చేందుకు రంగం సిద్ధమైంది.ఉపాధ్యాయ విద్యలో వినూత్న మార్పుల దిశగా కేంద్ర ప్రభుత్వం ఎన్‌సీఈర్‌టీ బిల్లు–2017ను రూపొందించింది. పాఠశాల స్థాయి నుంచి 12వ తరగతి వరకు.. ముఖ్యంగా బోధన పరంగా పలు కీలక మార్పులు తీసుకురానుంది. ఉపాధ్యాయ విద్యలో పరిశోధనలకు ప్రభుత్వం పెద్దపీట వేయనుంది. ఉపాధ్యాయ వృత్తిలో ప్రవేశించేందుకు సంబంధిత కోర్సుల్లో లక్షల సంఖ్యలో చేరుతున్నా.. బోధన వృత్తికి అవసరమైన నైపుణ్యాలు అధికశాతం మందిలో ఉండటంలేదని ప్రభుత్వం గుర్తించింది. ఈ నేపథ్యంలో ప్రతిపాదిత ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ బిల్లు–2017పై విశ్లేషణ..
 
 నేషనల్‌ కౌన్సిల్‌ ఆఫ్‌ ఎడ్యుకేషనల్‌ రీసెర్చ్‌ అండ్‌ ట్రైనింగ్‌.. సంక్షిప్తంగా ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ. ప్రాథమిక విద్య నుంచి సీనియర్‌ సెకండరీ వరకు బోధన, కరిక్యులం, సిలబస్‌ రూపకల్పన దిశగా కార్యకలాపాలు నిర్వహించే సంస్థ. ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ సలహా మేరకే కేంద్ర స్థాయిలో సీబీఎస్‌ఈ సిలబస్‌లో మార్పులుచేర్పులు జరుగుతాయి. రాష్ట్రాల స్థాయిలో ఎస్‌సీఈఆర్‌టీలకు సైతం మార్గనిర్దేశకాలను ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ జారీ చేస్తుంది. దీన్ని మరింత పటిష్టం చేసేందుకు.. మరింత స్వయం ప్రతిపత్తి కల్పించేందుకు హెచ్‌ఆర్‌డీ శాఖ ఉపక్రమించింది. ఆ క్రమంలోనే ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ బిల్లు–2017కు శ్రీకారం చుట్టింది.
 
 జాతీయ ప్రాధాన్య సంస్థగా
 ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ బిల్లులోని ముఖ్య ప్రతిపాదన.. ఎన్‌సీఈఆర్‌టీని జాతీయ ప్రాధాన్యం (ఇన్‌స్టిట్యూషన్‌ ఆఫ్‌ నేషనల్‌ ఇంపార్టెన్స్‌–ఐఎన్‌ఐ) గల సంస్థగా గుర్తించాలని నిర్ణయించడం. అంతేకాకుండా ఎన్‌సీఈఆర్‌టీకి అనుబంధంగా ఉన్న రీజనల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్స్‌ ఆఫ్‌ ఎడ్యుకేషన్‌లకు కూడా ఈ హోదా ఇవ్వనున్నారు. ఫలితంగా ఈ సంస్థ పూర్తిస్థాయిలో స్వయం ప్రతిపత్తి పొందుతుంది. దాంతో ప్రభుత్వం నుంచి మంజూరయ్యే నిధుల పరంగా కూడా ప్రాధాన్యం పెరుగుతుంది. తద్వారా ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ విద్యారంగంలో నాణ్యమైన పరిశోధనలు, శిక్షణ దిశగా మరింత సమర్థంగా పనిచేసే అవకాశం ఉంటుంది.
 
 ఎన్‌సీఎఫ్‌ రూపకల్పన బాధ్యత
 ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ బిల్లు ప్రకారం–నేషనల్‌ కరిక్యులం ఫ్రేమ్‌వర్క్‌ (ఎన్‌సీఎఫ్‌)ను సిద్ధం చేయడం.. ప్రాథమిక విద్య నుంచి సీనియర్‌ సెకండరీ వరకు సిలబస్‌ రూపొందించడం.. సంబంధిత పుస్తకాల ముద్రణను సైతం ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ నేరుగా పర్యవేక్షించనుంది.
 
   ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ పరిధిలోని ఉపాధ్యాయ బోధన ఇన్‌స్టిట్యూట్స్‌లో పరిశోధనలకు ప్రాధాన్యం ఇస్తారు. తద్వారా ఇన్నోవేటివ్‌ టీచింగ్‌ పరంగా ఆకర్షణీయమైన కొత్త పద్ధతుల ఆవిష్కరణ జరుగుతుంది. కరిక్యులంలో చేయాల్సిన మార్పులపై పరిశోధన చేస్తారు. దాంతో యాక్టివిటీ బేస్డ్‌ లెర్నింగ్‌కు అనుకూలమైన కొత్త విధానాలను ఆవిష్కరించేందుకు అవకాశం ఎన్‌సీఈఆర్‌టీకి లభించనుంది.
 
 డిగ్రీలు అందిస్తుంది
 ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ ముసాయిదా బిల్లు–2017లోని మరో ముఖ్యాం శం.. ఎన్‌సీఈఆర్‌టీకి యూనివర్సిటీ హోదా అందించడం. ఫలితంగా ఉపాధ్యాయ విద్యకు సంబంధించిన కోర్సులు పూర్తిచేసిన వారికి ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ డిగ్రీలు అందించగలుగుతుంది. ఇప్పటి వరకు ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ పరిధిలోని ఉపాధ్యాయ విద్య, బోధన కళాశాలలు.. అవి ఏర్పాటైన ప్రాంతంలోని యూనివర్సిటీకి అనుబంధంగా మనుగడసాగిస్తూ... కోర్సులు, సర్టిఫికెట్లు అందిస్తున్నాయి. తాజా ప్రతిపాదన ప్రకారం– ఆ పరిస్థితికి ఫుల్‌స్టాప్‌ పడుతుంది. నేరుగా ఎన్‌సీఈఆర్‌టీయే డిగ్రీలు అందించేందుకు అవకాశం లభిస్తుంది. ఫలితంగా.. ప్రస్తుతం ఎన్‌సీఈఆర్‌టీకి అనుబంధంగా ఉన్న నేషనల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ ఎడ్యుకేషన్‌ (ఎన్‌ఐఈ)–న్యూఢిల్లీ, సెంట్రల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ ఎడ్యుకేషనల్‌ టెక్నాలజీ–న్యూఢిల్లీ, పండిట్‌ సుందర్‌లాల్‌ శర్మ సెంట్రల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ ఒకేషనల్‌ ఎడ్యుకేషన్‌–భోపాల్‌తోపాటు అజ్మీర్, భోపాల్, భువనేశ్వర్, మైసూరు, షిల్లాంగ్‌లలోని రీజనల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్స్‌ ఆఫ్‌ ఎడ్యుకేషన్స్‌లో పలు ఉపాధ్యాయ విద్య కోర్సులు అభ్యసిస్తున్న విద్యార్థులకు లబ్ధి చేకూరనుంది.
 
 అంతర్జాతీయ ఒప్పందాలు
 విదేశాలకు చెందిన టీచింగ్‌ ఎడ్యుకేషన్‌ సంస్థలతో ఒప్పందాలు చేసుకోవడం ద్వారా కొలాబరేటివ్‌ రీసెర్చ్‌కు అవకాశం కల్పించాలన్నది ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ ముసాయిదా బిల్లులోని మరో ప్రతిపాదన. అలాగే ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ.. కొత్తగా దేశంలో ఎక్కడైనా అనుబంధ యూనిట్‌ లేదా ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ను ఏర్పాటు చేసుకోవచ్చు. అయితే ఆ యూనిట్‌ వల్ల సంబంధిత ప్రాంతంలోని వారికి లభించే ప్రయోజనాలపై కార్యనిర్వాహక కమిటీకి ఆమోదయోగ్యమైన సమాచారం ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది. అదేవిధంగా ఉపాధ్యాయ విద్యను అందిస్తున్న యూనివర్సిటీలు, ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లతో అనుసంధానమవుతూ అక్కడ అమలవుతున్న కరిక్యులంను నిరంతరం సమీక్షించడంతో పాటు సలహాలు సూచనలు అందించాల్సి ఉంటుంది. ఈ సలహాలు, సూచనలను సంబంధిత యూనివర్సిటీలు, ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు తప్పనిసరిగా పాటించాలి.
 
 టీచర్లకు నిరంతర శిక్షణ
 ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ బిల్లు ప్రకారం.. ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ, ఇకపై నిరంతరం టీచర్లకు ప్రొఫెషనల్‌ డెవలప్‌మెంట్‌ పరంగా ఓరియెంటేషన్‌ ప్రోగ్రామ్స్‌ నిర్వహించాల్సి ఉంటుంది. వీటిద్వారా టీచింగ్‌ ఎడ్యుకేషన్‌లో వస్తున్న మార్పులపై టీచర్లకు అవగాహన కల్పించనుంది.
 
 బిల్లులో సానుకూలంగా ఉండే మరో అం శం.. ఈ సంస్థ అందిస్తున్న కోర్సుల ఫీజులు, ఆయా కోర్సుల వ్యవధికి సంబంధించి సొంతగా నిర్ణయం తీసుకునే అధికారం కల్పించడం. పరిశోధన దిశగా అడుగులు వేస్తున్న విద్యార్థులకు ఫెలోషిప్స్‌ అందించడం, అందుకు సంబంధించిన నిర్ణయాలు తీసుకునే అధికారం కూడా లభిస్తుంది.
 
 ఎస్‌సీఈఆర్‌టీలకు మార్గనిర్దేశకాలు
 తాజా బిల్లులో ప్రతిపాదించిన విధానాల ప్రకారం.. రాష్ట్రాల స్థాయిలో ఉన్న ఎస్‌సీఈఆర్‌టీలకు మార్గనిర్దేశకాలు జారీచేసే అధికారం ఎన్‌సీఈఆర్‌టీకి లభిస్తుంది. ప్రస్తుతం రాష్ట్రాల స్థాయిలోని ఎస్‌సీఈఆర్‌టీలు.. తమ స్వేచ్ఛకు అనుగుణంగా ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ అనుసరిస్తున్న విధానాల వైపు మొగ్గు చూపుతున్నాయి. ఈ బిల్లు ద్వారా ఎస్‌సీఈఆర్‌టీలు తప్పనిసరిగా ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ మార్గనిర్దేశకాలను అమలు చేయాల్సిన పరిస్థితి ఉత్పన్నమవుతుందని తెలుస్తోంది. బిల్లులో ప్రతిపాదించిన అంశాల కార్యాచరణ, అమలు, పర్యవేక్షణ దిశగా ఎగ్జిక్యూటివ్‌ కమిటీ పేరుతో ప్రత్యేకంగా ఒక కమిటీని ఏర్పాటు చేయనుంది. ఇది ఎప్పటికప్పుడు ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ చేపట్టిన చర్యలను పర్యవేక్షించడమే కాకుండా ఆర్థిక, కార్యనిర్వాహక పరమైన అంశాలకు సంబంధించి సూచనలిస్తుంది.
 
 
  


 International
 
 G-20 discussed Climate Change
 The Group of 20 Summit has ended without a consensus on the key issues of climate change and trade, leaving deep divisions between U.S. President Donald Trump and the rest of the developed world. This is the 12th summit of the group and was held on 7th and 8th July, in Hamburg, Germany. G20 backed free trade and pledged to “continue to fight protectionism”. On the side lines of summit India invited Norwegian pension funds to invest in India’s National Infrastructure Investment platform. In 2018 G-20 Summit will be held in Argentina, in 2019 in Japan and in 2020 in Saudi Arabia.
 
 UNESCO opts against 'in danger' status for Great Barrier Reef
 UNESCO opted to keep the Great Barrier Reef off of its official list of World Heritage sites 'in danger' at a meeting in Poland. There are currently 55 World Heritage sites on the 'in danger' list, including the Everglades National Park, the Syrian city of Palmyra, and Liverpool's historic docklands.
 
 UN conference adopts a treaty banning nuclear weapons
 Countries met at a United Nations conference in New York on 7th July adopted the Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons, the first multilateral legally-binding instrument for nuclear disarmament to have been negotiated in 20 years. The treaty – adopted by a vote of 122 in favour to one against (Netherlands), with one abstention (Singapore) – prohibits a full range of nuclear-weapon-related activities, such as undertaking to develop, test, produce, manufacture, acquire, possess or stockpile nuclear weapons or other nuclear explosive devices, as well as the use or threat of use of these weapons.The treaty will be open for signature to all States at UN Headquarters in New York on 20 September 2017, and enter into force 90 days after it has been ratified by at least 50 countries.
 National
 
 India’s first heritage city: Ahmedabad
 The United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) on 8th July declared the 600-year-old walled city of Ahmedabad as a world heritage city, the first Indian city to make it to the list. The World Heritage Committee of Unesco met in Karlow, Poland.
 
 Other cities added to the list of World Heritage city in the same summit-Asmara, the capital of Eritrea, Hebron-Al Khalil Old Town (Palestine) and W-Arly-Pendjari Complex (Benin, Burkina Faso), the site of Hebron-Al Khalil to the list of World Heritage Sites in Danger.
 
 Of the 287 world heritage cities across the globe, the only two cities in the Indian subcontinent which enjoy the status are Bhaktapur in Nepal and Galle in Sri Lanka.
 
 Draft National Policy for Women a
 pprovedA Group of Ministers, headed by External Affairs Minister Sushma Swaraj approved a draft national policy for women. It proposes..
 
 Free education for girls from poor families
 Health card for all women
 A woman accused of a non-heinous crime, who has remained an under-trial for one-third of her jail time, should be given bail.
 
 High speed rail Training centre to come up in Gujarat
 India’s first high-speed rail training centre is to come up at Gandhinagar.The centre will provide for advanced training modules on cutting edge technologies. Being constructed over railway land measuring 4,400 metres at an estimated cost of Rs 600 crore, the training centre will have a sample track fitted with the overhead electrical systems to enable testing of bullet trains that will run on the Mumbai-Ahmedab-ad route.While India’s first bullet train is proposed to hit the track in 2023, the training centre is supposed to start operating by 2020.
 
 Bilateral
 India-US-Japan joint drill at Bay of Bengal
 The US, Japanese and Indian Navies on 10th July began the Malabar Naval Exercise-2017 aimed at achieving deeper military ties between the three nations. The 21st edition of the exercise, conducted ashore and at-sea, would include professional exchanges on carrier strike group operations, maritime patrol and reconnaissance operations, surface and anti-submarine warfare.
 
 e-visa facility extended to Uganda
 India has added Uganda to the list of countries to which it extends the electronic visa (or e-visa) facility. At present, India offers e-visa facility to only 18 of the 54 African nations. The e-visa is an online pre-authorisation that allows visa on arrival through nine designated airports and three sea-ports for a 60-day stay. The Home Ministry implements the e-visa scheme. At present, India offers the   e-visa facility to 162 countries.
 Economy
 
 FM launched Aaykar Setu
 Union Finance Minister Arun Jaitley launched Aaykar Setu, a new income tax payer e-service module, in New Delhi on 10th July. To enhance mobile access experience, a mobile responsive Android version was also released along with the desktop version. This app will reduce the physical interface between the Assessees and the tax assessing authorities.
 
 5 States, a UT signed on  e-Marketplace
 Five States and a Union Territory (UT) on 11th July adopted the Government e-Marketplace (GeM) that aims to ensure that public procurement of goods and services in India worth more than Rs.5 lakh crore annually is carried out through the online platform for transparency and to eliminate corruption. The States and the UT that signed an MoU with the Centre include Andhra Pradesh, Assam, Gujarat, Telangana and Arunachal Pradesh. The only UT is Puducherry.
 
 India to become largest milk producer in 2026: OECD
 India will be the world’s largest milk producer by 2026 and will account for the biggest increase in wheat production globally, according to a report by the United Nations (UN) and the Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). The OECD-FAO Agricultural Outlook 2017-2026 said the world’s population will increase from 7.3 to 8.2 billion over the course of the next decade with India and Sub-Saharan Africa accounting for 56% of total population growth. Over the course of the outlook period alone, milk production in India will grow 49%; in 2026, India will be the world’s largest milk producer, with an output one-third above that of the second largest producer.
 
 India @ 116 on SDG goals
 India is ranked 116 out of 157 nations on a global index that assesses the performance of countries towards achieving the ambitious Sustainable Development Goals (SDGs). Sweden leads the list, followed by Denmark and Finland. The SDG Index ranks countries based on their performance across the 17 Sustainable Development Goals.
 Science and Technology
 
 Massive iceberg breaks away from Antarctica
 A massive iceberg weighing more than one trillion tons has broken away from western Antarctica, according to a UK-based research team. Scientists from Project MIDAS had been monitoring a break in the Larsen C ice shelf - the fourth largest in Antarctica following the collapse of the Larsen A ice shelf in 1995 and had observed significant advances in the rift over the past 12 months.
 
 Sports
 Victory for Harinder Sandhu
 India's Harinder Pal Sandhu has won the South Australian Open squash title, defeating Australia’s Rhys Dowling. The final was held in Adelaide on 8th July 2017.
 
 Srinivas Gokulnath created history in Cycle Race
 Srinivas Gokulnath created history by becoming the first Indian to complete the 4,900 km cycle Race Across America, RAAM in solo category. Considered to be the toughest cycle race in the world, he cycled for eleven days, 18 hours and 45 minutes.
 
 Mithali Raj created Record
 Mithali Raj scored 34 runs, in the match against Australia; with this she created history by becoming the leading run-getter in Women’s ODIs, going past England player Charlotte Edwards’ record of 5992 ODI runs.
 
 Persons in News
 John Joseph: He has been appointed as Director General of Goods and Services Tax Intelligence (DG GSTI). The DG GSTI is the new name given to the Directorate General of Central Excise Intelligence (DGCEI), mandated to check service tax and central excise duty evasion.
 
 Ravi Shastri: The BCCI named Ravi Shastri as the new chief coach of the Indian cricket team till ICC World Cup 2019.  
 
 Khaltmaa Battulga: He is elected as the President of the Mongolia. He replaces Tsakhia Elbegdorj.
  


 పీష్వాల ప్రాబల్యాన్ని అంతం చేసిన యుద్ధం?
  – మూడో పానిపట్‌ యుద్ధం(క్రీ.శ.1761)
 చివరి పీష్వాల్లో గొప్పవాడు
 – పీష్వా మాధవరావ్‌
 చివరి పీష్వా       – రెండో బాజీరావ్‌
 పీష్వాల యుగ కాలం    – క్రీ.శ.17131818
 పీష్వాల రాజధాని?     –పూనా
 మహారాష్ట్ర కూటమిని ఏర్పాటు చేసిన వ్యక్తి?– బాలాజీ విశ్వనాథ్‌
 పీష్వాల్లో అగ్రగణ్యుడు?–మొదటి బాజీరావ్‌
 మూడో పానిపట్‌ యుద్ధంలో మరాఠా కూటమి నాయకుడు?– సదాశివ రావ్‌
 పీష్వా పదవి రద్దయిన సంవత్సరం?
 క్రీ.శ.1818 మహారాష్ట్ర చరిత్రలో పీష్వాల యుగం ఎంతో ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకుంది. వీరి కాలంలో మహారాష్ట్ర ప్రాబల్యం, ఆసేతు హిమాలయాల వరకు విస్తరించింది.
 
 బాలాజీ విశ్వనాథ్‌  క్రీ.శ. 17131720 సాహు నుంచి పరిపాలనాధికారాన్ని వంశపారంపర్య హక్కులతో పొందాడు. బాలాజీ విశ్వనాథ్‌ చిత్పవన వంశానికి చెందిన బ్రాహ్మణుడు. ఇతని పూర్వీకులు జింజిరా రాజ్యంలోని శ్రీవర్ధన్‌ ప్రాంతానికి చెందినవారు.
 
 బాలాజీ విశ్వనాథ్‌ మొగలులతో సత్సంబంధాలను ఏర్పరచుకున్నాడు. మొగల్‌ రాకుమార్తె జీనత్‌ ఉన్నిసా మెప్పు పొందాడు.
 
 సాహు మొగల్‌ చెర నుంచి విముక్తుడై∙మహారాష్ట్ర చేరుకున్నప్పుడు అతనికి కుడి భుజంగా నిలిచాడు. సాహును రాజును చేయడానికి తోడ్పడ్డాడు. బాలాజీ శక్తి సామర్థ్యాలు, రాజభక్తిని గుర్తించిన సాహు క్రీ.శ. 1713 నవంబర్‌ 16న అతన్ని పీష్వాగా నియమించాడు. బాలాజీ విశ్వనాథ్‌ను మహారాష్ట్ర సామ్రాజ్య ద్వితీయ స్థాపకుడుగా చెప్పవచ్చు.
 
 బాలాజీ విశ్వనాథ్‌ క్రీ.శ.1714లో మొగలులతో సంధి చేసుకొని దక్కన్‌లో చౌత్, సర్దేశ్‌ముఖ్‌(పన్నులు)లను వసూలు చేసుకొనే హక్కు పొందాడు. ఈ సంధిలో మొగలుల తరపున సయ్యద్‌ సోదరులు ముఖ్యపాత్ర పోషించారు. అదేవిధంగా మొగల్‌ చక్రవర్తి ఫరుక్సియార్‌ను పతనం చేయడంలో సయ్యద్‌ సోదరులకు బాలాజీ విశ్వనాథ్‌ సహాయం అందించాడు.
 
 రాజారాం కాలంలో ప్రారంభమైన జాగీర్దారీ విధానం, బాలాజీ విశ్వనాథ్‌ కాలంలో విస్తృతమైంది. ఈ క్రమంలో మహారాష్ట్ర రాజ్యం వివిధ భాగాలుగా విభజితమై.. మహారాష్ట్ర కూటమి అనే వ్యవస్థ ఏర్పడింది. ఈ పరిణామాలు చివరికి ఎవరికి వారు స్వాతంత్రం ప్రకటించుకునే స్థాయికి వెళ్లాయి. ఈ కూటమే మహారాష్ట్రుల పతనానికి ప్రధాన కారణంగా నిలిచింది.
 
 మహారాష్ట్ర కూటమి సభ్యులు
 ఖాందేష్, బాలాఝాట్‌–పీష్వాల ఆధీనంలో
 కొంకణ్‌ – ఆంగ్లేయుల ఆధీనంలో
 బీరార్, గోండ్వానా– భోంస్లేల ఆధీనంలో
 గుజరాత్‌ – గైక్వాడ్‌ల ఆధీనంలో
 మాళవ – నేమాజీ సింధియా ఆధీనంలో ఉంచారు.    
 బాలాజీ విశ్వనాథ్‌ను సాహు ‘అతుల పరాక్రమ సేవక’ అని అభినందించాడు. ఇతడు తారాబాయితో వార్నా సంధి చేసుకున్నాడు. విశ్వనాథ్‌ క్రీ.శ.1720, ఏప్రిల్‌ 2 అకస్మాత్తుగా మరణించాడు.
 
 పీష్వా మొదటి బాజీరావ్‌ క్రీ.శ. 17201740
 బాలాజీ విశ్వనాథ్‌ పెద్ద కుమారుడే బాజీరావ్‌. మహారాష్ట్ర చరిత్రలో శివాజీ తర్వాత చెప్పుకోదగ్గ యోధుడు. ఇతని తెలివితేటలు, శక్తి సామర్థ్యాలపై నమ్మకంతో సాహు ఇతన్ని పీష్వాగా నియమించాడు. బాజీరావ్‌కు పరిపాలనలో అతని సోదరుడు చిమ్నాజీ అప్పా సహకరించాడు.మొదటి బాజీరావు ఆశయం హిందూ పద్‌ పద్‌ షాహీ స్థాపించడం.
 
 మొదటి బాజీరావ్‌ దక్కన్‌ సుబేదార్‌ అయిన నిజాం–ఉల్‌–ముల్క్‌తో మూడు యుద్ధాలు చేసి నిజాంను ఓడించి, అతన్ని మూడు సంధి షరతులకు ఒప్పించాడు.
 
 పీష్వా బాజీరావ్‌ క్రీ.శ.1728లో పాల్కేడ్‌ వద్ద జరిగిన యుద్ధంలో నిజాం –ఉల్‌–ముల్క్‌ను ఘోర పరాజితుడిని చేశాడు. పాల్కేడ్‌ యుద్ధంలో ఓడిపోయిన నిజాం  క్రీ.శ. 1728లో ముంగిషివగావాన్‌ సంధి చేసుకున్నాడు.
 
 క్రీ.శ. 1731లో నిజాం రెండోసారి బాజీరావ్‌తో చేసిన సూరత్‌ యుద్ధంలో ఓడిపోయి క్రీ.శ. 1732లో రోహారామేశ్వర్‌ సంధి చేసుకున్నాడు.
 
 మహారాష్ట్ర దాడులను ఎదుర్కొనే సమర్ధత ఒక్క నిజాంకే ఉందని భావించిన మొగల్‌ చక్రవర్తి, మçహ్మద్‌షా అతన్ని ఢిల్లీకి రప్పించి అసఫ్‌జా అనే బిరుదును ప్రదానం చేశాడు. దాంతోపాటు తగిన సహాయ సంపత్తిని అందించి మహారాష్ట్రులను ఎదుర్కోవాలని ఆదేశించాడు.
 
 క్రీ.శ.1738లో చారిత్రాత్మకమైన భోపాల్‌ యుద్ధంలో బాజీరావ్‌ చేతిలో నిజాం ఓడిపోయి క్రీ.శ.1738, జనవరి 17న దోరాహ్‌ సంధి చేసుకున్నాడు.
 
 సాహు గురువు బ్రహ్మేంద్రస్వామి స్థాపించిన పరశురామ్‌ ఆలయాన్ని ధ్వంసం చేసిన జింజిరా సిద్ధీలను కూడా ఓడించాడు. అదే విధంగా మాళ్వా సుబేదార్‌ గిరిథర్‌ బహుదూర్‌ని ఓడించి చంపేశాడు.
 
 మస్తానీ ఒక మహ్మదీయ స్త్రీ. ఆమెను ఛత్రసాల్‌ బుందేలా.. బాజీరావ్‌కు బహూకరించాడు. గొప్ప సౌందర్యరాశి అయిన ఆమె∙బాజీరావ్‌కు అత్యంత ప్రీతిపాత్రమైంది. మస్తానీ వల్లే బాజీరావ్‌ తప్పుదోవ పడుతున్నాడనే కారణంతో ఆమెను బాజీరావ్‌æ కుమారులు బాలాజీ బాజీరావ్, చిమ్నాజీ అప్పాలు నిర్బంధంలో ఉంచారు. దాంతో మనోక్షోభకు గురైన బాజీరావ్‌ క్రీ.శ. 1740లో మరణించాడు. ఈ వార్త తెలిసిన మస్తానీ కూడా కన్నుమూసింది.
 
 పీష్వా బాలాజీరావ్‌ లేదా బాలాజీ బాజీరావ్‌ క్రీ.శ. 17401761
 మొదటి బాజీరావ్‌ మరణానంతరం అతని పెద్ద కుమారుడు బాలాజీ బాజీరావ్‌ పీష్వా పదవిని అలంకరించాడు. ఇతనికి నానా సాహెబ్‌ అనే పేరు కూడా ఉంది. ఇతడు కర్నాటక నవాబు దోస్త్‌ ఆలీని చంపడంతోపాటు ఇతని అల్లుడు చాందా సాహెబ్‌ను బందీ చేశాడు.
 సాహు నిర్వాసితుడిగా మరణిస్తూ తన తర్వాత ఛత్రపతిగా తారాబాయి మనవడు రామరాజును ప్రకటించాడు.
 
 మూడో పానిపట్‌ యుద్ధం – 1761
 
 అబ్దాలీ తెగకు చెందినవాడు అహ్మద్‌ షా. ఇతడు పర్షియాలో నాదిర్షా కొలువులో ఉండేవాడు. అహ్మద్‌షా అబ్దాలీకి, మహారాష్ట్రులకు జరిగిన చారిత్రక యుద్ధమే మూడో పానిపట్టు యుద్ధం (క్రీ.శ.1761, జనవరి 14).
 
 మూడో పానిపట్టు యుద్ధంలో అబ్దాలీని ఎదుర్కొనేందుకు సదాశివరావ్, విశ్వాసరావ్‌లు మహారాష్ట్ర సేనలకు నాయకత్వం వహించారు. కానీ, విజయం అబ్దాలీ వశమైంది. ఈ యుద్ధంతో మహారాష్ట్ర పతనం ప్రారంభమైంది.  
 
 ఓటమిని భరించలేని బాలాజీ బాజీరావ్‌ క్రీ.శ. 1761లో మరణించాడు. తర్వాత పీష్వాగా మాధవరావ్‌ వచ్చాడు.
 
 ఛత్రపతుల పరంపర     
 సాహు    క్రీ.శ.17081748
 రామరాజు    క్రీ.శ.17491777
 రెండో సాహు    క్రీ.శ.17771808    
 ప్రతాప్‌ సిన్హా       క్రీ.శ.18081839
 చివరి పీష్వా
 రెండో షాజీ    క్రీ.శ. 18391848.
 
 పీష్వాల పరంపర
 మాధవరావ్‌        క్రీ.శ.  17611772
 నారాయణ రావ్‌    క్రీ.శ.  17721773
 రెండో మాధవరావ్‌ క్రీ.శ.  17731795
 రెండో బాజీరావ్‌    క్రీ.శ.  17951818  


 ఆమ్లాల ధర్మాలు
  రాబర్ట్‌ బాయిల్‌ అనే శాస్త్రవేత్త తొలిసారిగా
  ఆమ్లాల ధర్మాలను ప్రతిపాదించాడు. అవి..
 ఆమ్లాలు రుచికి పుల్లగా ఉంటాయి.
 నీలి లిట్మస్‌ పేపర్‌ను ఎరుపు రంగులోకి మారుస్తాయి.
 
 ఆమ్లాల తయారీ: అలోహ ఆక్సైడ్‌లకు ఆమ్ల ధర్మం ఉంటుంది. వీటిని నీటిలో కరిగిస్తే సంబంధిత ఆమ్లాలు ఏర్పడతాయి.
 
 గమనిక:
 H2SO4కి వాసన, రంగు ఉండవు.
 HNO3Mకి వాసన, పసుపు రంగు ఉంటాయి.
 
 వివిధ పదార్థాలు/ఫలాల్లో ఉండే ఆమ్లాలు
 పదార్థం/ ఫలం ఉండే ఆమ్లం
 పత్తి     లినోలిక్‌ ఆమ్లం
 వేరుశనగ     ఆరాఖిడోనిక్‌ ఆమ్లం
 ఉసిరి, విటమిన్స్‌    ఆస్కార్బిక్‌ ఆమ్లం
 సిట్రస్‌/నిమ్మజాతులు    సిట్రిక్‌ ఆమ్లం
 ఆపిల్‌     మాలిక్‌ ఆమ్లం
 చింతపండు     టార్టారిక్‌ ఆమ్లం
 పుల్లని పెరుగు, పాలు     లాక్టిక్‌ ఆమ్లం
 ద్రాక్ష (వెనిగర్‌)    ఎసిటిక్‌ ఆమ్లం
 ఎర్రచీమ    ఫార్మిక్‌ ఆమ్లం
 జఠర రసం     హైడ్రోక్లోరికామ్లం
 మూత్రం     యూరికామ్లం
 టమాట,పుచ్చకాయ     ఆక్జాలిక్‌ ఆమ్లం
 కొబ్బరి    కాప్రిక్, కాప్రోయిక్‌ ఆమ్లం
 మొక్కల నూనెలు    స్టియరిక్, పామిటిక్‌
 ఆమ్లం పాలు, పాల ఉత్పత్తులు    బ్యుటిరిక్‌ ఆమ్లం
 
 ఆమ్లాల ప్రాముఖ్యత
 1.సల్ఫ్యూరిక్‌ ఆమ్లం (H2SO4):
 దీన్ని రసాయనాల రాజు, ‘ఆయిల్‌ ఆఫ్‌ విట్రియోల్‌’గా పిలుస్తారు.
 పేలుడు పదార్థాలు, డ్రగ్స్, ఫెర్టిలైజర్స్, నూనె, చక్కెర శుద్ధిలో ఉపయోగిస్తారు.
 ఆమ్ల వర్షాలకు ఇదే ప్రధాన కారణం.
 
 2.హైడ్రోక్లోరికామ్లం(HCl ):
 గ్లూ, జిలాటిన్, డెక్స్‌ట్రోస్, పాలీవినైల్‌ క్లోరైడ్‌ (పీవీసీ) తయారీ, లోహాల శుద్ధిలో ఉపయోగిస్తారు.
 
  హైడ్రోక్లోరికామ్లం..నత్రికామ్లంతో (HNO3) చర్య జరిపినప్పుడు ఆక్వారీజియా (ద్రవరాజం) ఏర్పడుతుంది. దీన్ని బంగారం కరిగించేందుకు ఉపయోగిస్తారు.
 
 3.నత్రికామ్లం (HNO3)
 దీన్ని ఆక్వాఫోర్టిస్‌ అంటారు.
 బంగారు ఆభరణాల పరిశ్రమలో ద్రావణి గా, ఫెర్టిలైజర్స్, పేలుడు పదార్థాలు (డైన మైట్‌), పిక్రిక్‌ ఆమ్లం, ట్రైనైట్రోటోలీన్‌ (టీఎన్‌టీ)ల తయారీలో వాడతారు.
 
 4.ఎసిటిక్‌ ఆమ్లం (CH3COOH)
 రసాయనాల తయారీలో ఉపయోగిస్తారు. ముఖ్యంగా సెల్యులోజ్‌ ఎసిటేట్‌ ఉత్పత్తిలో వాడతారు.
 
 ద్రాక్షను పులియబెట్టి దీన్ని ఉత్పత్తి చేస్తారు.
 
 5.హైడ్రోఫ్లోరిక్‌ ఆమ్లం (HF):
 రిఫ్రెజిరెంట్స్, కొన్ని ప్లాస్టిక్‌ల తయారీలో వాడతారు.
 గాజుపై అక్షరాలు రాయడానికి వాడతారు.
 
 6. సిట్రిక్‌ ఆమ్లం:
 సాఫ్ట్‌ డ్రింక్స్‌ (కోలా పానీయాలు)ను నిల్వ చేసేందుకు తోడ్పడుతుంది.
 నోట్‌: గాఢ హైడ్రోక్లోరిక్‌ ఆమ్లం, గాఢ నత్రికామ్లాలను 3:1 నిష్పత్తిలో కలిపితే ఏర్పడే ద్రావణాన్ని ఆక్వరీజియా అంటారు.
 
 క్షారాలు క్షారాల ధర్మాలు:
 క్షారాల ధర్మాలను తొలిసారిగా రౌలే అనే శాస్త్రవేత్త ప్రతిపాదించాడు.
 క్షారాలు రుచికి చేదుగా ఉంటాయి.
 ఎర్ర లిట్మస్‌ను నీలి రంగుకు మారుస్తాయి.
 తాకితే జారిపోయే స్వభావం ఉంటుంది.
 నారింజ రంగులోని మిథైల్‌ ఆరంజ్‌ సూచికను పసుపు రంగుకు మారుస్తాయి.
 వీటిని అమ్మోనియం లవణాలతో వేడి చేస్తే అమ్మోనియా వాయువు వెలువడుతుంది.
 
 క్షారాల ప్రాముఖ్యం
 1.సోడియం హైడ్రాక్సైడ్‌
 దీన్ని కాస్టిక్‌ సోడా (దాహక సోడా) అని కూడా పిలుస్తారు. ఉపయోగాలు:
 నూలును మెర్సిడైజ్‌ చేసి తెల్లగా మార్చేం దుకు ఉపయోగపడుతుంది.
 రేయాన్, సబ్బు, పేపర్, పెట్రోలియం పరిశ్రమల్లో ఉపయోగిస్తారు.
 
 2.కాల్షియం హైడ్రాక్సైడ్‌:
 దీన్ని ‘మిల్క్‌ ఆఫ్‌ లైమ్‌ (తడిసున్నం)’ అంటారు.
 
 ఉపయోగాలు:
 నేలల ఏను పెంచేందుకు ఉపయోగపడుతుంది.
 కీటక నాశకాల తయారీలో వాడతారు.
 నీటి తాత్కాలిక కాఠిన్యాన్ని తొలగించేందుకు వినియోగిస్తారు.
 ఇళ్లకు సున్నం వేయటానికి వాడతారు.
 
 3.పొటాషియం హైడ్రాక్సైడ్‌:
 దీన్ని కాస్టిక్‌ పొటాష్‌ అంటారు.
     
 తటస్థీకరణం
 ఆమ్లం.. క్షారంతో కలిసి జలద్రావణంలో నీరు ఏర్పడే చర్యను తటస్థీకరణం అంటారు. ఒక లవణం ఏర్పడాలంటే తప్పనిసరిగా ఒక ఆమ్లం, క్షారం కావాలి.తటస్థీకరణ చర్య ఎప్పుడూ ఉష్ణమోచక చర్యే.
 
 బలమైన ఆమ్లం.. బలమైన క్షారంతో చర్య జరిపినప్పుడు అత్యధిక పరిమాణంలో ఉష్ణం విడుదలవుతుంది.
 
 బలహీన ఆమ్లం.. బలహీన క్షారంతో చర్య జరిపినప్పుడు తక్కువ ఉష్ణం వెలువడు తుంది.
 
 ఉదా: హైడ్రోక్లోరికామ్లం, సోడియం హైడ్రాక్సైడ్‌ లు రసాయన చర్యలో పాల్గొని సోడియం క్లోరైడ్‌ (ఉప్పు), నీరుగా మారతాయి.
 HCl + NaOH ®NaCl+ H2O
     
 లవణాలు– ప్రాముఖ్యత  సోడియం క్లోరైడ్‌ (NaCl ):
 దీన్ని టేబుల్‌ సాల్ట్‌/ సామాన్య ఉప్పు అంటా రు. ఆహార రుచికి, నీటి శుద్ధికి దీన్ని ఉపయో గిస్తారు.
 
 పొటాష్‌ ఆలం
 (K2SO4. Al2 (SO4)3.24H2O)
 గాయాలు తగిలినప్పుడు రక్తస్రావాన్ని ఆపేందుకు, మురికినీటిని తేర్చి స్వచ్ఛంగా మార్చేందుకు ఉపయోగపడుతుంది.
 
 మెర్క్యూరిక్‌ క్లోరైడ్‌ (HgCl2):
 దీన్ని ‘కాలోమెల్‌’ అంటారు. నిద్రమాత్రల తయారీకి ఉపయోగిస్తారు.
 
 సోడియం థయోసల్ఫేట్‌/హైపో
 ఇది దుస్తులపై అధికంగా ఉన్న క్లోరిన్‌ను తొలగిస్తుంది. దీన్ని ఫొటోగ్రఫీలో ఫిక్సింగ్‌ ఏజెంట్‌గా వాడతారు.
 
 సోడియం బై కార్బొనేట్‌ (NaHCO3)
 దీన్ని బేకింగ్‌సోడా/వంటసోడా అంటారు.
 
 ఎసిడిటీని తగ్గించేందుకు ఉపయోగిస్తారు.
 
 మెగ్నీషియం క్లోరైడ్‌ (MgCl2):
 ఇది కాటన్‌ పరిశ్రమలో పోగుల పటుత్వానికి, పగిలిన దంతాలకు సిమెంటేషన్‌కు తోడ్పడుతుంది.
 
 ప్లాస్టర్‌ ఆఫ్‌ పారిస్‌/కాల్షియం సల్ఫేట్‌ హెమీ హైడ్రేట్‌: సర్జికల్‌ బ్యాండేజ్‌ల తయారీకి, గోడల ప్లాస్టరింగ్‌కు వాడతారు.
 
 పొటాషియం నైట్రేట్‌:  దీన్ని బెంగాల్‌ సాల్ట్‌ పీటర్‌ అంటారు. గన్‌పౌడర్‌ తయారీలో  వాడతారు
 
 పొటాషియం అయోడైడ్‌ (ఓఐ): దీన్ని ఫొటోగ్రఫీలో వాడతారు.
 
 నోట్‌: ఆమ్లాలు, క్షారాలు రెండిటితో చర్య జరిపే పదార్థాన్ని ‘ఆంఫోటెరిక్‌’ అంటారు.
 ఉదా: అల్యూమినియం హైడ్రాక్సైడ్,
 జింక్‌ హైడ్రాక్సైడ్‌ (Zn (OH)2)
 
 రూపాంతరత
 మూలకాలు ఒకటి కంటే ఎక్కువ భౌతిక రూపాల్లో ఉండటాన్నే రూపాంతరత అంటారు.
 ఉదాహరణలు:
 భాస్వరం: ఇది తెల్లభాస్వరం, పచ్చభాస్వరం అనే రూపాంతరాలుగా లభిస్తుంది.
 
 కార్బన్‌: గ్రాఫైట్, వజ్రం, బొగ్గు తదితర రూపాంతరాల్లో లభిస్తుంది.
 
 వజ్రం:
  కార్బన్‌ రూపాంతరమైన వజ్రం చాలా దృఢమైన పదార్థం. దీని సాంద్రత
 3.5 గ్రా/సెం.మీ3
 
 èÜ్వచ్ఛమైన, ఎటువంటి మలిన పదార్థాలు లేని వజ్రం వర్ణరహితంగా ఉంటుంది.
 వజ్రాన్ని గాలిలో 900నిఇ నుంచి∙1000నిఇ వరకు వేడి చేస్తే కార్బన్‌ డై ఆక్సైడ్‌గా మారుతుంది.
  వజ్రాన్ని శూన్యంలో 1500నిఇ వరకు వేడి చేస్తే గ్రాఫైట్‌గా మారుతుంది.
  కోహినూర్‌ వజ్రం 186 క్యారెట్లు, పిట్‌ వజ్రం 136.25 క్యారెట్లు
  బ్రెజిల్‌లో నల్లటి వజ్రాలు లభిస్తాయి.
 
 గ్రాఫైట్‌:
 ఫైట్‌ను నలుపు సీసం అంటారు.ñæడ్‌ పెన్సిల్‌లో గ్రాఫైట్‌ బంకమన్ను మిశ్రమాన్ని ఉపయోగిస్తారు.
 
  గ్రాఫైట్‌ పొరల వంటి నిర్మాణం కలిగి ఉంటుంది. అందువల్లే దీన్ని అధిక ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఘర్షణను తగ్గించేందుకు కందెనగా ఉపయోగిస్తారు.
 
  స్టౌవ్, కొలిమిలపై పూత పూసేందుకు గ్రాఫైట్‌ను ఉపయోగిస్తారు.
 
  దీన్ని గాలిలో మండిస్తే కార్బన్‌ డై ఆక్సైడ్‌ ఏర్పడుతుంది.
 
  అధిక ఉష్ణోగ్రత వద్ద కార్బన్‌ స్థిరమైన రూపాంతరం గ్రాఫైట్‌.
 
 దీన్ని నీటిలో కలపగా ఏర్పడే ద్రావణాన్ని ఆక్వాడాగ్‌ అని పిలుస్తారు.
 
 బక్‌మినిస్టర్‌ఫుల్లరీన్‌ (ఇ60)
 ఇది కార్బన్‌ రూపాంతరం. బక్‌మినిస్టర్‌ ఫుల్లరీన్‌ 1985 నుంచి ప్రాధాన్యం సంతరించుకుంది. ఇది ఫుట్‌బాల్‌ వంటి నిర్మాణం కలిగి ఉంటుంది. దీన్ని కనుగొని, నిర్మాణంపై పరిశోధన చేసినందుకు హెచ్‌.డబ్లు్య.క్రోట్, రిచర్డ్‌.ఈ.స్మాలీలకు 1996లో రసాయ నశాస్త్రంలో నోబెల్‌ బహుమతి లభించింది


 అతివాద యుగం (1905–1919)
 జాతీయోద్యమంలో రెండో దశను అతివాద యుగంగా పిలుస్తారు. అతివాదుల లక్ష్యాలు, విధానాలు మితవాదులకు భిన్నంగా ఉండేవి. అందుకే వీరికి నూతన జాతీయవాదులనే పేరు వచ్చింది. మితవాదుల విధానాలతో తీవ్రంగా విసిగిపోయిన యువ నాయకులు వారిపై విమర్శలు చేయటం ప్రారంభించారు. ఇందులో భాగంగా మితవాదుల లక్ష్యాలను ‘బుడగలతో ఆటల వలే ఉన్నాయని’ అరబిందో ఘోష్, ‘కాంగ్రెస్‌ సమావేశాలను మూడు రోజుల తమాషా’అని అశ్వనీకుమార్‌ దత్తా, జాతీయ కాంగ్రెస్‌ను ‘యాచన సంస్థ’గా బిపిన్‌ చంద్ర, రాజకీయ హక్కులు యాచనతో కాదు పోరాడితే వస్తాయని లజపతిరాయ్, ‘కప్పల్లా సంవత్సరానికి ఒకసారి అరవటం వల్ల ఉపయోగం లేదు’ అని తిలక్‌  మితవాదుల చర్యలను తీవ్రంగా విమర్శించారు.
 
 అతివాదయుగం వృద్ధికి కారణాలు
 ప్రభుత్వ భారతీయ వ్యతిరేక విధానాలు.
 1896లో పత్తిపై దిగుమతి సుంకాల రద్దు.
 కర్జన్‌ చర్యలు – 1904 విశ్వవిద్యాలయాల చట్టం, 1905 బెంగాల్‌ విభజన మొదలైనవి.
 ప్రాంతీయ భాషా పత్రికలు పెరగటం.
 
 1896లో ఇథియోపియా.. ఇటలీని ఓడించటం, 1905లో జపాన్‌.. రష్యాను ఓడించటంతో యూరోపియన్లు అజేయులనే భ్రమ తొలగిపోవడం.విప్లవభావాలు కలిగిన తిలక్, లజపతిరాయ్, బిపిన్‌ చంద్రపాల్, అరబిందో ఘోష్‌ వంటి నాయకులు జాతీయ కాంగ్రెస్‌లో ఉండటం. లాల్, బాల్, పాల్‌లను అతివాద త్రయంగా పిలుస్తారు.ఆర్యసమాజం, బ్రహ్మసమాజం, వివేకానంద మొదలైన వారి బోధనలతో ప్రాచీన భారతదేశ గొప్పతనంపై అవగాహన పెరిగి ప్రజల్లో ఆత్మవిశ్వాసం, ఆత్మాభిమానాలు అధికమయ్యాయి.
 
 ముఖ్యంగా తిలక్‌ బోధనలు, ఆయన నిర్వహించిన గణేష్, శివాజీ పండుగలు దేశవ్యాప్తంగా జాతీయవాదాన్ని ప్రచారం చేశాయి. తొలిసారిగా ఆయనిచ్చిన ‘స్వరాజ్య, స్వదేశీ, విదేశీ బహిష్కరణ’ వంటి నినాదాలు స్వాతంత్య్ర పోరాటంలో ఎంతో స్ఫూర్తిని రగిలించాయి.అతివాదుల లక్ష్యం: స్వరాజ్య సాధన అతివాదుల ముఖ్య లక్ష్యం. అతివాదుల దృష్టిలో స్వరాజ్యమంటే సంపూర్ణ స్వాతంత్య్రం. పరపాలన కంటే స్వపరిపాలన ఉత్తమమైంది. అందువల్లే ‘స్వరాజ్యం నా జన్మ హక్కు, దాన్ని సాధించి తీరుతా’ అని తిలక్‌ ప్రకటించారు.
 
 కార్యక్రమాలు: అతివాదులు తమ లక్ష్యసాధనకు నిష్క్రియాత్మక ప్రతిఘటన పాటించారు. ఇందులో భాగంగా బహిష్కరణ, స్వదేశీ, జాతీయ విద్యావిధానం, జాతీయ భావాలను వ్యాప్తి చేశారు.బహిష్కరణ:బ్రిటిష్‌ వస్తువులను బహిష్కరించటం
 ఆంగ్లేయుల విద్యా సంస్థల్లో విద్యనభ్యసించకపోవటం.
 బ్రిటిష్‌ న్యాయస్థానాలను బహిష్కరించటం.
 పన్నులు చెల్లించకపోవటం.
 
 బ్రిటిష్‌ కార్యాలయాల్లో పనిచేస్తున్న వారంతా రాజీనామాలు చేయటం.
 స్వదేశీ: స్వదేశీ పంచాయతీ కోర్టుల పునఃప్రతిష్టాపన.
 స్వదేశీ విద్యా సంస్థల స్థాపన.
 స్వదేశీ పరిశ్రమల్లో తయారైన వస్తువుల వాడకం. దేశీయ పరిశ్రమల అభివృద్ధి.
 జాతీయభావాల వ్యాప్తి: జాతీయభావాన్ని హిందూ మతంతో జోడించి వ్యాప్తి చేయడం. హిందూ దేవతలైన దుర్గా, కాళీలతోపాటు భారతదేశాన్ని భారతమాతగా ఆరాధించటం.
 వందేమాతరం గీతం ద్వారా దేశ ఔన్నత్యాన్ని చాటడం. ఒకరికొకరు ‘వందేమాతరం’ అని అభివాదం చేసుకోవటం.గణేష్, శివాజీ ఉత్సవాలు దేశవ్యాప్తంగా నిర్వహించటం.
 ఉద్యమాలు
 
 స్వదేశీ ఉద్యమం
 పరిపాలనా నెపంతో లార్డ్‌ కర్జన్‌ బెంగాల్‌ను తూర్పు, పశ్చిమ బెంగాల్‌లుగా విభజించాడు. కానీ, అతని అసలు వ్యూహం..బెంగాల్‌ విభజనతో పెరుగుతున్న జాతీయ భావాన్ని తగ్గించి, హిందూ–ముస్లింల ఐక్యతను దెబ్బతీయడమే. దీనికి వ్యతిరేకంగా ప్రారంభమయ్యిందే స్వదేశీ/వందేమాతర ఉద్యమం.కర్జన్‌ 1905, జూలై 4న బెంగాల్‌ విభజనను ప్రకటించాడు. ఇది అక్టోబర్‌ 16, 1905 నుంచి అమల్లోకి వచ్చింది.
 
 రవీంద్రనాథ్‌ ఠాగూర్‌ సూచనలతో అక్టోబర్‌ 16న రాఖీ దినంగా పాటించి హిందూ, ముస్లింలు సోదరభావాన్ని ప్రకటించారు. హర్తాళ్లు, నిరసన ప్రదర్శనలు జరిగాయి.
 బంకించంద్ర చటర్జీ రచించిన వందేమాతరం గేయం జాతీయగేయంగా మారింది. వందేమాతరం నినాదంతో విదేశీ వస్తు బహిష్కరణ పెద్ద ఎత్తున జరిగింది.
 
 ఈ ఉద్యమంతో స్వదేశీ పరిశ్రమలు అభివృద్ధి చెందాయి.వందేమాతరం ఉద్యమం సందర్భంలో 1907 లో బిపిన్‌ చంద్రపాల్‌ ఆంధ్రాలో పర్యటించారు.భారతీయ విద్యాభివృద్ధికి జాతీయ విద్యామండలి (నేషనల్‌ కౌన్సిల్‌ ఆఫ్‌ ఎడ్యుకేషన్‌) స్థాపించారు.దీంతో ఇది జాతీయస్థాయిలో జరిగి విజయం సాధించిన తొలి ఉద్యమంగా నిలిచింది.1911లో ఐదో జార్జ్‌ భారత పర్యటనలో భాగంగా 1911, డిసెంబర్‌ 11న నిర్వహించిన ఢిల్లీ    దర్బారులో  వైశ్రాయ్‌ లార్డ్‌ హార్టింజ్‌–ఐఐ   బెంగాల్‌ విలీనాన్ని ప్రకటించారు.
 
 హోమ్‌రూల్‌ ఉద్యమం 1916
 అమెరికా అధ్యక్షుడు ఉడ్రోవిల్సన్‌ ప్రతిపాదించిన జాతీయ స్వయం నిర్ణయ సూత్రం ప్రకారం భారతీయులకు కూడా తమ జాతీయ ప్రభుత్వం ఏర్పర్చుకునే హక్కు ఉందని అనిబిసెంట్, తిలక్‌లు ఈ ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించారు.
 
 తిలక్‌ పుణె కేంద్రంగా 1916 ఏప్రిల్‌లో ఈ ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించారు. దీని కోసం  హోమ్‌రూల్‌లీగ్‌ అనే సంస్థను ప్రారంభించారు.
 
 తిలక్‌ ఉద్యమం మహారాష్ట్ర, సెంట్రల్‌ ప్రావిన్స్‌ల్లో కొనసాగింది.
 
 అనిబిసెంట్‌ మద్రాసు కేంద్రంగా 1916 సెప్టెంబర్‌లో ఈ ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించారు. ఇది తిలక్‌ ఉద్యమ ప్రాంతాలు మినహా మొత్తం భారతదేశమంతా కొనసాగింది.
 
 అనిబిసెంట్‌ అఖిల భారత హోమ్‌రూల్‌ లీగ్‌ను స్థాపించారు.
 
 బ్రిటిష్‌ అధికార పరిధికి లోబడి మతస్వేచ్ఛ, జాతీయ విద్య, సాంఘిక, రాజకీయ సంస్కరణలతో భారతీయులకు స్వయం పాలన అందించడం ఈ ఉద్యమ లక్ష్యం.
 
 1917లో మాంటేగ్‌ ప్రకటనతో అనిబిసెంట్‌ ఉద్యమం నిలిపివేశారు. తిలక్‌ తన ఉద్యమాన్ని కొనసాగించారు.
 
 అతివాద యుగంలో ప్రముఖ సంఘటనలు
 
 1906– కలకత్తాలో జాతీయ కళాశాల స్థాపన.
 1906, డిసెంబర్‌ 30న ఢాకా కేంద్రంగా  నవాబ్‌ హబీబుల్లా అఖిల భారత ముస్లింలీగ్‌ను స్థాపించారు.
 
 1907– సూరత్‌ జాతీయ కాంగ్రెస్‌ సమావేశంలో అతివాదులు, మితవాదులుగా చీలిక. జాతీయ కాంగ్రెస్‌ నుంచి అతివాదుల బహిష్కరణ.
 
 1909–మింటో–మార్లే సంస్కరణలు– ముస్లింలకు ప్రత్యేక నియోజకవర్గాల కేటాయింపు.
 
 1911, డిసెంబర్‌ 11న ఢిల్లీ దర్బార్‌ – బెంగాల్‌ పునరేకీకరణ. దేశ రాజధాని కలకత్తా నుంచి ఢిల్లీకి మార్పు. ఒడిశా, బీహార్‌లను బెంగాల్‌ నుంచి వేరు చేయటం.
 
 1912, డిసెంబర్‌ 23 లార్డ్‌ హార్డింజ్‌ బాంబు కేసు – నూతన రాజధాని ప్రవేశ సమయంలో ఢిల్లీలో చాందినీ చౌక్‌ వద్ద హార్డింజ్‌ హత్యకు బాంబు దాడి.
 
 1914–1918 – మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం.
 
 1916 – లక్నో ఒప్పందం – ముస్లింలీగ్, కాంగ్రెస్‌లు ఐక్యపోరాటానికి అంగీకారం అతివాద, మితవాదుల కలయిక.
 
 1917, ఆగస్టు 20 – మాంటేగ్‌ ప్రకటన.
 
 పాలనలో భారతీయులకు ప్రాతినిధ్యం పెంచటం.
 
 అంచెలంచెలుగా స్వయంపాలనా సంస్థల ఏర్పాటు.
 
 బాధ్యతాయుత ప్రభుత్వం ఏర్పాటు.
 
 1918 ఆగస్టు – సురేంద్ర నాథ్‌ బెనర్జీ నాయకత్వంలో మితవాదులు కాంగ్రెస్‌ను వీడటం. నేషనల్‌ లిబరల్‌ లీగ్‌ స్థాపన. ఇదే ఆల్‌ ఇండియా లిబరల్‌ ఫెడరేషన్‌గా మారింది.
 
 1919 – మాంటేగ్‌ – చెమ్స్‌ఫర్డ్‌ సంస్కరణలు– రాష్ట్రాల్లో ద్వంద్వ పాలన ప్రవేశ పెట్టడం.
 రచనలు
 
 1.బాలగంగాధర్‌ తిలక్‌ – ది ఆర్కిటిక్‌ హోమ్‌ ఇన్‌ ద వేదాస్, గీతా రహస్యం.
 
 2.లాలా లజపతిరాయ్‌ – అన్‌ హ్యాపీ ఇండియా, ఉnజ ్చnఛీ’టఈ్ఛb్ట ్టౌ ఐnఛీజ్చీ, కాల్‌ టు యంగ్‌ ఇండియా, ఇండియాస్‌ విల్‌ టు ఫ్రీడమ్, ఏన్‌ ఇంటర్‌ప్రిటేషన్‌ అండ్‌ హిస్టరీ ఆఫ్‌ ది నేషనల్‌ మూవ్‌మెంట్‌.
 
 3.అరబిందో ఘోష్‌ – ద లైఫ్‌ డివైన్, సావిత్రి, డాక్ట్రిన్‌ ఆఫ్‌ పాసివ్‌ రెసిస్టెన్స్, భవానీ మందిర్‌.
 4.బిపిన్‌ చంద్రపాల్‌ – మెమరీస్‌ ఆఫ్‌ మై లైఫ్‌ అండ్‌ టైమ్స్, ద సోల్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా: ఎ కన్‌స్ట్రక్టివ్‌ స్టడీ ఆఫ్‌ ఇండియన్‌ థాట్స్‌ అండ్‌ ఐడియల్స్‌.
  


 ప్రకరణ–22: అక్రమ నిగ్రహణ (అరెస్ట్‌), నిర్బంధం (డిటెన్షన్‌) నుంచి రక్షణ, అక్రమ అరెస్టులకు, నిర్బంధాలకు వ్యతిరేకంగా రక్షణ. ఈ ప్రకరణ ప్రకారం చట్టబద్ధంగా అరెస్ట్‌ చేయడానికి కొన్ని ప్రాతిపదికలు పాటించాలి. అవి..
 
 ప్రకరణ–22(1)
 ఎ) ప్రతి అరెస్టుకూ కారణం ఉండాలి లేదా కారణాన్ని తెలపాలి. న్యాయవాదిని సంప్రదించుకునే అవకాశం ఇవ్వాలి.
 
 బి) నిందితుణ్ని అరెస్టు చేసిన 24 గంటల్లోపు (ప్రయాణ సమయాన్ని మినహాయించి) సమీప న్యాయస్థానంలో హాజరుపర్చాలి.
 
 ప్రత్యేక వివరణ
 24 గంటల సమయాన్ని లెక్కించేటప్పుడు ప్రయాణ సమయాన్ని మినహాయిస్తారు. అయితే సెలవు దినాలను మినహాయించరు. అరెస్టయిన వ్యక్తిని సమీప మేజిస్ట్రేట్‌ నివాసంలో హాజరుపర్చాలి.
 
 పై రక్షణలకు కొన్ని మినహాయింపులు ఉన్నాయి. ప్రకరణ–22(3) ప్రకారం ఈ రక్షణలు శత్రు దేశ పౌరులకు, ప్రివెంటివ్‌ డిటెన్షన్‌ చట్టాల కింద అరెస్టయినవారికి వర్తించవు.
 
 ప్రకరణ–22(4) ప్రకారం ప్రివెంటివ్‌ డిటెన్షన్‌ చట్టాల కింద అరెస్టయినవారిని మూడు నెలలకు మించి నిర్బంధంలో ఉంచరాదు. అయితే ప్రివెంటివ్‌ డిటెన్షన్‌ చట్టాల కింద ఏర్పాటైన అడ్వైజరీ బోర్డు సూచన మేరకు మూడు నెలల కన్నా ఎక్కువ నిర్బంధంలో ఉంచవచ్చు. ఈ బోర్డులో హైకోర్టు న్యాయమూర్తులు లేదా హైకోర్టు న్యాయమూర్తిగా నియామకానికి అర్హత కలిగిన వ్యక్తులు సభ్యులుగా ఉంటారు.
 
 ప్రకరణ–22 (5) ప్రకారం ప్రివెంటివ్‌ డిటెన్షన్‌ కింద అరెస్టయినవారికి అరెస్టుకు గల కారణాలను సాధ్యమైనంత త్వరగా తెలపాలి. తద్వారా బాధితులు ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా పిటిషన్‌ వేసుకునే అవకాశాన్ని పొందుతారు.
 
 ప్రకరణ–22(6) ప్రకారం ప్రజా శ్రేయస్సు దృష్ట్యా ప్రివెంటివ్‌ అరెస్టుకు గల కారణాలను వెల్లడించకుండా ఉండేందుకు ప్రభుత్వానికి అధికారం ఉంది.
 
 ప్రకరణ–22(7) ప్రకారం పైన పేర్కొన్న క్లాజులతో సంబంధం లేకుండా మూడు నెలల కన్నా ఎక్కువ కాలం నిర్బంధించేలా పార్లమెంట్‌ శాసనాలు చేయొచ్చు.
 
 ప్రివెంటివ్‌ డిటెన్షన్‌ చట్టాలు–వివరణ
 సాధారణంగా నిర్బంధాలు రెండు రకాలు.
 
 1. శిక్షించే చట్టాలు 2. నివారక చట్టాలు.
 శిక్షించే చట్టాల్లో ముద్దాయి నేరం నిరూపితమై కోర్టు విధించిన శిక్షను అమలుచేయడానికి నిర్బంధిస్తారు. నివారక చట్టాల్లో నిందితుణ్ని/అనుమానితుణ్ని నేరం చేస్తాడేమో అనే అనుమానంతో విచారణ లేకుండా ముందుగానే నిర్బంధిస్తారు. దేశ రక్షణ, శాంతిభద్రతల దృష్ట్యా ఇలా చేస్తారు.
 
 ముఖ్య ప్రివెంటివ్‌ డిటెన్షన్‌ చట్టాలు
 నివారక నిర్బంధ చట్టాన్ని 1950లో చేశారు. కానీ, దాన్ని 1969లో రద్దు చేశారు.
 
 ‘అంతర్గత భద్రతా చట్టం (మెయింటనెన్స్‌ ఆఫ్‌ ఇంటర్నల్‌ సెక్యూరిటీ యాక్ట్‌: ఎంఐఎస్‌ఏ: మిసా)–1971’ని 1978లో రద్దు చేశారు.
 
 విదేశీ మారక ద్రవ్య పరిరక్షణ, దొంగ వ్యాపార నిరోధక చట్టం–1974.
 
 అత్యవసర సరకుల దొంగ మార్కెట్‌ నిరోధక నిర్వహణ చట్టం–1980
 ‘జాతీయ భద్రతా చట్టం–1980’ని 1984లో సవరించారు.
 
 ఎగుమతులు, దిగుమతులకు సంబంధించి రెగ్యులేషన్‌ నిర్బంధాలు; స్మగ్లర్, ఫారెన్‌ ఎక్సే్ఛంజ్‌ నిరోధక చట్టం–1976
 ‘ఉగ్రవాద, కల్లోల కార్యక్రమాల నివారక చట్టం(టాడా)–1985’ను 1995లో రద్దు చేశారు.
 ‘ఉగ్రవాద నిరోధక చట్టం (పోటా)–2002’ను 2004లో రద్దు చేశారు.


 ఉద్యోగమే ఒక వైకుంఠపాళి.. ఇక్కడ కెరీర్‌కు ఊతమిచ్చే నిచ్చెనలే కాదు.. సమయం వచ్చినప్పుడు కిందకు తోసేసేవి కూడా ఉంటాయి. దీన్నుంచి తప్పించుకోలేం. తప్పక ఎదుర్కోవాల్సిందే! మన ఇష్టాయిష్టాలతో నిమిత్తం లేని పోరాటమిది. ఎదురు దెబ్బలుంటాయి, బెదురు పరుగులుంటాయి.ఇక్కడ పనికి సంబంధించిన ఒత్తిళ్లు ఒక ఎత్తయితే.. మానవీయ సమస్యలు ఇంకోవైపు. వీటన్నింటినీ అధిగమించి కెరీర్‌ను ఉన్నతంగా తీర్చిదిద్దుకోవడం ఎలాగో
 తెలుసుకుందాం...
 
 కష్టపడి పని చేయడం మానాలి
 చిన్నప్పటి నుంచి ఎవరూ మనకు ఆనందంగా చదువుకోమని, ప్రేమగా పని చేయమని చెప్పి ఉండరు. అందరూ ‘కష్టపడి చదవండి.. కష్టపడి పనిచేయండి’ అనే చెబుతారు. అందుకే మనం ప్రతి పనీ కష్టపడి చేస్తాం. జీవితం, ఉద్యోగం, వ్యాపారం.. ఏదీ సులభం కాదని అసంతృప్తితో బతుకుతుంటాం. ఆఫీసులోనూ, ఉద్యోగం విషయంలోనూ ఇదే చేస్తాం. చివరకు చుట్టూ ఉన్నవారిపై అసంతృప్తితో రగిలిపోతుంటాం. నిజానికి ప్రతిదీ కష్టపడి చేయడమనేది అహానికి నిదర్శనం. ఎందుకంటే.. అందరికన్నా ఒక మెట్టు పైన ఉండాలన్నదే దానికున్న ఏకైక లక్షణం. ఇది సహజంగానే అసంతృప్తికి మూల కారణమవుతుంది. అలాకాకుండా చేసే ప్రతి పనీ ఆనందంగా, ఇష్టంతో చేస్తే చేసినట్లే అనిపించదు. కాబట్టి కష్టపడి పని చేయడం మాని... ఇష్టపడి చేయడం అలవాటు చేసుకోవాలి.  
 
 పోటీని దాటి వెళ్లాలి
 ప్రస్తుతం ప్రపంచమంతటా ఎక్కడ చూసినా.. విపరీతమైన పోటీ! ప్రతి ఒక్కరూ ఇతరులను మించిపోవాలనే పరుగు పెడుతుంటారు. ఆ పోటీ వల్ల వచ్చే సమస్యలను ఎదుర్కొనేందుకు మాత్రం సుముఖంగా ఉండరు. అలాకాకుండా మనం చేసే ప్రతి పనికీ ఒక పర్యవసానం ఉంటుందని గ్రహించాలి. ఇతరుల కంటే ముందుండాలని కోరుకోకుండా... మనకున్న శక్తిసామర్థ్యాల గురించి ఆలోచించుకోవాలి. వేగంగా పనిచేస్తూనే కచ్చితత్వం ఉండేలా చూసుకోవాలి. మనల్ని నిరుత్సాహ పరిచే అంశాలు ఎన్ని ఉన్నా.. అన్నింటినీ తట్టుకుని ముందుగు సాగాలి. అప్పుడే కెరీర్‌ గ్రాఫ్‌ సజావుగా సాగుతుంది. సంస్థలో మంచి గుర్తింపు వస్తుంది.
 
 స్వచ్ఛంద కార్యకర్తలా ఉండాలి
 మనం స్వచ్ఛంద సేవ చేసినప్పుడు.. ఆ సేవను ఒక సమర్పణగా భావిస్తాం. అయితే ఇంట్లో లేదా ఆఫీసులో చేసే అదే పని భారంగా అనిపిస్తుంది. కారణం.. చేసే పని ఒకటే అయినా చేసే విధానంలో తేడా ఉంటుంది. అందుకని ఆఫీసులో చేసే ప్రతి పనీ ఒక సమర్పణగా భావించాలి. ఎల్లప్పుడు ఒక స్వచ్ఛంద కార్యకర్తలా వ్యవహరించాలి. ఇక్కడ స్వచ్ఛందం అంటే ఇష్టంగా అని అర్థం. స్వచ్ఛంద కార్యకర్త అంటే.. అన్ని రకాల పరిస్థితులను అంగీకరించి.. ప్రతి క్షణాన్ని సరైన రీతిలో ఇష్టంగా నిర్వహించడం. అయిష్టత ఏర్పడిన మరుక్షణం జీవితంలో ఎంతో అద్భుతం జరగబోతున్నా.. ఓడిపోతున్నామనే భావన కలుగుతుంది.
 
 స్వీయ విశ్లేషణ చేసుకోవాలి
 మనిషి తన జీవితం ఎప్పుడూ ఒకేలా ఉండాలని కోరుకోడు. వ్యక్తిగత జీవితంతో పాటు వృత్తిగత జీవితంలోనూ విజయం సాధించాలని.. అత్యున్నత స్థాయికి ఎదగాలని నిరంతరం తపిస్తుంటాడు. కానీ, చుట్టూ ఉన్న పరిస్థితులను అర్థం చేసుకోలేక ఎన్నో పొరపాట్లు చేస్తుంటాడు. ఆ సమయంలో మనలో మనకే తెలియని ఒక శూన్యత, అభద్రతా భావం, అసంతృప్తి అలముకుంటాయి. అలాంటప్పుడు మనకున్న శక్తిసామర్థ్యాలను, అనుకూల, ప్రతికూలతలను, మనం చేస్తున్న తప్పొప్పులను విశ్లేషించుకోవడం చాలా ముఖ్యం. అవసరమైతే సీనియర్ల సలహాలను కూడా తీసుకునేందుకు వెనుకాడకూడదు.
 
 సహనం.. శ్రద్ధ.. మంచిమాట
 ఆశిష్‌.. బీటెక్‌ పూర్తిచేశాడు. మంచి మాటకారి. ఇల్లు, ఆఫీసు, ఇంటర్వూ్య.. ఇలా ఎక్కడైనా సరే టపటపా మాట్లాడేస్తుంటాడు. కానీ, విచిత్రమేమిటంటే  ఇంతటి మాటకారి అయిన ఇతను ఇప్పటి వరకు ఐదారు సంస్థల్లో ఉద్యోగాలు మారాడు. ఎక్కడా రెండు మూడు నెలలకు మించి పనిచేయలేదు. కారణం.. ఎవరితో ఎలా మాట్లాడాలి.. ఎక్కడ ఏం మాట్లాడాలి.. ఎప్పుడు ఎలా మాట్లాడాలి.. అనే విషయాలు తెలియకపోవడమే. అతనిలా కాకుండా ఎవరేం చెప్పినా శ్రద్ధగా విని.. ప్రశాంతంగా ఆలోచించి.. వివేకంతో సమాధానమిస్తే అందరి మన్ననలు పొందుతాం!!


 తెలుగు భాషను తెనుగు, త్రిలింగం, ఆంధ్రం అని వ్యవహరిస్తారు. తెలుగు పదం ఆవిర్భావంపై చరిత్రకారుల్లో భిన్నాభిప్రాయాలున్నాయి. తెలుగు నేలపై శ్రీశైలం, కాళేశ్వరం, ద్రాక్షారామం క్షేత్రాలున్నాయి. అందువల్లే ఈ ప్రాంతాన్ని త్రిలింగ దేశం అని కూడా పిలుస్తారు. ఈ త్రిలింగం నుంచే తెనుగు పదం పుట్టిందనేది కొందరి వాదన. తెలుగు భాషకు శతాబ్దాల చరిత్ర ఉంది.
 తెలుగు భాషను పలువురు కింది విధంగా కీర్తించారు.
 
 తెలుగు భాషా చరిత్రను సాహిత్యకారులు మూడు భాగాలుగా విభజించారు. అవి..
 1.ప్రాకృత భాష ప్రభావం – శాతవాహనుల కాలం నుంచి క్రీ.శ.11వ శతాబ్దం వరకు.
 2.సంస్కృత భాష ప్రభావం – క్రీ.శ.11వ శతాబ్దం నుంచి క్రీ.శ.19వ శతాబ్దం వరకు.
 3.పాశ్చాత్య ప్రభావం – క్రీ.శ.19వ శతాబ్దం నుంచి.
 
 తెలుగు భాష ఆవిర్భావానికి సంబంధించి సాహిత్యకారుల్లో వేర్వేరు అభిప్రాయాలున్నాయి. కొంతమంది ప్రాకృత, సంస్కృత భాషల నుంచి తెలుగు భాష ఏర్పడిందని అభిప్రాయపడ్డారు. అయితే అత్యధిక మంది భాషావేత్తలు మాత్రం ద్రావిడ భాషా కుటుంబం నుంచి తెలుగు ఆవిర్భవించిందని పేర్కొన్నారు.
 
 ప్రస్తుతం వాడుకలో ఉన్న తెలుగు, ఆంధ్ర పదాల మధ్య విడదీయలేని బంధం ఉంది. క్రీ.పూ.2వ శతాబ్దం నుంచి క్రీ.శ. 2వ శతాబ్దం వరకు (శాతవాహనుల కాలంలో) ప్రాకృత భాషనే రాజ భాషగా పరిగణించారు. శాతవాహన రాజుల్లో 17వవాడైన హాలుడు గాథాసప్తశతిని ప్రాకృతంలో రచించాడు.
 
 శాసనాల్లో తెలుగు భాష
 క్రీ.శ.6వ శతాబ్దం నుంచి క్రీ.శ.8వ శతాబ్దం వరకు వేయించిన శాసనాల్లోని తెలుగు భాష చాలా ప్రాచీనమైందని తెలుస్తోంది. తెలుగు భాషలో మొట్టమొదటి శాసనం క్రీ.శ.575లో రేనాటి చోడులు వేయించిన ధనుంజయని కలమళ్ల శాసనం. ఇది తెలుగు శాసనాల్లో అత్యంత ప్రాచీనమైంది. ఇందులోని పద్య రచన ప్రాథమిక రూపంలో కనిపిస్తుంది. వీరి కాలంలో సుమారు 33 శాసనాలు వచనంలో ఉన్నాయి.
 
 తూర్పు చాళుక్య రాజుల శాసనాల్లో తెలుగు వచనం కనిపించిన మొదటి శాసనం మొదటి జయసింహ వల్లభుని శాసనం (క్రీ.శ.641–673), కాగా రెండోది మంగిరాజు శాసనం (క్రీ.శ.682–706). వీరి తర్వాత చాళుక్య రాజులైన మూడో విష్ణువర్ధనుడు, గుణగ విజయాదిత్యుడు, చాళుక్య భీముడు, యుద్ధమల్లుడు, విమలాదిత్యుడు, రాజరాజనరేంద్రుడు వేయించిన తెలుగు శాసనాలు కూడా లభ్యమయ్యాయి. అయితే వాటిలో ప్రాకృత, సంస్కృత పదాలు అధికంగా కనిపిస్తాయి. అనంతర కాలానికి చెందిన అద్దంకి, ధర్మవరం, బెజవాడ, సామలూరు శాసనాల్లో వచనం, పద్యం కలిసి (మిశ్రమంగా) కన్పిస్తాయి. తొలి కాలానికి చెందిన శాసనాల్లో సంస్కృత తత్సమాలు, దీర్ఘ సమాసాలు ఉండగా, తర్వాతి కాలం శాసనా ల్లో దేశీయ పదాలు, మాండలికాలు అధికంగా ఉన్నాయి. రెండో దశకు చెందిన శాసనాల్లో ప్రాకృత, సంస్కృత ప్రభావం తగ్గింది.
 
 9వ శతాబ్దం నాటి చాళుక్య భీముని కొరవి శాసనంలో తెలుగు లిఖిత సాహిత్యం కనిపిస్తుంది.
 
 గుణగ విజయాదిత్యుని సేనాని పండరంగడు వేయించిన అద్దంకి శాసనంలో తరువోజ పద్యం కన్పించింది. పల్లెపాటలు, స్త్రీల పాటలు, దంపుడు పాటలు వంటివి తరువోజ ఛందస్సులోనే ఉన్నాయి. దీన్నుంచే ద్విపద (రెండు వరుసలు) పుట్టిందని ఆరుద్ర పేర్కొన్నారు. తరువోజ, ద్విపద, మధ్యాక్కర, సీసం వంటి వాటిని దేశీ ఛందస్సులుగా గుర్తించారు. గుణగ విజయాదిత్యుని కందుకూరు శాసనంలో సీస పద్యం, ధర్మవరం శాసనంలో ఆటవెలది, యుద్ధమల్లుని బెజవాడ శాసనంలో మధ్యాక్కర (సంస్కృతేతర) పద్యాలు కన్పిస్తాయి.
 
 తెలుగు సాహిత్యాభివృద్ధి – నన్నయ యుగం
 తూర్పు చాళుక్యరాజైన రాజరాజ
 నరేంద్రుని కాలంలో నారాయణ భట్టు సహకారంతో నన్నయ భట్టు వ్యాసుని సంస్కృత మహాభారతాన్ని తెలుగులోకి అనువదించాడు. అనువాద ప్రక్రియ ఈ యుగం నుంచే ప్రారంభమైంది. ఆది, సభా పర్వాలతోపాటు అరణ్య పర్వంలోని కొంత భాగాన్ని నన్నయ తెలుగులోకి అనువదించాడు. నన్నయ మరణానంతరం సుమారు 200 ఏళ్ల తర్వాత తిక్కన.. మహాభారతంలోని 15 పర్వాలను తెలుగులోకి అనువాదం చేశాడు. నన్నయ అసంపూర్తిగా వదిలిపెట్టిన అరణ్య పర్వాన్ని తిక్కన పూర్తి చేయలేదు.
 
 తిక్కన.. నిర్వచనోత్తర రామాయణంను తెలుగు వచనంలో రచించాడు. ఇతనికి కవి బ్రహ్మ, ఉభయకవి మిత్రుడు వంటి బిరుదులున్నాయి.
 
 ఎర్రాప్రగడ
 ఇతడు క్రీ.శ.14వ శతాబ్దానికి చెందినవాడు. నన్నయ అసంపూర్తిగా రచించిన అరణ్య పర్వాన్ని ఎర్రాప్రగడ (ఎర్రన) పూర్తి చేశాడు. అలాగే హరివంశం, నృసింహ పురాణం వంటి ప్రబంధ కావ్యాలను రచించాడు. ప్రబంధ కావ్యాల మొదటి రచయితగా పేరుగాంచాడు. అందుకే ఇతడికి ప్రబంధ పరమేశ్వరుడు అనే బిరుదు ఉంది.
 
 సంస్కృత మహాభారతాన్ని నన్నయ, తిక్కన, ఎర్రాప్రగడలు తెలుగులోకి అనువదించి ‘కవిత్రయం’గా ప్రసిద్ధి చెందారు.
 
 ముఖ్యాంశాలు:
 వాల్మీకి సంస్కృతంలో రచించిన రామాయణాన్ని గోనబుద్ధారెడ్డి (కాకతీయ ప్రతాపరుఅదేవిధంగా మంత్రి భాస్కరుడు భాస్కర రామాయణాన్ని రాశాడు.
 
 నన్నయకు సమకాలికుడైన నన్నెచోడుడు కళ్యాణీ చాళుక్యుల సామంతుడు.
 
 ఒక చిన్న మండలాన్ని ఏలిన ఈ తెలుగు చోడ కవి యోధుడు కూడా.
 
 నన్నెచోడుడు ఒక యుద్ధంలో మరణించాడు. ఇతడు నన్నయకు పూర్వం వాడని కొందరి వాదన. ఇతడు కుమార సంభవం అనే వర్ణనాత్మక కావ్యం రచించి కవిరాజశిఖామణిగా పేరొందాడు.
 
 శైవమత కవైన నన్నెచోడుడు కుమార సంభవం రచించాడు. ఇతని రచనల్లో మధురమైన పద చిత్రాలు, వర్ణనలు ఉంటాయి.
 
 నన్నెచోడుడు ఆ కాలంలో వాడుకలో ఉన్న దేశీయ పదాలు, దేశీయ ఛందస్సును అధికంగా ఉపయోగించాడు. అందువల్లే ఇతడు జాను తెనుగు రచయితగా పేరుగాంచాడు.
 
 మల్లికార్జున పండితారాధ్యుడు శివ భక్తుడు. శివతత్వసారం అనే గ్రంథాన్ని రచించాడు.
 
 తెలుగు శతక వాఙ్మయానికి ఒరవడి తీసుకొచ్చిన మరో శైవ కవైన యథావాక్కుల అన్నమయ్య సర్వేశ్వర శతకంరచించాడు.
 
 ఆంధ్ర దేశంలో వీరశైవ మతాన్ని బాగా ప్రచారం చేసినవారిలో మల్లికార్జున పండితారాధ్యుడు, పాల్కురికి సోమనాథుడు ప్రసిద్ధులు.
 
 పాల్కురికి సోమనాథుడు తన కావ్యాలను దేశీ ఛందస్సు అయిన ద్విపదలో రచించాడు. వీర శైవ మత స్థాపకుడైన బసవడు ఇతని గురువు.
 
 పాల్కురికి సోమనాథుడు వృషాధిప శతకం, బసవ పురాణం (బసవేశ్వరుని జీవితం), పండితారాధ్య చరిత్రలను జాన తెలుగులోకి (ద్విపదలో) రచించాడు. అందువల్లే ఇతణ్ని ద్విపద సాహిత్య పితామహుడిగా పేర్కొంటారు. బసవ పురాణాన్ని వీర శైవమత గ్రంథంగా పరిగణిస్తారు.
 
 సోమనాథుడు పండితారాధ్య చరిత్రలో అనేక తరహా  జానపద గేయాలు, తుమ్మెద పదాలు, నివాళి పదాలు, వెన్నెల, గొబ్బి పదాలు, దంపుడు పాటలు, యక్షగానాలను పేర్కొన్నాడు. పల్లె పాటలు, జానపద నృత్యాలు, దేశీ నృత్యాల గురించి పండితారాధ్య చరిత్రలో వర్ణించాడు.
 
 శ్రీనాథుడు, పోతన
 తెలుగు సాహిత్యంలో తొలి కవిసార్వభౌముడుగా శ్రీనాథుడు ప్రసిద్ధి చెందాడు. ఇతడు సంస్కృత, తెలుగు భాషల్లో నిష్ణాతుడు. రెడ్డి రాజుల కాలంలో విద్యాధికారిగా నియమితుడయ్యాడు. సంస్కృత సాహిత్య గోష్టిలో విజయనగర రాయల ఆస్థాన కవుల్లో ఒకడైన డిండిమ భట్టును ఓడించి కవిసార్వభౌముడనే బిరుదు పొందాడు.
 
 శ్రీహర్షుడు సంస్కృత భాషలో రచించిన శృంగారనైషధ  గ్రంథాన్ని శ్రీనాథుడు తెలుగులోకి అనువదించాడు. కాశీ ఖండం, భీమేశ్వర పురాణం, హరివంశం, పల్నాటి వీర చరిత్ర, క్రీడాభిరామం వంటి గ్రంథాలను తెలుగులో రచించాడు. క్రీడాభిరామం ఒక వీధి నాటకం. ఇది ఆనాటి సాంఘిక, మత పరిస్థితులను వివరిస్తుంది.
 
 బమ్మెర పోతన (క్రీ.శ.1450–1510) మహాభాగవతాన్ని తెలుగులోకి అనువదించి ఆంధ్రుల అభిమాన కవిగా మారాడు. తెలుగు సాహిత్యంలో ఆంధ్ర మహాభాగవతం గ్రంథం అపూర్వమైంది. ఇందులో గజేంద్ర మోక్షం, ప్రహ్లాద చరిత్ర ఘట్టాలను సామాన్య ప్రజలు కూడా ఉటంకిస్తారు. పోతన, శ్రీనాథుని బావమరిది అని కొందరి అభిప్రాయం. పోతన రాజాస్థానాలను ఆశ్రయించలేదు. భాగవత గ్రంథాన్ని ఏ రాజుకీ అంకితమివ్వలేదు. ఇతడు వీరభద్ర విజయం, భోగినీ దండకం అనే గ్రంథాలను కూడా రచించాడు.
 
 ఈ కాలంలోనే గౌరన ద్విపదలో హరిశ్చంద్రోపాఖ్యానం, పినవీరభద్రుడు శృంగార శాకుంతలం నాటకాన్ని  తెలుగులో రచించారు.


 భూ ఆవరణాలు – వాతావరణం
 భూ ఉపరితలంపై నాలుగు ఆవరణాలున్నాయి. అవి..
 1. శిలావరణం 2. జలావరణం
 3. వాతావరణం 4. జీవావరణం
 వీటిని భూ భౌతికాంశాలు అంటారు.
 
 1. శిలావరణం: గ్రీకు భాషలో ‘లిథోస్‌’ అంటే శిల అని అర్థం. ఈ ఆవరణాన్ని ఆంగ్లంలో లిథో స్పియర్‌ అంటారు. దీన్ని ‘ఆశ్మావరణం’ అని కూడా పిలుస్తారు.
 
 2. జలావరణం: గ్రీకు భాషలో ‘హదర్‌’ అంటే జలం అని అర్థం. ఈ ఆవరణాన్ని ఆంగ్లంలో ‘హైడ్రోస్పియర్‌’ అంటారు. భూ ఉపరితలంపై ఉన్న జలభాగం మొత్తం దీని కిందకు వస్తుంది.
 
 3. వాతావరణం: గ్రీకు భాషలో ‘అట్మోస్‌’ అంటే గాలి/ఆవిరి అని అర్థం. ఈ ఆవరణాన్ని ఆంగ్లంలో ‘అట్మాస్పియర్‌’ అంటారు. దీనిలో వివిధ రకాల వాయువులు ఉంటాయి.
 4. జీవావరణం: గ్రీకు భాషలో ‘బయో’ అంటే జీవం అని అర్థం. ఈ ఆవరణాన్ని ఆంగ్లంలో బయోస్పియర్‌ అంటారు. అనేక జీవరాశులు దీని కిందకు వస్తాయి.
 
 వాతావరణం
 భూమిని ఆవరించి ఉన్న దట్టమైన గాలి పొరను వాతావరణం అంటారు. వాతావరణాన్ని అధ్యయనం చేసే శాస్త్రాన్ని ‘మెటియొరాలజి’ అంటారు. భూమిని ఆవరించి ఉన్న వాతావరణం బరువు సుమారు 56 కోట్ల టన్నులు ఉంటుందని అంచనా.
 కార్బన్‌ డై ఆక్సైడ్‌ (ఛిౌ2), నీటి ఆవిరి 90 కి.మీ. ఎత్తు వరకు మాత్రమే ఉంటాయి.
 ఆక్సిజన్‌ 120 కి.మీ. ఎత్తు వరకు ఉంటుంది.
 22 కి.మీ. ఎత్తులో 96% వాతావరణం విస్తరించి ఉంటుందని శాస్త్రవేత్తల అంచనా.
 
 వాతావరణంలోని వాయువుల శాతం
 నత్రజని – 78.08%
  ఆక్సిజన్‌ – 20.94%
  ఆర్గాన్‌ – 0.93%
  కార్బన్‌ డై ఆక్సైడ్‌ – 0.03%
  హీలియం, క్రిప్టాన్, గ్జినాన్‌ ఇతర జడ వాయువులు – 0.02%
 
 నత్రజని (నైట్రోజన్‌): దీన్ని మొక్కలు పరోక్షంగా నైట్రేట్స్‌ రూపంలో గ్రహిస్తాయి. లెగ్యుమినేసి కుటుంబానికి చెందిన మొక్కలు వాతావరణంలోని నత్రజనిని గ్రహించి భూసారాన్ని పెంచుతాయి.
 
 ఆక్సిజన్‌: ఇది జీవరాశులన్నింటికీ ప్రాణ వాయువు. సూర్యుడి నుంచి వచ్చే అతినీలలోహిత కిరణాలు భూమిని చేరకుండా అడ్డుకునే ఓజోన్‌ (ౌ3) పొరను ఏర్పరచడంలో ఆక్సిజన్‌ ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తుంది.
 
 కార్బన్‌ డై ఆక్సైడ్‌: దీన్నే బొగ్గుపులుసు వాయువు అంటారు. మొక్కలు ఛిౌ2ను గ్రహించి కిరణజన్య సంయోగ క్రియ ద్వారా ఆహారాన్ని ఉత్పత్తి చేసుకుంటాయి. గ్రీన్‌హúస్‌ ఎఫెక్ట్‌కు ఛిౌ2 కారణమవుతుంది.
 
 ఆర్గాన్‌: భూ ఉపరితలంపై ఎక్కువగా ఉన్న జడవాయువు. దీన్ని ఎలక్ట్రిక్‌ బల్బుల్లో వినియోగిస్తారు.
 
 వాతావరణం – పొరలు
 భూ ఉపరితలం నుంచి ఎత్తుకు వెళ్లేకొద్దీ ఉష్ణోగ్రతలు, ఇతర మార్పుల ఆధారంగా వాతావరణాన్ని ఐదు ఆవరణాలుగా విభజించారు. అవి..
 
 ట్రోపో ఆవరణం
 ఇది భూ ఉపరితలం నుంచి సగటున 13 కి.మీ. ఎత్తు వరకు విస్తరించి ఉంటుంది. భూమధ్య రేఖా ప్రాంతాల వద్ద 18 కి.మీ, ధృవాల వద్ద 8 కి.మీ. ఎత్తు వరకు ఉంటుంది.
 
 ట్రోపో అంటే మార్పు అని అర్థం. వాతావరణంలో మార్పులన్నీ ఈ ఆవరణంలోనే జరుగుతాయి. జీవరాశులన్నీ ఇందులోనే ఉంటాయి. సంవహన వాయు ప్రవాహాల వల్ల ఈ ఆవరణం ఎత్తు భూ మధ్య రేఖ ప్రాంతంలో ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఈ ఆవరణంలో ఒక కి.మీ. ఎత్తుకు వెళ్లేకొద్దీ ఉష్ణోగ్రత 6.4నిఇ తగ్గుతుంది. 75% వాతావరణం ఈ ఆవరణంలోనే ఉంటుంది. కాబట్టి ఇది జీవక్రియలకు అనుకూలం.
 
 మేఘాలు, తుపాన్లు, అవపాతం ఈ ఆవరణంలోనే సంభవిస్తాయి. ఇందులో జెట్‌ ప్రవాహాల వల్ల వాతావరణంలో గందరగోళ పరిస్థితులు ఏర్పడతాయి. అందువల్ల దీన్ని ‘గందరగోళ ఆవరణం’ అని కూడా అంటారు. ట్రోపో ఆవరణం పైభాగపు సరిహద్దును ‘ట్రోపో  పాస్‌’ అంటారు.
 
 స్ట్రాటో ఆవరణం
 ఇది 50 కి.మీ ఎత్తు వరకు ఉంటుంది. స్ట్రాటో అంటే శ్రీకారం చుట్టడం అని అర్థం.
 
 ఈ ఆవరణంలో పైకి వెళుతున్నకొద్దీ ఉష్ణోగ్రత పెరుగుతుంది. ఇందులో సిర్రస్‌ మేఘాలు కనిపిస్తాయి. ఇక్కడ దుమ్ము, ధూళి కణాలు; నీటి ఆవిరి పరిమాణం తక్కువ.
 
 స్ట్రాటో ఆవరణాన్ని ప్రశాంత మండలం అంటారు. ఇందులో జెట్‌ విమానాలు ప్రయాణిస్తాయి.
 
 ఓజోన్‌ పొర ఈ ఆవరణంలో ఉంటుంది. ఇది 35 నుంచి 60 కి.మీ. ఎత్తు ప్రాంతంలో విస్తరించి ఉంది. ఓజోన్‌ పొర ఉండే ప్రాంతం ఘాటైన చేపల వాసన కలిగి ఉంటుంది. స్ట్రాటో ఆవరణాన్ని ఓజోన్‌ ఆవరణం అని కూడా అంటారు.
 
 ఈ ఆవరణాన్ని చేరిన తొలి భారతీయుడు టీఎన్‌ సురేశ్‌ కుమార్‌. 2014 ఆగస్టు 15న మిగ్‌–29 నౌకలో ప్రయాణించి ఈ ఆవరణాన్ని చేరుకున్నారు. స్ట్రాటో ఆవరణం పై భాగపు సరిహద్దును ‘స్ట్రాటో పాస్‌’ అంటారు.
 
 మీసో ఆవరణం
 ఇది స్ట్రాటో పాస్‌ను ఆనుకొని 80 కి.మీ. ఎత్తు వరకు విస్తరించి ఉంది. ఈ ఆవరణంలో ఎత్తుకు వెళ్లేకొద్దీ ఉష్ణోగ్రతలు తగ్గుతాయి.
 
 ఇందులో సంవహన క్రియ యథావిధిగా జరుగుతుంది. లక్షణాలు ట్రోపో ఆవరణం మాదిరిగా ఉండటం వల్ల దీన్ని బాహ్య ట్రోపో ఆవరణం అంటారు.
 
 కొద్ది పరిమాణంలో ఓజోన్‌ పొర ఈ ఆవరణంలో కనిపిస్తుంది.
 
 ఇందులో కాంతి ప్రేరేపిత రసాయన చర్యలు జరుగుతాయి. అందువల్ల దీన్ని రసాయనిక ఆవరణం అంటారు.
 
 ఈ ఆవరణంలో ఉల్కలు నాశనమవుతాయి. మీసో ఆవరణం సరిహద్దును ‘మీసో పాస్‌’ అంటారు.
 
 థర్మో ఆవరణం
 మీసోపాస్‌ నుంచి 400 కి.మీ. ఎత్తు వరకు వ్యాపించి ఉంటుంది. ఉష్ణోగ్రత అనూహ్యంగా పెరగడం వల్ల దీన్ని థర్మో ఆవరణం అంటారు. ఇందులో వాయువులు అయాన్ల రూపంలో ఉంటాయి. అందువల్ల దీన్ని ఐనో ఆవరణం అని కూడా అంటారు.
 
 ఈ ఆవరణంలో అయోనైజేషన్‌ ప్రక్రియ జరుగుతుంది. అణుసంబంధ ఆక్సిజన్, నైట్రోజన్‌ల నిరంతర రసాయన చర్యల వల్ల ఉష్ణం, కాంతి జనిస్తుంది. కాంతి పుంజాలు ఏర్పడతాయి. వీటినే ‘అరోరా’లు అంటారు.
 
 ఈ ఆవరణంలో రేడియో, సమాచార తరంగాలు పరావర్తనం చెందుతాయి. అందువల్ల దీన్ని సమాచార పొర అంటారు. స్పేస్‌ షటిల్స్‌ ఈ ఆవరణంలో ఉంటాయి.
 
 ఎక్సో ఆవరణం
 ఇది ఐనో ఆవరణంపై ఉంటుంది. అతి తేలిక హైడ్రోజన్, హీలియం వాయువులు ఇక్కడ కేంద్రీకృతమై ఉన్నాయి.
 
 ఈ ఆవరణంలో భూమ్యాకర్షణ శక్తి తక్కువగా ఉన్నందువల్ల వాతావరణ సంఘటనంలో మార్పులు కనిపిస్తాయి. అందువల్ల దీన్ని విరుద్ధ ఆవరణం అంటారు.
 
 కృత్రిమ ఉపగ్రహాలను ఈ ఆవరణంలో (36,000 కి.మీ. ఎత్తులో) ప్రవేశపెడతారు.
 మాదిరి ప్రశ్నలు
 1.    సిర్రస్‌ మేఘాలు కనిపించే ఆవరణం?
     1) ట్రోపో    2) ఐనో
     3) స్ట్రాటో    4) మీసో
 
 2.    ఓజోన్‌ రసాయనిక సాంకేతికం?
     1) o2    2) o4
     3) oc3    4) o3
 
 3.    ఉల్కలు నాశనమయ్యే ఆవరణం?
     1) మీసో    2) థర్మో
     3) ఎక్సో    4) ట్రోపో
 
 4.    గ్రీకు భాషలో ‘హదర్‌’ అంటే?
     1) శిల        2) జీవం
     3) ఆవిరి    4) జలం
 
 5.    భూ ఉపరితలంపై ఎక్కువగా ఉన్న జడ వాయువు?
     1) ఆర్గాన్‌    2) హైడ్రోజన్‌
     3) నియాన్‌    4) గ్జినాన్‌
 
 సమాధానాలు
     1) 3    2) 4    3) 1    4) 4    5) 1


 ప్రాథమిక హక్కుల వర్గీకరణ
 భారత రాజ్యాంగంలో ప్రాథమిక హక్కులను ప్రధానంగా ఏడు రకాలుగా వర్గీకరించారు.
 సమానత్వపు హక్కు (ప్రకరణలు 14–18)
 వ్యక్తి స్వేచ్ఛ, స్వాతంత్య్రపు హక్కు (ప్రకరణలు 19–22)
 పీడనాన్ని నిరోధించే హక్కు
 (ప్రకరణలు 23, 24)
 మత స్వాతంత్య్రపు హక్కు
 (ప్రకరణలు 25–28)
 సాంస్కృతిక, విద్యా హక్కులు
 (ప్రకరణలు 29–30)
 ఆస్తి హక్కు (ప్రకరణ 31)
 రాజ్యాంగ పరిహార హక్కు (ఆర్టికల్‌ 32)
 
 ప్రత్యేక వివరణ:
 ప్రాథమిక హక్కుల్లో అత్యంత వివాదాస్పద మైన ఆస్తిహక్కు (ప్రకరణ 31)ని, అలాగే ఆస్తి సంపాదన విషయంలో వ్యక్తి స్వేచ్ఛకు సంబంధించిన 19(1)(ఎఫ్‌)ను 1978లో 44వ రాజ్యాంగ సవరణ ద్వారా ప్రాథమిక హక్కుల జాబితా నుంచి తొలగించి 12వ భాగంలోని ‘300–ఎ’లో చేర్చారు. ప్రస్తుతం ఆస్తిహక్కు రాజ్యాంగబద్ధ హక్కు మాత్రమే. అలాగే చట్టబద్ధ హక్కుగా కూడా పరిగణిస్తున్నారు.
 
 ప్రకరణ–12: రాజ్యం–నిర్వచనం–ప్రాముఖ్యత
 ప్రాథమిక హక్కులను మౌలికంగా రాజ్య నిరపేక్ష అధికారాలకు వ్యతిరేకంగా పొందుపర్చారు. రాజ్యం అనే పదాన్ని రాజ్యాంగంలో చాలా చోట్ల ప్రయోగించారు. అయితే రాజ్యానికి విస్తృత నిర్వచనాన్ని మాత్రం ప్రకరణ–12లో పేర్కొన్నారు. ప్రాథమిక హక్కులను రాజ్యం/ప్రభుత్వ చర్యలకు వ్యతిరేకంగా గుర్తించినందున ఏ సంస్థలు రాజ్యం పరిధిలోకి వస్తాయో స్పష్టంగా నిర్వచించకపోతే కొన్ని సంస్థలు ప్రాథమిక హక్కులను ఉల్లంఘించినా వాటిపై న్యాయ స్థానంలో ప్రశ్నించే అవకాశం ఉండదు. అందువల్ల విస్తృత నిర్వచనం అవసరం.
 
 రాజ్యం అంటే..
 ఎ) కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు; కేంద్ర, రాష్ట్ర శాసన సభలు
 బి) స్థానిక ప్రభుత్వాలు.. అంటే మునిసిపాలిటీ లు, పంచాయతీలు, జిల్లా బోర్డులు, ట్రస్టులు
 సి) ప్రభుత్వ ఆదేశాల ద్వారా ఏర్పాటైన చట్టబద్ధ, చట్టేతర సంస్థలైన ఎల్‌ఐసీ, ఓఎన్‌జీసీ, ఎన్‌టీపీసీ మొదలైనవి.
 డి) న్యాయ వ్యవస్థ కూడా రాజ్య నిర్వచన పరిధిలోకి వస్తుందని సుప్రీంకోర్టు తన తీర్పుల్లో పేర్కొంది. అలాగే ప్రభుత్వ భాగస్వామ్యం ఉన్న ప్రైవేట్‌ సంస్థలూ రాజ్య నిర్వచన పరిధిలోకి వస్తాయని స్పష్టం చేసింది.
 
 ప్రత్యేక వివరణ:
 పైన పేర్కొన్న వాటితోపాటు మరే ఇతర సంస్థలు రాజ్యం పరిధిలోకి వస్తాయనే అంశాన్ని సుప్రీంకోర్టు వివిధ తీర్పుల్లో పేర్కొంది.
 
 అజయ్‌ సహాయ్‌ వర్సెస్‌ ఖలీద్‌ ముజీబ్‌ (1981)
 ఈ వివాదంలో.. ఒక సంస్థను రాజ్యం అనే నిర్వచనంలోకి చేర్చడానికి కింది ప్రాతిపదికలను పరిగణనలోకి తీసుకోవాలని సుప్రీంకోర్టు పేర్కొంది.
 
 మూలధనంలో ప్రభుత్వ వాటా ఉండాలి.
 సంస్థ మొత్తం ఖర్చును ప్రభుత్వం భరించాలి,
 సంస్థపై సంపూర్ణ పరిపాలన నియంత్రణ ప్రభుత్వానికి ఉండాలి.
 సంస్థ ఆర్థిక లావాదేవీలు ప్రభుత్వ నియంత్రణలో ఉండాలి.
 
 న్యాయస్థానాలు రాజ్య నిర్వచన
 పరిధిలోకి వస్తాయి – సుప్రీంకోర్టు తీర్పులు
 ఎ.ఆర్‌. అంతులే వర్సెస్‌ ఆర్‌.ఎస్‌.నాయక్‌  (1988)
 న్యాయస్థానాల కొన్ని చర్యలు రాజ్య నిర్వచనంలోకి వస్తాయని సుప్రీంకోర్టు ఈ కేసులో పేర్కొంది. దీనికి రాజ్యాంగంలో స్పష్టమైన ఆధారాలు ఉన్నాయి. ప్రకరణ–145, 146 ప్రకారం సుప్రీంకోర్టు సొంతంగా నియమ నిబంధనలను రూపొందించుకోవచ్చు. అలాగే తన సిబ్బందిని నియమించుకునే అధికారం కూడా ఉంటుంది. ఈ చర్యలు కార్యనిర్వాహకపరమైనవి. వీటి వల్ల పౌరుల ప్రాథమిక హక్కులకు భంగం కలిగినప్పుడు వాటిని న్యాయస్థానంలో ప్రశ్నించవచ్చు. అందువల్ల న్యాయశాఖ.. కార్యనిర్వాహక విధులను నిర్వర్తిస్తున్నప్పుడు మాత్రమే రాజ్యం పరిధిలోకి వస్తుందని సుప్రీంకోర్టు ప్రకటించింది.
 
 మినహాయింపులు
 సహకార సంఘాలు, బోర్డ్‌ ఆఫ్‌ క్రికెట్‌ కంట్రోల్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా(బీసీసీఐ), ప్రభుత్వ ధన సహాయం పొందని ప్రైవేటు విద్యా సంస్థలు, ప్రభుత్వ పాలన, ఆర్థిక నియంత్రణ లేని ఇతర సంస్థలు రాజ్యం పరిధిలోకి రావు.
 ప్రకరణ–13 చట్ట నిర్వచనం,
 ప్రాథమిక హక్కులకు వ్యతిరేకమైన చట్టాలు
 – న్యాయ సమీక్షాధికారం
 ప్రకరణ–13(1) ప్రకారం రాజ్యాంగం అమల్లోకి వచ్చిన వెంటనే అప్పటి వరకు అమల్లో ఉన్న చట్టాలు ప్రాథమిక హక్కులకు వ్యతిరేకమైతే అవి చెల్లవు.
 ప్రకరణ–13(2) ప్రకారం ప్రాథమిక హక్కులను హరించే/పరిమితం చేసే చట్టాలు, ఆదేశాలు చెల్లవు.
 
 ప్రకరణ–13(3)లోని చట్టం నిర్వచనంలోకి
 కింది అంశాలు వస్తాయి..
 కేంద్ర, రాష్ట్ర శాసన సభల శాసనాలు.
 రాష్ట్రపతి, గవర్నర్లు జారీ చేసిన ఆదేశాలు, ఆర్డినెన్సులు.
 ప్రభుత్వ నియమ నిబంధనలు, ప్రకటనలు
 ప్రభుత్వం గుర్తించి చట్టబద్ధత కల్పించిన  ప్రజల ఆచార వ్యవహారాలు.
 
 ప్రత్యేక వివరణ:
 1971లో 24వ రాజ్యాంగ సవరణ ద్వారా నిబంధన 368 ప్రకారం రాజ్యాంగానికి చేసిన సవరణలను నిబంధన 13లో పేర్కొన్న చట్టం నిర్వచన పరిధి నుంచి మినహాయించారు. ఈ అంశాన్ని గోలక్‌నాథ్‌ కేసు(1967)లో సుప్రీంకోర్టు తీర్పును అధిగమించేందుకు చేశారు. కానీ సుప్రీంకోర్టు 1973లో కేశవానంద భారతి కేసులో ఈ సవరణ చెల్లదని తీర్పు చెప్పింది. అందువల్ల రాజ్యాంగ సవరణ కూడా చట్ట నిర్వచన పరిధిలోకి వస్తుంది.
 
 న్యాయ సమీక్షాధికారం
 సుప్రీంకోర్టుకు న్యాయ సమీక్షాధికారం ఉన్నట్లు ప్రకరణ–13లో స్పష్టంగా పేర్కొన్నారు. అయితే న్యాయ సమీక్ష అనే పద ప్రయోగం లేదు. ఏదైనా చట్టం ప్రాథమిక హక్కులకు విరుద్ధమైతే అది చెల్లదు. అలా చెల్లుబాటు కాకుండా తీర్పు చెప్పే అధికారం సుప్రీంకోర్టుకు ఈ నిబంధన ద్వారా సంక్రమించింది. అందువల్ల న్యాయ సమీక్షాధికారం అనేది మౌలిక నిర్మాణంలో అంతర్భాగమవుతుంది. దీన్ని పరిమితం చేసే అధికారం పార్లమెంట్‌కు ఉండదు. న్యాయ సమీక్షాధికారాన్ని లాటిన్‌ పరిభాషలో కింది విధంగా పేర్కొంటారు.
 
 ఏదైనా చట్టం తన పరిధి దాటి ఉంటే దాన్ని "Ultra Vires" అంటారు.
 (Ultra=Beyond, Vires=Limits)
 "Null and Void" A…sôæ Not Valid లేదా చట్టం చెల్లుబాటు కాదు అని అర్థం.
 
 సూచన:
 న్యాయ సమీక్ష అధికారం గురించి సుప్రీంకోర్టు చాప్టర్‌లో మరింత వివరంగా పేర్కొన్నారు.
 
 నిబంధన–13లో పొందుపర్చిన చట్ట నిర్వచనం పరిధి, పార్లమెంట్‌కు ప్రాథమిక హక్కులను సవరించే అధికారాల గురించి సుప్రీంకోర్టు కొన్ని న్యాయ సూత్రాలను ప్రకటించింది. వాటికి సంబంధించిన వివరాలు..
 
 డాక్ట్రిన్‌ ఆఫ్‌ సెవరబిలిటి
 (Doctrine of Severability)
 పార్లమెంట్‌ చట్టాలు, ప్రభుత్వ ఆదేశాలు నిబంధన 13 ప్రకారం ప్రాథమిక హక్కులకు భంగం కలిగిస్తే ఆ చట్టాలు చెల్లవు. అయితే మొత్తం చట్టాన్ని రద్దు చేయకుండా ఏ భాగమైతే ప్రాథమిక హక్కులకు విరుద్ధమో చట్టంలోని ఆ భాగం మాత్రమే రద్దవుతుంది. ప్రాథమిక హక్కులకు విరుద్ధమైన అంశాలను చట్టం నుంచి వేరు చేయడానికి వీలుకాకపోతే, అప్పుడు మొత్తం చట్టం రద్దవుతుంది. ఈ ప్రక్రియనే డాక్ట్రిన్‌ ఆఫ్‌ సెవరబిలిటీ అంటారు.
 
 డాక్ట్రిన్‌ ఆఫ్‌ వైవర్‌
 (Doctrine of Waiver)
 రాజ్యాంగంలోని 3వ భాగంలో పొందుపర్చిన హక్కులను ప్రభుత్వాలు అమలుచేయాలి. ఏ పౌరుడూ తన హక్కులను వదులుకోవడానికి వీల్లేదు. అమలుచేయాల్సిన బాధ్యత నుంచి ప్రభుత్వాన్ని మినహాయించడానికీ వీల్లేదు. పౌరులు తమకు ఇష్టం ఉన్నా లేకున్నా; అవగాహన ఉన్నా లేకపోయినా తమ హక్కులను వదులుకోవడానికి కోర్టులు అనుమతించవు. ఈ సూత్రాన్నే డాక్ట్రిన్‌ ఆఫ్‌ వైవర్‌ అంటారు.
 
 ఈ సూత్రాన్ని సుప్రీంకోర్టు 1959లో బసేశ్వర్‌నాథ్‌ వర్సెస్‌ కమిషనర్‌ ఆఫ్‌ ఇన్‌కమ్‌ట్యాక్స్‌ కేసులో ప్రస్తావించింది. అయితే ఈ సూత్రం భారత్‌లో పరిమితంగానే వర్తిస్తుంది.
 
 డాక్ట్రిన్‌ ఆఫ్‌ ఎక్లిప్స్‌
 (Doctrine of Eclipse)
 రాజ్యాంగం అమల్లోకి రాకముందు అమల్లో ఉన్న చట్టాలు రాజ్యాంగం అమల్లోకి వచ్చిన తర్వాత రాజ్యాంగ విరుద్ధంగా ఉన్నట్లు భావిస్తే వాటి చెల్లుబాటు విషయంలో సుప్రీంకోర్టు ఈ సూత్రాన్ని వినియోగిస్తుంది. రాజ్యాంగం అమల్లోకి రాకముందు ఉన్న చట్టాలు రాజ్యాంగ విరుద్ధమైతే వాటిని పూర్తిగా కొట్టేయకుండా అమలును మాత్రమే నిలిపేస్తారు. అంటే వాటికి తాత్కాలిక గ్రహణం పడుతుంది. అనంతర చట్టం ద్వారా వివాదాస్పద అంశాన్ని తొలగిస్తే చట్టాలు అమల్లోకి వస్తాయి. అయితే రాజ్యాంగం అమల్లోకి వచ్చిన తర్వాత చట్టాలు రాజ్యాంగ విరుద్ధమైతే వాటిని మొత్తానికి రద్దు చేస్తారు. ఈ విధమైన ప్రక్రియనే డాక్ట్రిన్‌ ఆఫ్‌ ఎక్లిప్స్‌ అంటారు.
 
 బికాజీ నారాయణ్‌ వర్సెస్‌ స్టేట్‌ ఆఫ్‌ మధ్యప్రదేశ్‌ వివాదం(1955)లో సుప్రీంకోర్టు పై సూత్రాన్ని పరిగణలోకి తీసుకుంది.
 
 దీప్‌చంద్‌ వర్సెస్‌ స్టేట్‌ ఆఫ్‌ ఉత్తరప్రదేశ్‌ వివాదం(1959)లో సుప్రీంకోర్టు తీర్పు చెబుతూ డాక్ట్రిన్‌ ఆఫ్‌ ఎక్లిప్స్‌ అనేది రాజ్యాంగం అమల్లోకి రాక ముందు ఉన్న చట్టాలకు మాత్రమే వర్తిస్తుందని పేర్కొంది.
 
 అంబికా మిల్స్‌ వర్సెస్‌ స్టేట్‌ ఆఫ్‌ గుజరాత్‌ కేసు(1974)లో సుప్రీంకోర్టు భిన్న తీర్పును ప్రకటించింది. ఈ సూత్రం రాజ్యాంగం అమల్లోకి వచ్చిన తర్వాత చేసిన చట్టాలకూ వర్తిస్తుందని సుప్రీంకోర్టు వ్యాఖ్యానించింది.


 చదువంటే అమితాసక్తి ఉన్నా ఆర్థిక పరిస్థితులు సహకరించక ఐదో తరగతితోనే బడి మానేసిన ఆ బాలుడు తర్వాత బతుకుతెరువుకు ఎన్నో పనులు చేశాడు. ఫ్యాక్టరీల్లో కూలిపనులకు వెళ్లాడు. రెస్టారెంట్లు, గ్యారేజీల్లో పనిచేశాడు. టీలు, సమోసాలు అమ్మాడు. ఎన్నోసార్లు అమృత్‌సర్‌ స్వర్ణ దేవాలయంలో అన్నదానం ద్వారా ఆకలి తీర్చుకున్నాడు. కొన్ని రోజులు ఆటో నడిపాడు.
 
  కానీ చదువుకుంటేనే మంచి భవిష్యత్‌ ఉంటుందని, ఎప్పటికైనా తాను చదువు కొనసాగించి తనలాంటి వారికి సాయపడాలని సంకల్పించాడు. అదే సంకల్పంతో పదేళ్ల తర్వాత మళ్లీ చదువు మొదలు పెట్టి డిగ్రీ పూర్తి చేశాడు. ప్రస్తుతం బిహార్‌ మారుమూల ప్రాంతాల్లో వందల మంది నిరుపేద విద్యార్థుల విద్యాభివృద్ధికి కృషి చేస్తున్నాడు. సంకల్పం ఉంటే ఏదైనా సాధించొచ్చని నిరూపించిన బిహార్‌ యువకుడు విజయ్‌ కుమార్‌ చౌహాన్‌ స్ఫూర్తిదాయక కథనం.
 
 విజయ్‌ కుమార్‌ చౌహాన్‌ తల్లిదండ్రులు దినసరి కూలీలు. పూటగడవడం కోసం కుటుంబంలో అందరూ పని చేయాల్సిన పరిస్థితి. అందువల్ల విజయ్‌ ఐదో తరగతి తర్వాత చదువు మానేసి కూలి పనులకు వెళ్లేవాడు. పదిహేనేళ్ల వయసులో లూథియానాకు మకాం మార్చాడు. పొట్టకూటికోసం ఎన్నో పనులు చేశాడు. అయితే మనసులో చదువుకోలేకపోయాననే బాధ నిరంతరం వెంటాడేది. తన స్వస్థలం బిహార్‌లో ఎంతో మంది తనలాగే చదువుకు దూరమవడం కలచివేసేది. ఎలాగైనా తాను చదువును కొనసాగించి అలాంటి వారికి సాయపడాలని భావించేవాడు.  
 మళ్లీ సొంతూరుకు
 
 దాదాపు పదేళ్ల తర్వాత విజయ్‌ కుమార్‌ 2012లో స్వగ్రామానికి తిరిగొచ్చాడు. అక్కడ ప్రయోగ్‌ అనే స్వచ్ఛంద సంస్థ (ఎన్‌జీవో) అమలు చేస్తున్న బోధన విధానం విజయ్‌కు బాగా కలిసొచ్చింది. దానిద్వారా పలు పుస్తకాలు, శిక్షణ సదుపాయాలు అందుబాటులో ఉండేవి. వాటిని వినియోగించుకొని పదో తరగతి పరీక్షలు రాసి ఉత్తీర్ణత సాధించాడు. ఆ తర్వాత దూరవిద్యా విధానంలో బీఏ సైతం పూర్తి చేశాడు.
 అసలు ప్రస్థానం
 
 ప్రయోగ్‌ ద్వారా చదువు నేర్చుకున్న తర్వాతి నుంచే విజయ్‌ తన అసలు ప్రస్థానాన్ని ప్రారంభించాడు. ముందుగా ప్రయోగ్‌ కార్యక్రమంలో చురుగ్గా పాల్గొంటూ సమీప గ్రామాల్లోని పాఠశాలలకు వెళ్లి ప్రయోగ్‌ విశేషాలను అక్కడి విద్యార్థులకు వివరించేవాడు. దాన్ని ఉపయోగించుకోవడం వల్ల లభించే ఫలితాల గురించి తననే ఉదాహరణగా పేర్కొంటూ వారిలో చదువు పట్ల ఆసక్తి పెంచాడు. అలాగే ఆ ఎన్‌జీవో సాయంతో వందల మంది పేద విద్యార్థులు బడి బాట పట్టేలా చేశాడు. ఆ తర్వాత ఇంటర్మీడియెట్‌ స్థాయి విద్యాభివృద్ధిపై విజయ్‌ దృష్టి సారించాడు.
 
  తానే స్వయంగా ఇంటర్మీడియెట్‌ స్థాయి విద్యార్థులకు శిక్షణనిచ్చేలా సంస్థను నెలకొల్పేందుకు నడుం బిగించాడు. కానీ ఇంటర్‌లో ఉండే మ్యాథ్స్, సైన్స్‌ సబ్జెక్ట్‌ల బోధనకు ముందుకొచ్చే వారు కనిపించలేదు. దాంతో మ్యాథ్స్, సైన్స్‌లను తానే నేర్చుకొని విద్యార్థులకు చెప్పాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. రెండేళ్లపాటు ఎనిమిదో తరగతి నుంచి ఇంటర్‌ సెకండియర్‌ వరకు మ్యాథమెటిక్స్, సైన్స్‌ సబ్జెక్ట్‌లను ఔపోసన పట్టాడు. వాటిలోని మెళకువలన్నీ నేర్చుకొని బోధనలో ఆరితేరి అందరినీ ఆశ్చర్యపరిచాడు.
 వీడియో లెక్చర్స్‌
 
 ఇంటర్‌ సబ్జెక్ట్‌లలో నైపుణ్యాలు పొందిన విజయ్‌.. ఆ పాఠాలు అందరికీ చేరువయ్యేందుకు వీడియో లెక్చర్స్‌ సరైన మార్గమని భావించాడు. అప్పటికే బిహార్‌ రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా అమలవుతున్న ప్రయోగ్‌ ద్వారా వాటిని అందుబాటులోకి తెచ్చాడు. వాటికి ఇప్పుడు ఎంతో ఆదరణ లభిస్తోంది. ప్రస్తుతం ప్రయోగ్‌ ద్వారా శిక్షణ ఇస్తున్న విజయ్‌ త్వరలోనే సొంతగా శిక్షణ సంస్థను నెలకొల్పుతానని, అందుకు అవసరమైన నిధుల సమీకరణకు అన్వేషిస్తున్నానని చెబుతున్నాడు.
 
 ఎందరో ఉత్తీర్ణులు.. అదే ఆనందం
 ప్రయోగ్‌ డిజిటల్‌ క్లాస్‌లు అందుబాటులో ఉన్న ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లో ఉత్తీర్ణత శాతం గతం కంటే ఎంతో పెరిగిందని, అది తనకు చాలా ఆనందం కలిగిస్తోందని అంటున్నాడు విజయ్‌. ఇప్పుడు డిజిటల్‌ పాఠాలు నేర్చుకొని ఇంజనీరింగ్, ఇతర డిగ్రీ కోర్సుల్లో ప్రవేశాలు పొందిన విద్యార్థులు వందల సంఖ్యలో ఉన్నారు.
 
 దృఢ సంకల్పం ఉంటే అడ్డంకులెన్ని ఎదురైనా అనుకున్నది సాధించొచ్చని, ఆ సంకల్ప బలమే తనకు రాష్ట్ర స్థాయిలో గుర్తింపు తెచ్చిందని అంటాడు విజయ్‌. ఇల్లు గడవడానికి ఐదో తరగతిలో బడి మానేసి కూలి పనులు చేసిన తాను ఇప్పుడు డిగ్రీ పట్టాతో వందల మందికి పాఠాలు చెప్పగలగడానికి దృఢ సంకల్పమే కారణమంటున్నాడు.


 1.ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోడీ 112 అడుగుల ఎల్తైన ఆదియోగి శివుని విగ్రహాన్ని 2017 ఫిబ్రవరిలో ఎక్కడ ఆవిష్కరించారు?
 1) కోయంబత్తూర్‌    2) కొచ్చి
 3) వారణాసి    4) మైసూర్‌
 
 2.64వ జాతీయ చలనచిత్ర పురస్కారాల్లో ఉత్తమ తెలుగు చిత్రంగా ఎంపికైంది?
 1) జనతా గ్యారేజ్‌    2) శతమానం భవతి
 3) పెళ్లిచూపులు    4) నాన్నకు ప్రేమతో
 
 3.మణిపూర్‌ ముఖ్యమంత్రిగా 2017 మార్చిలో ఎవరు బాధ్యతలు చేపట్టారు?
 1) త్రివేంద్రసింగ్‌ రావత్‌
 2) కిరణ్‌ రిజిజు         3) బీరేన్‌ సింగ్‌
 4) సర్బానంద సోనోవాల్‌
 
 4.సీఎన్‌బీసీ టీవీ 18.. 2017 మార్చిలో ‘స్టేట్‌ ఆఫ్‌ ది ఇయర్‌’ అవార్డును ఏ రాష్ట్రానికి అందజేసింది?
 1) తెలంగాణా    2) ఆంధ్రప్రదేశ్‌
 3) మహారాష్ట్ర    4) గుజరాత్‌
 
 5.యశ్‌చోప్రా అవార్డును 2017 ఫిబ్రవరిలో ఎవరికి బహూకరించారు?
 1) అక్షయ్‌ కుమార్‌    
 2) షారుక్‌ ఖాన్‌
 3) అజయ్‌ దేవ్‌గన్‌    
 4) అమీర్‌ఖాన్‌
 
 6.భారత సైన్స్‌ కాంగ్రెస్‌ మొట్టమొదటి సదస్సు ఏ నగరంలో జరిగింది?
 1) చెన్నై    2) చండీగడ్‌
 3) కోల్‌కతా    4) భువనేశ్వర్‌
 
 7.జ్ఞాన్‌పీఠ్‌ పురస్కారం 2016 సంవత్సరానికి ఏ భాషా రచయితకు లభించింది?
 1) పంజాబీ    2) బెంగాలీ
 3) హిందీ    4) గుజరాతీ
 
 8.జాతీయ విద్యా, పరిశోధన శిక్షణ మండలి (ఎన్‌సీఈఆర్‌టీ) ప్రాంతీయ కార్యాలయానికి ఇటీవల ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని ఏ జిల్లాలో శంకుస్థాపన చేశారు?
 1) చిత్తూరు    2) ప్రకాశం
 3) కర్నూలు    4) నెల్లూరు
 
 9.    డిజిటల్‌ చెల్లింపులపై ఏర్పాటు చేసిన కమిటీకి ఎవరు నేతృత్వం వహించారు?
 1) ఆర్‌. గాంధీ    2) ఎస్‌.ఎస్‌.మూద్రా
 3) రతన్‌ వతల్‌    4) ఉర్జిత్‌ పటేల్‌
 
 10.    కిందివాటిలో ఏ క్షిపణి పరిధి పెంపునకు ఇటీవల భారత్, రష్యాలు అంగీకరించాయి?
 1) నిర్భయ్‌    2) బ్రహ్మోస్‌
 3) బరాక్‌–8    4) అగ్ని – 2
 
 11.కిందివాటిలో ఖండాంతర క్షిపణి సామర్థ్యం గల దేశం?
 1) చైనా    2) అమెరికా
 3) భారత్‌    4) పైవన్నీ
 
 12.భారతీయ రిజర్వ్‌ బ్యాంక్‌ డిప్యూటీ గవర్నర్‌గా 2017 జనవరిలో ఎవరు బాధ్యతలు చేపట్టారు?
 1) రాకేశ్‌ మోహన్‌    2) విఠల్‌ ఆచార్య
 3) అమితాబ్‌ కాంత్‌    4) కౌశిక్‌ బసు
 
 13.ప్రపంచ సుందరి–2016గా ఏ దేశానికి చెందిన మహిళ ఎంపికయ్యారు?
 1) ఫ్రాన్స్‌    2) అమెరికా
 3) పోర్టోరికో    4) వెనెజువెలా
 
 14.    ఇటీవల మరణించిన ప్రముఖ పాప్‌ గాయకుడు జార్జి మైకేల్‌ ఏ దేÔ స్తుడు?
 1) అమెరికా    2) ఫ్రాన్స్‌
 3) స్పెయిన్‌    4) బ్రిటన్‌
 
 15.    భాషా సమ్మాన్‌ అవార్డుకు 2016 డిసెంబర్‌లో ఎవరు ఎంపికయ్యారు?
 1) కాత్యాయినీ విద్మహే
 2) నాగళ్ల గురుప్రసాదరావు
 3) పాపినేని శివశంకర్‌
 4) ఓల్గా
 
 16.ఇండియన్‌ సూపర్‌ లీగ్‌ (ఐఎస్‌ఎల్‌)–2016 ఫుట్‌బాల్‌ టోర్నమెంట్‌ విజేత?
 1) అట్లెటికో డి కోల్‌కతా
 2) కేరళ బ్లాస్టర్స్‌    3) ముంబై సిటీ
 4) పుణే సిటీ
 
 17.    2016 డిసెంబర్‌లో మరణించిన సుందర్‌లాల్‌ పట్వా ఏ రాష్ట్ర మాజీ ముఖ్యమంత్రి?
 1) ఉత్తరాఖండ్‌    2) ఉత్తరప్రదేశ్‌
 3) మధ్యప్రదేశ్‌    4) ఒడిశా
 
 18.వికాస్‌ కృష్ణన్‌ ఏ క్రీడకు చెందిన వ్యక్తి?
 1) చెస్‌    2) బాక్సింగ్‌
 3) హాకీ    4) కబడ్డీ
 
 19.రీసెర్చ్‌ అండ్‌ అనాలిసిస్‌ వింగ్‌ (రా) ప్రస్తుత డైరక్టర్‌ ఎవరు?
 1) రాజీవ్‌ జైన్‌    2) బి.ఎస్‌.ధనోవా
 3) అనిల్‌ ధస్మానా    4) నెహ్‌చల్‌ సంధూ
 
 20.    భారత్‌లో తొలి పూర్తిస్థాయి సేంద్రియ ఆధారిత వ్యవసాయ రాష్ట్రం?
 1) ఆంధ్రప్రదేశ్‌    2) గోవా
 3) కేరళ    4) సిక్కిం
 
 21.తొలి జాతీయ ఆయుర్వేద దినోత్సవాన్ని 2016లో ఏ తేదీన నిర్వహించారు?
 1) అక్టోబర్‌ 28    2) నవంబర్‌ 28
 3) డిసెంబర్‌ 28    4) సెప్టెంబర్‌ 28
 
 22.    ప్రపంచకప్‌ కబడ్డీ టోర్నమెంట్‌–2016 భారత్‌లో ఏ నగరంలో జరిగింది?
 1) లక్నో    2) అహ్మదాబాద్‌
 3) భువనేశ్వర్‌    4) న్యూఢిల్లీ
 
 23. తొలి జాతీయ గిరిజన ఉత్సవాన్ని 2016 అక్టోబర్‌లో ఏ నగరంలో నిర్వహించారు?
 1) ముంబై     2) షిల్లాంగ్‌
 3) న్యూఢిల్లీ    4) కోల్‌కతా
 
 సమాధానాలు
   1) 1     2) 3    3) 3    4) 2    5) 2
   6) 3    7) 2    8) 4    9) 3    10) 2
   11) 4    12) 2    13) 3    14) 4    15) 2
   16) 1    17) 3    18) 2    19) 3    20) 4
   21) 1     22) 2    23) 3


 సివిల్‌ సర్వీసెస్‌ ఎగ్జామినేషన్‌.. ఐఏఎస్, ఐపీఎస్‌ తదితర 24 కేంద్ర సర్వీసుల్లో పోస్టుల భర్తీకి యూనియన్‌ పబ్లిక్‌ సర్వీస్‌ కమిషన్‌ (యూపీఎస్సీ)నిర్వహించే ఎంపిక ప్రక్రియ. మూడంచెల సివిల్‌ సర్వీసెస్‌ ప్రక్రియలో తొలి దశ ప్రిలిమినరీ ఎగ్జామినేషన్‌. జూన్‌ 18న ప్రిలిమ్స్‌ పరీక్ష జరగనుంది.అంటే ఇప్పటి నుంచి అందుబాటులో ఉన్న సమయం దాదాపు రెండు నెలలు. ఆ తర్వాత మలి దశ మెయిన్స్‌ అక్టోబర్‌ 28 నుంచి జరగనుంది.అభ్యర్థులు ప్రిలిమ్స్‌పై ఫోకస్‌ చేస్తూనే, మలిదశ మెయిన్స్‌ను దృష్టిలో పెట్టుకోవాలని నిపుణులు సూచిస్తున్నారు.సివిల్‌ సర్వీసెస్‌ ఎగ్జామినేషన్‌–2017లో విజయానికి నిపుణుల సలహాలు, సూచనలు..
 
 తగ్గిన పోస్టుల సంఖ్య
 సివిల్‌ సర్వీసెస్‌–2017 నోటిఫికేషన్‌లో పేర్కొన్న ఖాళీల సంఖ్య 980. గతేడాది కంటే వంద పోస్టులు తక్కువ.  పోస్టుల సంఖ్య తగ్గినా అభ్యర్థులకు ఉపశమనం కలిగించిన అంశం ఎంపిక ప్రక్రియలో ఎలాంటి మార్పులు లేకపోవడం. నిజానికి సివిల్‌ సర్వీసెస్‌ పరీక్షలో మార్పులు జరుగుతాయని, అటెంప్ట్‌ల సంఖ్య, వయోపరిమితి తగ్గిస్తారని కొంత కాలంగా వార్తలు వచ్చాయి. అయితే ఎలాంటి మార్పులు లేకపోవడం గత రెండు, మూడేళ్లుగా ప్రిపరేషన్‌ సాగిస్తున్న అభ్యర్థులకు పెద్ద ఊరటని చెప్పొచ్చు.
 
 తులనాత్మక అధ్యయనం
 అభ్యర్థులు ప్రిలిమ్స్‌ ప్రిపరేషన్‌కు ప్రాధాన్యమిస్తూనే మెయిన్‌లో సైతం ఉన్న ఉమ్మడి అంశాలను గుర్తించాలి. ఈ క్రమంలో తులనాత్మక అధ్యయనానికి ప్రాధాన్యం ఇవ్వాలి. ఫలితంగా ప్రిలిమినరీ తర్వాత  మెయిన్‌ పరీక్షకు లభించే మూడు నెలల స్వల్ప వ్యవధిలో ప్రిపరేషన్‌ పరంగా కలిసొస్తుంది. మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌లోని ఎథిక్స్‌ అండ్‌ ఇంటెగ్రిటీ, ఆప్షనల్‌ సబ్జెక్ట్‌ మినహా మిగతా అన్ని పేపర్లు కూడా జనరల్‌ స్టడీస్‌కు సంబంధించినవే! దీన్ని సానుకూలంగా మార్చుకొని ప్రిలిమ్స్‌ ప్రిపరేషన్‌ సమయంలోనే మెయిన్స్‌లోని ఉమ్మడి అంశాల ప్రిపరేషన్‌ను కూడా పూర్తిచేసుకోవాలి.
 
 ఆబ్జెక్టివ్‌లోనూ అంతర్లీనంగా
 ప్రిలిమినరీ పరీక్ష ఆబ్జెక్టివ్‌ విధానంలో ఉంటుంది. కొన్నేళ్లుగా ఇందులో అడుగుతున్న ప్రశ్నలను గమనిస్తే.. అభ్యర్థికి నిర్దిష్టంగా ఒక అంశంపై పలు కోణాల్లో ఉన్న నైపుణ్యాన్ని పరీక్షించే విధంగా ఉంటున్నాయి. దీన్ని దృష్టిలో పెట్టుకొని కేవలం కొశ్చన్‌ అండ్‌ ఆన్సర్‌ పద్ధతికి మాత్రమే పరిమితం కాకుండా విశ్లేషణాత్మక దృక్పథంతో ప్రిపరేషన్‌ సాగించడం అవసరం. ప్రిలిమినరీ విషయంలో అభ్యర్థులు వాస్తవ ఘటనలు, గణాంకాలకు ప్రాధాన్యమిస్తూనే మూల భావనలు, ప్రాథమిక సూత్రాలపైనా అవగాహన పెంచుకోవాలి. అప్పుడే ప్రశ్నను ఏ తీరులో అడిగినా సమాధానం ఇచ్చే సంసిద్ధత లభిస్తుంది.
 
 సీశాట్‌.. వెరీ కేర్‌ఫుల్‌
 సివిల్స్‌ ప్రిలిమ్స్‌లో పేపర్‌–2 సీశాట్‌ (సివిల్‌ సర్వీసెస్‌ ఆప్టిట్యూడ్‌ టెస్ట్‌) విషయంలో అభ్యర్థులు జాగ్రత్తగా వ్యవహరించాలి. వాస్తవానికి దీన్ని కేవలం అర్హత పరీక్షగానే నిర్దేశించినా.. 200 మార్కులకు నిర్వహించే ఈ పేపర్‌లో కచ్చితంగా 33 శాతం మార్కులు పొందాలనే నిబంధన విధించారు. దీన్ని దృష్టిలో పెట్టుకుని అభ్యర్థులు పేపర్‌–2లో పేర్కొన్న ఇంగ్లిష్‌ రీడింగ్‌ కాంప్రెహెన్షన్, లాజికల్‌ రీజనింగ్, బేసిక్‌ న్యూమరసీ అంశాలపై పట్టు సాధించేందుకు కృషి చేయాలి.
 
 ఇంగ్లిష్‌ రీడింగ్‌ కాంప్రెహెన్షన్‌ కోసం ఇంగ్లిష్‌ న్యూస్‌ పేపర్స్‌లోని ఎడిటోరియల్స్‌ చదవడం, వాటి సారాంశాన్ని గుర్తించడం, వాక్య నిర్మాణ శైలి లాంటి వాటిపై దృష్టిసారించాలి. బేసిక్‌ న్యూమరసీకి సంబంధించి పదో తరగతి స్థాయిలో కంప్యుటేషనల్‌ స్కిల్స్‌పై పట్టు సాధించాలి. లాజికల్‌ రీజనింగ్‌కు సంబంధించి ఒక అంశాన్ని భిన్న కోణాల్లో చదివి అందులోని కీలక అంశాలను గుర్తించే నేర్పు సొంతం చేసుకోవాలి.
 
 పేపర్‌–1 + మెయిన్స్‌ ఏక కాలంలో
 సివిల్స్‌ ప్రిలిమ్స్‌ పేపర్‌–1 (జనరల్‌ స్టడీస్‌), మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌లోని పేపర్లకు ఏక కాలంలో ప్రిపరేషన్‌ సాగించేలా ప్రణాళిక రూపొందించుకోవాలి. ప్రిలిమ్స్‌లోని అంశాలను డిస్క్రిప్టివ్‌ అప్రోచ్‌తో చదవాలి. తద్వారా మెయిన్‌లోని జనరల్‌ ఎస్సే, జనరల్‌ స్టడీస్‌ పేపర్లకు ఒకే సమయంలో సంసిద్ధత లభిస్తుంది. గత ఏడాది కాలంలో జాతీయ, అంతర్జాతీయ స్థాయిలో రాజకీయంగా, ఆర్థికంగా పలు పరిణామాలు చోటుచేసుకున్న నేపథ్యంలో అభ్యర్థులు పాలిటీ, ఎకానమీ అంశాలకు ప్రాధాన్యం ఇవ్వాలి.
 
 రీడింగ్‌ విత్‌ రైటింగ్‌
 సివిల్స్‌ అభ్యర్థులు చదువుతున్న టాపిక్‌లోని ముఖ్యమైన అంశాలను పాయింట్ల రూపంలో సొంత నోట్స్‌గా రూపొందించుకోవాలి. దీనివల్ల రైటింగ్‌ ప్రాక్టీస్, రైటింగ్‌లో వేగం పెరగడమే కాకుండా రివిజన్‌ పరంగానూ ఉపయుక్తంగా ఉంటుంది.
 
 ఆప్షనల్‌ సబ్జెక్టులు
 సివిల్స్‌ ప్రిలిమ్స్‌ ప్రిపరేషన్‌ సమయంలోనే మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌లో రాయాల్సిన ఆప్షనల్‌ సబ్జెక్ట్‌ ప్రిపరేషన్‌కు కొంత సమయం కేటాయించాలి. అంతేకాకుండా అభ్యర్థులు తాము ఎంపిక చేసుకున్న ఆప్షనల్‌ సబ్జెక్ట్‌ను ప్రిలిమ్స్‌ సిలబస్‌లోని అంశాలు, అలాగే మెయిన్స్‌లోని ఇతర పేపర్లతో అనుసంధానం చేసుకునే వీలుందో లేదో చూసుకోవాలి.
 
  ఉదాహరణకు పాలిటీని ఆప్షనల్‌గా తీసుకున్న అభ్యర్థులకు ప్రిలిమ్స్‌లోని ఇండియన్‌ పాలిటీ– గవర్నెన్స్, పొలిటికల్‌ సిస్టమ్, పంచాయతీరాజ్, పబ్లిక్‌ పాలసీ, రైట్స్‌ ఇష్యూస్‌ అంశాలతో అనుసంధానం చేసుకోవచ్చు. అదేవిధంగా మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌లోని జనరల్‌ స్టడీస్‌–2 (గవర్నెన్స్, కాన్‌స్టిట్యూషన్, పాలిటీ, సోషల్‌ జస్టిస్, ఇంటర్నేషనల్‌ రిలేషన్స్‌)తో అనుసంధానం చేసుకునే వీలుంటుంది.
 
 సివిల్స్‌ –2017 ప్రిపరేషన్‌ టైం ప్లాన్‌
 ⇔ ఇప్పటి నుంచి జూన్‌ ఒకటి వరకు ప్రిలిమ్స్‌ + మెయిన్స్‌ దృక్పథంతో చదవాలి.
 
 ⇔ రోజూ ఆరు నుంచి 8 గంటలు చదివేలా ప్రణాళిక రూపొందించుకోవాలి.
 
 ⇔ జూన్‌ ఒకటి నుంచి పూర్తిగా ప్రిలిమ్స్‌కే సమయం కేటాయించాలి.
 
 ⇔ ప్రిలిమ్స్‌ పూర్తయిన వెంటనే మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌ ప్రిపరేషన్‌ ప్రారంభించాలి.
 
 ⇔ ఆప్షనల్‌ సబ్జెక్ట్స్‌ కోసం ప్రత్యేకంగా కనీసం నాలుగు గంటల సమయం కేటాయించాలి.
 
 ⇔ ప్రిలిమ్స్‌ కోణంలో ప్రతి వారం మోడల్‌ టెస్ట్‌లకు హాజరు కావాలి.
 
 ⇔ ప్రిలిమ్స్‌కు ముందు నెల రోజుల వ్యవధిలో మాక్‌ టెస్ట్‌లు రాసి మూల్యాంకన చేయించుకోవాలి.
 
 రిఫరెన్స్‌ బుక్స్‌
 మోడ్రన్‌ ఇండియన్‌ హిస్టరీ– బిపిన్‌ చంద్ర
 ఇండియాస్‌ స్ట్రగుల్‌ ఫర్‌ ఇండిపెండెన్స్‌
 – బిపిన్‌ చంద్ర
 ఇండియన్‌ కల్చర్‌
 – స్పెక్ట్రమ్‌
 ఇండియన్‌ జాగ్రఫీ
 – మాజిద్‌ హుస్సేన్‌
 ఇండియన్‌ పాలిటీ – లక్ష్మీకాంత్‌
 ఇండియన్‌ ఎకానమీ – రమేశ్‌ సింగ్‌
 ఇండియా ఇయర్‌ బుక్‌
 ఎకనామిక్‌ సర్వే
 అనలిటికల్‌ రీజనింగ్‌– ఎం.కె.పాండే
 వెర్బల్‌ అండ్‌ నాన్‌ వెర్బల్‌ రీజనింగ్‌
 – ఆర్‌.ఎస్‌.అగర్వాల్‌
 
 సివిల్స్‌ ప్రిలిమ్స్‌–2017 సమాచారం
 పరీక్ష తేదీ: జూన్‌ 18, 2017
 తెలుగు రాష్ట్రాల్లో పరీక్ష కేంద్రాలు:  హైదరాబాద్, వరంగల్, అనంతపురం, తిరుపతి, విజయవాడ, విశాఖపట్నం,
 
 ప్రిలిమినరీ ఎగ్జామినేషన్‌
 పేపర్‌–1: జనరల్‌ స్టడీస్‌ – 200 మార్కులు
 పేపర్‌–2: ఆప్టిట్యూడ్‌ టెస్ట్‌ – 200 మార్కులు (పేపర్‌–2 ఆప్టిట్యూడ్‌ టెస్ట్‌లో తప్పనిసరిగా 33 శాతం కనీస అర్హత మార్కులు సాధించాలి).
 
 మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌–2017
 (మెరిట్‌కు పరిగణనలోకి తీసుకునే పేపర్లు)
 పేపర్‌–1:  జనరల్‌ ఎస్సే
 పేపర్‌–2: జనరల్‌ స్టడీస్‌–1 (ఇండియన్‌ హెరిటేజ్‌ అండ్‌ కల్చర్, హిస్టరీ అండ్‌ జాగ్రఫీ ఆఫ్‌ వరల్డ్‌ అండ్‌ సొసైటీ)
 పేపర్‌–3: జనరల్‌ స్టడీస్‌–2 (గవర్నెన్స్, కాన్‌స్టిట్యూషన్, పాలిటీ, సోషల్‌ జస్టిస్, ఇంటర్నేషనల్‌ రిలేషన్స్‌)
 పేపర్‌–4: జనరల్‌ స్టడీస్‌–3 (టెక్నాలజీ, ఎకనామిక్‌ డెవలప్‌మెంట్, బయోడైవర్సిటీ, ఎన్విరాన్‌మెంట్, సెక్యూరిటీ అండ్‌ డిజాస్టర్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌)
 పేపర్‌–5: జనరల్‌ స్టడీస్‌–4 (ఎథిక్స్, ఇంటెగ్రిటీ అండ్‌ ఆప్టిట్యూడ్‌)
 పేపర్‌–6: ఆప్షనల్‌ సబ్జెక్ట్‌ పేపర్‌–1
 పేపర్‌–7: ఆప్షనల్‌ సబ్జెక్ట్‌ పేపర్‌–2
 ప్రతి పేపర్‌కు 250 మార్కులు చొప్పున
 1750 మార్కులకు మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌ ఉంటుంది.
 ఖాళీల ఆధారంగా 1:1.2 లేదా 1.3 నిష్పత్తిలో అభ్యర్థులను పర్సనాలిటీ టెస్ట్‌ (ఇంటర్వూ్య–275 మార్కులు)కు ఎంపిక చేస్తారు.
  


 తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడిన తర్వాత ఆర్థిక ప్రగతి వేగవంతమైంది. 2016–17 ఆర్థిక సంవత్సరంలో.. జాతీయ వృద్ధిరేటును తెలంగాణ రాష్ట్ర స్థూల దేశీయోత్పత్తి వృద్ధిరేటు అధిగమించి.. రెండంకెల వృద్ధి నమోదు చేసింది. ఇదే సమయంలో జాతీయ సగటు తలసరి ఆదాయం కంటే రాష్ట్ర తలసరి ఆదాయం ఎక్కువగా ఉంది. దీన్ని బట్టి దేశ తలసరి ఆదాయ వృద్ధి కంటే తెలంగాణ తలసరి ఆదాయ వృద్ధి అధికంగా ఉందని అర్థమవుతోంది. 
 స్థూల రాష్ట్ర దేశీయోత్పత్తిలో వృద్ధి.. ఆర్థికS వ్యవస్థ ప్రగతిని తెలియజేస్తుంది. 2015–16లో ప్రస్తుత ధరల వద్ద స్థూల రాష్ట్ర దేశీయోత్పత్తి రూ.5.76 లక్షల కోట్లు కాగా, 2016–17లో రు.6.54 లక్షల కోట్లుగా(ముందస్తు అంచనాల ప్రకారం) ఉంటుందని అంచనా. 2015–16తో పోల్చితే 2016–17లో ప్రస్తుత ధరల వద్ద జీఎస్‌ డీపీలో వృద్ధి 13.7 శాతం. 2015–16లో స్థిర ధరల వద్ద జీఎస్‌డీపీ రూ.4.64 లక్షల కోట్లు కాగా, 2016–17లో రూ.5.11 లక్షల కోట్లని అంచనా. 2015–16తో పోల్చితే 2016–17లో స్థిర ధరల వద్ద జీఎస్‌డీపీలో వృద్ధి 10.1 శాతంగా నమోదైంది
 
 రాష్ట్ర ప్రగతి (2016–17)
 జాతీయ స్థూల దేశీయోత్పత్తిలో తెలంగాణ రాష్ట్ర వాటా 2015–16లో 4.21 శాతం కాగా, 2016–17లో 4.28 శాతం. దేశ వృద్ధిరేటుతో తెలంగాణ రాష్ట్ర స్థూల దేశీయోత్పత్తి(జీఎస్‌డీపీ) వృద్ధిని పోల్చితే 2012–13లో భారతదేశ స్థూల దేశీయోత్పత్తి వృద్ధిరేటు 5.5 శాతం కాగా, తెలంగాణ జీఎస్‌డీపీ వృద్ధి కేవలం 2.7 శాతం మాత్రమే. కానీ, 2014–15 తర్వాత తెలంగాణ వృద్ధిరేటు మెరుగై దేశ జీడీపీ వృద్ధిరేటును అధిగ మించింది.
 
  2013–14లో స్థిర ధరల వద్ద తెలంగాణ జీఎస్‌డీపీ వృద్ధి 5.6 శాతం కాగా, 2014–15లో 8.7 శాతంగా, 2015–16లో 9.5 శాతంగా, 2016–17లో 10.1 శాతంగా నమోదైంది. భారతదేశ జీడీపీ వృద్ధి స్థిర ధరల వద్ద 2013–14లో 6.5 శాతం కాగా, 2014–15లో 7.2 శాతంగా, 2015–16లో 7.9 శాతానికి పెరిగి, 2016–17 లో 7.1 శాతానికి తగ్గింది. స్థిర ధరల వద్ద (2011–12) తెలంగాణ జీఎస్‌డీపీ రూ.5,11,286 కోట్లు కాగా, భారతదేజీడీపీ రూ.1,21,65,481 కోట్లు.
 
     వివిధ రంగాల్లో ప్రగతి
 ఆర్థిక వ్యవస్థను మూడు రంగాలుగా విభజించవచ్చు. అవి..
 1) ప్రాథమిక రంగం
 2) ద్వితీయ రంగం
 3) తృతీయ రంగం
 
 ప్రాథమిక రంగంలో పంటలు, పశు పోషణ, అడవులు, ఫిషింగ్‌–ఆక్వాకల్చర్, గనులు –క్వారీయింగ్‌ వంటిæ ఉపరంగాలు ఉంటాయి. ద్వితీయ రంగంలో తయారీ–నిర్మాణ రంగాలు, విద్యుత్, గ్యాస్, నీటి సరఫరా వంటి ఉప రంగాలు ఉంటాయి. తృతీయ రంగంలో వాణిజ్యం, రిపేర్‌ సర్వీసులు, హోటళ్లు, రెస్టారెంట్లు, రవాణా, కోల్డ్‌ స్టోరేజ్‌ సేవలు (నిల్వ) సమాచార–ఫైనాన్షియల్‌ సర్వీసులు, రియల్‌ ఎస్టేట్, వృత్తిపరమైన సేవలు, ప్రభుత్వ పాలన తదితర ఉపరంగాలు ఉంటాయి.
 
 తెలంగాణలో వ్యవసాయ–అనుబంధ కార్య కలాపాలతో కూడిన ప్రాథమిక రంగ స్థూల సమ కూరిన విలువలో వృద్ధి.. ప్రస్తుత ధరల వద్ద 17.2 శాతంగా నమోదైంది. అదే సమయంలో దేశంలో వ్యవసాయ–అనుబంధ కార్యకలాపాల్లో వృద్ధి 9 శాతంగా ఉంది. తెలంగాణలో ద్వితీయ రంగం వృద్ధి ప్రస్తుత ధరల వద్ద 9.8 శాతం కాగా, దేశంలో 8.7 శాతంగా ఉంది. తెలంగాణలో సేవా రంగంలో వృద్ధి 14.6 శాతం కాగా, దేశంలో 11.9 శాతంగా నమోదైంది.
 lస్థిర ధరల వద్ద 2015–16లో తెలంగాణ రాష్ట్రంలో ప్రాథమిక రంగంలో రుణాత్మక వృద్ధి నమోదైంది. కాగా, 2016–17లో ప్రాథమిక వృద్ధిని 12.8 శాతంగా, ద్వితీయ రంగ వృద్ధిని 6.2 శాతంగా, తృతీయ రంగ వృద్ధిని 8.2 శాతంగా అంచనా వేశారు.
 
 ఉపరంగాల్లో వృద్ధిని పరిశీలిస్తే స్థిర ధరల వద్ద జీవీఏలో 2016–17లో (ముందస్తు అంచనాల ప్రకారం) ప్రాథమిక రంగంలో పంటల ఉత్పత్తి వృద్ధి 19 శాతంగా, వ్యవసాయం, అడవులు, ఫిషింగ్‌లో వృద్ధి 12.1 శాతంగా, మైనింగ్‌–క్వారీయింగ్‌లో వృద్ధి 15.6 శాతంగా నమోదయ్యాయి.
 స్థిర ధరల వద్ద స్థూల సమకూరిన∙విలువలో ద్వితీయ రంగంలోని ఉపరంగాల్లో వృద్ధిని పరిశీలిస్తే 2016–17లో తెలంగాణలో తయారీ రంగ వృద్ధి 7.1 శాతంగా, నిర్మాణ రంగ వృద్ధి 6 శాతంగా ఉన్నాయి.
 
 అయితే విద్యుచ్ఛక్తి –నీటి సరఫరాల్లో మాత్రం రుణాత్మక వృద్ధి (–2.4 శాతం) నమోదైంది.lతెలంగాణ రాష్ట్రంలో 2016–17లో స్థిర ధరల వద్ద స్థూల సమకూరిన విలువలో తృతీయ రంగంలోని ఉపరంగాల్లో వృద్ధిని పరిశీలిస్తే వాణిజ్యం, రిపేర్, హోటళ్లు, రెస్టారెంట్లలో వృద్ధి 9.8 శాతం కాగా, ఫైనాన్షియల్‌ సర్వీసుల్లో వృద్ధి 9.8 శాతంగా,S రియల్‌ ఎస్టేట్, వృత్తిపరమైన సేవల్లో వృద్ధి 7.2 శాతంగా, ఇతర సేవల్లో వృద్ధి 6.2 శాతంగా ఉంది.
 
 2016–17లో ప్రస్తుత ధరల వద్ద రాష్ట్ర స్థూల సమకూరిన విలువలో వివిధ రంగాల వాటాలను పరిశీలిస్తే ప్రాథమిక రంగం వాటాS18.5 శాతంగా, ద్వితీయ రంగం వాటా 19 శాతంగా, తృతీయ రంగం వాటా 62.5 శాతం వాటాను కలిగి ఉన్నాయి. ప్రాథమిక రంగం వాటాలో వ్యవసా యం–అనుంబంధ కార్యకలాపాల వాటా 15 శాతంగా, మైనింగ్‌–క్వారీయింగ్‌ వాటా 3 శాతంగా నమోదయ్యాయి.
 
 ద్వితీయ రంగంలో(19 శాతంలో) తయారీ రంగ వాటా 12 శాతం కాగా, నిర్మాణ రంగ వాటా 6 శాతంగా, విద్యుచ్ఛక్తి, గ్యాస్, నీటి సరఫరా వాటా 1 శాతంగా ఉన్నాయి. తృతీయ రంగంలో(62.6 శాతం) రియల్‌ ఎస్టేట్‌–వృత్తిపరమైన సేవల వాటా 21 శాతం కాగా.. వాణిజ్యం, రిపేర్లు, హోటళ్లు–రెస్టారెంట్ల వాటా 15 శాతంగా, ఫైనాన్షియల్‌ సేవలు వాటా 6 శాతంగా, ఇతర సేవల వాటా 9 శాతంగా ఉన్నాయి. రవాణా, నిల్వ (స్టోరేజ్‌), సమాచారం వాటా 8 శాతంగా ఉంది.
 
 స్థిర ధరల వద్ద (2011–12) తెలంగాణ రాష్ట్ర స్థూల దేశీయోత్పత్తిలో ప్రాథమిక రంగం వాటా 2016–17లో రూ.76,083 కోట్లు కాగా, ద్వితీయ రంగం వాటా రూ.98,439 కోట్లు, తృతీయ రంగం వాటా రూ.2,84,572 కోట్లు. 2016–17లో తెలం గాణ రాష్ట్ర çస్థూల దేశీయోత్పత్తి.. స్థిర ధరల వద్ద రూ.5,11,286 కోట్లు.
 స్థిర ధరల వద్ద(2011–12) 2016–17లో రాష్ట్ర స్థూల సమకూరినlవిలువలో ప్రాథమిక రంగం వాటా 16.6 శాతం కాగా, ద్వితీయ రంగం 21.4 శాతం వాటాను, తృతీయ రంగం 62 శాతం వాటాను కలిగున్నాయి.
 
   తలసరి ఆదాయం
 ఆర్థికాభివృద్ధి స్థాయితోపాటు ప్రజల జీవన ప్రమాణాన్ని కొలిచేందుకు తలసరి ఆదాయాన్ని ముఖ్య సూచికగా పరిగణిస్తారు. ముందస్తు అంచనాల ప్రకారం 2016–17లో ప్రస్తుత ధరల వద్ద తెలంగాణ రాష్ట్ర తలసరి ఆదాయం రూ. 1,58,360 కాగా, 2015–16లో రూ.1,40,683గా నమోదైంది. 2015–16తో పోల్చితే 2016–17లో ప్రస్తుత ధరల వద్ద తలసరి ఆదాయంలో వృద్ధి 12.6 శాతం.
 
 జాతీయ తలసరి ఆదాయం 2015–16లో రూ.94,178 కాగా, 2016–17లో రూ.1,03,818కు పెరిగింది. 2015–16తో పోల్చితే 2016–17లో ప్రస్తుత ధరల వద్ద దేశ తలసరి ఆదాయంలో వృద్ధి 10.2 శాతం మాత్రమే. 2011–12 నుంచిl2016–17 మధ్య కాలంలో దేశ తలసరి ఆదాయం కన్నా తెలంగాణ రాష్ట్ర తలసరి ఆదాయం ఎక్కువ. ఈ కాలంలో రాష్ట్ర, దేశ తలసరి ఆదాయాల మధ్య అంతరం పెరగడం తెలంగాణ రాష్ట్ర అధిక ప్రగతిని సూచిస్తుంది.
 
 జిల్లా ఆర్థిక వృద్ధి స్థాయిని తెలుసుకునేం దుకుS జిల్లా స్థూల దేశీయోత్పత్తి కొలమానంగా ఉపకరిస్తుంది. 2015–16లో స్థూల జిల్లా దేశీయో త్పత్తిని పరిశీలిస్తే మిగిలిన జిల్లాలతో పోల్చితే హైదరాబాద్, రంగారెడ్డి మేడ్చల్‌–మల్కాజిగిరి జిల్లాల జీడీడీపీ ఎక్కువ. హైదరాబాద్‌ జీడీడీపీ 2015–16లో రూ.1,36,388 కోట్లు కాగా, రంగా రెడ్డి జీడీడీపీ రూ.82,359 కోట్లుగా, మేడ్చల్‌– మల్కాజ్‌గిరి జీడీడీపీ రూ.47,604 కోట్లుగా నమోదయ్యాయి. తెలంగాణ రాష్ట్ర స్థూల దేశీయోత్పత్తిలో ఈ నాలుగు జిల్లాల (హైదరాబాద్, రంగా రెడ్డి, మేడ్చల్‌–మల్కాజ్‌గిరి, సంగారెడ్డి) వాటా 52 శాతంగా ఉంది. దీన్నిబట్టి తెలంగాణ రాష్ట్రంలో ఆర్థిక కార్యకలాపాలు పై నాలుగు జిల్లాల్లోనే కేంద్రీకృతమయ్యాయని తెలుస్తోంది.
 
 రాష్ట్రంలో 31 జిల్లాల తలసరి ఆదాయాల్లో తేడాలు ఉన్నాయి. 2015–16లో రాష్ట్ర సగటు తలసరి ఆదాయం రూ.1,40,683. అయితే నాలుగు జిల్లాల తలసరి ఆదాయం మాత్రం రాష్ట్ర సగటు కంటే ఎక్కువగా ఉంది. తలసరి ఆదా యంలో హైదరాబాద్‌ ప్రథమ స్థానంలో (రూ.2,99,997) ఉండగా, ద్వితీయ స్థానంలో రంగారెడ్డి(రూ.2,88,408), తృతీయ స్థానంలో Üంగారెడ్డి(రూ.1,69,481), నాలుగో స్థానంలో ólుడ్చల్‌–మల్కాజ్‌గిరి(రూ.1,62,327) ఉన్నాయి. రాష్ట్రంలో 18 జిల్లాల తలసరి ఆదాయం లక్ష రూపాయల కన్నా తక్కువ. అదే సమయంలో జాతీయ తలసరి ఆదాయం (రూ.94,178) కన్నా 14 జిల్లాల తలసరి ఆదాయం తక్కువగా ఉంది.
 
 ఉపాధి, నిరుద్యోగం
 2015–16లో రాష్ట్రంలో మొత్తం శ్రామికుల్లో వ్యవసాయ రంగం, దాని అనుబంధ రంగాల వాటా 54 శాతం కాగా, 18.1 శాతం మంది శ్రామికులు పారిశ్రామిక రంగంపై, 27.8 శాతం మంది శ్రామికులు సేవా రంగంపై ఆధారపడి
 
 2015–16లో రాష్ట్రంలోని గ్రామీణ ప్రాంతా ల్లో వివిధ రంగాలపై ఆధారపడిన శ్రామి కులను పరిశీలిస్తే మొత్తం శ్రామికుల్లో వ్యవ సాయ–అనుబంధ రంగాలపై ఆధారపడిన వారు 73 శాతం కాగా, పారిశ్రామిక రంగంపై ఆధారపడిన వారు 13.7 శాతంగా, సేవా రంగంపై ఆధారపడినవారు 13.4 శాతంగా ఉన్నారు.
 
 2015–16లో రాష్ట్రంలోని పట్టణ ప్రాంతాల్లో వివిధ రంగాలపై ఆధారపడిన శ్రామికులను పరిశీలిస్తే.. మొత్తం శ్రామికుల్లో వ్యవసాయ– అనుబంధ రంగాలపై ఆధారపడినవారు 6.5 శాతం కాగా, పారిశ్రామిక రంగంపై 29.6 శాతం, సేవా రంగంపై 64.1 శాతం శ్రామిక శక్తి ఆధారపడి ఉంది.
 
 2015–16లో తెలంగాణ రాష్ట్రంలో పనిలో పాల్గొనే శ్రమశక్తి రేటు 56.6 శాతం కాగా, గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో 62.2 శాతంగా, పట్టణ ప్రాంతాల్లో 46.1 శాతంగా ఉంది.
 
 2015–16లో తెలంగాణ రాష్ట్రంలో నిరుద్యోగిత రేటు 2.7 శాతం కాగా, గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో 1.2 శాతం, పట్టణ ప్రాంతాల్లో 6.1 శాతం నమోదైంది.
 
 వ్యవసాయ రంగం
 2014–15లో రాష్ట్ర స్థూల నీటి పారుదల విస్తీర్ణం 25.29 లక్షల హెక్టార్లు కాగా, 2015–16లో 20.28 లక్షల హెక్టార్లకు తగ్గింది. 2015–16లో మొత్తం స్థూల నీటిపారుదల విస్తీర్ణంలో గొట్టపు బావుల వాటా 58.83 శాతంగా, ఇతర బావుల వాటా 30.18 శాతంగా, చెరువుల వాటా 5.96 శాతంగా, కాల్వల వాటా 3.01 శాతంగా ఉంది. 1955–56లో మొత్తం నీటి పారుదల విస్తీర్ణంలో చెరువుల వాటా 64 శాతం కాగా, 1985–86లో 28 శాతానికి, 2012–13లో 8 శాతానికి తగ్గింది. దీన్ని బట్టి తెలంగాణ రాష్ట్రంలో కొన్ని వేల చెరువులు నిర్లక్ష్యానికి గురయ్యాయని చెప్పవచ్చు. చెరువులు, కాల్వల కింద నీటిపారుదల విస్తీర్ణాన్ని పెంచాల్సిన అవసరం ఉంది.
 
 2016–17లో ఆహార ధాన్యాల సాగు కింద ఉన్న విస్తీర్ణం 29.29 లక్షల హెక్టార్లు కాగా, 2015–16తో పోల్చితే 2016–17లో విస్తీర్ణంలో వృద్ధి 33 శాతంగా ఉంది.
 
 2015–16లో ఆహార ధాన్యాల ఉత్పత్తి 51.45 లక్షల టన్నులు కాగా, 2016–17లో 77.93 లక్షల టన్నులు.


 ఇంజనీరింగ్‌.. యువతలో క్రేజ్‌ ఉన్న కోర్సు. ఇంటర్‌లో చేరిన తొలిరోజు నుంచే ఇంజనీరింగ్‌ విద్యాసంస్థల్లో సీటు లక్ష్యంగా శ్రమిస్తుంటారు. నాణేనికి మరోవైపు చూస్తే... ఇటీవల కాలంలో బీటెక్‌పై విద్యార్థుల్లో ఆసక్తి తగ్గుతోందా.. ఇంజనీరింగ్‌ పూర్తిచేసినా.. ఉద్యోగాలు లభించవనే ఆందోళన పెరుగుతోందా.. అందుకే ప్రత్యామ్నాయ కోర్సులపై విద్యార్థులు దృష్టి సారిస్తున్నారా.. అనే ప్రశ్నలు తలెత్తుతున్నాయి. గత రెండు, మూడేళ్లుగా గణాంకాలను పరిశీలిస్తే ఇవి నిజమే అనిపిస్తోంది. ఈ ధోరణిపై ప్రత్యేక కథనం..
 
 కోర్‌ బ్రాంచ్‌ల్లో ఎవర్‌గ్రీన్‌గా పేర్కొనే మెకానికల్‌ ఇంజనీరింగ్‌ మొదలు.. సాఫ్ట్‌వేర్‌ నిపుణులను తయారు చేసే సీఎస్‌ఈ వరకూ.. బ్రాంచ్‌ ఏదైనా ఆయా కోర్సుల స్వరూపం, ఉద్దేశం ఒకటే. ప్రొడక్ట్‌ డిజైన్, డెవలప్‌మెంట్, ప్రొడక్ట్‌ మ్యానుఫ్యాక్చరింగ్‌ టెక్నిక్స్, ప్లానింగ్, తదితర సాంకేతిక నైపుణ్యాలు నేర్పించే కోర్సు ఇంజనీరింగ్‌. కానీ.. గత కొన్నేళ్లుగా ఇంజనీరింగ్‌పై ఆసక్తి తగ్గుతోందనే వార్తలు వినిపిస్తున్నాయి.
 
 ఐఐటీలు, ఎన్‌ఐటీల్లో సైతం
 ఐఐటీలు, నిట్‌లు.. దేశంలో ఇంజనీరింగ్‌ విద్యను అందించడంలో పేరున్న ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు. వీటిలో సైతం గత రెండు, మూడేళ్లుగా సీట్లు మిగిలిపోతున్నాయి. గతేడాది జోసా(జాయింట్‌ సీట్‌ అలొకేషన్‌ అథారిటీ) ఆధ్వర్యంలో ఐఐటీలు, ఎన్‌ఐటీల్లో ప్రవేశానికి ఆరు రౌండ్లుగా కౌన్సిలింగ్‌ నిర్వహించినప్పటికీ.. తుది రౌండ్‌ తర్వాత 3,100 సీట్లు మిగిలిపోవడం గమనార్హం. ఐఐటీ సీటు హాట్‌ కేక్‌ అనుకునే పరిస్థితుల్లో.. ఇలా సీట్లు మిగిలిపోవడం హెచ్‌ఆర్‌డీ శాఖను సైతం ఆశ్చర్యానికి గురి చేసింది. సీట్లు మిగిలిపోవడంపై ప్రత్యేకంగా విచారణ కమిటీని నియమించింది. అంతకుముందు ఏడాది (2015–16)లోనూ ఇదే పరిస్థితి.
 
 60 నుంచి 70 శాతం లోపే భర్తీ
 రాష్ట్రాల స్థాయిలో ఇంజనీరింగ్‌ ప్రవేశాలు, విద్యార్థుల ఆసక్తిని పరిగణనలోకి తీసుకుంటే.. గత రెండు, మూడేళ్లుగా కౌన్సెలింగ్‌ ద్వారా భర్తీ అవుతున్న సీట్ల సంఖ్య మొత్తం సీట్లలో 60 నుంచి 70 శాతం లోపే ఉంటోంది. తెలుగు రాష్ట్రాలే కాకుండా.. జాతీయ స్థాయిలోనూ ఇదే పరిస్థితి కనిపిస్తోంది. ఏఐసీటీఈ గణాంకాల ప్రకారం– జాతీయ స్థాయిలో ఏఐసీటీఈ గుర్తింపు ఉన్న ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లలో 16 లక్షలకుపైగా సీట్లు ఉంటే భర్తీ అయిన సీట్లు మాత్రం 8.5 లక్షలలోపే.
 
 ఇంజనీరింగ్‌ సీట్లు భారీగా మిగిలిపోవడానికి రాష్ట్ర స్థాయి, ప్రాంతీయ స్థాయి ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లలో ఫ్యాకల్టీ కొరత, లేబొరేటరీ, ల్యాబ్స్, ఇతర మౌలిక సదుపాయాల కొరతే ప్రధాన కారణమని నిపుణులు పేర్కొంటున్నారు. సరైన బోధన, మౌలిక సదుపాయాలు లేని కాలేజీల్లో చేరితే తమ భవిష్యత్తు పరంగా ఉద్యోగ, ఉన్నత విద్య పరంగా నేటి పోటీ ప్రపంచంలో రాణించడం కష్టమని విద్యార్థులు భావిస్తున్నారు. దీంతో కౌన్సెలింగ్‌లో సీటు వచ్చినాlనిరాకరించే పరిస్థితి నెలకొంది.
 
 ఐఐటీ, ఎన్‌ఐటీల్లో ఖాళీలెందుకు?
 రాష్ట్ర స్థాయి, ప్రాంతీయ స్థాయి కళాశాలల్లో సీట్లు మిగిలిపోవడానికి మౌలిక సదుపాయాల కొరత కారణంగా కనిపిస్తోంది. ఐఐటీలు, ఎన్‌ఐటీల్లో సైతం సీట్లు మిగిలిపోవడానికి ప్రధానంగా రెండు కారణాలు వినిపిస్తున్నాయి. అవి..
 
 జోసా పేరుతో చేపడుతున్న ఉమ్మడి కౌన్సెలింగ్‌లో ప్రాథమ్యాలు సరిగా పేర్కొనకపోవడం.. పర్యవసానంగా సీటు కేటాయింపు పరంగా ఆసక్తి లేని బ్రాంచ్‌ లభించడం. దీనిలో చేరేందుకు విద్యార్థులు నిరాకరించడం.
 
 ఫీజుల పెంపు కూడా విద్యార్థులు ఇంజనీరింగ్‌కు దూరమయ్యేలా చేస్తున్నాయి. గతేడాది నుంచి ఇంజనీరింగ్‌ ఫీజులు భారీగా పెరిగాయి. ఇదే సమయంలో కొన్ని ప్రైవేటు ఇన్‌స్టిట్యూట్స్‌ టాప్‌ ర్యాంకర్లకు, ఇంటర్మీడియెట్‌ స్థాయిలో బోర్డ్‌ టాపర్స్‌కు ఉచిత విద్యను అందిస్తున్నాయి. దీంతో విద్యార్థులు వాటివైపు దృష్టి సారిస్తున్నారు.
 
 ఇండస్ట్రీ సర్వేలు కూడా..
 ఇంజనీరింగ్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లలో సీట్లు మిగిలిపోవడానికి సీఐఐ, నాస్‌కామ్‌ వంటి సంస్థల సర్వేలు కారణమనే వాదన వినిపిస్తోంది. విద్యార్థుల్లో జాబ్‌ రెడీ స్కిల్స్, ఎంప్లాయబిలిటీ స్కిల్స్‌ కంపెనీలు ఆశించిన స్థాయిలో ఉండటంలేదని; కేవలం 7 శాతం నుంచి 10 శాతం మందిలో మాత్రమే నైపుణ్యాలుంటున్నాయన్నది, ఇలాంటివారికే ఉద్యోగాలు లభిస్తున్నాయన్నది పలు సర్వేల సారాంశం. టైర్‌–2, టైర్‌–3 ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లలో మౌలిక సదుపాయాల కొరత విద్యార్థుల
 ఎంప్లాయబిలిటీ స్కిల్స్‌పై ప్రభావం చూపుతోందని గణాంకాలు పేర్కొంటున్నాయి. ఇక విద్యార్థుల కోణంలో.. సాఫ్ట్‌వేర్‌ రంగం పరిస్థితి ఎప్పుడు ఎలా ఉంటుందో తెలియని పరిస్థితి. దాంతో భవిష్యత్‌ అవకాశాల పరంగా ఎన్నో సందేహాలు. ఇలాంటి కారణాలు విద్యార్థులను ఇంజనీరింగ్‌కు ప్రత్యామ్నాయాలు వెతికేలా చేస్తున్నాయంటున్నారు నిపుణులు.
 
 కోర్సు గురించి తెలియకుండానే
 వాస్తవానికి ఇంజనీరింగ్‌లో చేరాలనుకుంటున్న విద్యార్థులకు ఆ కోర్సు గురించి సరైన అవగాహన ఉండటం లేదు. బెస్ట్‌ ర్యాంకు సాధిస్తే ఐఐటీల్లో చేరొచ్చు.. ఇంజనీరింగ్‌ పూర్తిచేస్తే మంచి ఉద్యోగం వస్తుంది అని మాత్రమే ఆలోచిస్తున్నారు. కానీ, ఇంజనీరింగ్‌ కోర్సు స్వరూపం గురించి తెలుసుకోవడానికి ముందస్తు ప్రయత్నం చేయడంలేదు. దానికి తోడు తల్లిదండ్రుల ఒత్తిడి కూడా ఉంటోంది. కోర్సులో చేరిన తర్వాత తమ అంచనాలకు భిన్నంగా కోర్సు ఉండటంతో విద్యార్థులు మనసు పెట్టి చదవక, రాణించలేకపోతున్నారు. ఐఐటీలు, యూనివర్సిటీ క్యాంపస్‌ కళాశాలల్లో సైతం తొలి ఏడాదిలో ఉత్తీర్ణత శాతం 50 శాతం లోపే ఉండటం ఇందుకు నిదర్శనం.
 
 సైన్సెస్‌పై పెరుగుతున్న ఆసక్తి
 ఇంజనీరింగ్‌పై క్రేజ్‌ తగ్గడానికి విద్యార్థుల్లో సైన్స్‌ కోర్సులపై ఆసక్తి,   అవగాహన పెరగడం మరో కారణం అంటున్నారు నిపుణులు. అంతేకాకుండా ఇటీవల కాలంలో హైస్కూల్‌ స్థాయి నుంచే సైన్స్, అందులో పరిశోధనలను ప్రోత్సహించేలా ప్రభుత్వం వివిధ కార్యక్రమాలు చేపడుతూ, స్కాలర్‌షిప్‌ పథకాలను సైతం అందిస్తోంది. దాంతో విద్యార్థులు తమ సహజ ఆసక్తి మేరకు సైన్స్‌ కోర్సులపై దృష్టిసారిస్తున్నారు. దీనికి అనుగుణంగానే సైన్స్‌ కోర్సులను అందించే  ప్రతిష్టాత్మక ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ల సంఖ్య సైతం పెరుగుతోంది. ఇలాంటి ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లలో ఇంటిగ్రేటెడ్‌ ఎంఎస్, బీఎస్‌–ఎంఎస్‌ డ్యూయల్‌ డిగ్రీ వంటి సైన్స్‌ కోర్సులను ఆఫర్‌ చేయడం ద్వారా... ఒక్కసారి కాలు పెడితే పీజీ చేసే వరకు వెనుదిరిగి చూసుకునే అవసరం ఉండదు.
 
 ఇంజనీరింగ్‌లో ఏ బ్రాంచ్‌ను పరిగణనలోకి తీసుకున్నా.. వాటికి మూలం మ్యాథమెటిక్స్, సైన్స్‌ నుంచే ఉంటుంది. వీటిని వాస్తవ పరిస్థితుల్లో అన్వయించే విధంగా సంబంధిత నైపుణ్యాలు ఉన్న విద్యార్థులే ఇంజనీరింగ్‌లో రాణించగలుగుతున్నారు. అంతేకాకుండా ఇంజనీరింగ్‌ ఔత్సాహిక విద్యార్థులకు ఇచ్చే ముఖ్యమైన సలహా.. ఆసక్తి ఉంటేనే ఇంజనీరింగ్‌లో చేరాలి. లేకుంటే విలువైన సమయం వృథా అవుతుంది. ప్రస్తుతం సైన్సెస్‌లోనూ ఎన్నో అవకాశాలున్నాయి. ఫిజికల్‌ సైన్సెస్, లైఫ్‌ సైన్సెస్, బయొ సైన్సెస్‌ రంగాల్లో కొత్త ఆవిష్కరణల దిశగా పరిశోధనలు చేసే అర్హతలున్న అభ్యర్థులకు మంచి డిమాండ్‌ ఉంది.
 – డాక్టర్‌ డి.ఎన్‌.రెడ్డి, డైరెక్టర్, ఈఎస్‌సీఐ–హైదరాబాద్‌.
 
 ఐఐటీలు, ఎన్‌ఐటీల్లో సీట్లు మిగిలిపోవడాన్ని.. ఇంజనీరింగ్‌ విద్యపై ఆసక్తి తగ్గుతోందని చెప్పడానికి కారణంగా పేర్కొనడం సరికాదు. జోసా విధానంలో ఆన్‌లైన్‌ ద్వారా చేపడుతున్న కౌన్సెలింగ్‌పై విద్యార్థులకు అవగాహన లేకపోవడం ఇందుకు ప్రధాన కారణం. ర్యాంకు ఆధారంగా ప్రాథమ్యాల ఎంపికలో సరిగా వ్యవహరిస్తే నచ్చేlబ్రాంచ్‌లో సీటు రావడం ఖాయం. గత ఏడాది సీట్లు మిగలడానికి ప్రధాన కారణం ఇదే.
 – ప్రొఫెసర్‌  కె.వి.కృష్ణ, జోసా–2016
 ఆర్గనైజింగ్‌ చైర్మన్‌.
  


 భారత్‌లో ఈస్ట్‌ ఇండియా కంపెనీ గుత్తాధిపత్యాన్ని (వ్యాపారంపై) ఏ చట్టం ద్వారా తొలగించారు?
 – 1813 చార్టర్‌ చట్టం
 
 భారత్‌లో మత మార్పిళ్లకు అవకాశం కల్పించిన చట్టం?    
 – 1813 చార్టర్‌ చట్టం
 
 గవర్నర్‌ జనరల్‌ ఆఫ్‌ ఇండియాగా నియమితులైన తొలి వ్యక్తి?
 – విలియం బెంటింగ్‌
 
 లా కమిషన్‌ చైర్మన్‌గా నియమితులైన తొలి వ్యక్తి?     
 – లార్డ్‌ మెకాలే
 
 భారత్‌లో కేంద్రీకృత పాలనకు తుది మెట్టుగా ఏ చట్టాన్ని అభివర్ణిస్తారు?
 – 1833 చట్టం
 
 భారత్‌లో మొట్టమొదటి వైశ్రాయ్‌గా నియమితులైన వ్యక్తి?
 – లార్డ్‌ కానింగ్‌
 
 భారతదేశ వ్యవహారాల కార్యదర్శిగా నియమితులైన తొలి వ్యక్తి?
 – ఎడ్వర్డ్‌ స్టాన్లీ
 
 పోర్ట్‌ఫోలియో విధానాన్ని ప్రవేశపెట్టినవారు?     
 – లార్డ్‌ కానింగ్‌
 
 ఏ చట్టం ద్వారా భారత శాసన వ్యవస్థలో రాజులు, జమీందారులకు ప్రాతినిధ్యం కల్పించారు?     
 – 1861 కౌన్సిల్‌ చట్టం
 
 ఏ చట్టం ఆధారంగా భారత్‌లో హైకోర్టులు ఏర్పాటు చేశారు?
 – 1861 కౌన్సిల్‌ చట్టం
 
 భారత్‌లో మొదటి హైకోర్టును ఏర్పాటు చేసిన సంవత్సరం?
 – 1862, మే 14
 
 భారత్‌లో కేంద్ర శాసన మండలి సభ్యుల సంఖ్య 10కి తగ్గకుండా 16కి మించకుండా ఉండాలని ఏ చట్టం ద్వారా నిర్ణయించారు?    
 – 1892 చట్టం
 
 ఏ చట్టం ద్వారా భారత్‌లో గవర్నర్‌ జనరల్‌ అధికారాలను... శాసన, కార్యనిర్వాహక అధికారాలుగా విభజించారు?      
 – 1853 చార్టర్‌
 
 భారత ప్రజల స్వేచ్ఛా, స్వాతంత్య్రాల మాగ్నా కార్టాగా ఎవరి ప్రకటనను పేర్కొంటారు?
 – విక్టోరియా మహారాణి ప్రకటన
 
 భారత్‌లో తొలిసారిగా పరోక్ష ఎన్నికల విధానాన్ని ఏ చట్టం ద్వారా ప్రవేశపెట్టారు?    
 – 1892 చట్టం
 
 మత నియోజకవర్గాల పితామహుడు అని ఎవరిని పిలుస్తారు?
 – లార్డ్‌ మింటో
 
 గవర్నర్‌ జనరల్‌ కార్యనిర్వాహక మండలి సభ్యత్వం పొందిన తొలి భారతీయుడు?    
 – సత్యేంద్ర ప్రసాద్‌ సిన్హా
 
 ఏ చట్టం ద్వారా భారతదేశంలో కేంద్ర శాసన సభ సభ్యుల సంఖ్యను 16 నుంచి 60కు పెంచారు?    
 – 1909 చట్టం
 
 ‘‘1909 చట్టం హిందూ–ముస్లింల మధ్య వేర్పాటు బీజాలు వేసి అడ్డుగోడలను సృష్టించింది. దేశ విభజనకు కారణమైంది’’ అని  పేర్కొన్నవారు?      
 – నెహ్రూ
 
 ఎవరి రాక సందర్భంగా భారత్‌లో ‘గేట్‌ వే ఆఫ్‌ ఇండియా’ నిర్మించారు?
 – 5వ జార్జ్, బ్రిటిష్‌ రాజు
 
 కేంద్ర శాసన సభలో మొదటిసారిగా ద్విసభ విధానాన్ని ఏ చట్టం ద్వారా ప్రవేశపెట్టారు?    
 – 1919 చట్టం
 
 1919 చట్టం ద్వారా కేంద్ర శాసన మండలికి చైర్మన్‌గా నియమితులైన తొలి వ్యక్తి?    
 – సర్‌ ఫ్రెడరిక్‌ నైట్‌
 
 భారతదేశంలో తొలిసారిగా ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికైన సభాధ్యక్షుడు (స్పీకర్‌)?    
 – విఠల్‌ బాయ్‌ జే పటేల్‌
 
 ఉద్యోగుల ఎంపిక కోసం ‘సెంట్రల్‌ పబ్లిక్‌ సర్వీస్‌ కమిషన్‌’ను ఎప్పుడు ఏర్పాటు చేశారు?     
 – 1926లో
 
 ఏ చట్టం ద్వారా ప్రజలకు విచక్షణా పూరిత ఓటు హక్కు కల్పించారు?
 – 1919 చట్టం
 
 సైమన్‌ కమిషన్‌ను ఎప్పుడు ఏర్పాటు చేశారు?
 – 1927 (1919 చట్టం పరిశీలనకు)
 
 రాజ్యాంగ రచన చేయాలని 1927లో మద్రాసు కాంగ్రెస్‌ సమావేశంలో నిర్ణయించారు. ఈ సమావేశానికి ఎవరు అధ్యక్షత వహించారు?
 – ఇబ్రహీం అలీ అన్సారి
 
 సమాఖ్య అనే పదాన్ని తొలిసారి  ఉపయోగించింది?     
 – సైమన్‌ కమిషన్‌
 
 1930, 1931, 1932ల్లో లండన్‌లో మూడు రౌండ్‌ టేబుల్‌ సమావేశాలను ఏ నివేదిక గురించి చర్చించడానికి ఏర్పాటు చేశారు?
 – సైమన్‌ కమిషన్‌ నివేదిక
 
 కమ్యూనల్‌ అవార్డును ప్రకటించిన బ్రిటిష్‌ ప్రధాని?
 – రామ్‌సే మెక్‌డొనాల్డ్‌
 
 ఏ చట్టం ద్వారా భారత్‌లో మొదటి అఖిల భారత సమాఖ్యను ఏర్పాటు చేశారు?        
 – 1935
 
 షెడ్యూల్డ్‌ కులాలు (ఎస్సీ) అనే పదం ఏ చట్టం ద్వారా ఉపయోగించారు?
 – 1935
 
 బ్రిటన్‌ పార్లమెంట్‌ చరిత్రలో ఆమోదించిన అతిపెద్ద చట్టం?
 – 1935 భారత ప్రభుత్వ చట్టం
 
 ఏ చట్టం ద్వారా భారత్‌లో తొలిసారిగా మహిళలకు పరిమిత ఓటు హక్కు కల్పించారు?    
 – 1935
 
 1935 భారత ప్రభుత్వ చట్టం ప్రస్తుత రాజ్యాంగానికి జిరాక్స్‌ అని పేర్కొన్నవారు?    
 – కె.టి. షా
 
 క్యాబినెట్‌ మిషన్‌ ప్లాన్‌కు నేతృత్వం వహించినవారు?    
 – సర్‌ ఫెడరిక్‌ లారెన్స్‌
 
 ఎవరి సూచనల మేరకు రాజ్యాంగ పరిషత్‌కు పరోక్ష ఎన్నికలు నిర్వహించారు?    
 – క్యాబినెట్‌ మిషన్‌ ప్లాన్‌
 
 భారతదేశ స్వాతంత్య్ర చట్టాన్ని రూపొందించిన చివరి గవర్నర్‌ జనరల్‌?    
 – లార్డ్‌ మౌంట్‌ బాటన్‌
 
 బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వం భారత్‌లో ఏర్పాటు చేసిన తాత్కాలిక ప్రభుత్వంలో వ్యవసాయం, ఆహార శాఖలను నిర్వహించినవారు?
 – బాబూ రాజేంద్ర ప్రసాద్‌
 
 భారత్‌లో తాత్కాలిక ప్రభుత్వాన్ని ఎప్పుడు ఏర్పాటు చేశారు?
 – 1946, నెహ్రూ అధ్యక్షతన
 
 యుద్ధం లేకుండా జరిగిన శాంతి ఒప్పందంగా ఏ చట్టాన్ని భావిస్తారు?
 –1947 స్వాతంత్య్ర చట్టం
 
 రాజ్యాంగ పరిషత్‌ అనే భావనను తొలిసారిగా 1934లో వ్యక్తీకరించినవారు?    
 –ఎం.ఎన్‌. రాయ్‌
 
 1939లో మహాత్మాగాంధీ ఏ పత్రికలో రాజ్యాంగ పరిషత్‌ గురించి డిమాండ్‌ చేశారు?    
 – హరిజన పత్రిక
 
 రాజ్యాంగ పరిషత్‌లో మొత్తం సభ్యుల సంఖ్య?
 –389
 
 బ్రిటిష్‌ పాలిత ప్రాంతాల నుంచి రాజ్యాంగ పరిషత్‌కు ఎంత మంది ఎన్నికయ్యారు?    
 –292
 
 స్వదేశీ సంస్థానాల నుంచి ఎంతమంది నామినేట్‌ అయ్యారు?
 –93
 
 దేశ విభజన తర్వాత భారత రాజ్యాంగ పరిషత్‌ సభ్యుల సంఖ్య?     
 – 299
 
 రాజ్యాంగ పరిషత్‌ మొదటి సమావేశం ఎప్పుడు నిర్వహించారు?
 – 1946, డిసెంబర్‌ 9
 
 రాజ్యాంగ పరిషత్‌ తాత్కాలిక అధ్యక్షుడిగా వ్యవహరించినవారు?
     – సచ్ఛిదానంద సిన్హా
 
 రాజ్యాంగ పరిషత్‌కు 1946 డిసెంబర్‌ 11న ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికైన అధ్యక్షుడు?
 – బాబూ రాజేంద్ర ప్రసాద్‌
 
 రాజ్యాంగ పరిషత్‌కు సలహాదారు, తత్వవేత్త, మార్గదర్శి, చిత్తు రాజ్యాంగ నిర్మాత అని ఎవరిని పిలుస్తారు?
 – బి.ఎన్‌. రావ్‌
 
 రాజ్యాంగ పరిషత్‌ సమావేశంలో అఖిల భారత షెడ్యూల్డు కులాలకు ప్రాతినిధ్యం వహించినవారు?
 – డాక్టర్‌ బి.ఆర్‌.అంబేద్కర్‌
 
 దేశ విభజన కారణంగా రాజ్యాంగ పరిషత్‌ సభ్యత్వాన్ని కోల్పోయిన ఏకైక కమ్యూనిస్టు సభ్యుడు?
 – సోమనాథ్‌ లహరి
 
 ఫ్రాన్స్‌ సంప్రదాయాన్ని అనుసరించి రాజ్యాంగ పరిషత్‌కు తాత్కాలిక అధ్యక్షుడిగా సచ్ఛిదానంద సిన్హాను ప్రతిపాదించినవారు?
 – జె.బి. కృపలానీ
 
 రాజ్యాంగ పరిషత్‌ తాత్కాలిక ఉపాధ్యక్షుడిగా పనిచేసినవారు?
 – ఫ్రాంక్‌ ఆంటోని
 
 రాజ్యాంగ పరిషత్‌లో అతిపెద్ద కమిటీ సలహా సంఘం. దాని చైర్మన్‌ ఎవరు?
 – సర్దార్‌ వల్లభాయ్‌ పటేల్‌
 
 డాక్టర్‌ బి.ఆర్‌. అంబేద్కర్‌ అధ్యక్షతన రాజ్యాంగ ముసాయిదా కమిటీ ఏ రోజున ఏర్పడింది?    
 – 1947 ఆగస్టు 29
 
 డి.పి. ఖైతాన్‌ మరణించడంతో ఆయన స్థానంలో రాజ్యాంగ ముసాయిదా కమిటీలో ఎవరిని నియమించారు?
 – టి.టి.కృష్ణమాచారి


 జాతీయం
 దేశంలోనే పొడవైన సొరంగ మార్గం ప్రారంభం దేశంలోనే పొడవైన సొరంగ మార్గ రహదారి ని ప్రధాని నరేంద్రమోదీ ఏప్రిల్‌ 2న ప్రారంభించారు. జమ్మూకశ్మీర్‌ రాష్ట్రంలోని చెనాన్‌–నష్రి ప్రధాన రహదారి లో భాగంగా 9 కిలోమీటర్ల పొడవైన సొరంగ మార్గ రహదారిని నిర్మించారు. దీని కోసం ప్రభుత్వం రూ.3720 కోట్లను వెచ్చించింది. దీని నిర్మాణంతో రెండు నగరాల మధ్య ప్రయాణ సమయం రెండు గంటలు తగ్గడంతోపాటు ఏటా రూ.99 కోట్ల విలువైన ఇంధనం ఆదా అవుతుందని అంచనా.
 
 బీఎస్‌–3 వాహనాల అమ్మకాలు, రిజిస్ట్రేషన్లు నిషేధం
 భారత్‌ స్టేజ్‌–4 (బీఎస్‌–4) కర్బన ఉద్గార ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా లేని అన్ని వాహనాల అమ్మకాలను, రిజిస్ట్రేషన్లను నిషేధిస్తూ మార్చి 29న సుప్రీంకోర్టు ఆదేశాలు జారీ చేసింది. ఇవి ఏప్రిల్‌ 1 నుంచి అమల్లోకి వచ్చాయి. బీఎస్‌–3 ఇంజన్లు కలిగిన వాహనాలు బీఎస్‌–4 వాహనాలతో పోల్చితే 80 శాతం అధికంగా కాలుష్య కారకాలను గాలిలోకి విడుదల చేస్తాయి.
 
 భారత్, మలేసియాల మధ్య 7 ఒప్పందాలు
 మలేసియా ప్రధానమంత్రి నజీబ్‌ రజాక్‌ భారత పర్యటనలో భాగంగా ఏప్రిల్‌ 1న ప్రధాని నరేంద్రమోదీతో సమావేశమయ్యారు. ఈ సందర్భంగా ఇరు దేశాల మధ్య ఏడు ఒప్పందాలు కుదిరాయి. ఇందులో మలేసియాను సందర్శించే భారత పర్యాటకులను ప్రోత్సహించేలా వీసా రుసుము రద్దు, ఆన్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు చేసుకుంటే 48 గంటల్లో అనుమతి, రెండు దేశాల్లోని కోర్సులకు పరస్పరం గుర్తింపు వంటి అంశాలు ఉన్నాయి.
 
 అత్యుత్తమ యూనివర్సిటీగా ఐఐఎస్‌సీ
 దేశంలోని అత్యుత్తమ విద్యా సంస్థల ర్యాంకులను కేంద్ర మానవ వనరుల అభివృద్ధి శాఖ మంత్రి ప్రకాశ్‌ జవదేకర్‌ ఏప్రిల్‌ 3న విడుదల చేశారు. ఈ ర్యాంకింగ్స్‌లో ఓవరాల్‌ కేటగిరీలో బెంగళూరులోని ఇండియన్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ సైన్స్‌ (ఐఐఎస్‌సీ) ప్రథమ స్థానంలో నిలిచింది. తొలి పది స్థానాల్లో ఏడు ఐఐటీలకు చోటు దక్కింది. మేనేజ్‌మెంట్‌ విభాగంలో ఐఐఎం అహ్మదాబాద్, ఇంజనీరింగ్‌ విభాగంలో ఐఐటీ మద్రాస్‌ ప్రథమ స్థానంలో నిలిచాయి. యూనివర్సిటీ విభాగంలో ఐఐఎస్‌సీ ప్రథమ స్థానంలో నిలవగా, హెచ్‌సీయూకి 7వ స్థానం, ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయానికి 23వ స్థానం, శ్రీ వేంకటేశ్వర విశ్వవిద్యాలయానికి 68వ స్థానం, ఆంధ్రా విశ్వవిద్యాలయానికి 69వ స్థానం దక్కాయి.
 
 హైవేలపై మద్యం నిషేధం
 జాతీయ, రాష్ట్ర రహదారులకు 500 మీటర్ల పరిధిలో ఉన్న మద్యం దుకాణాలను మూసేయాలని సుప్రీంకోర్టు మార్చి 31న ఆదేశించింది. 2016, డిసెంబర్‌ 15కు ముందు లైసెన్సులు తీసుకున్న (తెలంగాణ, ఏపీతో సహా పలు రాష్ట్రాలు) వారికి మాత్రం కొంత గడువు ఇచ్చింది.
 
 రాష్ట్రీయం
 ఇండియన్‌ ఐడల్‌గా రేవంత్‌ తెలుగు గాయకుడు ఎల్‌వీ రేవంత్‌ ఇండియన్‌ ఐడల్‌ సీజన్‌–9 ఫైనల్లో విజేతగా నిలిచాడు. ఏప్రిల్‌ 2న ముంబైలో ముగిసిన షోలో విజేతగా నిలిచిన రేవంత్‌కు మాజీ క్రికెటర్‌ సచిన్‌ టెండూల్కర్‌ ఇండియన్‌ ఐడల్‌ ట్రోఫీ అందించాడు. మరో తెలుగు యువకుడు రోహిత్‌ సెకండ్‌ రన్నరప్‌గా నిలిచాడు. గతంలో శ్రీరామచంద్ర ఇండియన్‌ ఐడల్‌–5 సీజన్‌ టైటిల్‌ గెలుచుకున్నాడు.
 
 ఏపీలో హెచ్‌సీఎల్‌ ఏర్పాటుకు ఒప్పందం
 విజయవాడలో హెచ్‌సీఎల్‌.. బీపీవోను ఏర్పాటు చేయనుంది. ఈ మేరకు మార్చి 30న రాష్ట్ర ప్రభుత్వం, హెచ్‌సీఎల్‌ మధ్య అవగాహన ఒప్పందం కుదిరింది.
 
 అంతర్జాతీయం
 ప్రపంచంలో 30 కోట్ల మందికి డిప్రెషన్‌డిప్రెషన్‌ సమస్యతో ప్రపంచ వ్యాప్తంగా దాదాపు 30 కోట్ల మంది బాధపడుతున్నారని ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (డబ్ల్యూహెచ్‌వో)వెల్లడించింది. 2005 నుంచి 2015 నాటికి ఈ కేసులు ఏకంగా 18 శాతం మేర పెరిగాయని ఆందోళన వ్యక్తం చేసింది. అభివృద్ధి చెందిన దేశాల్లో డిప్రెషన్‌కు గురవుతున్నవారిలో 50 శాతం మంది చికిత్స తీసుకోవడం లేదని డబ్ల్యూహెచ్‌వో డైరెక్టర్‌ జనరల్‌ మార్గరెట్‌ చాన్‌ ఏప్రిల్‌ 2న తెలిపారు.
 
 వాతావరణ ఒప్పందాలను రద్దు చేసిన ట్రంప్‌
 అమెరికా మాజీ అధ్యక్షుడు బరాక్‌ ఒబామా పాలనా కాలంలో వాతావరణ మార్పులపై రూపొందించిన విధానాలను ప్రస్తుత అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్‌ ట్రంప్‌ రద్దు చేశారు. దీనికి సంబంధించిన కార్యనిర్వాహక ఆదేశాలపై మార్చి 28న సంతకం చేశారు. దీంతో ఇంధన వెలికితీత, బొగ్గు తవ్వకానికి ప్రతిబంధకాలుగా నిలుస్తున్న పాత విధానాలు రద్దయినట్లు ట్రంప్‌ పేర్కొన్నారు. తాజా కార్యనిర్వాహక ఉత్తర్వులతో అమెరికా ఇంధన రంగంలో ప్రభుత్వ ప్రమేయాన్ని నిలువరించామన్నారు. విద్యుచ్ఛక్తి ఉద్గారాల నియమాలను సమీక్షించాలని, శిలాజ ఇంధనాల వెలికితీతకు ప్రతిబంధకాలుగా ఉన్న నిబంధనలను తొలగించేందుకు తీసుకోవాల్సిన చర్యలపై దృష్టిపెట్టాలని అధికార యంత్రాంగాన్ని ట్రంప్‌ ఆదేశించారు.
 
 బ్రెగ్జిట్‌ ఉత్తర్వులపై బ్రిటన్‌ ప్రధాని సంతకం
 యూరోపియన్‌ యూనియన్‌ (ఈయూ) నుంచి వైదొలిగేందుకు(బ్రెగ్జిట్‌) ఉద్దేశించిన అధికారిక ఉత్తర్వులపై బ్రిటన్‌ ప్రధాని థెరిసా మే మార్చి 29న సంతకం చేశారు. దీని ప్రకారం ఈయూ నుంచి వైదొలిగే ప్రక్రియపై రెండేళ్లపాటు 27 దేశాలతో సంప్రదింపులు జరుగుతాయి. లిస్బన్‌ ఒప్పందంలోని 50వ అధికరణం ప్రకారం ఈ ఉత్తర్వు జారీ చేసినట్టు బ్రిటన్‌ ప్రకటించింది. ఈయూలోని బ్రిటన్‌ రాయబారి సర్‌ టిమ్‌ బారో ఉత్తర్వు ప్రతిని లాంఛనంగా యూరోపియన్‌ మండలి అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్‌ టస్క్‌కు అందించారు. ఈ రెండేళ్లలో ఈయూ సభ్య దేశాలతో వాణిజ్య, ఇతర ఒప్పందాలను బ్రిటన్‌ తెగదెంపులు చేసుకుంటుంది. కాగా, ఈయా దేశాల పౌరులు బ్రిటన్‌లో నివసించేందుకు అన్ని హక్కులు ఉన్నాయని బ్రిటన్‌ ప్రధాని పేర్కొన్నారు.
 
 రిఫరెండం నిర్వహించాలని స్కాట్లాండ్‌ నిర్ణయం
 బ్రిటన్‌ నుంచి విడిపోయే అంశంపై ప్రజాభిప్రాయాన్ని కోరాలని స్కాట్లాండ్‌ చట్ట సభ్యులు నిర్ణయించారు. ఈ మేరకు ఎడిన్‌బర్గ్‌లో మార్చి 28న సమావేశమై.. రిఫరెండానికి అనుకూలంగా ఓటేశారు.
 
 ఆర్థికం
 జీఎస్టీకి లోక్‌సభ ఆమోదం వస్తు, సేవల పన్ను(జీఎస్టీ)కు సంబంధించిన నాలుగు అనుబంధ బిల్లులకు లోక్‌సభ మార్చి 29న ఆమోదం తెలిపింది. సెంట్రల్‌ జీఎస్టీ బిల్లు–2017, ఇంటిగ్రేటెడ్‌ జీఎస్టీ బిల్లు–2017, యూనియన్‌ టెరిటరీ జీఎస్టీ బిల్లు–2017, జీఎస్టీ పరిహార(రాష్ట్రాలకు) బిల్లు–2017లను లోక్‌సభ ఆమోదించింది. జూలై 1 నుంచి జీఎస్టీని అమలు చేసేందుకు కేంద్రం ప్రయత్నిస్తోంది.
 
 ఐటీ రిటర్న్స్‌ దాఖలుకు కొత్తగా ఐటీఆర్‌ 1 ఫామ్‌
 ఐటీ రిటర్న్స్‌ను సులభంగా దాఖలు చేసేందుకు వీలుగా ఒకే ఒక్క పేజీతో కూడిన ఐటీఆర్‌ పత్రాన్ని కేంద్ర ప్రభుత్వం మార్చి 31న నోటిఫై చేసింది. ప్రస్తుతం ఉన్న ఏడు పేజీల ఐటీఆర్‌ పత్రం స్థానంలో ఆదాయపన్ను శాఖ కొత్తగా ఫామ్‌–1 సహజ్‌ను తీసుకొచ్చింది.
 
 రిజర్వ్‌ బ్యాంక్‌ గవర్నర్‌ జీతం పెంపు
 రిజర్వ్‌ బ్యాంక్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా (ఆర్బీఐ) గవర్నర్‌ ఉర్జిత్‌ పటేల్‌తోపాటు డిప్యూటీ గవర్నర్ల జీతాలను భారీగా పెంచుతూ కేంద్ర ప్రభుత్వం ఏప్రిల్‌ 2న ఉత్తర్వులు జారీ చేసింది. దీంతో గవర్నర్, డిప్యూటీ గవర్నర్‌ల మూల వేతనాలు ఏకంగా 100 శాతం మేర పెరిగాయి. తాజా పెంపుతో ఉర్జిత్‌ పటేల్‌.. నెలకు రూ.2.50 లక్షల జీతం అందుకోనుండగా.. డిప్యూటీ గవర్నర్‌లు రూ.2.25 లక్షలు పొందనున్నారు.
 
 అతి పెద్ద బ్యాంక్‌గా అవతరించిన ఎస్‌బీఐ
 స్టేట్‌ బ్యాంక్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా(ఎస్‌బీఐ)లో ఐదు అనుబంధ బ్యాంకులు, భారతీయ మహిళా బ్యాంక్‌ (బీఎంబీ) విలీనం ఏప్రిల్‌ 1 నుంచి అమల్లోకి వచ్చింది. దీంతో ఎస్‌బీఐ ప్రపంచంలోని టాప్‌–50 బ్యాంకుల్లో ఒకటిగా అవతరించింది.
 
 సైన్స్‌ అండ్‌ టెక్నాలజీ
 స్పేస్‌ఎక్స్‌.. రాకెట్‌ పునర్వినియోగ పరీక్ష విజయవంతం అమెరికాకు చెందిన ప్రముఖ అంతరిక్ష సేవల ప్రైవేట్‌ కంపెనీ స్పేస్‌ఎక్స్‌.. ఒకసారి ఉపయోగించిన రాకెట్‌ను మరోసారి విజయవంతంగా ప్రయోగించి చరిత్ర సృష్టించింది. ఫ్లోరిడాలోని కెన్నెడీ స్పేస్‌ సెంటర్‌ నుంచి మార్చి 30న ఫాల్కాన్‌–9 అనే పునర్వినియోగ రాకెట్‌ ద్వారా సమాచార ప్రసార ఉపగ్రహాన్ని విజయవంతంగా అంతరిక్షంలోకి పంపింది.
 
 50 వేల ప్రదక్షిణలు చేసిన వ్యోమనౌక
 నాసాకు చెందిన మార్స్‌ రికాన్‌సెన్స్‌ ఆర్బిటర్‌ (ఎంఆర్‌వో) అంగారకుడి చుట్టూ 50 వేలసార్లు తిరిగింది. దీన్ని 2005లో ప్రయోగించారు. ఇది ఇప్పటికీ పూర్తిస్థాయిలో పనిచేస్తోందని శాస్త్రవేత్తలు మార్చి 29న తెలిపారు.
 
 వార్తల్లో వ్యక్తులు
 దక్షిణాఫ్రికా ఉద్యమ నేత అహ్మద్‌ కత్రడా కన్నుమూతయ భారత సంతతికి చెందిన దక్షిణాఫ్రికా వర్ణ వివక్ష వ్యతిరేకోద్యమ నేత అహ్మద్‌ కత్రడా (87) జోహన్నెస్‌బర్గ్‌లో మార్చి 27న మరణించారు. ఆయన నెల్సన్‌ మండేలా అత్యంత సన్నిహితుల్లో ఒకరిగా పేరొందారు. కత్రడా 2005లో ప్రవాసీ భారతీయ సమ్మాన్‌ పురస్కారం అందుకున్నారు.
 
 ఎస్‌ఐగా నియమితులైన తొలి హిజ్రా
 తమిళనాడులోని సేలం జిల్లాకు చెందిన ప్రీతికా యాషిని దేశంలోనే మొట్టమొదటి ట్రాన్స్‌జెండర్‌ సబ్‌ ఇన్‌స్పెక్టర్‌గా నియమితులయ్యారు. ఆమెకు ధర్మపురి (తమిళనాడు)లో పోస్టింగ్‌ ఖరారు చేస్తూ ఉన్నతాధికారులు ఉత్తర్వులు జారీ చేశారు.
 
 ప్రీతి పటేల్‌కు ప్రవాసీ సమ్మాన్‌ పురస్కారం
 భారత సంతతికి చెందిన బ్రిటన్‌ సీనియర్‌ మంత్రి ప్రీతి పటేల్‌ మార్చి 27న ప్రవాసీ భారతీయ సమ్మాన్‌–2017 పురస్కారం అందుకున్నారు. ప్రస్తుతం ఆమె బ్రిటన్‌ అంతర్జాతీయ వ్యవహారాల అభివృద్ధి శాఖ మంత్రిగా పనిచేస్తున్నారు.
 
 క్రీడలు
 ఇండియా ఓపెన్‌ టైటిల్‌ గెలుచుకున్న పీవీ సింధు ఇండియా ఓపెన్‌ సూపర్‌ సిరీస్‌ బ్యాడ్మింటన్‌ టోర్నీ మహిళల సింగిల్స్‌ టైటిల్‌ను పీవీ సింధు గెలుచుకుంది. న్యూఢిల్లీలో ఏప్రిల్‌ 2న జరిగిన ఫైనల్లో కరోలినా మారిన్‌ (స్పెయిన్‌)ను సింధు ఓడించింది.
 
 బోర్డర్‌–గవాస్కర్‌ ట్రోఫీ భారత్‌ సొంతం
 భారత్, ఆస్ట్రేలియాల మధ్య జరిగిన (బోర్డర్‌ గవాస్కర్‌ ట్రోఫీ) టెస్ట్‌ సిరీస్‌ను భారత్‌ కైవసం చేసుకుంది. మార్చి 28న ముగిసిన చివరి టెస్ట్‌ మ్యాచ్‌ను భారత్‌ గెలుచుకుంది. దీంతో నాలుగు టెస్టుల సిరీస్‌ను 2–1 తేడాతో భారత్‌ నెగ్గింది. రవీంద్ర జడేజా మ్యాన్‌ ఆఫ్‌ ద సిరీస్‌ అవార్డు గెలుచుకున్నాడు.
 
 మయామి మాస్టర్‌ టైటిల్‌ గెలుచుకున్న ఫెడరర్‌
 రోజర్‌ ఫెడరర్‌ (స్విట్జర్లాండ్‌) మయామి ఓపెన్‌ ఏటీపీ మాస్టర్స్‌ సిరీస్‌ టోర్నీ పురుషుల సింగిల్స్‌ టైటిల్‌ గెలుచుకున్నాడు. ఫ్లోరిడాలో ఏప్రిల్‌ 3న జరిగిన ఫైనల్లో రాఫెల్‌ నాదల్‌(స్పెయిన్‌)ను ఓడించాడు.


 Directions (Q. 1-10): Read each sentence to find out whether there is any grammatical mistake / error in it. The error, if any, will be in one part of the sentence. Mark the number of that part with error as your answer. If there is 'No error', mark (5) as your answer.
 
 1.    A great deal of human invention since the last 400 years (1)/ has been directed to taming the power hidden in nature, (2)/ and to channeling it to study sources of energy (3)/ that can drive machines. (4)/ No error (5)
 
 2.    Having spent her childhood in Tamilnadu (1)/ she has developed (2)/ her ability to converse (3)/ in Tamil properly good. (4)/ No error (5)
 
 3.    He is too proud (1)/ of his position (2)/ that he looks down upon (3)/ all his subordinates. (4)/ No error (5)
 4.    We must (1)/ set forth this condition (2)/ in the agreement (3)/ we are. (4)/ No error (5)
 5.    Half as many people (1)/ were infected this year alone (2)/ than have died (3)/ in the whole epidemic to date. (4)/ No error (5)
 
 6.    This herculean task required (1)/ that a large number of consultants (2)/ spent about thirty percent of their time (3)/ on knowledge-building. (4)/ No error (5)
 
 7.    This is expected to cause an end to a month (1)/ of political turmoil (2)/ caused by the (3)/ commission's report. (4)/ No error (5)
 
 8.    Oil is now so expensive that (1)/ India will have to cut (2)/ subsidies instead face running out (3)/ of funds to import oil. (4)No error. (5)
 
 9.    The revised government's (1) /guidelines have reduced (2)/ the number of mergers (3)/ taking place among banks. (4) No error (5)
 
 10.    A majority of banks (1)/ today uses technology (2)/ to reach out to those (3)/living in rural areas. (4) No error (5)
 
 Directions (Q. 11-15): Rearrange the following six sentences(A), (B), (C), (D), (E) and (F) in a proper sequence to form a meaningful paragraph and then answer the questions given below.
 A)    This reduces attacks like the one's mentioned above, although these methods aren't commercially applicable as costs of implementation are high.
 B)    Between the artifact and the real biological target and gain access to sensitive data/materials.
 C)    This reduces their real world application and hence makes biometrics insecure until these methods are commercially viable.
 D)    Biometric spoofing is a method of fooling a biometric identification management system, where a counterfeit mold is presented in front of the biometric scanner.
 E)    Using the principle of pulse oximetry the liveliness of the test subject is taken into account by measure of blood oxygenation and the heart rate.  
 F)    This counterfeit mold emulates the unique biometric attributes of an individual so as to confuse the system.
 
 11.  What is the FIRST sentence after rearrangement?
     1) A    2) B 3) C    4) D
     5) F
 
 12.    What is the SECOND sentence after rearrangement?
     1) A    2) B 3) C     4) D
     5) F
 
 13. What is the THIRD sentence after rearrangement?
     1) A    2) B    3) D    4) E    5) F
 
 14.    What is the FOURTH sentence after rearrangement?
     1) A    2) B    3) C    4) D    5) E
 
 15.    What is the LAST sentence after rearrangement?
     1) A    2) B    3) C    4) D    5) E
 
 Directions (Q. 16-20): Each question below has a blank / two blanks, each blank indicating that something has been omitted. Choose the word/ set of words from the five options for each blank that best fits the meaning of the sentence as a whole.
 16.    A solution may not yet be in ----------, but the important thing was to get a --------- between them started.
 1)    Future … conflict
 2)    Near … debate
 3)    Sight … dialogue
 4)    Seeing … conversation
 5)    Vision … discussion
 
 17.    His attitude to his boss was so ------------ that it caused a ------------ deal of repulsion.
 1)    Arrogant … better
 2)    Floppy … shaky
 3)    Sycophantic … good
 4)    Hybrid … reserved
 5)    Superior … preserved
 
 18.    The influence of the environment on man is revealed by the ------------ study.
 1)    Ecological    2)Anthropology
 3)    Epigraphic    4) Endemic
 5)    Numismatic
 
 19.    She had a terrible night caused by a(n) ----------- during her sleep.
 1)    Debility    2) Delusion
 3)    Obsession    4)Possession
 5)    Incubus
 
 Key
 1) 1    2) 4    3) 5    4) 5
 5) 3    6) 3    7) 1    8) 3
 9) 1    10) 2    11) 4    12) 5
 13) 2    14) 5    15) 3    16) 3
 17) 3    18) 1
 19) 5


 
 1.2017, అక్టోబర్‌ 28న ఫిఫా అండర్‌–17 ప్రపంచకప్‌ ఫుట్‌బాల్‌ ఫైనల్‌ పోటీని ఎక్కడ నిర్వహిస్తారు?
     – కోల్‌కతాలోని సాల్ట్‌లేక్‌ స్టేడియంలో
 
 2.2017, మార్చి 18న ఉత్తరాఖండ్‌ నూతన ముఖ్యమంత్రిగా ఎవరు ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు?    
 త్రివేంద్ర సింగ్‌ రావత్‌
 
 3.2017 జనవరిలో మారిషస్‌ నూతన ప్రధానమంత్రిగా ఎవరు బాధ్యతలు చేపట్టారు?
     – ప్రవింద్‌ జగన్నాథ్‌
 
 4.    2017, జనవరి 17న యూరోపియన్‌ పార్లమెంట్‌ అధ్యక్షుడిగా ఎవరు బాధ్యతలు స్వీకరించారు?    
 – ఆంటోనియో టజానీ (ఇటలీ)
 
 5.    2017, జనవరి 7న ఘనా అధ్యక్షుడిగా ఎవరు బాధ్యతలు స్వీకరించారు?
     – నానా అకుఫో అడ్డో
 
 6.    జీవిత బీమా సంస్థ (ఎల్‌ఐసీ) చైర్మన్‌గా 2016 డిసెంబర్‌లో ఎవరు నియమితులయ్యారు?
     – వి.కె.శర్మ
 
 7.    భారత్, రష్యా నౌకాదళాల సంయుక్త విన్యాసం పేరు?  
  – ఇంద్ర నేవీ
 
 8.    అంతర్జాతీయ ప్రీమియర్‌ టెన్నిస్‌ లీగ్‌ (ఐపీటీఎల్‌)–2016 విజేత?  
  – సింగపూర్‌ స్లామర్స్‌
 
 9.    ఆంథోనీ లేక్‌ ఏ అంతర్జాతీయ సంస్థకు ఎగ్జిక్యూటివ్‌ డైరెక్టర్‌?  
 – అంతర్జాతీయ బాలల అత్యవసర నిధి (యునిసెఫ్‌)
 
 10.    పౌలో జెంటిలోని ఏ దేశానికి ప్రధానమంత్రి?
     –ఇటలీ
 
 11.    ఆలిండియా ఫుట్‌బాల్‌ ఫెడరేషన్‌ (ఏఐఎఫ్‌ఎఫ్‌) అధ్యక్షుడిగా మూడోసారి ఇటీవల ఎవరు ఎన్నికయ్యారు?  
 – ప్రఫుల్‌ పటేల్‌
 
 12.    బిల్‌ ఇంగ్లిష్‌ ఇటీవల ఏ దేశానికి ప్రధానమంత్రిగా బాధ్యతలు
 స్వీకరించారు?                                 – న్యూజిలాండ్‌
 
 13.    2016, డిసెంబర్‌ 14న ఉజ్బెకిస్తాన్‌ రెండో అధ్యక్షుడిగా ఎవరు పదవీ బాధ్యతలు చేపట్టారు?  
 – షవ్‌కత్‌ మిర్జియోయేవ్‌
 
 14.    పాకిస్తాన్‌ ప్రస్తుత సైన్యాధిపతి ఎవరు?
     – ఖమర్‌ జావేద్‌ బజ్వా
 
 15.    2016 సంవత్సరానికి మూర్తీదేవి పురస్కారాన్ని ఎవరికి ప్రకటించారు?
     – ఎం.పి.వీరేంద్రకుమార్‌
 
 16.    2016 సంవత్సరానికి ప్రపంచ సంస్కృత అవార్డును ఎవరికి ప్రదానం చేశారు?
     – జార్జి కార్డోనా (అమెరికా)
 
 17.    2016, డిసెంబర్‌ 13న మరణించినlథామస్‌ షెల్లింగ్‌ ఏ దేశానికి చెందిన ప్రముఖ ఆర్థికవేత్త?    
 – అమెరికా
 
 18.    ఇటీవల మరణించిన హాఫ్‌డన్‌ మాహ్లర్‌ 1973 నుంచి 1988 వరకు ఏ సంస్థకు డైరెక్టర్‌ జనరల్‌గా పనిచేశారు?
     – ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (డబ్లు్యహెచ్‌వో)
 
 19.    2016 సంవత్సరానికి ఐసీసీ మహిళా ఓడీఐ క్రికెటర్‌ ఆఫ్‌ ది ఇయర్‌ అవార్డు ఎవరికి దక్కింది?   
  – సుడీ బేట్స్‌ (న్యూజిలాండ్‌)
 
 20.    2016, డిసెంబర్‌ 31న ఢిల్లీ లెఫ్టినెంట్‌ గవర్నర్‌గా ఎవరు బాధ్యతలు చేపట్టారు?
     – అనిల్‌ బైజాల్‌
 
 21.    2017, జనవరి 25న పద్మశ్రీ పురస్కారాలను ఎంతమందికి ప్రకటించారు?    
 – 75
 
 22.    2017 సంవత్సరానికి మరణానంతరం పద్మ విభూషణ్‌ పురస్కారం పొందిన మధ్యప్రదేశ్‌ మాజీ ముఖ్యమంత్రి?   
  – సుందర్‌లాల్‌ పట్వా
 
 23.    2017 జనవరిలో నలంద విశ్వవిద్యాలయం నూతన ఛాన్సలర్‌గా ఎవరు నియమితులయ్యారు?    
 – విజయ్‌ భట్కర్‌
 
 24.    భారత విదేశాంగ కార్యదర్శిగా మరో ఏడాదిపాటు ఎవరు కొనసాగనున్నారు?
     – ఎస్‌. జైశంకర్‌
 
 25.    2017 జనవరిలో చెన్నై ఓపెన్‌ టెన్నిస్‌ సింగిల్స్‌ టైటిల్‌ను ఎవరు గెలుచుకున్నారు?
     – రాబర్టో బతిస్తా అగత్‌ (స్పెయిన్‌)
 
 26.    చెన్నై ఓపెన్‌ టెన్నిస్‌ పురుషుల డబుల్స్‌ టైటిల్‌ విజేతలు?
     – రోహన్‌ బొపన్న, జీవన్‌ నెడుంచెజియన్‌
 
 27.    2017 జనవరిలో బ్రిస్బేన్‌ ఇంటర్నేషనల్‌ మహిళల డబుల్స్‌ టైటిల్‌ను ఎవరు గెలుచుకున్నారు?
     – సానియా మీర్జా (భారత్‌), బెథాని మాటెక్‌ శాండ్స్‌ (అమెరికా)
 
 28.    2016 డిసెంబర్‌లో బెయిటన్‌ కప్‌ హాకీ టోర్నమెంటును గెలుచుకున్న జట్టు?
     – ఇండియన్‌ ఆయిల్‌
 
 29.    ఇటీవల రిటైర్మెంట్‌ ప్రకటించిన బ్రాడ్‌లే విగ్గిన్స్‌ ఏ క్రీడలో ఐదు ఒలింపిక్‌ బంగారు పతకాలు సాధించాడు? 
    – సైక్లింగ్‌
 
 30.    ఇటీవల టెన్నిస్‌ క్రీడకు రిటైర్మెంట్‌ ప్రకటించిన అనా ఇవనోవిచ్‌ ఏ దేశ క్రీడాకారిణి?
     – సెర్బియా
 
 31.    తిరుపతిలో తొలిసారి ఇండియన్‌ సైన్స్‌ కాంగ్రెస్‌ సమావేశాలు ఏ సంవత్సరంలో జరిగాయి?   
  – 1983
 
 32.    2016, డిసెంబర్‌ 27న మరణించిన శ్రీలంక మాజీ ప్రధానమంత్రి ఎవరు?
     – రత్నసిరి విక్రమనాయకే
 
 33.    థాయ్‌లాండ్‌ ప్రస్తుత రాజు ఎవరు?
     – మహా వజ్రలాంగ్‌కార్న్‌
 
 34.    స్ట్రెయిట్స్‌ టైమ్స్‌ పత్రిక ‘2016 ఏషియన్‌ ఆఫ్‌ ది ఇయర్‌’గా ఎవరిని ఎంపిక చేసింది?
     – ఫ్లిప్‌కార్ట్‌ సంస్థ వ్యవస్థాపకులు సచిన్‌ బన్సాల్, బిన్నీ బన్సాల్‌
 
 35.    మెర్కోసర్‌ కూటమి 2016, డిసెంబర్‌ 1న ఏ దేశాన్ని బహిష్కరించింది?    
 – వెనెజువెలా
 
 36.    మెర్కోసర్‌ కూటమిలోని ప్రస్తుత నాలుగు సభ్యదేశాలేవి?
     – అర్జెంటీనా, బ్రెజిల్, పరాగ్వే, ఉరుగ్వే
 
 37.    అంతర్జాతీయ అథ్లెటిక్స్‌ సంఘాల సమాఖ్య (ఐఏఏఎఫ్‌) 2016 సంవత్సరానికి ఉత్తమ పురుష అథ్లెట్‌గా ఎవరిని ప్రకటించింది?
     – ఉసేన్‌ బోల్ట్‌ (జమైకా)
 
 38.    ఐఏఏఎఫ్‌ ఉత్తమ మహిళా అథ్లెట్‌ అల్మాజ్‌ అయనా ఏ దేశానికి చెందిన క్రీడాకారిణి?
     – ఇథియోపియా
 
 39.    2016 రియో ఒలింపిక్స్‌లో అల్మాజ్‌ అయనా ఏ క్రీడాంశంలో బంగారు పతకం సాధించింది?
     – మహిళల 10,000 మీటర్ల పరుగు పందెంలో.
 
 40.    ఫ్రాన్స్‌ నూతన ప్రధానమంత్రి ఎవరు?
     – బెర్నార్డ్‌ కజెనేవ్‌
 
 41.    2016 సంవత్సరానికి అంతర్జాతీయ బాలల శాంతి బహుమతి విజేత ఎవరు?
     – కెకాషన్‌ బసు
 
 42.    2016 ఇండియన్‌ సూపర్‌ లీగ్‌ (ఐఎస్‌ఎల్‌) ఫుట్‌బాల్‌ టోర్నమెంట్‌ విజేత?
     –అట్లెటికో డి కోల్‌కతా
 
 43.    2016 డిసెంబర్‌లో ఇంగ్లండ్‌తో జరిగిన టెస్టులో 199 పరుగుల వ్యక్తిగత స్కోర్‌ వద్ద వెనుదిరిగిన భారత బ్యాట్స్‌మన్‌?
     – కె.ఎల్‌.రాహుల్‌
 
 44.    ప్రస్తుత ఇంటెలిజెన్స్‌ బ్యూరో (ఐబీ) చీఫ్‌ ఎవరు?    
 – రాజీవ్‌ జైన్‌
 
 45.    ఇటీవల భారత్‌లో పర్యటించిన తజకిస్తాన్‌ దేశాధ్యక్షుడు ఎవరు?    
 – ఎమోమలి రహమాన్‌
 
 46.    ‘మిస్‌ వరల్డ్‌ 2016’ విజేత?
     – స్టెఫాని డెల్‌ వాలె (పోర్టోరికో)
 
 47.    ప్రియాంక చోప్రా ఇటీవల ఏ రాష్ట్ర పర్యాటక ప్రచారకర్తగా ఎంపికయ్యారు?    
 – అసోం
 
 48.    భారత్‌ ఏ దేశంతో కలిసి సంయుక్తంగా ‘ఎకువెరిన్‌’ సైనిక విన్యాసం నిర్వహించింది?
     – మాల్దీవులు
 
 49.    ‘లెజెండ్‌’ పురస్కారాన్ని పొందిన భారత మహిళా బాక్సర్‌?   
  – మేరీకోమ్‌
 
 50.    టెస్టుల్లో ట్రిపుల్‌ సెంచరీ సాధించిన రెండో భారతీయ బ్యాట్స్‌మన్‌?  
  – కరుణ్‌ నాయర్‌
 
 51.    2016 కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు
     పాపినేని శివశంకర్‌కు ఏ పుస్తకానికి లభించింది?    
 – రజనీ గంధ
 
 52.    2016 లండన్‌ చెస్‌ క్లాసిక్‌ టోర్నమెంట్‌ విజేత?   
  – వెస్లీ సో (అమెరికా)
 
 53.    2016 జ్ఞాన్‌పీఠ్‌ అవార్డు గ్రహీత?
     – శంఖ ఘోష్‌
 
 54.    నాగళ్ల గురుప్రసాదరావుకు ఇటీవల ఏ అవార్డు లభించింది?
     – భాషా సమ్మాన్‌ పురస్కారం
 
 55.    2016 సంవత్సరానికి ‘బాలన్‌ డి ఓర్‌’ అవార్డు గెలుచుకున్న ఫుట్‌బాల్‌ క్రీడాకారుడు?
     – క్రిస్టియానో రొనాల్డో
 
 
  


 
 తెలుగు రాష్ట్రాల్లో తపాలా పోస్టులు : ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో-1126 తెలంగాణలో -645
  
 తెలుగు రాష్ట్రాల్లో 1771 గ్రామీణ డాక్‌ సేవక్‌ పోస్టులకు పోస్టల్‌ శాఖ ప్రకటన విడుదల చేసింది. ఈ పోస్టుల్లో ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని వివిధ తపాలా సర్కిళ్లలో 1126, తెలంగాణలోని వివిధ సర్కిళ్లలో 645 ఉన్నాయి.
  
 పోస్టు పేరు: గ్రామీణ డాక్‌ సేవక్‌ (ప్యాకర్‌/బ్రాంచ్‌ పోస్ట్‌మాస్టర్‌ (బీపీఎం)/ఎండీ/ఎంసీ)
 పోస్టుల సంఖ్య: 1771 (ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో 1126, తెలంగాణలో 645)
  
 ► సర్కిళ్ల వారీ పోస్టుల సంఖ్య: 
 ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో... 
 అనంతపురం –24, చిత్తూరు –10, వైఎస్సార్‌ కడప –65, హిందూపురం –42, కర్నూలు –68, నంద్యాల –42, ప్రొద్దుటూరు –32, తిరుపతి –57, భీమవరం –54, ఏలూరు–35, గుడివాడ –42, గూడూరు –23, గుంటూరు –16, మచిలీపట్నం –24, నరసరావుపేట –33, నెల్లూరు– 63, ప్రకాశం– 128, తాడేపల్లిగూడెం –22, తెనాలి–30, విజయవాడ–46, అమలాపురం –26, అనకాపల్లి –77, కాకినాడ –20, పార్వతీపురం –32, రాజమండ్రి –22, శ్రీకాకుళం –54, విశాఖపట్నం –3, విజయనగరం –36. వీటిలో అన్‌రిజర్వుడు –625, ఓబీసీ –284, ఎస్సీ –126, ఎస్టీ –91.
  
 తెలంగాణలో .. 
 ఆదిలాబాద్‌ –48, హన్మకొండ –13, కరీంనగర్‌ –29, ఖమ్మం –97, మహబూబ్‌నగర్‌ –40, నల్గొండ –25, నిజామాబాద్‌ –67, పెద్దపల్లి –27, ఆర్‌ఎంఎస్‌ జెడ్‌ డివిజన్‌ –26, సూర్యాపేట –39, వనపర్తి –27, వరంగల్‌ –17, హైదరాబాద్‌ సిటీ –29, హైదరాబాద్‌ సార్టింగ్‌ డివిజన్‌ –66, హైదరాబాద్‌ సౌత్‌ఈస్ట్‌ –17, మెదక్‌ –20, సంగారెడ్డి –21, సికింద్రాబాద్‌ –37. వీటిలో అన్‌రిజర్వుడ్‌ 356, ఓబీసీ 151, ఎస్సీ –86, ఎస్టీ –52.
  
 అర్హతలు: పదో తరగతి ఉత్తీర్ణులై ఉండాలి. మొదటి ప్రయత్నంలోనే ఉత్తీర్ణులైన వారికి ప్రాధాన్యం ఉంటుంది. ఉన్నత విద్య చదివినప్పటికీ దానికి ప్రత్యేక మార్కులేమీ ఉండవు. సైకిల్‌ వచ్చి ఉండాలి. గుర్తింపు పొందిన సంస్థలో కంప్యూటర్‌ కోర్సు చదివి ధ్రువపత్రం పొంది ఉండాలి. అభ్యర్థులు ఏ బ్రాంచ్‌ పరిధిలో పోస్టుకు ఎంపికవుతారో ఆ బ్రాంచ్‌ పరిధిలోని గ్రామంలోనే నెల వ్యవధిలోపు నివాసం ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. బ్రాంచ్‌ పోస్ట్‌మాస్టర్‌ (బీపీఎం) పోస్టుకు దరఖాస్తు చేసుకునే అభ్యర్థులు రూ.25 వేలకు, రిజర్వేషన్‌ కేటగిరీ అభ్యర్థులు రూ.10 వేలకు ఫెడిలిటీ గ్యారంటీ బాండ్‌ ఇవ్వాలి. ఉద్యోగానుభవాన్ని ఎంపికలో పరిగణించరు.
  
 వయోపరిమితి: 18–40 ఏళ్ల లోపు ఉండాలి. రిజర్వేషన్‌ కేటగిరీ అభ్యర్థులకు నిబంధనల మేర వయోపరిమితిలో సడలింపు ఉంటుంది. 
 దరఖాస్తు ఫీజు: రూ.100. అభ్యర్థులు ఏదేనీ పోస్టాఫీజులో ఫీజు చెల్లించి రసీదు నెంబర్‌ను పీఓ కౌంటర్‌లో తెలియజేయాలి. ఎస్సీ, ఎస్టీ, మహిళా అభ్యర్థులకు ఫీజు నుంచి మినహాయింపు ఉంది. 
 దరఖాస్తు విధానం: అభ్యర్థులు www.indiapost.gov.in  (or)  www.appost.in/gdsonline వెబ్‌సైట్‌ ద్వారా ఆన్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు చేసుకోవాలి.
 ఎంపిక విధానం: పదో తరగతి మార్కుల శాతాన్ని అనుసరించి మెరిట్‌ జాబితా ఆధారంగా ఎంపిక చేస్తారు.
 దరఖాస్తులు ప్రారంభం: మార్చి 18, 2017.  చివరితేదీ: ఏప్రిల్‌ 19, 2017.
 వెబ్‌సైట్స్‌: www.indiapost.gov.in  (or)  www.appost.in/gdsonline
 
 
 ► ఎస్‌బీఐలో 255ఉద్యోగాలు 
 స్టేట్‌ బ్యాంక్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా (ఎస్‌బీఐ) తన పరిధిలోని వేర్వేరు శాఖల విభాగాల్లో 255 స్పెషలిస్ట్‌ క్యాడర్‌ పోస్టులను కాంట్రాక్ట్‌ పద్ధతిలో భర్తీ చేసేందుకు ప్రకటన విడుదల చేసింది. 
  
 పోస్టుల పేరు – ఖాళీలు: స్పెషలిస్ట్‌ హెడ్‌ –1, ప్రోడక్ట్స్, ఇన్వెస్ట్‌మెంట్స్‌ అండ్‌ రీసెర్చ్‌ హెడ్‌ –1, ఆపరేషన్స్‌ హెడ్‌ –1, మేనేజర్‌ (బిజినెస్‌ డెవలప్‌మెంట్‌) –1, మేనేజర్‌ (బిజినెస్‌ ప్రాసెస్‌) –1, సెంట్రల్‌ రీసెర్చ్‌ టీమ్‌ –4, అక్వైజిషన్‌ రిలేషన్‌షిప్‌ మేనేజర్‌ –21, రిలేషన్‌ షిప్‌ మేనేజర్‌ –120, రిలేషన్‌షిప్‌ మేనేజర్‌ (టీమ్‌ లీడ్‌) –15, ఇన్వెస్ట్‌మెంట్‌ కౌన్సిలర్‌ –25, కస్టమర్‌ రిలేషన్‌షిప్‌ ఎగ్జిక్యూటివ్‌ –65. వీటిలో కొన్ని విభాగాల్లోని పోస్టులను రిజర్వుడు కేటగిరీ అభ్యర్థులకు కేటాయించారు. 
  
 వయోపరిమితి: మార్చి 1, 2017 నాటికి స్పెషలిస్ట్‌ హెడ్, ఇన్వెస్ట్‌మెంట్స్‌ అండ్‌ రీసెర్చ్‌ హెడ్‌ అభ్యర్థులకు 40–52 ఏళ్లు, ఆపరేషన్స్‌ హెడ్‌ అభ్యర్థులకు 35–45, మేనేజర్‌ (బిజినెస్‌ డెవలప్‌మెంట్‌), మేనేజర్‌ (బిజినెస్‌ ప్రాసెస్‌), సెంట్రల్‌ రీసెర్చ్‌ టీమ్‌ అభ్యర్థులకు 30–40, అక్వైజిషన్‌ రిలేషన్‌షిప్‌ మేనేజర్‌ అభ్యర్థులకు 22–35, రిలేషన్‌షిప్‌ మేనేజర్, ఇన్వెస్ట్‌మెంట్‌ కౌన్సిలర్‌ అభ్యర్థులకు 23–35, రిలేషన్‌ షిప్‌ మేనేజర్‌ (టీమ్‌ లీడ్‌) అభ్యర్థులకు 25–40, కస్టమర్‌ రిలేషన్‌షిప్‌ ఎగ్జిక్యూటివ్‌ అభ్యర్థులకు 20–35 ఏళ్లు. రిజర్వ్‌ కేటగిరీ అభ్యర్థులకు వయోపరిమితిలో సడలింపు ఉంది.
  
 అర్హతలు: అభ్యర్థులు ఆయా విభాగాల పోస్టు లను అనుసరించి ఎంబీఏ/పీజీడీఎం/డిగ్రీ/ పీజీ చేసి ఉండాలి. దీంతోపాటు నిబంధనల మేర ఉద్యోగానుభవం తప్పనిసరి.
 దరఖాస్తు ఫీజు: జనరల్, ఓబీసీ అభ్యర్థులకు రూ.600. ఎస్సీ/ఎస్టీ/పీడబ్ల్యూడీ అభ్యర్థులకు రూ.100. ఫీజు ఆన్‌లైన్‌ ద్వారా (డెబిట్‌ కార్డ్‌/క్రెడిట్‌ కార్డ్‌/ఇంటర్నెట్‌ బ్యాంకింగ్‌) మాత్రమే చెల్లించాలి. 
  
 దరఖాస్తు విధానం: అభ్యర్థులు www.sbi.co.in/careers వెబ్‌సైట్‌ ద్వారా ఆన్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు నింపాలి. దానిని ప్రింటవుట్‌ తీసుకొని సంబంధిత ధ్రువపత్రాల నకళ్లు , ఫీజు రిసీప్ట్‌ను జతచేసి ఒక ఎన్వలప్‌ కవర్‌లో ఉంచి స్టేట్‌ బ్యాంక్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా, సెంట్రల్‌ రిక్రూట్‌మెంట్‌ అండ్‌ ప్రమోషన్‌ డిపార్ట్‌మెంట్, కార్పొరేట్‌ సెంటర్, థర్డ్‌ ఫ్లోర్, అట్లాంటా బిల్డింగ్, నారీమన్‌ పాయింట్, ముంబై – 400021 చిరునామాకు గడువులోగా పంపాలి. దరఖాస్తు చేసే పోస్టు పేరును విధిగా కవర్‌ పైన రాయాలి. 
  
 ఎంపిక విధానం: మెరిట్‌ జాబితా, ఇంటర్వ్యూ   వేతనం: అభ్యర్థుల విద్యార్హతలు, ఉద్యోగానుభవం అనుసరించి వేతనం నిర్ణయిస్తారు.
 దరఖాస్తుల ప్రారంభం: మార్చి 24, 2017. ఆన్‌లైన్‌లో ఫీజు చెల్లింపు, దరఖాస్తు చేసుకోవడానికి: ఏప్రిల్‌ 10, 2017.
 పోస్టు ద్వారా హార్డ్‌ కాపీలు పంపడానికి: ఏప్రిల్‌ 13, 2017. మరిన్ని వివరాలకు వెబ్‌సైట్‌: www.sbi.co.in
 
 
 ► ఎన్‌ఐసీఎల్‌లో 205 ఉద్యోగాలు 
  
 నేషనల్‌ ఇన్సూరెన్స్‌ కంపెనీ లిమిటెడ్‌.. స్కేల్‌–1 ఆఫీసర్స్‌ కేడర్‌లో 205 అడ్మినిస్ట్రేటివ్‌ ఆఫీసర్స్‌ (ఏవో) పోస్టుల భర్తీకి దరఖాస్తులు ఆహ్వానిస్తోంది.
  
 మొత్తం పోస్టులు: 205 (అన్‌ రిజర్వుడ్‌ – 113, ఎస్సీ –31, ఎస్టీ–16, ఓబీసీ – 45)
 వేతన శ్రేణి: ప్రారంభంలో బేసిక్‌ పే రూ.32,975 (రూ,32795–1610 (14)–రూ.55335–1745 (4)–రూ.62315) ఉంటుంది.  మెట్రోపాలిటన్‌ నగరాల్లో అన్ని అలవెన్సులు కలుపుకుని నెలకు దాదాపు రూ.51,000 వేతనం అందుతుంది.
  
 అర్హతలు: ఏప్రిల్‌ 20, 2017 నాటికి గుర్తింపు పొందిన యూనివర్సిటీ నుంచి 60 శాతం (ఎస్సీ/ఎస్టీలకు 55 శాతం) మార్కులతో గ్రాడ్యుయేషన్‌/పోస్ట్‌ గ్రాడ్యుయేషన్‌ ఉత్తీర్ణత.
  
 వయోపరిమితి: మార్చి 1, 2017 నాటికి కనీసం 21 ఏళ్లు ఉండి 30 ఏళ్లు మించరాదు. అభ్యర్థులు మార్చి 2, 1987 కంటే ముందు, మార్చి 1, 1996 తర్వాత జన్మించి ఉండకూడదు. ఎస్సీ, ఎస్టీలకు ఐదేళ్లు, ఓబీసీలకు మూడేళ్లు, దివ్యాంగులకు పదేళ్లు సడలింపు ఉంటుంది.
  
 ఎంపిక విధానం: ఆన్‌లైన్‌ విధానంలో నిర్వహించే ప్రిలిమినరీ, మెయిన్స్‌ టెస్టులు, ఇంటర్వ్యూ ఆధారంగా.
  
 మొదటి దశ... ప్రిలిమినరీ ఎగ్జామ్‌: దీన్ని 100 మార్కులకు ఆన్‌లైన్‌లో నిర్వహిస్తారు. గంట (60 నిమిషాలు) వ్యవధిలో సమాధానాలు గుర్తించాలి. ప్రశ్నలన్నీ ఆబ్జెక్టివ్‌ విధానంలో ఉంటాయి. మూడు విబాగాల నుంచి ప్రశ్నలడుగుతారు. అవి.. ఇంగ్లిష్‌ లాంగ్వేజ్‌ (30 మార్కులు), రీజనింగ్‌ ఎబిలిటీ (35 మార్కులు), క్వాంటిటేటివ్‌ ఆప్టిట్యూడ్‌ (35 మార్కులు).
  
 మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌: ప్రిలిమినరీ పరీక్షలో ఉత్తీర్ణత సాధించిన అభ్యర్థులను ఒక్కో పోస్టుకు 15 మంది చొప్పున కేటగిరీలవారీగా మెయిన్‌ పరీక్షకు ఎంపిక చేస్తారు. ఇది మొత్తం 230 మార్కులకు ఉంటుంది. ఇందులో 200 మార్కులకు ఆబ్జెక్టివ్‌ టెస్ట్, 30 మార్కులకు డిస్క్రిప్టివ్‌ టెస్ట్‌ ఉంటుంది. రెండు టెస్ట్‌లనూ ఆన్‌లైన్‌లోనే నిర్వహిస్తారు. ఆబ్జెక్టివ్‌ టెస్ట్‌లో భాగంగా రీజనింగ్, ఇంగ్లిష్‌ లాంగ్వేజ్, జనరల్‌ అవేర్‌నెస్, కంప్యూటర్‌ నాలెడ్జ్, క్వాంటిటేటివ్‌ ఆప్టిట్యూడ్‌ల నుంచి 40 ప్రశ్నల చొప్పున అడుగుతారు. డిస్క్రిప్టివ్‌ టెస్ట్‌లో భాగంగా ఇంగ్లిష్‌ లాంగ్వేజ్‌ (ఎస్సే, ప్రెసిస్‌ అండ్‌ కాంప్రహెన్షన్‌) నుంచి మూడు ప్రశ్నలు అడుగుతారు. ఆబ్జెక్టివ్‌ టెస్ట్‌లో అభ్యర్థులు ప్రతి సెక్షన్‌లోనూ నిర్దేశిత మార్కులు సాధించాలి. వీరిని మాత్రమే డిస్క్రిప్టివ్‌ టెస్ట్‌కు అనుమతిస్తారు.
  
 చివరి ఎంపిక ఇలా: ఆన్‌లైన్‌ మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌ (ఆబ్జెక్టివ్‌ అండ్‌ డిస్క్రిప్టివ్‌ విభాగాలు), ఇంటర్వూ్యలకు 80:20 లెక్కన వెయిటేజీ ఇస్తారు. వీటి ఆధారంగా అభ్యర్థులను ఎంపిక చేస్తారు.
  
 దరఖాస్తు విధానం: ఆన్‌లైన్‌ విధానంలో దరఖాస్తు చేసుకోవాలి.
 దరఖాస్తు రుసుం: జనరల్, ఓబీసీ అభ్యర్థులు రూ.600 (ఇంటిమేషన్‌ ఛార్జీలు కలిపి) నెట్‌ బ్యాంకింగ్‌/క్రెడిట్‌ కార్డ్‌/డెబిట్‌ కార్డ్‌ ద్వారా చెల్లించాలి. ఎస్సీ/ఎస్టీ/దివ్యాంగులు రూ.100 ఇంటిమేషన్‌ ఛార్జీ చెల్లిస్తే సరిపోతుంది.
  
 రెండు తెలుగు రాష్ట్రాల్లో పరీక్ష కేంద్రాలు: హైదరాబాద్‌/రంగారెడ్డి, వరంగల్, విజయవాడ, విశాఖపట్నం, ఒంగోలు.
  
 ► ముఖ్య తేదీలు:
 ఆన్‌లైన్‌ దరఖాస్తుల ప్రారంభం: మార్చి 30, 2017         ఆన్‌లైన్‌ దరఖాస్తులకు చివరి తేది: ఏప్రిల్‌ 20, 2017  
 దరఖాస్తు ఫీజుల చెల్లింపు:   మార్చి 30 – ఏప్రిల్‌ 20 వరకు   మొదటి దశ ఆన్‌లైన్‌ పరీక్ష: జూన్‌ 3, 4, 2017
 రెండో దశ ఆన్‌లైన్‌ పరీక్ష: జూలై 2, 2017                      వెబ్‌సైట్‌: www.nationalinsuranceindia.com
  
 ► డీజీసీఏలో 24 పోస్టులు
 భారత పౌర విమానయాన శాఖలోని డీజీసీఏ (డైరెక్టరేట్‌ జనరల్‌ ఆఫ్‌ సివిల్‌ ఏవియేషన్‌) 24 పైలెట్‌ పోస్టులను కాంట్రాక్ట్‌ పద్ధతిలో భర్తీ చేసేందుకు ప్రకటన విడుదల చేసింది.
  
 మొత్తం పోస్టులు: 24
 పోస్టులు: ఏరోప్లేన్‌ విభాగంలో.. డిప్యూటీ చీఫ్‌ ఫ్లైట్‌ ఆపరేషన్స్‌ ఇన్‌స్పెక్టర్‌ –1, సీనియర్‌ ఫ్లైట్‌ ఆపరేషన్స్‌ ఇన్‌స్పెక్టర్స్‌–8, ఫ్లైట్‌ ఆపరేషన్స్‌ ఇన్‌స్పెక్టర్స్‌–14, హెలీకాఫ్టర్‌ విభాగంలో.. ఫ్లైట్‌ ఆపరేషన్స్‌ ఇన్‌స్పెక్టర్‌ –1
  
 వయోపరిమితి: డిప్యూటీ చీఫ్‌ ఫ్లైట్‌ ఆపరేషన్స్‌ ఇన్‌స్పెక్టర్‌ – 55 ఏళ్లు, సీనియర్‌ ఫ్లైట్‌ ఆపరేషన్స్‌ ఇన్‌స్పెక్టర్‌– 50 ఏళ్లు, ఫ్లైట్‌ ఆపరేషన్స్‌ ఇన్‌స్పెక్టర్‌ (ఏరోప్లేన్‌/హెలీకాఫ్టర్‌)–40 ఏళ్లు మించరాదు. రిజర్వేషన్‌ కేటగిరీ అభ్యర్థులకు నిబంధనల మేర వయోపరిమితిలో సడలింపు ఉంటుంది.
  
 అర్హతలు: డీజీసీఏ జారీ చేసిన ఎయిర్‌లైన్‌ ట్రాన్స్‌పోర్ట్‌ పైలెట్‌ లైసెన్స్, నిబంధనల మేర ఉద్యోగానుభవం.
 వేతనం: ఆయా విభాగాల పోస్టులను అనుసరించి రూ.1,74,250 – 5,99,330
 దరఖాస్తు విధానం: అభ్యర్థులు www.dgca.nic.in  వెబ్‌సైట్‌ ద్వారా అప్లికేషన్‌ డౌన్‌లోడ్‌ చేసుకొని పూర్తి వివరాలు నింపి ఓ కవర్‌లో ఉంచి రిక్రూట్‌మెంట్‌ సెల్, బి–బ్లాక్, రూమ్‌ నెం. బి–12, ఆపోజిట్‌ సఫ్దర్‌జంగ్‌ ఎయిర్‌పోర్ట్, అరబిందోమార్గ్, న్యూఢిల్లీ– 110003 చిరునామాకు గడువులోగా చేరేలా పంపాలి.
 దరఖాస్తులకు చివరి తేది: ఏప్రిల్‌ 11, 2017. వెబ్‌సైట్‌: www.dgca.nic.in 
  
 
 ► రైట్స్‌ లిమిటెడ్‌లో 16  పోస్టులు
 మినీ రత్న పబ్లిక్‌ సెక్టార్‌ ఎంటర్‌ప్రైజెస్‌లోని ఆర్‌ఐటీఈఎస్‌ (రైట్స్‌) కాంట్రాక్ట్‌ పద్ధతిలో 16 ఇంజనీరింగ్‌ ప్రొఫెషనల్స్‌ పోస్టుల భర్తీకి ప్రకటన విడుదల చేసింది. 
  
 పోస్టు పేరు: ఇంజనీరింగ్‌ ప్రొఫెషనల్స్‌ 
 మొత్తం పోస్టులు: 16 
 విభాగాల వారీ ఖాళీలు: ఇంజనీర్‌ (సివిల్‌)–4, టెక్నికల్‌ అసిస్టెంట్‌ (సివిల్‌) –3, క్యాడ్‌ ఆపరేటర్‌ (సివిల్‌)–9.
 వయోపరిమితి: మార్చి 1, 2017 నాటికి 32 ఏళ్లు.
 అర్హతలు: డిగ్రీ/డిప్లొమా (సివిల్‌ ఇంజనీరింగ్‌), ఎంటెక్‌ (సాయిల్‌ మెకానిక్స్‌). జనరల్‌ అభ్యర్థులు ఫస్ట్‌క్లాస్‌లో పాసై ఉండాలి. రిజర్వేషన్‌ కేటగిరీ అభ్యర్థులకు మార్కుల శాతంలో సడలింపు ఉంటుంది. దీంతోపాటు ఆయా పోస్టులను బట్టి నిబంధనల మేరకు ఉద్యోగానుభవం తప్పనిసరి. 
  
 వేతనం: ఇంజనీర్‌ (సివిల్‌) రూ.16,974, టెక్నికల్‌ అసిస్టెంట్‌ (సివిల్‌) రూ.11,670, క్యాడ్‌ ఆపరేటర్‌ రూ.10,344
 దరఖాస్తు ఫీజు: లేదు
 దరఖాస్తు విధానం: ఆన్‌లైన్‌ ద్వారా టజ్టీ్ఛటl్టఛీ.ఛిౌఝలో అప్లికేషన్‌ను పూర్తిచేసి ప్రింట్‌అవుట్‌ తీసుకోవాలి. దానికి అభ్యర్థుల విద్యార్హతలు, తదితర ధ్రువపత్రాల నకళ్లను అటెస్టేషన్‌ చేయించి జత చేయాలి. వీటిని అసిస్టెంట్‌ మేనేజర్‌ (పీ) /ఆర్‌ఈసీటీటీ, రైట్స్‌ లిమిటెడ్, రైట్స్‌ భవన్, ప్లాట్‌ నెం.1, సెక్షన్‌ –29, గుర్గావ్‌ –122001, హరియాణా చిరునామాకు పోస్టు ద్వారా పంపాలి. 
  
 ఎంపిక విధానం: దరఖాస్తుల పరిశీలన అనంతరం ఎంపికైన అభ్యర్థులకు రాతపరీక్ష, ఇంటర్వ్యూ ఉంటుంది. 
 ఆన్‌లైన్‌ దరఖాస్తుకు చివరి తేది:  ఏప్రిల్‌ 9, 2017. పోస్టు ద్వారా హార్డ్‌ కాపీలు పంపడానికి: ఏప్రిల్‌ 20, 2017.
 వెబ్‌సైట్‌: ritesltd.com


 విశ్వాస తీర్మానం: రాజ్యాంగంలో, పార్లమెంటరీ నియమ నిబంధనల్లో ఎక్కడా దీని గురించి ప్రస్తావించలేదు. కొన్ని కారణాల వల్ల అధికార పార్టీ మెజారిటీ కోల్పోతే.. మెజారిటీని నిరూపించుకో వాల్సిందిగా ప్రధానమంత్రిని రాష్ట్రపతి కోరతారు. అప్పుడు మంత్రిమండలిపై విశ్వాసం ప్రకటించాల్సిందిగా ప్రధాని సభను కోరతారు. మొత్తం సభ్యుల్లో సగం కంటే ఎక్కువ మంది విశ్వాసం ప్రకటిస్తే ప్రభుత్వం నిలబడుతుంది.
 
 మొదటిసారి లోక్‌సభలో విశ్వాస తీర్మానాన్ని ఎదుర్కొన్న ప్రధాని చౌదరి చరణ్‌సింగ్‌. అయితే తీర్మానం ఓటింగ్‌కి రాకముందే ఆయన రాజీనామా చేశారు. 16వ లోక్‌సభ వరకు విశ్వాస తీర్మానాలను 12 సార్లు ప్రవేశపెట్టారు. అందులో మూడు మాత్రమే నెగ్గాయి. విశ్వాస తీర్మానం ద్వారా అధికారం కోల్పోయిన మొదటి ప్రధాని వి.పి.సింగ్‌ (1990) కాగా, రెండో ప్రధాని దేవెగౌడ (1997), మూడో ప్రధాని అటల్‌ బిహారీ వాజ్‌పేయి.
 
 అభిశంసన తీర్మానం: ఈ తీర్మానాన్ని ఉభయ సభల్లో ఎందులోనైనా ప్రవేశపెట్టవచ్చు. దీన్ని కేవలం ఒక మంత్రి లేదా మొత్తం మంత్రిమండలిపై ప్రవేశపెట్టవచ్చు. నిర్దిష్ట అంశంపై ప్రభుత్వాన్ని విమర్శించేందుకు దీన్ని ఉపయోగిస్తారు. మంత్రులపై తీవ్ర అభియోగాలు వచ్చినçప్పుడు, బాధ్యతల పట్ల ఉదాసీనంగా వ్యవహరించినప్పుడు వారిని హెచ్చరించేందుకు ఈ తీర్మానాన్ని ఉపయోగిస్తారు. దీనికి సంబంధించి ప్రత్యేక నియమావళి లేదు.  
 
 పాయింట్‌ ఆఫ్‌ ఆర్డర్‌: ఇది ఒక అసాధారణ పద్ధతి. స్పీకర్‌ దీన్ని అనుమతించిన పక్షంలో అప్పటి వరకు జరుగుతున్న సభా కార్యక్రమాలన్నింటినీ పక్కనపెట్టి సంబంధిత అంశాన్ని చర్చిస్తారు.
 
 ఇంకా పేర్కొన ని తీర్మానం:  సభాధ్యక్షుడి అనుమతి పొందిన తీర్మాన ప్రవేశానికి ఒక నిర్దిష్ట సమయం కేటాయించకుంటే.. దాన్ని ‘ఇంకా పేర్కొనని తీర్మానం’ అంటారు.
 
 రూల్‌ 377 కింద ప్రస్తావన (లేదా) ప్రత్యేక ప్రస్తావన: ఏవైనా అంశాలను మిగిలిన ప్రక్రియల ద్వారా సభలో ప్రస్తావించేందుకు వీలు కానప్పుడు వాటిని రూల్‌ 377 కింద సభ దృష్టికి తీసుకురావచ్చు. రాజ్యసభలో ఈ విధానాన్ని స్పెషల్‌ మెన్షన్‌ అంటారు. దీని కోసం సభ సెక్రటరీ జనరల్‌ను లిఖితపూర్వకంగా అభ్యర్థించాలి.
 
 లేమ్‌ డక్‌ సెషన్‌: లోక్‌సభకు ఎన్నికలు జరిగిన తర్వాత, రద్దయిన లోక్‌సభలో సభ్యులుగా ఉండి.. ప్రస్తుత లోక్‌సభకు ఎన్నికకాని సభ్యులు, కొత్తగా ఎన్నికైన సభ్యులతో కలిపి చిట్టచివర ఒక సమావేశం ఏర్పాటు చేస్తారు. దీన్నే లేమ్‌ డక్‌ సెషన్‌ అంటారు. ఇది భారతదేశంలో అమల్లో లేదు.
 
 ఫిలిబస్టరింగ్‌: శాసనసభ కార్యక్రమాలు జరగకుండా, అలాగే ఒక బిల్లు ఆమోదం పొందకుండా చేసేందుకు సభ్యులు ఉద్దేశపూర్వకంగా దీర్ఘకాలిక ఉపన్యాసం, ఇతరత్రా చర్యలకు దిగి నిర్ణీత గడువు ముగిసేలా చేస్తుంటారు. దీన్నే ఫిలిబస్టరింగ్‌ అంటారు.
 
 గెర్రిమాండరిం : ఒక అభ్యర్థి తన విజయావకాశాలను మెరుగుపర్చుకునేలా నియోజకవర్గ సరిహద్దులను మార్చే పద్ధతిని గెర్రిమాండరింగ్‌ అంటారు.
 
 గ్యాలప్‌ పోల్ ‌: అమెరికాకు చెందిన హెన్రీ గ్యాలప్‌ అనే ఎన్నికల విశ్లేషకుడు ఈ పద్ధతిని ప్రవేశపెట్టారు. అందువల్ల దీన్ని గ్యాలప్‌పోల్‌ అంటారు. ఇది ఎన్నికలకుæ ముందు నిర్వహించే సర్వే లాంటిది. ఎన్నికల్లో ప్రజలను ప్రభావితం చేసే అంశాలను, రాబోయే ఎన్నికల ఫలితాలను గ్యాలప్‌పోల్‌ ద్వారా అంచనా వేయొచ్చు.
 
 ఎగ్జిట్‌పోల్‌:  ఎన్నికల సమయంలో ఓటు వేసినవారి అభిప్రాయాన్ని తెలుసుకునే పద్ధతిని ఎగ్జిట్‌పోల్‌ అంటారు. తద్వారా ఎన్నికల ఫలితాలను అంచనా వేయొచ్చు.
 
 ఫ్లోర్‌ క్రాసింగ్‌: ప్రతిపక్ష పార్టీలకు చెందిన సభ్యులు అధికార పక్షంలోకి మారడాన్ని ఫ్లోర్‌ క్రాసింగ్‌ అంటారు.
 
 కార్పెట్‌ క్రాసింగ్‌: అధికార పక్షానికి చెందిన సభ్యులు ప్రతిపక్ష పార్టీలోకి మారడాన్ని కార్పెట్‌ క్రాసింగ్‌ అంటారు.
 
 ప్రతిపాదనలు: సభ దృష్టికి ఒక విషయాన్ని తీసుకొచ్చేందుకు ఎంచుకునే ప్రక్రియనే ప్రతిపాదన అంటారు. సభ అభిప్రాయం కోరడం దీని ముఖ్య ఉద్దేశం.భారతదేశంలో మూడు రకాల ప్రతిపాదనలున్నాయి.  
 
 నిర్దిష్ట ప్రతిపాదనలు:  ఇదొక నిర్దిష్ట, స్వచ్ఛంద ప్రతిపాదన. సభ నిర్ణయం తీసుకోవడానికి అనుకూలంగా దీన్ని ప్రతిపాదిస్తారు. ఇందులో మరొక ప్రతిపాదన ఉండదు.
 
 ఉదా:  వాయిదా, అవిశ్వాస తీర్మానాలు.
 
 ప్రత్యామ్నాయ ప్రతిపాదన: మార్పు చెందిన విధానాలు, పరిస్థితులకు సంబంధించి అసలు ప్రతిపాదనకు ప్రత్యామ్నాయంగా చేసే ప్రతిపాదన. ఇది ఆమోదం పొందితే దీన్ని అసలు ప్రతిపాదనగానే పరిగణిస్తారు.
 
 సహాయ ప్రతిపాదన: ఇంతకు ముందు ప్రవేశపెట్టిన ప్రతిపాదన స్థితిగతులను విచారించేందుకు దీన్ని ఉపయోగిస్తారు. అసలు ప్రతిపాదనతోపాటు సహాయ ప్రతిపాదనపై కూడా చర్చ జరుగుతుంది. కానీ, ఓటింగ్‌ మాత్రం సహాయక ప్రతిపాదనపైనే ఉంటుంది. దీన్ని మూడు ఉప ప్రతిపాదనలుగా విభజించవచ్చు.
 
 ఆనుషంగిక ప్రతిపాదన: వివిధ రకాల సభా వ్యవహారాలను కొనసాగించేందుకు దీన్ని ఉపయోగిస్తారు.
 
 ఉదా: బిల్లులను నిర్దేశిత కమిటీ లేదా సంయుక్త కమిటీ పరిశీలనకు పంపడం.
 అధిక్రమణ ప్రతిపాదన: ఏదైనా ఒక విషయాన్ని అక్కడితో వదిలివేయడానికి దీన్ని ఉపయోగిస్తారు.  సంబంధిత అంశంపై చర్చ జరుగుతున్నప్పుడు దీన్ని ప్రతిపాదిస్తారు.
 
 స్పాయిల్‌ సిస్టం: ప్రభుత్వం మారినప్పుడు ప్రభుత్వ ఉద్యోగులను కూడా మార్చుకునే పద్ధతి. ఇది అమెరికాలో పాక్షికంగా అమల్లో ఉంది. అమెరికా నూతన అధ్యక్షుడు తన అధికార నివాసమైన వైట్‌హౌస్‌లో పని చేసే ఉద్యోగులను తన విచక్షణ మేరకు నియమించుకోవచ్చు. సాధారణంగా గత ప్రభుత్వంలో ఉన్న ఉద్యోగులను తొలగిస్తారు.
 
 తీర్మానాలు: సభ దృష్టిని ్రçపజాసంబంధ వ్యవహారాలవైపు మళ్లించేందుకు ఉన్న అనేక విధానాల్లో ఇదొకటి. నిజానికి ఇది ఒక నిర్ధారిత ప్రతిపాదన. కానీ, తీర్మానం ఒక అభిప్రాయం లేదా సూచన రూపంలో ఉంటుంది. వీటిని వ్యక్తిగత, ప్రభుత్వ, రాజ్యాంగ తీర్మానాలుగా వర్గీకరించవచ్చు.
 
 హంగ్‌ పార్లమెంట్‌: లోక్‌సభ సాధారణ ఎన్నికల్లో ఏ రాజకీయ పార్టీకీ సంపూర్ణ మెజారిటీ రాని పరిస్థితిని హంగ్‌ పార్లమెంట్‌ అంటారు. ఇప్పటి వరకు 7 హంగ్‌ పార్లమెంట్‌లు ఏర్పడ్డాయి. (1989, 1991, 1996, 1998, 1999, 2004, 2009)
 
 ఆపద్ధర్మ ప్రభుత్వం: అధికారంలో ఉన్న ప్రభుత్వం వైదొలిగినప్పుడు.. ప్రత్యామ్నాయ ప్రభుత్వం ఏర్పడే వరకు పాలనా బాధ్యతలు నిర్వహించేందుకు వీలుగా ఆ ప్రభుత్వమే అధికారంలో కొనసాగాల్సిందిగా రాష్ట్రపతి లేదా గవర్నర్‌ కోరతారు. దీనికి సంబంధించి రాజ్యాంగంలో ఎలాంటి ఏర్పాటు లేదు. అయితే ఈ సమయంలో ప్రభుత్వం ఎలాంటి విధానపరమైన నిర్ణయాలు తీసుకోకూడదు.
 
 ఉత్తమ పార్లమెంటేరియన్‌ అవార్డు:  పార్లమెంట్‌లో వివిధ అంశాలపై చక్కగా మాట్లాడినవారికి, ప్రజా ప్రాతినిధ్య చట్టం ప్రకారం నియోజకవర్గ ప్రజలకు ఉత్తమ సేవలు అందించిన వారికి, గొప్ప వ్యక్తిత్వాన్ని ప్రదర్శించిన సభ్యులకు ఉత్తమ పార్లమెంటేరియన్‌ అవార్డు అందిస్తారు.
 
 1993 నుంచి ఏటా ఒక పార్లమెంట్‌ సభ్యుడికి ఈ పురస్కారాన్ని అందిస్తున్నారు. దీన్ని ఇండియన్‌ పార్లమెంటరీ గ్రూప్‌ ఏర్పాటు చేసింది. ఈ పురస్కారాల కమిటీకి చైర్మన్‌గా స్పీకర్‌ వ్యవహరిస్తారు.
 
 మొట్టమొదటి ఉత్తమ పార్లమెంటేరియన్‌ అవార్డును 1993లో ఇంద్రజిత్‌ గుప్తాకు ఇచ్చారు.
 
 యూత్‌ పార్లమెంట్‌:  ప్రజాస్వామ్య పద్ధతులు, పార్లమెంట్‌ విధానాలను కొత్త తరాలకు తెలియజేసేం దుకు ఈ కార్యక్రమాన్ని నాలుగో అఖిల భారత విప్‌ సమావేశ సూచన మేరకు ప్రారంభించారు.
 
 సంకీర్ణ ప్రభుత్వం: రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ రాజకీయ పార్టీలు కలిసి కేంద్ర లేదా రాష్ట్ర స్థాయిలో ఏర్పాటు చేసే ప్రభుత్వాన్ని సంకీర్ణ ప్రభుత్వం అంటారు. భారతదేశంలో మొదటిసారి కేరళలో 1967లో సంకీర్ణ ప్రభుత్వం ఏర్పాటైంది.
 
 విప్‌: అంటే ఆదేశం లేదా అధిపతి అని అర్థం. దీని గురించి రాజ్యాంగం, పార్లమెంటరీ నియమ నిబంధనల్లో ఎక్కడా పేర్కొనలేదు. రాజకీయ పార్టీలు తమ శాసనసభ్యులను నియంత్రించేందుకు,  అలాగే సభలో పార్టీ సభా నాయకుడికి సహాయపడేందుకు వీరిని నియమిస్తాయి.
 
 పార్టీ విప్‌ జారీ చేసిన ఆదేశాలకు అనుగుణంగా సంబంధిత పార్టీకి చెందిన శాసన సభ్యులు ప్రవర్తించాలి. ముఖ్యంగా పార్టీ ఫిరాయింపు నిరోధక చట్టంలో దీని గురించి ప్రస్తావించారు.
 
 పార్టీ విప్‌నకు వ్యతిరేకంగా ఓటు వేసినవారు తమ శాసనసభ సభ్యత్వాన్ని కోల్పోయే ప్రమాదం ఉంటుంది.
 
  బి. కృష్ణారెడ్డి,
  డైరెక్టర్, క్లాస్‌–వన్‌ స్టడీ సర్కిల్‌


 పార్లమెంటు సమావేశమైనప్పుడు సభలో వివిధ చర్చలు, తీర్మానాలు, ఓటింగ్‌ వంటి ప్రక్రియలు ఉంటాయి. పార్లమెంటులో ఉపయోగించే పదాలకు ప్రత్యేక అర్థాలు ఉంటాయి.
 
 పార్లమెంటరీ ప్రక్రియలో అధిక భాగాన్ని బ్రిటిష్‌ రాజ్యాంగం నుంచి∙గ్రహించారు.
 
 సమావేశ కాలం (Session):    
 పార్లమెంటు కార్యక్రమాలు ప్రారంభమైన తొలి రోజు నుంచి చివరి రోజు వరకు మధ్య ఉన్న కాలాన్ని సమావేశకాలం అంటారు. ఈ మధ్య కాలంలో సభ ప్రతిరోజూ సమావేశమవుతుంది. సభా వ్యవహారాలు కొనసాగుతూ, సమయం ప్రకారం వాయిదా పడుతూ, మళ్లీ కొనసాగుతుంటాయి.
 
 కోరమ్‌ (నిర్దిష్ట పూర్వక సంఖ్య):    
 పార్లమెంటు సమావేశమయ్యేందుకు ఉండాల్సిన సభ్యుల కనిష్ట హాజరు(సంఖ్య)ను  కోరమ్‌ అంటారు. ఇది సంబంధిత సభలోని మొత్తం సభ్యుల్లో (సభాధ్యక్షునితో కలిపి) 1/10వ వంతుకు సమానం. కోరమ్‌ కంటే తక్కువ సభ్యులు హాజరైతే సభాధ్యక్షుడు కార్యక్రమాలను కొంతసేపు వాయిదా వేయాలి. కోరమ్‌ ఉందా లేదా అని నిర్ణయించే అధికారం సభాధ్యక్షునికే ఉంటుంది. ప్రçస్తుతం లోక్‌సభలో కోరమ్‌ 55 మంది కాగా, రాజ్యసభలో 25 మంది సభ్యులు.
 
 అజెండా:    
 సభలో చర్చించాల్సిన కార్యక్రమాల పట్టికను అజెండా అంటారు. దీన్ని సభా వ్యవహారాల సలహా కమిటీ రూపొందిస్తుంది. సభా కార్యక్రమాలు దీని ప్రకారమే జరుగుతాయి.
 
 డిజల్యూషన్‌ (రద్దు)– ప్రభావం:
 లోక్‌సభ పదవీకాలం పూర్తయిన తర్వాత లేదా రాజకీయ అనిశ్చితి తలెత్తినప్పుడు ప్రకరణ 85 ప్రకారం సభను రాష్ట్రపతి రద్దు చేస్తారు. కొత్త లోక్‌సభ కోసం ఎన్నికలు జరుగుతాయి.
 
 లోక్‌సభ రద్దు – బిల్లులపై ప్రభావం:     
 లోక్‌సభ పరిశీలనలో ఉన్న బిల్లులు (లోక్‌సభ లోనే ప్రవేశపెట్టినవైనా లేదా రాజ్యసభ నుంచి లోక్‌సభ ఆమోదానికి వచ్చినవైనా) రద్దవుతాయి.
 
 లోక్‌సభ ఆమోదం పొంది రాజ్యసభ పరిశీలనలో ఉన్న బిల్లులు కూడా రద్దవుతాయి.  
 
 రాజ్యసభ పరిశీలనలో ఉన్న బిల్లులు లోక్‌సభ ఆమోదానికి రానట్లయితే అవి రద్దుకావు.
 
 ఉభయ సభల ఆమోదం పొంది రాష్ట్రపతి ఆమోదముద్రకు పంపిన బిల్లులు రద్దుకావు.
 
 ఉభయ సభల ఆమోదం పొంది రాష్ట్రపతి అనుమతికి పంపిన బిల్లులను ఆయన తిరిగి పార్లమెంటు పునఃపరిశీలనకు పంపిన సమయంలో లోక్‌సభ రద్దయినా సంబంధిత బిల్లులు రద్దు కావు.
 
 ఒక బిల్లు విషయంలో ఉభయ సభల మధ్య ఏర్పడిన ప్రతిష్టంభనను తొలగించేందుకు రాష్ట్రపతి ఉభయ సభల సంయుక్త సమావేశానికి నోటిఫికేషన్‌ ఇచ్చి ఉంటే సంబంధిత బిల్లులు కూడా రద్దుకావు.
 
 వాయిదా
 సమావేశకాలం మధ్యలో సభా కార్యక్రమా లను తాత్కాలికంగా నిర్ణీత వ్యవధి వరకు నిలిపివేసి, ఆ తర్వాత కొనసాగించడాన్ని వాయిదా అంటారు. ఉదా: సభలో గందరగోళ పరిస్థితి ఏర్పడినప్పుడు, భోజన విరామం, సెలవులు తదితర సమయాల్లో సభాధ్యక్షుడు సభా కార్యక్రమాలను నిలిపేస్తారు.
 
 నిరవధిక వాయిదా:    
 కాలపరిమితి పేర్కొనకుండా సభా సమావేశా లను వాయిదా వేయడాన్ని నిరవ«ధిక వాయిదా అంటారు. సభలను నిరవధికంగా వాయిదా వేసే అధికారం సభాధ్యక్షుడికి ఉంటుంది.
 
 దీర్ఘకాలిక వాయిదా
 సభా సమావేశాలు పరిసమాప్తం కావడం/ ముగియడాన్ని దీర్ఘకాలిక వాయిదా అంటారు. దీన్ని రాష్ట్రపతి లేదా గవర్నర్‌ లాంఛన ప్రాయంగా ప్రకటిస్తారు. ఈ సందర్భంలో బిల్లులపై ఎలాంటి ప్రభావం ఉండదు. కానీ, నోటీసులు రద్దవుతాయి.
 
 ప్రశ్నోత్తరాల సమయం:
 పార్లమెంటు ఉభయ సభల్లో ప్రతిరోజూ మొదటి గంటను ప్రశ్నోత్తరాలకు కేటాయిస్తారు. సభాధ్యక్షులకు సభ్యులు నోటీసు ఇచ్చి, వివిధ అంశాలపై ప్రశ్నలు అడగొచ్చు. సంబంధిత మంత్రులు వాటికి సమాధానం చెబుతారు. ఈ ప్రశ్నలు మూడు రకాలు. అవి..
 
 నక్షత్ర గుర్తు గల ప్రశ్నలు:    
 ఈ ప్రశ్నలకు సమాధానాన్ని సంబంధిత మంత్రి మౌఖికంగా ఇస్తారు. అందువల్ల ఒకటి, రెండు అనుబంధ ప్రశ్నలు అడగడానికి అవకాశం ఉంటుంది.
 
 నక్షత్ర గుర్తు లేని ప్రశ్నలు:
 ఈ తరహా ప్రశ్నలకు సంబంధిత మంత్రి  లిఖిత పూర్వక సమాధానం ఇస్తారు. అందువల్ల అనుబంధ ప్రశ్నలకు అవకాశం ఉండదు.
 
 స్వల్ప వ్యవధి ప్రశ్నలు:
 అత్యవసర, ప్రజా ప్రాముఖ్యమున్న అంశాలపై మౌఖికంగా అడిగే ప్రశ్నలను స్వల్ప వ్యవధి ప్రశ్నలు అంటారు. సాధారణంగా ఈ ప్రశ్నల కు 10 రోజుల ముందు నోటీసు ఇవ్వాలి.
 
 జీరో అవర్‌:    
 ఈ పదాన్ని పార్లమెంటరీ నియమాలు, పద్ధతుల్లో పేర్కొనలేదు. ఇది పత్రికలు సృష్టించిన పదం. భారత పార్లమెంటరీ ప్రక్రియలో స్వతహాగా ఏర్పాటు చేసుకున్న పద్ధతి. ప్రశ్నోత్తరాల సమయం తర్వాత, ఇతర సభా కార్యక్రమాల ప్రారంభానికి ముందున్న కొద్ది కాలాన్ని జీరో అవర్‌ అంటారు. ఇది సభాధ్యక్షుడి విచక్షణ మేరకు అమలవుతుంది. దీనికి నిర్ణీత గడువు ఉండదు. ఈ సమయంలో ముందస్తు నోటీసు ఇవ్వకుండానే సభ్యులు ప్రశ్నలు అడగొచ్చు. కానీ, సమాధానానికి పట్టుపట్టకూడదు. ఈ పద్ధతిని 1962 నుంచి పాటిస్తున్నారు.
 
 అర్ధ గంట చర్చ:
 సభలో అంతకుముందు లేవనెత్తిన అంశం నుంచి ఉద్భవించే కొన్ని ప్రశ్నలపై జరిగే చిన్నపాటి చర్చను అర్ధ గంట చర్చ అంటారు. సాధారణంగా లోక్‌సభలో వారంలో మూడు రోజుల పాటు చివరి అర్ధ గంట చర్చ జరుగు తుంది. రాజ్యసభలో రోజూ సాయంత్రం మూడు నుంచి ఐదు గంటల మధ్య చర్చ జరుగుతుంది. బడ్జెట్‌ సమావేశాలు జరుగుతు న్నప్పుడు కూడా ఈ చర్చను చేపట్టవచ్చు. ఒక సభ్యుడు ఏదైనా ఒక సమస్యపై చర్చ లేవనెత్తాలనుకుంటే.. ఆ మేరకు సభ సెక్రటరీ జనరల్‌కు లిఖితపూర్వకంగా తెలియజేయాలి.
 
 స్వల్ప వ్యవధి చర్చ:
 ముఖ్య ప్రజా సంబంధ అంశాలపై సభ్యులు స్వల్ప వ్యవధి చర్చను లేవనెత్తవచ్చు. ఇందులో ఓటింగ్‌ ఉండదు. సభా కార్యక్రమాల చివరి సమయంలో స్పీకర్‌ దీన్ని అనుమతిస్తారు.
 
 సావధాన తీర్మానం:    
 ఇది కూడా స్వతహాగా ఏర్పాటు చేసుకున్న ప్రక్రియ. 1954 నుంచి అమలుచేస్తున్నారు. దీన్ని పార్లమెంటరీ నియమాల్లో పేర్కొన్నారు. సభాధ్యక్షుడి అనుమతితో అత్యంత ముఖ్యమైన, ప్రజా సంబంధ అంశంపై ప్రభుత్వం నుంచి అధికారపూర్వక సమాధానాన్ని రాబట్టేందుకు సభ్యలు ఈ తీర్మానాన్ని వినియోగిస్తారు. సంబంధిత మంత్రి ఆ నిర్దిష్ట అంశంపై ఒక ప్రకటన చేస్తారు. ఈ తీర్మానంలో చర్చ, ఓటింగ్, ప్రభుత్వంపై విమర్శ ఉండవు. ఒక సభ్యుడు ఒక సమావేశంలో రెండు కంటే ఎక్కువ నోటీసులు ఇవ్వకూడదు.
 
 వాయిదా తీర్మానం:    
 ఇది అత్యంత శక్తిమంత తీర్మానం. దీన్ని లోక్‌సభలోనే ప్రవేశపెట్టాలి. వాయిదా తీర్మానం కోరుతూ కనీసం 50 మంది సభ్యులు సంతకాలు చేసి స్పీకర్‌/సెక్రటరీ జనరల్‌కు లిఖితపూర్వకంగా ఆ రోజు ఉదయం 10 గంటలలోపు నోటీసు ఇవ్వాలి. దాన్ని స్పీకర్‌ అనుమతించవచ్చు లేదా తిరస్కరించవచ్చు. అత్యంత మఖ్య సమకాలీన ప్రజా సమస్యలవైపు సభ దృష్టిని మరల్చేందుకు దీన్ని ఉపయోగిస్తారు. వాయిదా తీర్మానంలో చర్చ, ఓటింగ్‌ ఉంటాయి. ఓటింగ్‌ నెగ్గితే ప్రభుత్వం అభిశంసనకు గురవుతుంది. కానీ, రాజీనామా చేయాల్సిన అవసరం లేదు. సాధారణంగా చర్చ ముగిసే వరకు సభను వాయిదా వేయరు.
 
 అవిశ్వాస తీర్మానం:
 దీన్ని అంతిమ తీర్మానం అని కూడా అంటారు. ప్రకరణ 75 ప్రకారం మంత్రులు సంయుక్తం గా లోక్‌సభకు బాధ్యత వహిస్తారు. అంటే లోక్‌సభలో మెజారిటీ సభ్యుల విశ్వాసం ఉన్నంత వరకే మంత్రిమండలి అధికారంలో కొనసాగు తుంది. అవిశ్వాస తీర్మానాన్ని లోక్‌సభలోనే ప్రవేశపెట్టాలి. దీని కోసం 50 మంది సభ్యులు సంతకాలు చేసిన నోటీసును స్పీకర్‌కు ఇవ్వాలి. అలాగే సభలో 50 మంది సభ్యులకు తగ్గకుండా ఆ తీర్మానానికి  మద్దతు ప్రకటించాలి. ఈ తీర్మానాన్ని అనుమతించిన తర్వాత.. పది రోజుల వ్యవధిలో స్పీకర్‌‡ నిర్ణయించిన తేదీలో అవిశ్వాస తీర్మానంపై చర్చ, ఓటింగ్‌ జరుగుతాయి.
 
  అప్పుడు సభకు హాజరై ఓటు వేసిన వారిలో మెజారిటీ సభ్యులు ఈ తీర్మానాన్ని ఆమోదిస్తే ప్రభుత్వం పడిపోతుంది. అవిశ్వాస తీర్మానం ప్రవేశ పెట్టేందుకు ప్రత్యేక కారణాన్ని∙సూచించాల్సిన అవసరం లేదు. ఈ తీర్మానం గురించి రాజ్యాంగంలో ప్రత్యక్షంగా పేర్కొనలేదు. ఎన్ని పర్యాయాలైనా అవిశ్వాస తీర్మానాన్ని ప్రవేశపెట్టవచ్చు. అయితే సాధారణంగా ఆరు నెలల్లో రెండు కంటే ఎక్కువ అవిశ్వాస తీర్మానాలను అనుమతిం చరు. ఇప్పటి వరకు లోక్‌సభలో 26 సార్లు అవిశ్వాస తీర్మానాన్ని ప్రవేశపెట్టారు.
 
 మొదటిసారి 1962లో నెహ్రూ ప్రభుత్వంపై ప్రవేశపెట్టారు. కానీ, చర్చకు రాలేదు. రెండోసారి 1963లో నెహ్రూ ప్రభుత్వంపై (జె.బి.కృపలానీ) ప్రవేశపెట్టారు. కానీ, అది వీగిపోయింది. అవిశ్వాస తీర్మానాన్ని అత్యధి కంగా ఇందిరాగాంధీ ప్రభుత్వంపై 15సార్లు ప్రవేశపెట్టారు. తర్వాత పీవీ నరసింహారావు ప్రభుత్వంపై 3 సార్లు, లాల్‌బహదూర్‌ శాస్త్రిపై మూడు పర్యాయాలు ప్రవేశపెట్టారు.


 రాజ్యసభ డిప్యూటీ చైర్మన్‌
 ప్రకరణ 89 ప్రకారం రాజ్యసభ డిప్యూటీ చైర్మన్‌ పదవిని ఏర్పరచారు. ఈయన పదవీకాలం ఆరేళ్లు. డిప్యూటీ చైర్మన్‌గా ఎన్నిక కావాలంటే రాజ్యసభలో సభ్యుడై ఉండాలి. రాజ్యసభ సభ్యులే మెజార్టీ ప్రాతిపదికపై ప్రత్యక్షంగా డిప్యూటీ ౖచైర్మన్‌ను ఎన్నుకుంటారు. అలాగే రాజ్యసభ సభ్యులే ఒక తీర్మానం ద్వారా ఈయనను తొలగించవచ్చు. రాజ్యసభ డిప్యూటీ చైర్మన్‌ తన రాజీనామా పత్రాన్ని రాజ్యసభ చైర్మన్‌కు అందిస్తారు. రాజ్యసభ చైర్మన్‌ పదవి ఖాళీ అయినప్పుడు, అలాగే ఉప రాష్ట్రపతి.. రాష్ట్రపతిగా వ్యవహరిస్తున్నప్పుడు డిప్యూటీ చైర్మన్‌ రాజ్యసభకు అధ్యక్షత వహిస్తారు.
 
 పార్లమెంటు సచివాలయం:
 ప్రకరణ 98 ప్రకారం, పార్లమెంటులో లోక్‌సభ, రాజ్యసభలకు ప్రత్యేక సచివాలయ సిబ్బంది ఉంటారు.
 లోక్‌సభ కార్యదర్శిని లోక్‌సభ సెక్రటరీ జనరల్‌ అని, రాజ్యసభ కార్యదర్శిని రాజ్యసభ సెక్రటరీ జనరల్‌ అని అంటారు.
 
 సభా నాయకుడు
 సాధారణంగా ప్రధానమంత్రి లోక్‌సభ సభానాయకుడిగా వ్యవహరిస్తారు. అయితే, ప్రధానమంత్రికి లోక్‌సభలో సభ్యత్వం లేనప్పుడు, లోక్‌సభలో సభ్యత్వం కలిగిన మంత్రిని సభా నాయకుడిగా నియమిస్తారు. అలాగే రాజ్యసభలో కూడా ఆ సభలో సభ్యత్వం ఉన్న మంత్రి ఒకరు సభా నాయకుడిగా వ్యవహరిస్తారు.
 
 పార్లమెంటు – ప్రతిపక్ష నాయకుడు
 ప్రతిపక్ష నాయకుడి ప్రస్తావన రాజ్యాంగంలో లేదు. అయితే లోక్‌సభ మొదటి స్పీకర్‌ జి.వి. మౌలాంకర్‌ రూపొందించిన నియమావళి ప్రకారం లోక్‌సభలో కనీసం 1/10వ వంతు సభ్యులు కలిగిన, అతిపెద్ద ప్రతిపక్ష పార్టీకి చెందిన నాయకుడు అధికారికంగా ప్రతిపక్ష నాయకుడి హోదా పొందుతారు. రాజ్యసభలోనూ ఇదే విధానం వర్తిస్తుంది. ప్రతిపక్ష నాయకుడికి కేబినెట్‌ హోదా ఉంటుంది.
 
 గమనిక: 1977లో ప్రతిపక్ష నాయకుల జీతభత్యాల చట్టం ప్రకారం లోక్‌సభ లేదా రాజ్యసభ ప్రతిపక్ష నాయకులు అనే హోదాకు మొదటిసారిగా చట్టబద్ధత కల్పించారు.ప్రత్యేక సమాచారం: ఈ చట్టం ప్రకారం గుర్తింపు పొందిన మొదటి ప్రతిపక్ష నేత ఇండియన్‌ నేషనల్‌ కాంగ్రెస్‌కు చెందిన వై.బి. చవాన్‌ (6వ లోక్‌సభ). రాజ్యసభలో గుర్తింపు పొందిన మొదటి ప్రతిపక్ష నాయకుడు కమలాపతి త్రిపాఠీ.మొదటి లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు లేరు. అలాగే రెండో, మూడో, ఐదో, ఏడో లోక్‌సభలు కూడా ప్రతిపక్ష నాయకుడు లేకుండానే ముగిశాయి. కారణం నిర్ణీత సంఖ్యలో సభ్యులు లేకపోవడమే.
 
 శాసన నిర్మాణ ప్రక్రియ– బిల్లులు– రకాలు
 బిల్లు అంటే చట్టం చేయడానికి ఉద్దేశించిన ప్రతిపాదన లేదా ముసాయిదా. చట్టం మొదటి దశే బిల్లు. శాసన నిర్మాణ ప్రక్రియను బ్రిటిష్‌ రాజ్యాంగం నుంచి గ్రహించాం. ఒక బిల్లు చట్టంగా మారాలంటే ఉభయ సభల్లో అనేక దశలు ఎదుర్కోవాలి.
 
 ప్రవేశపెట్టే వారి ఆధారంగా బిల్లులను రెండు రకాలుగా వర్గీకరిస్తారు. అవి..
 
 1. ప్రభుత్వ బిల్లు 2. ప్రైవేటు మెంబర్‌ బిల్లు
 ఒక బిల్లును మంత్రి ప్రవేశపెడితే దాన్ని ప్రభుత్వ బిల్లు అంటారు. ప్రతిపక్ష సభ్యులతో సహా మంత్రి కాని ఏ సభ్యుడైనా బిల్లును ప్రతిపాదిస్తే దాన్ని ప్రైవేటు మెంబర్‌ బిల్లు అంటారు.
 ప్రత్యేక సమాచారం: పదహారో లోక్‌సభ వరకు (2015) పార్లమెంటులో 14 ప్రైవేట్‌ మెంబర్‌ బిల్లులు ఆమోదం పొందాయి. 1956లో ఆరు ప్రైవేటు బిల్లులను ఆమోదించారు. 15వ లోక్‌సభలో 264 ప్రైవేటు మెంబర్‌ బిల్లులను ప్రవేశపెట్టారు. కానీ ఏ ఒక్కటీ ఆమోదం పొందలేదు.
 
 బిల్లులోని అంశాలు, ప్రక్రియల ఆధారంగా బిల్లును కింది రకాలుగా వర్గీకరిస్తారు రాజ్యాంగంలో ప్రకరణ 107 నుంచి 122 వరకు శాసన నిర్మాణంలో అనుసరించాల్సిన ప్రక్రియను పొందుపర్చారు. బిల్లులను కింది విధంగా వర్గీకరించవచ్చు.
 
 1.సాధారణ బిల్లు (ప్రకరణ 107)
 2.ఆర్థిక బిల్లు (ప్రకరణ 117)
 3.ద్రవ్య బిల్లు (ప్రకరణ 110)
 4.రాజ్యాంగ సవరణ బిల్లు (ప్రకరణ 368)
 సాధారణ బిల్లులు – ప్రక్రియ
 
 సాధారణ బిల్లుకు ప్రత్యేక నిర్వచనం లేదు. ప్రకరణ 107 ప్రకారం – ఆర్థిక బిల్లు, ద్రవ్య బిల్లు కానిది సాధారణ బిల్లు. సాధారణ బిల్లును ఉభయ సభల్లో దేనిలోనైనా ప్రవేశపెట్టవచ్చు. ఈ బిల్లును ప్రవేశపెట్టదలచుకున్న సభ్యుడు ఒక నెల ముందుగా నోటీసుతో తన సంకల్పాన్ని లిఖితపూర్వకంగా ఆయా సభాధ్యక్షులకు తెలపాలి. సభ్యుడి విజ్ఞాపన అందగానే సభాపతి ఒక తేదీ నిర్ణయిస్తారు. ఏ సభ్యుడైనా బిల్లు ప్రవేశాన్ని వ్యతిరేకిస్తే అతడి అభిప్రాయాలను వినిపించేందుకు అనుమతిస్తారు. సాధారణ బిల్లులో కింది దశలుంటాయి.
 
 1. ప్రవేశ దశ (మొదటి పఠనం)
 2. రెండో పఠనం (పరిశీలన దశ)
 3. మూడో పఠనంలేదా ఆమోద పరిశీలన దశ
 4. రెండో సభలోకి బిల్లు పంపడం
 5. రాష్ట్రపతి ఆమోదం
 
 ప్రవేశ దశ (మొదటి పఠనం) ఒక బిల్లును సభలో ప్రవేశపెడుతున్న సభ్యుడు, ఆ బిల్లు పేరును, ఆవశ్యకతను ప్రాధాన్యతను వివరిస్తాడు. ఈ దశలో ఎలాంటి చర్చ జరగదు.రెండో పఠనం: బిల్లు మొదటి దశ పూర్తయ్యాక ముద్రించిన బిల్లుల ప్రతులను సభ్యులకు అందిస్తారు. ఈ దశలో బిల్లుపై విస్తృత చర్చ జరుగుతుంది. ఈ దశలో కింది ప్రత్యామ్నాయాల్లో ఏదో ఒక దాన్ని ఎంచుకోవాల్సి ఉంటుంది.
 
 బిల్లును చర్చించి, వెంటనే ఆమోదించాలని అడగవచ్చు. బిల్లును సెలక్ట్‌ కమిటీకి లేదా రెండో సభ అంగీకారంతో సంయుక్త సెలక్ట్‌ కమిటీకి నివేదించవచ్చు.బిల్లుపై ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ జరపాలని అడగవచ్చు. అంటే బిల్లుకు విస్తృత ప్రచారాన్ని కల్పించాలని కోరడం.కమిటీ దశ–వివరణ: అత్యంత ప్రాముఖ్యమైన లేదా వివాదాస్పద, రాజ్యాంగ పరమైన వ్యాఖ్య అవసరమున్న బిల్లులను సెలక్ట్‌ కమిటీ అభిప్రాయానికి పంపుతారు. సెలక్ట్‌ కమిటీ సభ్యులను ఆయా సభాధ్యక్షులు నియమిస్తారు.
 
 సాధారణంగా వీరి సంఖ్య 20 నుంచి 30 వరకు ఉంటుంది. ఉభయ సభల సభ్యులతో కలిపి ఏర్పాటు చేస్తే జాయింట్‌ సెలక్ట్‌ కమిటీ అంటారు. ఈ కమిటీ సూచించిన సవరణ, ప్రతిపాదనలను సభ ఆమోదించవచ్చు లేదా తిరస్కరించవచ్చు.మూడో పఠనం లేదా ఆమోద పరిశీలన దశ: ఇది కేవలం ఆమోద దశ మాత్రమే. ఇందులో బిల్లుపై పరిమిత చర్చకు సభ్యులకు అనుమతి లభిస్తుంది. బిల్లును అంగీకరించడం/నిరాకరించడానికి మాత్రమే చర్చ పరిమితం అవుతుంది. హాజరైన వారిలో మెజారిటీ సభ్యులు అంగీకరిస్తే ఆ బిల్లును సభ ఆమోదించినట్లు సభాపతి ప్రకటిస్తారు. దీంతో ప్రవేశపెట్టిన సభలో బిల్లు ప్రక్రియ పూర్తవుతుంది.రెండో సభలోకి బిల్లు వెళ్లడం: బిల్లు శాసనంగా మారాలంటే ఉభయ సభలు ఆమోదం తెలపాలి. ప్రవేశపెట్టిన సభలో బిల్లు ఆమోదం పొందిన తర్వాత రెండో సభ ఆమోదానికి పంపుతారు. ఇందులోనూ మూడు దశలుంటాయి.
 
 బిల్లును రెండో సభ పూర్తిగా తిరస్కరించవచ్చు.
 బిల్లులో కొన్ని సవరణలు ప్రతిపాదించి, ప్రవేశపెట్టిన సభ పునఃపరిశీలనకు పంపవచ్చు. ఒకవేళ రెండో సభ చేసిన సవరణను మొదటి సభ అంగీకరిస్తే ఆ బిల్లు ఉభయ సభల ఆమోదం పొందినట్లు అవుతుంది. రెండో సభ సవరణను మొదటి సభ వ్యతిరేకిస్తే ఆ బిల్లు విషయంలో ప్రతిష్టంభన ఏర్పడుతుంది.


 ఆర్థిక సాధికారత: సమాజంలో మహిళలు ఆత్మగౌరవంతో, స్వశక్తితో తమ ఆర్థిక అవసరాలను తామే తీర్చుకోగలిగే నిరంతర జీవనాధార అవకాశాలు కలిగి ఉండాలి. అప్పుడే వారు ఆర్థికంగా పురుషులపై ఆధారపడే అవసరం తగ్గుతుంది. మానవ వనరుల సంపూర్ణ వినియోగంలో వీరి పాత్ర కూడా కీలకమవుతుంది. లైంగిక వివక్షతో వృత్తులను నిరాకరించకూడదు.
 
 విద్యా సాధికారత: విద్య ద్వారా విజ్ఞానం, విజ్ఞానం ద్వారా నైపుణ్యం, నైపుణ్యం ద్వారా ఆత్మవిశ్వాసం పెరుగుతాయి. అందువల్ల స్త్రీలకు సమాన విద్యావకాశాలు ఉండాలి. చైతన్యవంతమైన మహిళ సమాజ, కుటుంబ స్థితిగతులనూ మార్చగలదు. ఇది సమాజాభివృద్ధికి అనివార్యం.
 
 రాజకీయ సాధికారత: పరిపాలనలో, రాజకీయ అధికారంలో స్త్రీలకు సమాన అవకాశాలు ఉండాలి. తద్వారా రాజకీయ నిర్ణయీకరణ అంశాల్లో వారి పాత్రకు గుర్తింపు లభిస్తుంది. తద్వారా వారు తమ సమస్యలను ప్రస్ఫుటంగా వ్యక్తీకరించడానికి అవకాశం కలుగుతుంది. రాజకీయ సాధికారత లభిస్తే ఇతర సాధికారతలపైనా గణనీయ ప్రభావం ఉంటుంది.
 
 చట్టపర సాధికారత: సమాజంలో ప్రభావవంతమైన, చట్టపరమైన నిర్మితి ఉండాలి. చట్టపరంగా ఎలాంటి వివక్షలూ ఉండకూడదు. చట్టంలో పేర్కొన్నదానికి వాస్తవంగా జరుగుతున్నదానికి మధ్య తేడా ఉండరాదు.
 సాధికారత సాధన – రాజ్యాంగ, చట్టపర అంశాలు
 ప్రకరణ 14 ప్రకారం.. చట్టం ముందు అందరూ సమానులే.
 ప్రకరణ 15 ప్రకారం.. స్త్రీ, పురుష వివక్ష చూపరాదు.
 ప్రకరణ 15(3) ప్రకారం.. మహిళలకు ప్రత్యేక మినహాయింపులు ఇవ్వాలి.
 ప్రకరణ 16 ప్రకారం.. ప్రభుత్వ ఉద్యోగాల్లో లింగ వివక్ష చూపరాదు.
 ప్రకరణ 23 ప్రకారం.. స్త్రీలను అసభ్య, అశ్లీల, అవినీతి కార్యకలాపాలకు వినియోగించకూడదు.
 lప్రకరణ 39(ఎ) ప్రకారం.. మహిళలకు పురుషులతో సమాన అవకాశాలు కల్పించాలి.
 ప్రకరణ 39(డి) ప్రకారం.. స్త్రీ, పురుషులకు సమాన పనికి సమాన వేతనం ఇవ్వాలి.
 lప్రకరణ 42 ప్రకారం.. మహిళలకు ప్రసూతి సౌకర్యాలు కల్పించాలి.
 ప్రకరణ 47 ప్రకారం.. జీవన ప్రమాణాలు పెంచాలి. పౌష్టికాహారం అందించాలి. ప్రజారోగ్యాన్ని మెరుగుపరచాలి
 
 ప్రకరణ 51–ఎ(ఇ) ప్రకారం.. మహిళల ఆత్మగౌరవాన్ని కించపరిచే పద్ధతులను విడనాడాలి.
 
 ప్రకరణ 243(డి) ప్రకారం.. పంచాయతీ సంస్థల్లో మహిళలకు 1/3 వంతు స్థానాలను రిజర్వు చేయాలి.
 
 lప్రకరణ 243(టి) ప్రకారం.. మునిసిపాలిటీల్లో మహిళలకు 1/3 వంతు స్థానాలను రిజర్వు చేయాలి.
 
 మహిళా హక్కులు, చట్ట రక్షణలు
 మహిళలను పలు రకాల హింసల నుంచి రక్షించడానికి పార్లమెంట్‌ అనేక చట్టాలు రూపొందించింది. అవి..
 సతీసహగమన నిషేధ చట్టం         – 1829
 వితంతు పునర్వివాహ చట్టం         – 1856
 బాల్య వివాహ నిరోధక చట్టం        – 1952
 హిందూ వివాహ చట్టం         – 1955
 హిందూ వారసత్వ చట్టం         – 1956
 అశ్లీల, అవినీతి వ్యాపార నిరోధక చట్టం     – 1956
 వరకట్న నిషేధ చట్టం         – 1961
 మెడికల్‌ టెర్మినేషన్‌ ఆఫ్‌ ప్రెగ్నెన్సీ యాక్ట్‌        – 1971
 మెటర్నిటీ రిలీఫ్‌ చట్టం         – 1976
 సమాన వేతన చట్టం         – 1976
 ల ప్రదర్శన నిషేధ చట్టం         – 1986
 మహిళా సాధికారత ఉద్యమాలు     – 1990
 జాతీయ మహిళా కమిషన్‌ చట్టం      – 1991
 గృహ హింస నిరోధక చట్టం         – 2005
 పని ప్రదేశాల్లో వేధింపులకు వ్యతిరేకంగా రక్షణ చట్టం         – 2013
 నిర్భయ చట్టం (క్రిమినల్‌ ప్రొసీజర్స్‌ సవరణ)    – 2013
 చట్టసభల్లో మహిళలకు రిజర్వేషన్లు (108 రాజ్యాంగ సవరణ ప్రతిపాదిత బిల్లు)
 మహిళా సాధికారత – పథకాలు
 ఇందిరా మహిళా యోజన
  దీన్ని 1975, ఆగస్టు 20న ప్రారంభించారు.
 ఇది మహిళల అవసరాలను తీర్చడానికి ఉద్దేశించిన పథకం.  
 ఇందులో భాగంగా వివిధ పథకాల సమన్వయానికి సమగ్ర యంత్రాంగాన్ని ఏర్పాటుచేస్తారు.
 
 సమగ్ర శిశు అభివృద్ధి సేవా పథకం (ఇంటిగ్రేటెడ్‌ చైల్డ్‌ డెవలప్‌మెంట్‌ స్కీం– ఐసీడీఎస్‌)
  1975, అక్టోబర్‌ 2 ప్రారంభించారు.
 గర్భిణిలు, బాలింతలు, ఆరేళ్ల లోపు పిల్లలు ఈ పథకం లబ్ధిదారులు.
 గ్రామీణ ప్రాంత మహిళా, శిశు అభివృద్ధి పథకం  (ఈగిఅఇఖఅ–ఈ్ఛఠ్ఛిlౌpఝ్ఛn్ట ౌజ గిౌఝ్ఛn ్చnఛీ ఇజిజీlఛీట్ఛn జీn ఖuట్చ∙అట్ఛ్చ)
  1982 సెప్టెంబర్‌లో ప్రారంభించారు.
 
  మహిళలకు స్వయం ఉపాధి కల్పించడం
 మహిళా సమృద్ధి యోజన(ఎంఎస్‌వై)–1993
  గ్రామీణ మహిళల్లో పొదుపును పెంచి, ఆర్థిక భద్రతను కల్పించడం ద్వారా వారిని అభివృద్ధి పరిచేందుకు ఈ పథకాన్ని ప్రారంభించారు.
 
 రాష్ట్రీయ మహిళా కోష్‌–1993
 1993లో పేద మహిళల ఆర్థిక స్థితిని మెరుగుపరిచేందుకు ప్రారంభించారు.
 
 బాలికా సమృద్ధి యోజన(బీఎస్‌వై)–1997
  స్త్రీ, శిశు జననం పట్ల సమాజ దృక్పథంలో మార్పు తెచ్చేందుకు ప్రారంభించారు.
 
 
 దీపం(1999, అక్టోబర్‌ 2)
  గ్రామీణ ప్రాంత మహిళలు కట్టెల పొయ్యి నుంచి వచ్చే పొగను పీల్చి ఉబ్బసం, ఆస్తమా వ్యాధుల బారినపడకుండా వారికి గ్యాస్‌ సిలిండర్లు అందించడానికి, తద్వారా ఆయా వ్యాధుల నివారణకు ఈ పథకం ఎంతో ఉపయోగపడుతుంది.
 
 స్వశక్తి(1999 అక్టోబర్‌)
  స్వయం సహాయక సంఘాలకు సూక్ష్మ రుణాలు అందజేస్తూ మహిళలకు సాధికారతను సాధించడం.
 
 కిశోర శక్తి యోజన(1997, జనవరి 1)
  బాలికల్లో బాల్య వివాహాలను అరికట్టి సామాజిక దృక్పథాల్లో మార్పు తేవడం, నూటికి నూరు శాతం బాలికలకు ప్రాథమిక విద్య అందేట్లు చేయడం ఈ పథకం ఉద్దేశం.
 
 స్వధార్‌ (Sగిఅఈఏఅఖ) 2001–02
 స్త్రీలకు ఆలోచన, క్రియాత్మక జీవన విధానం కల్పించడం.
 
 పావలా వడ్డీ (2004–05)
  స్వయం సహాయక బృందాలకు ఇచ్చే రుణాలపై పావలా వడ్డీ మాత్రమే వసూలు చేస్తారు.
 
 జననీ సురక్ష యోజన(2005–06)
 ప్రభుత్వ, ప్రైవేట్‌ వైద్యశాలల్లో కాన్పులు జరిగేట్లు గర్భిణులను ప్రోత్సహించి ప్రసూతి, శిశుమరణాల రేటును తగ్గించడం .
 
 మాతా ఆరోగ్య రక్షణ సేవలు (ఏఎస్‌హెచ్‌ఏ–ఆశ: అక్రెడిటెడ్‌ సోషల్‌ హెల్త్‌ యాక్టివిస్ట్‌: 2005–06)
 ఈ పథకంలో భాగంగా ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని 23 జిల్లాల్లో 70,700 మంది కార్యకర్తలకు శిక్షణ ఇచ్చి; గ్రామీణ, పట్టణ గిరిజన ప్రాంతాల్లో నియమించి; స్త్రీ, శిశు ఆరోగ్య రక్షణపై అవగాహన కల్పించారు.      
 
 24/7 మహిళల హెల్ప్‌లైన్‌  (181)
  రాష్ట్రంలో మహిళల భద్రతకు, వారి  సమస్యల పరిష్కారానికి రోజుకు 24 గంటలు పనిచేసే హెల్ప్‌లైన్‌ డెస్క్‌
 (181) ఏర్పాటుచేస్తున్నట్లు తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి కేసీఆర్‌ ప్రకటించారు.
 
 షీ టీమ్స్‌
 మహిళల భద్రత కోసం తెలంగాణ రాష్ట్ర పోలీసు శాఖ తొలిసారిగా హైదరాబాద్‌లో షీ టీమ్స్‌ అనే ప్రత్యేక వ్యవస్థను ఏర్పాటు చేసింది.
 
 ఇందిరాగాంధీ మాతృత్వ సహయోగ్‌ యోజన–2010
 మాతాశిశు ఆరోగ్య పరిరక్షణ కోసం ఈ పథకాన్ని ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని పశ్చిమ గోదావరి, నల్గొండ జిల్లాల్లో ప్రారంభించారు.
 
 సబల(-2-0-11,  (RGSEAG &-Rajiv Gandhi Scheme for Empowerment of Adolescent Girls)
 11–18 ఏళ్ల బాలికలకు పౌష్టికాహార, ఆరోగ్య స్థాయిని మెరుగుపరచడం ఈ పథకం ఉద్దేశం.
 
 స్త్రీనిధి పథకం (2011, సెప్టెంబర్‌ 15)
  బ్యాంకింగ్‌ రంగం నుంచి పేదలకు పరపతి లభించే రాయితీ వడ్డీ పథకం. దీనికి రూ.వేయి కోట్లు కేటాయించారు.
 
 భారతీయ మహిళా బ్యాంక్‌–2013
 దేశంలోని మహిళల ఆర్థికాభివృద్ధికి, అభ్యున్నతికి కేంద్రం ప్రత్యేకంగా మహిళా బ్యాంకులను స్థాపించింది. వీటి నిర్వహణను పూర్తిగా మహిళలకే అప్పగించి, హక్కులు ప్రకటించారు. దీని నినాదం మహిళా సాధికారతే భారతదేశ సాధికారత.
  


 పరీక్షల కాలం మొదలైంది. ఏడాదిపాటు పుస్తకాల్లో నేర్చుకున్న పాఠాలు.. వాటి ద్వారా పొందిన పరిజ్ఞానాన్ని ప్రదర్శించేందుకు, మంచి మార్కులు సొంతం చేసుకునేందుకు సమయం ఆసన్నమైంది. ఈ సమయంలో ఎంత కాదనుకున్నా ఒత్తిడికి గురవడం సహజం. క్లాస్‌రూంలో అద్భుతంగా రాణించిన విద్యార్థులు సైతం.. ఒత్తిడికి చిత్తయి వార్షిక పరీక్షల్లో డీలా పడిన సందర్భాలెన్నో. అయితే కొద్దిపాటి జాగ్రత్తలతో ఒత్తిడి నుంచి ఉపశమనం పొందొచ్చు. పరీక్ష రోజు వరకు నిశ్చింతగా, ఉల్లాసంగా ఉండొచ్చు. కావల్సిందల్లా.. స్మార్ట్‌గా వ్యవహరించడమే.
 
 పదో తరగతి మొదలు ప్రొఫెషనల్‌ డిగ్రీ విద్యార్థుల వరకు సహజంగా ఎదురయ్యే సమస్య.. ఒత్తిడి! ముఖ్యంగా పదో తరగతి, ఇంటర్మీడియెట్‌ విద్యార్థుల్లో ఈ సమస్య కొంత ఎక్కువ. ఈ సమస్య పరిష్కారం అనేది విద్యార్థుల చేతుల్లోనే ఉందంటున్నారు నిపుణులు. దీనికి చేయాల్సింది.. దినచర్య ప్రారంభం నుంచి.. నిద్రించే వరకు ‘స్మార్ట్‌’గా కదలడమే అంటున్నారు.
 
 ఆరోగ్యం.. ప్రథమం
 ఇప్పుడు విద్యార్థులు తమ ఆరోగ్యాన్ని జాగ్రత్తగా చూసుకోవాల్సిన సమయం. పరీక్షల భయంతో ఒత్తిడి, ఆందోళనలను మనసులోకి వచ్చేలా వ్యవహరిస్తే ఆరోగ్యం పాడవుతుంది. అది పూర్తిగా చదువుపై ప్రతికూల ప్రభావం చూపుతుంది. కాబట్టి ముందుగా ఆరోగ్యం బాగుండేలా చూసుకోవాలి. తేలికపాటి ఆహారం తీసుకోవాలి. నూనె ఎక్కువగా ఉన్న, కొవ్వు పదార్థాలు ఉండే ఆహారానికి దూరంగా ఉండాలి. జంక్‌ ఫుడ్స్‌కు కొద్ది రోజులు ఫుల్‌స్టాప్‌ పెట్టాలి. వేసవి కాలం వచ్చేసింది కాబట్టి పరిమితంగా ఘనాహారం తీసుకుంటూనే, ద్రవాహారం (జ్యూస్‌లు, మజ్జిగ వంటివి) తీసుకోవాలి. కనీసం ఏడు నుంచి ఎనిమిది గంటలు నిద్రపోవాలి.
 
 ఎలా చదవాలి
 ఏడాదిపాటు తరగతి గదుల్లో పుస్తకాలను ఔపోసన పట్టి.. ఫార్మేటివ్‌ అసైన్‌మెంట్స్, స్లిప్‌ టెస్ట్‌ల్లో రాణించిన విద్యార్థులు సైతం ఆఖరి నిమిషంలో ఎలా చదవాలి.. ఎప్పుడు చదవాలి? అంటూ ఆందోళన చెందుతుంటారు. ఎలా చదవాలి? అనే విషయంలో విద్యార్థులకు పనికొచ్చే సూత్రం చదువుకుంటూనే ఆ అంశాలను రాసుకోవడం. అదే విధంగా ఒక పుస్తకంలో చదువుతున్నప్పుడే ముఖ్యాంశాలను అండర్‌లైన్, మార్కింగ్‌ చేసుకోవడం వంటివి చేయాలి. దీనివల్ల పరీక్షలకు కొద్ది రోజుల ముందు పునశ్చరణ పరంగా మేలు కలుగుతుంది.
 
 ఎప్పుడు చదవాలి?
 ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం విద్యార్థుల వ్యక్తిగత ఆసక్తి, సామర్థ్యంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. కొంతమందికి వేకువజామున లేచి చదవడం అలవాటు. మరికొంత మందికి రాత్రి వేళల్లో చదవడం అనుకూలం. ఈ విషయంలో ఎలాంటి విద్యార్థులైనా.. తమకు అలవాటుగా ఉన్న సమయంలో చదవడం ప్రారంభించినప్పుడు.. ముందుగా ఇష్టమైన సబ్జెక్టుతో మొదలు పెట్టాలి. తర్వాత నెమ్మదిగా ఇతర సబ్జెక్టులపై దృష్టిసారించాలి.
 
 బోర్‌ కొడితే.. రిలాక్స్‌
 చదువుతున్న సమయంలో ఒక టాపిక్‌ కష్టంగా ఉన్నా.. లేదా బోర్‌గా అనిపించినా.. వెంటనే దానికి విరామం ఇవ్వాలి. పది నుంచి పదిహేను నిమిషాల పాటు ఇష్టమైన వ్యాపకంతో రిలాక్స్‌ కావాలి. అంతే తప్ప కష్టంగా అనిపించినా, బోర్‌గా ఫీల్‌ అయినా చదవాల్సిందే అనే ధోరణితో సాగితే మొదటికే ప్రమాదం. ఎంతసేపు చదివాం అనే దానికంటే చదివిన అంశాలు గుర్తుండేలా చదవడం ముఖ్యమని గుర్తించాలి. గంటలకొద్దీ చదువుతూ కూర్చున్నా మెదడుకు ఎక్కని అంశాలు ఒత్తిడికి గురి చేస్తాయి.
 
 దశల వారీగా..
 రోజులో ఏడు నుంచి ఎనిమిది గంటలు నిద్రకు కేటాయిస్తే మిగిలిన సమయాన్ని చదవడం కోసం విడతల వారీగా విభజించుకోవాలి. ఉదయాన్నే చదవడం వల్ల బాగా గుర్తుంటాయనేది వాస్తవమే. దీన్ని తప్పనిసరిగా ఆచరించడం వల్ల మెరుగైన ఫలితాలు ఆశించొచ్చు. ఈ సమయంలో తేలికైన ఆహారం తీసుకోవాలి.
 
 ప్రిపరేషన్‌ సమయంలో ఒత్తిడికి గురవుతున్నారనడానికి ముందుగానే సంకేతాలు కనిపిస్తాయి. చెమట పట్టడం; చేతులు, కాళ్లలో వణుకు, తలనొప్పి వంటివి వీటిలో ముఖ్యమైనవి. ఈ సంకేతాలు కనిపించగానే కొంత సమయాన్ని ఇష్టమైన పనులు చేయడానికి కేటాయించాలి.ఆ తర్వాత తిరిగి చదువుపై దృష్టిసారించాలి.
 
 చేతి రాత మెరుగుపర్చుకోండి
 చేతి రాత అందంగా ఉండేలా చూసుకోవాలి. పరీక్షలో ఇది ఎంతో కీలకం. చేతి రాత.. మూల్యాంకన చేసే వారికి ఆహ్లాదకరంగా కనిపించాలి. అప్పుడే సరైన ఫలితాలు వస్తాయి. అలా కాకుండా సమయం సరిపోదనో లేదా చేతి రాత మార్చుకోలేకనో.. గజిబిజిగా రాస్తే.. సమాధానంలో విలువైన సమాచారం ఉన్నప్పటికీ మార్కులకు గండి పడే ప్రమాదం ఉంది. అందువల్ల రోజూ కొంత సమయాన్ని రైటింగ్‌ ప్రాక్టీస్‌కు కేటాయించాలి.
 
 ఏకాగ్రతకు భంగం లేకుండా
 పిల్లల ఏకాగ్రతకు భంగం కలగకుండా కుటుంబ సభ్యులు చూసుకోవాలి. వారికి ప్రత్యేకంగా ఒక గది కేటాయించాలి. ఈ అవకాశం లేని వారు.. విద్యార్థులు చదువుకునే సమయంలో టీవీ చూడటం, లేదా ఇతరులతో మాట్లాడటం వంటివి చేయకుండా ప్రశాంత వాతావరణం కల్పించాలి. ఎన్ని చిట్కాలు పాటించినా పిల్లలకు తల్లిదండ్రులు ఇచ్చే భరోసా అత్యంత ప్రభావం చూపుతుంది. కాబట్టి తల్లిదండ్రులు తమ పిల్లలకు ప్రిపరేషన్‌ సమయంలో ఎదురయ్యే ఇబ్బందులను పరిష్కరించాలి. వారికి మానసికంగా భరోసా ఇవ్వాలి.
 
 పరీక్ష ముందు రోజు ప్రశాంతంగా ఉండాలి. పబ్లిక్‌ పరీక్షలకు హాజరయ్యే విద్యార్థులు తమకు కేటాయించిన సెంటర్లను ముందుగానే చూసుకోవాలి. హాల్‌ టికెట్, పెన్, ప్యాడ్‌ వంటివి సిద్ధంగా ఉంచుకోవాలి.
 
 పరీక్ష హాల్లో
 పరీక్ష హాల్లో తొలుత 10–15 నిమిషాల పాటు ప్రశ్నపత్రాన్ని ఆసాంతం చదవాలి. ఆ తర్వాత బాగా తెలిసిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయాలి. ఈ క్రమంలో ముఖ్యమైన పాయింట్లు ఉంటే వాటిని అండర్‌లైన్‌ చేయడం, సబ్‌ హెడింగ్స్‌ పెట్టడం వంటివి మార్కుల సాధన పరంగా ఉపయోగపడే అంశాలు. అదే విధంగా పరీక్ష ముగిసే సమయానికి పది నిమిషాల ముందుగానే సమాధానాలు రాయడాన్ని పూర్తిచేయాలి. మిగిలిన పది నిమిషాల్లో అప్పటికే రాసిన సమాధానాలను ఒకసారి సరిచూసుకోవాలి.
 
 ప్రస్తుతం పరీక్షలకు సిద్ధమవుతున్న విద్యార్థులు ఇతరులతో ముఖ్యంగా స్నేహితులతో పోల్చుకోవడం మానుకోవాలి. ముఖ్యంగా హాస్టల్లో ఉండి చదువుకుంటున్న విద్యార్థులు దీన్ని కచ్చితంగా పాటించాలి. లేకుంటే మానసిక ఒత్తిడికి గురై, అది శారీరక అనారోగ్యానికి దారితీసే ప్రమాదం ఉంది.
 – డాక్టర్‌ సి.హెచ్‌.వెంకట్,
  క్లినికల్‌ సైకాలజిస్ట్‌
 
 విద్యార్థులు పరీక్షల కాలాన్ని సానుకూల దృక్పథంతో ఆస్వాదించాలి. ఏడాది పాటు చదివిన అంశాలను పొందుపర్చి మంచి మార్కులు సాధించేందుకు ఉపకరణాలుగా పరీక్షలను భావించాలి. దీనికి విరుద్ధంగా పరీక్షలంటే ముందుగానే మానసిక ఒత్తిడికి గురవడం వల్ల పలు రకాల సమస్యలు ఎదురవుతాయి. ఇక పిల్లల సంసిద్ధత దిశగా తల్లిదండ్రుల సహకారం కూడా ఎంతో కీలకంగా నిలుస్తుంది. ఎంత బిజీగా ఉన్నా పిల్లల కోసం కొంత సమయం కేటాయించడం వల్ల వారికి మనోధైర్యం లభిస్తుంది.
 – డాక్టర్‌ ఎం.ఎస్‌.రెడ్డి, సైకియాట్రిస్ట్‌.
  


 Constitution:
 Constitution of a country is the legal document which provides the basic structure of the political system and defines the powers of main organs of the State and demarcates their responsibilities and jurisdictions.
 
 CONSTITUTIONAL DEVELOPMENTS
 It was in 1934 when the idea of Constituent Assembly for India was put forward for the first time by M.N.Roy.
 
 In 1935, the Indian National Congress (INC) demanded a Constituent Assembly to frame the Constitution.
 
 In 1938 Jawaharlal Nehru, On behalf of INC declared that the Constitution of Free India must be framed without outside interference, by a Constituent Assembly elected on the basis of Adult Franchise. The demand was accepted by British Government during August Offer 1940.
 
 In 1942, Sir Stafford Cripps, a member of the cabinet came to India with draft proposal of Independent Constitution, to be adopted after the World War-II.
 
 The Cripps proposal was rejected by the Muslim League which wanted India to be divided into two autonomous States with two Separate Constituent Assemblies.
 
 Finally, the Constituent Assembly was constituted in November, 1946 under the scheme formulated by the cabinet Mission Plan.
 
 LANDMARKS IN THE DEVELOPMENT OF    THE CONSTITUTION
 Regulating Act, 1773
 It made a provision of Supreme Court at Fort William, Calcutta comprising one Chief Justice and three other judges.
 
 It prohibited the servants of the company from engaging in any private trade of accepting presents or bribes from the natives.
 
 Pitt's India Act, 1784
 It made a provision of separation in company's commercial and political activities.
 
 It created a new body called Board of Control to manage the political affairs while Court of Directors were allowed to manage the commercial affairs.
 
 The Company's territories in India were for the First time called British possessions in India
 Charter Act, 1793
 Salaries of the members of the board to be drawn from the Indian exchequer.
 
 Charter Act, 1813
 Company's monopoly over trade was abolished in India but its monopoly over trade with China and for trade in tea retained.
 
 Constitutional position of the British territories in India was explicitly defined for the first time.
 
 This act asked Company to spend one lakh rupees every year on the education of Indians.
 
 Christian missionaries were permitted to preach their religion in India.
 
 Charter Act, 1833
 Company lost its monopoly over trade with China also and it was asked to close the commercial business.
 
 The Company became a purely administrative body. It made the Governor General of Bengal as the Governor General of India.
 
 This act asked government to abolish slavery in India.
 
 Charter Act, 1853
 Separation of executive and legislative functions of the Governor General's Council.
 
 It provided for addition of six new members called legislative Councilors to the Council. It was known as Indian (Central) Legislative Council.
 
 An open competition system of selection and recruitment of civil servants was introduced.
 
 For the first time local representation in the Indian (Central) Legislative Council was allowed.
 
 Government of India Act, 1858
 It brought an end to the Company's rule and transferred power to the British crown.
 
 It changed the designation of Governor General of India to that of Viceroy of India and he was appointed as the direct representative of British Crown in India.
 
 Dual Government introduced by pitt's Act was abolished by this act.
 
 This act proposed highly centralized administration.
 
 A new office of Secretary of State for India was created and he was vested with complete authority and control over Indian administration.
 
 The secretary of state was a member of the British Cabinet and was responsible ultimately to the British Parliament.
  


 1.    స్థానిక సంస్థల ప్రధాన ఉద్దేశం?
     1) ప్రజాస్వామ్య వికేంద్రీకరణ        2) అభివృద్ధిలో భాగస్వామ్యం
     3) సామాజిక నాయకత్వాన్ని
         పెంపొందించడం        
     4) పైవన్నీ
 
 2.    మూడంచెల పంచాయతీరాజ్‌ వ్యవస్థను ప్రవేశపెట్టిన మొదటి రాష్ట్రం కేరళ. రెండో రాష్ట్రం?
     1) తెలంగాణ     2) అసోం
     3) రాజస్థాన్‌    4) ఆంధ్రప్రదేశ్‌
 
 3.    పంచాయతీ వ్యవస్థ అనేది ఏ రకమైన విభజన?
     1) విధుల పరమైన    
     2) పరిపాలనా పరమైన
     3) భౌగోళిక పరమైన
     4) పైవేవీ కావు
 
 4.    రాజకీయ పార్టీలు గ్రామ పంచాయతీ ఎన్నికల్లో పాల్గొనవచ్చని చెప్పిన కమిటీ?
     1) అశోక్‌ మెహతా కమిటీ        2) వెంగళరావు కమిటీ
     3) చొక్కారావు కమిటీ        
     4) పైవేవీ కాదు
 
 5.    జిల్లా పరిషత్‌కు ప్రత్యక్ష ఎన్నికలు జరిపించాలని సిఫార్సు చేసిన కమిటీ?
     1) బల్వంత్‌రాయ్‌ మెహతా కమిటీ
     2) అశోక్‌ మెహతా కమిటీ
     3) నరసింహం కమిటీ        
     4) వెంగళరావు కమిటీ
 
 6.    గ్రామ పంచాయతీ సభ్యుల ఎన్నికల వివాదాలను ఎవరు పరిష్కరిస్తారు?
     1) జిల్లా కలెక్టర్‌        
     2) జిల్లా కోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి
     3) జిల్లా సూపరింటెండెంట్‌ ఆఫ్‌ పోలీస్‌
     4) జిల్లా మున్సిఫ్‌ కోర్టు
 
 7.    మన రాష్ట్రంలో అమల్లో ఉన్న స్థానిక స్వపరిపాలన వ్యవస్థ?
     1) గ్రామ పంచాయతీ, మండల పరిషత్, జిల్లా పరిషత్‌         
     2) గ్రామ పంచాయతీ, పంచాయతీ సమితి, జిల్లా ప్రజా పరిషత్‌
     3) గ్రామ పంచాయతీ, మండల ప్రజా పరిషత్, మున్సిపాలిటీ
     4) పైవేవీ కావు
 
 8.    మండల పరిషత్‌ సమావేశాల్లో పాల్గొనే అధికారం ఉండి ఓటుహక్కు లేని వారు?
     1) ఎన్నికైన సభ్యులు    
     2) కోఆప్ట్‌ సభ్యులు
     3) మండలంలోని రాజ్యసభ సభ్యులు    
     4) మండలంలోని సర్పంచ్‌లు
 
 9.    మండల పరిషత్‌ అధ్యక్షుణ్ని ఎవరు ఎన్నుకుంటారు?
     1) ఓటర్లు      
     2) మండల పరిషత్‌ సభ్యులు
     3) మండల పరిషత్తులో ఎన్నికైన సభ్యులు    
     4) మండలంలోని సర్పంచ్‌లు
 
 10.    కింది వాటిలో సరైనది?
     1) గ్రామసభలో ఎన్నికైన సభ్యులుండరు        2) వార్డు కమిటీల ఏర్పాటుకు కనీస జనాభా 3 లక్షలు ఉండాలి    
     3) జిల్లా పరిషత్‌లో ఏడు స్థాయీ సంఘాలు ఉంటాయి         4) పైవన్నీ
 
 11.    రాజ్యాంగంలోని ఏ ప్రకరణ ప్రకారం గ్రామ పంచాయతీల ఏర్పాటుకు రాష్ట్రాలు చర్యలు తీసుకుంటాయి?
     1) ప్రకరణ 39    2) ప్రకరణ 41
     3) ప్రకరణ 40    4) ప్రకరణ 42
 
 12.    పదకొండో షెడ్యూల్‌లో పంచాయతీరాజ్‌ సంస్థలకు కేటాయించిన విధుల సంఖ్య?
     1) 9     2) 19    3) 29    4) 39
 
 13.    రాష్ట్ర స్థాయి ఎన్నికల సంఘాన్ని ఎవరు ఏర్పాటు చేస్తారు?
     1) రాష్ట్రపతి    2) గవర్నర్‌
     3) ప్రధానమంత్రి    4) ఎవరూ కాదు
 
 14.    న్యాయ పంచాయతీల ఉద్దేశం?
     1) గ్రామ పంచాయతీలను నిర్వహించడం
     2) çసర్పంచ్‌ తీర్పుల్ని కొట్టేయకపోవడం
     3) హైకోర్ట్‌ అప్పీల్‌కు అనుమతివ్వడం
     4) గ్రామీణ ప్రజలకు ఎక్కువ ఖర్చు లేకుండా త్వరగా న్యాయం అందించడం
 
 15.    గ్రామీణ సమాజం అత్యధిక అధికారాలు కలిగిన కాలం?
     1) చోళులు    2) బ్రిటిష్‌
     3) పల్లవులు    4) మొఘల్
 
 16.    స్థానిక సంస్థలను పర్యవేక్షించే అత్యున్నత వ్యవస్థ?
     1) మానవ వనరుల శాఖ
     2) గణాంక శాఖ    
     3) పట్టణాభివృద్ధి శాఖ
     4) గ్రామీణాభివృద్ధి శాఖ
 
 17.    గ్రామసభలో ఎవరు సభ్యులుగా ఉంటారు?
     1) గ్రామ పంచాయతీలోని వయోజనులు        
     2) గ్రామ పంచాయతీలోని రిజిస్టర్డ్‌ ఓటర్లు
     3) పై ఇద్దరూ    4) పై ఎవరూ కాదు
 
 18.    స్థానిక ప్రభుత్వాలను ఏ జాబితాలో చేర్చారు?
     1) కేంద్ర     2) రాష్ట్ర
     3) ఉమ్మడి     4) పైవేవీ కావు
 
 19.    మన దేశంలో మొదటి మున్సిపల్‌ కార్పొరేషన్‌ను ఏ నగరంలో ఏర్పాటుచేశారు?
     1) కోల్‌కతా    2) ముంబై
     3) చెన్నై    4) ఢిల్లీ
 
 20.    స్థానిక సంస్థలకు సంబంధించిన మొదటి తీర్మానం?
     1) రిప్పన్‌ తీర్మానం    
     2) వికేంద్రీకరణ కమిషన్‌
     3) మేయో తీర్మానం        
     4) పైవేవీ కాదు
 
 21.    స్థానిక స్వపరిపాలనను రాష్ట్ర అంశంగా ఏ చట్టంలో ప్రకటించారు?
     1) 1909 మింటోమార్లే చట్టం        2) 1919 మాంటెంగ్‌–చెమ్స్‌ఫర్డ్‌ చట్టం
     3) భారత ప్రభుత్వ చట్టం 1935        
     4) భారత స్వాతంత్య్ర చట్టం 1947
 
 22.    కింది వివరాలను పరిశీలించండి.
     ఎ) రాజ్యాంగంలోని 9వ భాగంలో పంచాయితీలకు సంబంధించిన అంశాలున్నాయి. దీన్ని 73వ రాజ్యాంగ సవరణ చట్టం 1992 ద్వారా చేర్చారు
     బి) రాజ్యాంగంలోని 9–ఎ భాగంలో మున్సిపాలిటీలకు సంబంధించిన అంశాలున్నాయి. ప్రకరణ 243–క్యూ ప్రకారం ప్రతి రాష్ట్రంలో మున్సిపల్‌ కౌన్సిల్, మున్సిపల్‌  కార్పొరేషన్‌ అనే రెండు రకాల మున్సిపాలిటీలు ఉండాలి
     పై వ్యాఖ్యల్లో ఏది సరైనది
     1) ఎ మాత్రమే    2) బి మాత్రమే
     3) రెండూ సరైనవి    4) రెండూ సరికాదు
 
 23.    స్థానిక స్వపరిపాలన సంస్థలకు సంబంధించిన 73, 74 రాజ్యాంగ సవరణ చట్టాలు అన్వయించని రాష్ట్రాలు?
     1) గోవా, జమ్మూ కాశ్మీర్, పుదుచ్చేరి
     2) ఢిల్లీ, గోవా, మిజోరం, మేఘాలయ
     3) మేఘాలయ, నాగాలాండ్, మిజోరం
     4) సిక్కిం, అసోం, మిజోరం
 
 24.    ప్రస్తుత పంచాయతీరాజ్‌ వ్యవస్థకు మూలం?
     1) అశోక్‌ మెహతా కమిటీ        
     2) బల్వంత్‌రాయ్‌ మెహతా కమిటీ
     3) వసంతరావ్‌ నాయక్‌ కమిటీ        
     4) రాజమన్నార్‌ కమిటీ
 
 25.    నూతన పంచాయతీరాజ్‌ చట్టం–1993లో అనేక కొత్త అంశాలు చోటుచేసుకున్నాయి. అయితే ఆ అంశాల జాబితాలో లేనిది?
     1) వ్యవసాయం, గ్రామీణాభివృద్ధి, ప్రాథమిక విద్య, సామాజిక అడవులు లాంటి అనేక కొత్త విధులను చేర్చారు    
     2) నిర్దేశిత సమయంలో అన్ని స్థానాలకు తప్పనిసరిగా ఎన్నికలు జరపాలి
     3) పంచాయతీల్లో మూడింట ఒక వంతు స్థానాలను మహిళలకు కేటాయించడం
     4) పంచాయతీ సభ్యుల్లో క్రమశిక్షణ, జవాబుదారీ కోసం వారికి వేతనం ఇవ్వడం
 
 26.    రాష్ట్ర ఆర్థిక సంఘాన్ని ఎవరు నియమిస్తారు?
     1) కంప్ట్రోలర్‌ అండ్‌ ఆడిటర్‌ జనరల్‌    2) ప్రధానమంత్రి    
     3) గవర్నర్‌    
     4) జాతీయ ఆర్థిక సంఘం
 
 27.    జతపరచండి. పట్టిక ఐ     
     i) సామాజికాభివృద్ధి పథకం
     ii) జాతీయ విస్తరణ సేవా కార్యక్రమం
     iii) పంచాయతీరాజ్‌ వ్యవస్థ
     iv) నూతన పంచాయతీరాజ్‌ వ్యవస్థ
        
  సమాధానాలు
 1) 4    2) 4    3) 3    4) 1    5) 2    6) 4    7) 1    8) 4    9) 3    10) 4    11) 3    12) 3    13) 2    14) 4    15) 1    16) 4    17) 2    18) 2    19) 3    20) 3
 21) 3    22) 3    23) 3    24) 2    25) 4    26) 3    27) 2
  


 పార్లమెంటరీ కమిటీలు సాధారణ కమిటీలు
 
 ప్రభుత్వ హామీల కమిటీ
 ♦ ఈ కమిటీలను ఉభయ సభలకు వేర్వేరుగా ఏర్పాటు చేస్తారు.
 
 ♦ లోక్‌సభలో 15 మంది, రాజ్యసభలో 10 మంది సభ్యులుంటారు.
 
 ♦ ప్రశ్నోత్తరాల సమయంలో బిల్లులు, తీర్మానాలపై చర్చలు జరిగేటప్పుడు మంత్రులు అనేక హామీలిస్తుంటారు. వాటి అమలు, తదితర విషయాలను ఇది పరిశీలిస్తుంది.
 
  దత్త శాసనాల కమిటీ (నియోజిత శాసనాల కమిటీ)
 ఇది కూడా ఉభయ సభలకు వేర్వేరుగా ఉంటుంది. వీటి చైర్మన్లను ఆయా సభల అధ్యక్షులు నియమిస్తారు. 15 మంది సభ్యులుంటారు. మంత్రులు ఇందులో సభ్యులుగా ఉండకూడదు.
 
 ♦ పార్లమెంటు కార్యనిర్వాహక వర్గానికి దత్తత చేసిన శాసనపరమైన అంశాలను, వాటి నిర్మాణంలో ఉన్న చట్టబద్ధతను పరిశీలించడం, లోగడ రూపొందించిన చట్టాల సవరణకు సంబంధించిన ఉత్తర్వులను సభకు సమర్పించేందుకు తగిన అవకాశాలు ఉండేలా చూడటం ఈ కమిటీ ముఖ్య విధులు.
 
 ♦ ఈ కమిటీని జి.వి.మౌలాంకర్‌ పార్లమెంట్‌ విధుల రక్షణకర్తగా పేర్కొన్నారు.
 
 ఎస్సీ, ఎస్టీ సంక్షేమ సంఘం
 ♦ ఇది ఉభయ సభలతో కూడిన సంయుక్త కమిటీ.
 
 ♦ ఇందులో మొత్తం 30 మంది సభ్యులుంటారు. 20 మంది లోక్‌సభ నుంచి, 10 మంది రాజ్యసభ నుంచి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తారు.
 
 ♦ రాజ్యాంగం, చట్టపరంగా షెడ్యూల్డ్‌ కులాలు, తెగలకు కల్పించిన రక్షణలు, సౌకర్యాలు, ఇతర సంక్షేమ కార్యక్రమాల అమలు తీరుతెన్నులను పరిశీలిస్తుంది.
 
 ప్రైవేట్‌ మెంబర్‌ బిల్లుల కమిటీ
 ఇది లోక్‌సభకే ఉద్దేశించిన ప్రత్యేక కమిటీ. రాజ్యసభలో ఉండదు. డిప్యూటీ స్పీకర్‌ (చైర్మన్‌గా ఉంటారు)తో కలుపుకొని 15 మంది సభ్యులుంటారు. ఇది ప్రైవేట్‌ మెంబర్ల బిల్లులను పరిశీలించి సూచనలిస్తుంది.
 
 రూల్స్‌ కమిటీ
 లోక్‌సభకు, రాజ్యసభకు వేర్వేరు కమిటీలుంటాయి. లోక్‌సభలో 15 మంది, రాజ్యసభలో 16 మంది సభ్యులుంటారు. ఆయా సభాధ్యక్షులే హోదా రీత్యా చైర్మన్లుగా ఉంటారు. సభా కార్యక్రమాలకు సంబంధించిన నియమ నిబంధనలపై ఇది తగిన సవరణలను సూచిస్తుంది.
 
 జనరల్‌ పర్పస్‌ కమిటీ
 ఉభయ సభలకు వేర్వేరుగా ఈ కమిటీలుంటాయి. ఆయా సభల అధ్యక్షులు వీటికి చైర్మన్లుగా ఉంటారు. వీటిలో ఇతర సభ్యులతోపాటు డిప్యూటీ స్పీకర్, డిప్యూటీ చైర్మన్, స్థాయీ సంఘాల చైర్మన్లు సభ్యులుగా ఉంటారు. ఆయా పార్లమెంటు కమిటీల పరిధిలోకి రాని విషయాలను అవసరాన్ని బట్టి ఈ కమిటీకి నివేదిస్తారు.
 
 ఎథిక్స్‌ కమిటీ
 ఉభయ సభలకు వేర్వేరుగా ఉంటుంది. రాజ్యసభలో 1997లో, లోక్‌సభలో 2000లో ఈ కమిటీని ఏర్పాటు చేశారు. కాలానుగుణంగా సభ్యుల సంఖ్య మారుతుంది. సభలో సభ్యుల ప్రవర్తన, పనితీరు, సభా విలువలు తదితర అంశాలపై సూచనలు చేస్తుంది.
 
 మహిళా సాధికారత కమిటీ
 ఈ కమిటీ ఉభయ సభలకు సంయుక్తంగా ఉంటుంది. 1997లో ఏర్పాటుచేశారు. ఇందులో 30 మంది సభ్యులుంటారు. 20 మంది లోక్‌సభ నుంచి, 10 మంది రాజ్యసభ నుంచి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తారు.
 
 జాతీయ మహిళా కమిషన్‌ నివేదికలను పరిశీలించడం, మహిళా సాధికారత, సమానత్వం కోసం చేపట్టిన కార్యక్రమాలను పరిశీలించడం ఈ కమిటీ విధులు.
 
 లైబ్రరీ కమిటీ
 ఇది సంయుక్త కమిటీ. 9 మంది సభ్యులుంటారు. లోక్‌సభ నుంచి 6 మంది, రాజ్యసభ నుంచి ముగ్గురు సభ్యులు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తారు. పార్లమెంటు లైబ్రరీ, అందులోని వసతులు, సేవలకు సంబంధించిన విషయాలను ఇది పరిశీలిస్తుంది.
 
 సభ్యుల గైర్హాజరు కమిటీ
 ఇది లోక్‌సభకే ప్రత్యేకించిన కమిటీ. ఇందులో 15 మంది సభ్యులుంటారు. సభ్యుల అనుమతి పత్రాలను పరిశీలిస్తుంది.
 
 సభ్యుల జీతభత్యాలపై కమిటీ
 ఇది సంయుక్త కమిటీ. మొత్తం 15 మంది సభ్యులుంటారు. లోక్‌సభ నుంచి 10 మంది, రాజ్యసభ నుంచి 5 మంది ప్రాతినిధ్యం వహిస్తారు. సభ్యుల జీతభత్యాలకు సంబంధించిన నియమ నిబంధనలను రూపొందిస్తుంది.
 
 లాభదాయక పదవుల కమిటీ
 ఇది ఉభయ సభల సంయుక్త కమిటీ. మొత్తం 15 మంది సభ్యులుంటారు. 10 మంది లోక్‌సభ నుంచి, 5 మంది రాజ్యసభ నుంచి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తారు. లాభదాయక పదవులు, సభ్యుల అనర్హతలు తదితర అంశాలను పరిశీలిస్తుంది.
 
 డిపార్ట్‌మెంటల్‌ స్టాండింగ్‌ కమిటీలు
 లోక్‌సభ రూల్స్‌ కమిటీ సిఫారసుల మేరకు 1993లో 17 డిపార్ట్‌మెంటల్‌ స్టాండింగ్‌ కమిటీలను మొట్టమొదటిసారి ఏర్పాటు చేశారు. 2004లో వీటి సంఖ్యను 24కు పెంచారు. ప్రతి కమిటీలో 31 మంది సభ్యులుంటారు. 20 మంది లోక్‌సభ నుంచి, 11 మంది రాజ్యసభ నుంచి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తారు. ఈ కమిటీ సభ్యులను ఆయా సభల అధ్యక్షులు నామినేట్‌ చేస్తారు. మంత్రులు సభ్యులుగా ఉండటానికి అనర్హులు. ఈ కమిటీల పదవీ కాలం ఏడాది. మొత్తం 24 కమిటీల్లో 16 కమిటీలు లోక్‌సభ ఆధ్వర్యంలో, మిగిలిన 8 కమిటీలు రాజ్యసభ ఆధ్వర్యంలో పనిచేస్తాయి.
 
 విధులు: వివిధ మంత్రిత్వ విభాగాలు, శాఖలు సమర్పించిన పద్దులను పరిశీలించడం.
 
 వివిధ మంత్రిత్వ శాఖల బిల్లులను పరిశీలించడం, అలాగే వాటి వార్షిక నివేదికలు, మౌలిక విధానాలను పరిశీలించడం.
 
 సంప్రదింపుల కమిటీ
 ప్రతి మంత్రిత్వ శాఖ ఆధ్వర్యంలో ఉభయ సభలకు చెందిన సభ్యులతో ఈ కమిటీలు ఏర్పాటవుతాయి. లోక్‌సభ సాధారణ ఎన్నికల తర్వాత ఈ కమిటీలను ఏర్పాటు చేస్తారు. ఇవి ఆయా మంత్రిత్వ శాఖల ఆధ్వర్యంలో పనిచేస్తాయి. ప్రస్తుతం 32 కమిటీలున్నాయి. మంత్రులు, పార్లమెంటు సభ్యుల మధ్య వివిధ విషయాలపై చర్చలు జరిపించడం, పథకాలను రూపొందించే ప్రక్రియ, వాటి అమల్లో తగిన సూచనలు చేయడం ఈ కమిటీల విధులు.
 
 జాయింట్‌ పార్లమెంటరీ కమిటీలు (జేపీసీ)
 సమకాలీన సమస్యలు, ప్రభుత్వ అవినీతి, కుంభకోణాలపై విచారణ జరిపేందుకు పార్లమెంట్‌ ఉభయ సభల సభ్యులతో సంయుక్త కమిటీలను ఏర్పాటు చేస్తారు. సంబంధిత విషయాలపై నివేదిక సమర్పించగానే ఇవి రద్దవుతాయి.
 
 జేపీసీకి సంబంధించి కూడా రాజ్యాంగ ప్రస్తావన లేదు. పార్లమెంటులో ఆయా శాఖలకు సంబంధించిన శాశ్వత కమిటీలు, ప్రత్యేక అంశాలపై వేసే తాత్కాలిక కమిటీలు ఉంటాయి. జేపీసీలు తాత్కాలిక కమిటీల విభాగంలోకి వస్తాయి. ఉభయ సభల తీర్మానాల ద్వారా లేదా లోక్‌సభ స్పీకర్, రాజ్యసభ చైర్మన్‌ల పరస్పర అవగాహన ద్వారా జేపీసీలను ఏర్పాటు చేయొచ్చు. సుమారు 15–30 మందిని సభ్యులుగా తీసుకోవచ్చు. అధికారపక్ష సభ్యుడికి అధ్యక్ష బాధ్యతలు అప్పగించడం ఆనవాయితీ.
 
  ఇప్పటివరకు వేసిన జేపీసీలు – వాటి అంశాలు
 ♦ బోఫోర్స్‌ కుంభకోణం (1987, ఆగస్టు 6): అధ్యక్షులు–శంకరానంద (కాంగ్రెస్‌). 50 సార్లు సమావేశమైంది.1998, ఏప్రిల్‌ 26న ఇచ్చిన నివేదికను ప్రతిపక్షాలు తోసిపుచ్చాయి.
 
 ♦  స్టాక్‌ మార్కెట్‌ కుంభకోణం/హర్షద్‌ మెహతా కుంభకోణం (1992, ఆగస్టు 6): అధ్యక్షులు– రాంనివాస్‌ మీర్దా (కాంగ్రెస్‌). 105 సార్లు సమావేశమైంది. 1993, డిసెంబర్‌ 21న నివేదిక ఇచ్చింది. దీన్ని ప్రభుత్వం ఆమోదించలేదు, తిరస్కరించలేదు.
 
 ♦  కేతన్‌ పరేఖ్‌ కుంభకోణం/స్టాక్‌ మార్కెట్‌ కుంభకోణం(2001, ఏప్రిల్‌ 26): అధ్యక్షులు–ప్రకాశ్‌ మణి త్రిపాఠి (భారతీయ జనతాపార్టీ). 109 సార్లు సమావేశమైంది. మొత్తం సభ్యుల సంఖ్య 30. లోక్‌సభ నుంచి 20 మంది, రాజ్యసభ నుంచి 10 మంది సభ్యులు నియమితులయ్యారు. 2002, డిసెంబర్‌ 19న నివేదిక సమర్పించింది. స్టాక్‌ మార్కెట్ల నియంత్రణలో విప్లవాత్మక మార్పులు వచ్చాయి.
 
 ♦  శీతల పానీయాల్లో పురుగు మందుల అవశేషాలు (2003, ఆగస్టు 8): అధ్యక్షుడు – శరద్‌ పవార్‌ (నేషనలిస్ట్‌ కాంగ్రెస్‌). 17 సార్లు సమావేశమైంది. మొత్తం సభ్యుల సంఖ్య 15. లోక్‌సభ నుంచి 10 మంది, రాజ్యసభ నుంచి 5 మంది సభ్యులు నియమితులయ్యారు. 2004, ఫిబ్రవరి 4న నివేదిక ఇచ్చింది. శీతల పానీయాల్లో పురుగు మందుల అవశేషాలు నిజమేనని తేల్చింది. ఆహార భద్రత ప్రమాణాల సంస్థ ఏర్పడింది.
 
 ♦ 2జి స్పెక్ట్రమ్‌ కుంభకోణం (2011, మార్చి 1): అధ్యక్షులు – పి.సి.ఛాఖో (కాంగ్రెస్‌). మొత్తం సభ్యుల సంఖ్య 30. లోక్‌సభ నుంచి 20 మంది, రాజ్యసభ నుంచి 10 మంది సభ్యులు.
 
 పార్లమెంటరీ కమిటీలు – ప్రభావం
 ♦  పార్లమెంటరీ కమిటీలు, భారత రాజకీయ వ్యవస్థను మెరుగుపర్చడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాయి. వివిధ ప్రభుత్వ శాఖల పనితీరును నిరంతరం సమీక్షిస్తూ, పాలన యంత్రాంగం సమర్థంగా పనిచేయడానికి తోడ్పడుతున్నాయి. నిరంతర పర్యవేక్షణ ద్వారా ప్రభుత్వం, ప్రజా ప్రతినిధులు పార్లమెంటుకు బాధ్యత వహించేలా చూస్తూ, దుబారా, లంచగొండితనం, పక్షపాత వైఖరి, బాధ్యతారాహిత్య ధోరణులను సాధ్యమైనంతవరకు తగ్గించడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాయి. అవి అందించే వార్షిక నివేదికలు సభ్యులకు, ప్రజానీకానికి చాలా ఉపయోగపడుతున్నాయి.
 
 ♦  ఇటీవలి కాలంలో ఈ కమిటీలు తమ విధులను సక్రమంగా నిర్వర్తించలేకపోతున్నాయనే ఆరోపణ ఉంది. నానాటికీ క్లిష్టమవుతున్న పాలనా కార్యక్రమాలను సక్రమంగా అవగాహన చేసుకొని నియంత్రించే శక్తి సామర్థ్యాలు, ఉత్సాహం సభ్యుల్లో లేకపోవడం, పార్లమెంటుకు తగిన సమయం ఉండకపోవడం, దత్త శాసనాలు, ఆర్డినెన్సులు, సమర్థ ప్రతిపక్షం లేకపోవడం, బడ్జెట్‌లో ఇమిడి ఉన్న క్లిష్ట ప్రక్రియ తదితరాలు వీటి పనితీరుపై ప్రభావం చూపుతున్నాయి.
 
 ♦   శాసనసభా కమిటీలు ఆధునిక కాలంలో మినీ శాసనసభలుగా అవతరించాయని అమెరికా మాజీ అధ్యక్షుడు, ప్రముఖ రాజకీయవేత్త ఉడ్రోవిల్సన్‌ అభిప్రాయపడ్డారు.


 ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో గ్రూప్‌–2 స్క్రీనింగ్‌ పరీక్ష ముగిసింది. ఇక తదుపరి దశ.. మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌. దీనికి అర్హత సాధించేందుకు అవసరమైన కటాఫ్‌ ఎంత ఉంటుంది? అనే సందేహం అభ్యర్థుల్లో ఉంది.ఈ క్రమంలో కటాఫ్‌ అంచనాతోపాటు మెయిన్‌ పరీక్ష సన్నద్ధతకు నిపుణుల సూచనలు..
 
 పునర్విభజన తర్వాత ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో తొలిసారి నిర్వహించిన గ్రూప్‌–2 స్క్రీనింగ్‌ టెస్ట్‌కు భారీ సంఖ్యలో అభ్యర్థులు హాజరయ్యారు. 982 ఉద్యోగాలకు 4,83,321 మంది పోటీపడ్డారు. స్క్రీనింగ్‌ టెస్ట్‌లో మెరిట్‌ ఆధారంగా ఒక్కో ఉద్యోగానికి 50 మంది చొప్పున ఎంపిక చేసి, వారికి మే 20, 21 తేదీల్లో మెయిన్‌ పరీక్ష నిర్వహిస్తారు.
 
 ్గ కటాఫ్‌ 85 – 105: స్క్రీనింగ్‌ టెస్ట్‌ కటాఫ్‌ 85 నుంచి 105 మధ్యలో ఉంటుందని సబ్జెక్టు నిపుణులు చెబుతున్నారు. వాస్తవానికి పరీక్ష జరిగిన రోజున కటాఫ్‌ 90 నుంచి 110 మధ్యలో ఉంటుందనే అభిప్రాయం వ్యక్తమైంది. అయితే ఏపీపీఎస్సీ... ప్రిలిమినరీ ‘కీ’ ప్రకటించిన తర్వాత కటాఫ్‌ అంచనాల్లో మార్పు వచ్చింది. 110 మార్కులు పొందే అభ్యర్థుల సంఖ్య 1500 నుంచి 2000 లోపు ఉంటుందని.. వారు కూడా సివిల్స్, గ్రూప్‌–1 వంటి పరీక్షలకు సన్నద్ధమవుతూ.. గ్రూప్‌–2కు హాజరైనవారే ఉంటారని సబ్జెక్టు నిపుణులు చెబుతున్నారు.
 
 ్గ ఫ్యాక్ట్స్‌కు ప్రాధాన్యం: స్క్రీనింగ్‌ టెస్ట్‌లోని ప్రశ్నలను పరిశీలిస్తే.. ఊహించిన విధంగానే ఫ్యాక్ట్‌ బేస్డ్‌ ప్రశ్నలకు ప్రాధాన్యం లభించింది. 80 శాతం ప్రశ్నలు ఈ కోవకు సంబంధించినవే. గతంలో సబ్జెక్టు నిపుణులు పేర్కొన్నట్లు అభ్యర్థులను వడపోయడమే లక్ష్యంగా ప్రశ్నలు రూపొందించినట్లు తెలుస్తోంది. కరెంట్‌ అఫైర్స్, పాలిటీలో ఫ్యాక్ట్స్‌ ఆధారిత ప్రశ్నలు అధికంగా ఉన్నాయి. ఎకానమీలో కూడా గణాంకాలు, కేటాయింపులు, పథకాలకు సంబంధించిన ప్రశ్నలు అడిగారు. ఇది డిస్క్రిప్టివ్‌ అప్రోచ్‌తో ప్రిపరేషన్‌ సాగించిన అభ్యర్థులకు కొంత కలిసొచ్చే అంశం.
 
 ్గ మెయిన్‌కు.. డిస్క్రిప్టివ్‌ విధానం: స్క్రీనింగ్‌ టెస్ట్‌ ప్రశ్నల సరళిని పరిశీలిస్తే.. మెయిన్‌లో అడిగే ప్రశ్నలు ఒక అంశంపై సంపూర్ణ అవగాహన, అనువర్తిత నైపుణ్యం అవసరమైన విధంగా ఉండే అవకాశముంది. దీన్ని దృష్టిలో ఉంచుకొని ప్రిపరేషన్‌ను డిస్క్రిప్టివ్‌ తరహాలో సాగించాలని నిపుణులు సూచిస్తున్నారు. స్క్రీనింగ్‌ టెస్ట్‌ వరకు ఆబ్జెక్టివ్‌ ప్రిపరేషన్‌ చేసి, కటాఫ్‌ మార్కులు సాధిస్తామనే నమ్మకమున్న అభ్యర్థులు సైతం తమ ప్రిపరేషన్‌ను డిస్క్రిప్టివ్‌ తరహాకు మళ్లించాలని చెబుతున్నారు.
 
 ్గ పేపర్‌–1 ప్రిపరేషన్‌: గ్రూప్‌–2 మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌ పేపర్‌–1 జనరల్‌ స్టడీస్‌ను పటిష్ట ప్రణాళికతో అధ్యయనం చేయాలి. సిలబస్‌లో పేర్కొన్న అంశాలను, సమకాలీన పరిణామాలతో అనుసంధానం చేసుకుంటూ ప్రిపరేషన్‌ కొనసాగించాలి. నాన్‌–మ్యాథ్స్‌ అభ్యర్థులు జనరల్‌ మెంటల్‌ ఎబిలిటీకి సంబంధించి ఇప్పటి నుంచే ప్రాక్టీస్‌ ముమ్మరం చేయాలి. సిలబస్‌లోని  12 విభాగాల్లో లాజికల్‌ రీజనింగ్, అనలిటికల్‌ ఎబిలిటీ, డేటా ఇంటర్‌ప్రెటేషన్, డేటా ఎనాలిసిస్‌ అంశాలను రెండు విభాగాల్లో పొందుపరిచారు. వీటి నుంచి 10–15 ప్రశ్నలు వచ్చేందుకు అవకాశముంది. దీన్ని దృష్టిలో ఉంచుకొని బేసిక్‌ మ్యాథ్స్‌ నుంచి పై–చార్ట్స్, ఫ్లో–చార్ట్స్‌ వంటి వాటిపై అవగాహన ఏర్పరచుకోవాలని నిపుణులు సూచిస్తున్నారు.
 
 ్గ పేపర్‌–2.. చారిత్రకం.. రాజ్యాంగం: పేపర్‌–2లోని ఆంధ్రప్రదేశ్‌ చరిత్రకు సంబంధించి స్వాతంత్య్రోద్యమానికి ముందు రాష్ట్ర స్థాయిలో జరిగిన ఉద్యమాలు.. వాటి ప్రాధాన్యాలపై అవగాహన పెంపొందించుకోవాలి. రాష్ట్ర స్థాయిలో జరిగిన ఉద్యమాలు, వాటికి నేతృత్వం వహించిన వ్యక్తులు, సాంస్కృతిక ఉద్యమకారుల గురించి తెలుసుకోవాలి. ఆంర«ధ ఉద్యమం, ఆంధ్రప్రదేశ్‌ రాష్ట్ర ఆవిర్భావానికి దారితీసిన పరిస్థితులను తెలుసుకోవాలి. రెండో సెక్షన్‌లో భారత రాజ్యాంగంలో అధికరణలు, వాటి నేపథ్యాలకు సంబంధించి పూర్తిస్థాయిలో అవగాహన ఏర్పరచుకోవాలి.
 
 ్గ పేపర్‌–3 ఎకానమీ: ఎకానమీ విషయంలో అభ్యర్థులు పంచవర్ష ప్రణాళికల నుంచి నీతి ఆయోగ్‌ వరకు కాన్సెప్ట్, అప్లికేషన్‌ ఓరియెంటేషన్‌ విధానంలో అభ్యసనం సాగించాలి. స్క్రీనింగ్‌ టెస్ట్‌లో ప్రణాళికలకు సంబంధించిన ప్రశ్నలను పరిశీలిస్తే.. గరీబీ హటావోను లక్ష్యంగా చేసుకున్న ప్రణాళిక ఏమిటి? వంటి ఫ్యాక్ట్‌ ఆధారిత ప్రశ్నలు అడిగారు. దీన్ని దృష్టిలో ఉంచుకొని ఆయా పంచవర్ష ప్రణాళికల లక్ష్యాలు.. ఫలితాలు, కారణాలు వంటి విభిన్న కోణాల్లో అధ్యయనం చేయాలి. ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ఎకానమీకి సంబంధించి రాష్ట్రంలోని సహజ వనరులు– ఆదాయాభివృద్ధి పథకాలు వంటి వాటికి ప్రాధాన్యం ఇవ్వాలి. అంతేకాకుండా సంక్షేమ పథకాలు.. వాటి లక్షిత వర్గాలు.. ప్రస్తుతం వాటి తీరుతెన్నులపై అవగాహన పెంపొందించుకోవాలి.
 
 ఆన్‌లైన్‌ టెస్ట్‌పై అవగాహన
 గ్రూప్‌–2 మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌కు సిద్ధమవుతున్న అభ్యర్థులు.. ఆన్‌లైన్‌ టెస్ట్‌ విధానంపై అవగాహన పెంపొందించుకోవాలి. ఈ క్రమంలో ఇప్పటి నుంచే కంప్యూటర్‌ ఆపరేటింగ్‌కు సంబంధించి బేసిక్‌ నైపుణ్యాలు సొంతం చేసుకోవాలి. లేదంటే పరీక్ష సమయంలో ఇబ్బందికి గురవుతారు. సమయం సరిపోని పరిస్థితి ఏర్పడుతుంది.
 
 టైమ్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ ప్రధానం
 గ్రూప్‌–2 మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌కు సిద్ధమవుతున్న అభ్యర్థులు టైమ్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌కు ప్రాధాన్యమివ్వాలి. సబ్జెక్టుల ప్రిపరేషన్‌ కోణంలో చూస్తే ఇటీవల కాలంలో కీలకంగా మారిన పర్యావరణ సంబంధిత అంశాలపై దృష్టిసారించాలి. ఒకవైపు ఫ్యాక్ట్స్‌కు ప్రాధాన్యమిస్తూనే మరోవైపు వాటికి సంబంధించిన నేపథ్యంపై క్షుణ్నంగా అవగాహన పెంపొందించుకోవాలి.
 – గురజాల శ్రీనివాసరావు,
 సబ్జెక్ట్‌ ఎక్స్‌పర్ట్, హైదరాబాద్‌.
 
 గ్రూప్‌–2 మెయిన్‌ ఎగ్జామినేషన్‌
 పేపర్‌–1
 జనరల్‌ స్టడీస్‌ అండ్‌ మెంటల్‌ ఎబిలిటీ 150 మార్కులు
 పేపర్‌–2
 సెక్షన్‌–1:    ఆంధ్రప్రదేశ్‌ సామాజిక, సాంస్కృతిక చరిత్ర
 సెక్షన్‌–2:    భారత రాజ్యాంగం    150 మార్కులు
 పేపర్‌–3     ప్లానింగ్‌ ఇన్‌ ఇండియా అండ్‌ ఇండియన్‌ ఎకానమీ
 ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ఎకానమీ    150 మార్కులు


 1.    The largest order in the animal kingdom?
     a) Primates    b) Insectar
     c) Arthropoda    d) Mammalia
 
 2.    The protozoan parasite which is responsible for causing malaria in humans is?
     a) Plasmodium    b) Entamoeba
     c) Paramoecium
     d) Euglena
 
 3.    The largest living reptiles are?
     a) Dinosaurs    b) Snakes
     c) Turtles    d) Crocodiles
 
 4.    A group of similar individuals which can interbreed among themselves is called?
     a) Population    b) Species
     c) Family    d) Phylum
 
 5.    Amoebiasis (Amoebic Dysentery) is caused by?
     a) Plasmodium Vivax
     b) Taenia Solium
     c) Entamoeba Histolytica
     d) Entamoeba Gingivalis
 
 6.    The period between infection and appearance of first malarial symptom is?
     a) Activation period
     b) Pre patient period
     c) Gestation period
     d) Incubation period
 
 7.    Which of the sponges is harmful to the oyster industry?
     a) Cliona - boling sponge
     b) Spongilla - Fresh water sponge
     c) Euspongia - Bath sponge
     d) Euplectella-Venus flower basket
 
 8.    Consider the following statements?
     1) Tape worm is a hermaphrodite
     2) Round worm has separate sexes
     3) Filaria is caused by a nematode
     4) Guinea worm is an annelid
 
     Which of these is correct?
     a) 1 and 2    b) 1, 2 and 3
     c) 3 and 4    d) 2, 3 and 4
 
 9.    Ticks and mites are actually?
     a) Arachnids    b) Crustaceans
     c) Insects    d) Myriapods
 
 10.    The poison glands of snakes are homologous to?
     a) Electric organs of fish
     b) Stings of rays
     c) Sebaceous glands of mammals
     d) Salivary glands of vertebrates
 
 11.    A snake has?
     a) Movable eye lids
     b) Immovable eye lids
     c) No eye lids
     d) Only nictitating membrane
 
 12.    Venom of cobra effects?
     a) Respiratory system
     b) Nervous system
     c) Digestive system
     d) Circulatory system
 
 13.    Which one of the following is a non-poisonous snake?
     a) Sea snake    b) Bungarus
     c)Viper        d) Python
 
 14.    The structures that are not well suited for flight in bird?
     a) Breast muscles
     b) Well developed olfactory lobes
     c) Well developed optic lobes
     d) Cerebellum
 
 15.    If a bird is transferred from 30°C to 10°C, the body temperature will change to?
     a)10°C        b) 30°C
     c) Remain unchanged
     d) 15°C
 
 16.    The most important function of diaphragm in mammal is?
     a) To divide the body cavity in to 2 compartments
     b) To protect the lung
     c) To aid in respiration
     d) To protect the heart
 
 17.    In Herbivorous animals, the caecom is considered to be concerned with the digestion of?
     a) Proteins    b) Cellulose
     c) Fat        d) Starch
 
 18.    The peculiarity of fish heart is that it has?
     a) All venous blood
     b) All arterial blood
     c) Mixed blood    d) No blood
 
 19.    The electric organs in electric rays are modified?
     a) Muscles    b) Nerves
     c) Blood cells    d) Scales
 
 20.    The chief excretory cells which are found in flatworms are?
     a) Nephridia    b) Nephrona
     c) Flame cells    d) Neurons
 
 21.    The largest invertebrate belongs to the animal phylum?
     a) Arthropoda    b) Annelida
     c) Echinodermata
     d) Mollusca
 
 22.    Twelve pairs of cranial nerves are present in?
     a) Mammals    b) Birds
     c) Reptiles    
     d) All the above
 
 23.    Which of the following is a genetic disease?
     a) Haemophilia
     b) Red-Green colour blindness
     c) Albinism    d) All the above
 
 24.    The chromosomal disorder in which the human mate has two "X" chromosomes instead of one in 23rd pair?
     a) Down's syndrome
     b) Patau's syndrome
     c) Klinefelter's syndrome
     d) Edward's syndrome
 
 25.    The dreadful malaria is caused by?
     a) Plasmodium Falciparum
     b) Plasmodium Vivax
     c) Plasmodium Malariae
     d) Plasmodium ovale
 
 26.    The mineral ions required for muscle contraction and blood clotting?
     a) Sodium    b) Calcium
     c) Potassium    d) Magnesium
 
 27.    The vitamin which is required to be taken by Pregnants for good mental development of children is?
     a) Folic Acid    b) Retinol
     c) Calciferol    d) Nicotinamide
 
 28.    Which of the following is/are viral diseases?
     a) Hepatities    b) Yellow fever
     c) Influenza    d) All the above
 
 29.    The part of the body effected in elephantiasis?
     a) Bone Marrow    b) Brain
     c) Blood cells    d) Lymphnode
 
 30.    The disease caused by a fungus?
     a) Athelete's Foot
     b) Ring warm    c) Candidiasis
     d) All the above
 
 31.    Paralysis is caused due to damage of?
     a) Spinal nerve    b) Motor nerve
     c) Muscle    d) Bone
 
 32.    Which of the following is a warm blooded animal?
     a) Rabbit    b) Snake
     c) Lizard    d) Frog
 
 33.    The scientific name of state bird of Telangana?
     a) Psittacula Krameri
     b) Coracias Benghalensis
     c) Apteryx    d) Pavo Cristatus
 
 34.    The birds with largest wingspan?
     a) Bat        b) Vulture
     c) Eagle        d) Sea Albatross
 
 35.    The subcutaneous fat layer present below the skin in aquatic mammals is known as?
     a) Foam        b) Blubber
     c) Melon    d) None of these
 
 36.    The type of excretory organs present in insects?
     a) Nephridia
     b) Antennary glands
     c) Malpighian Tubules
     d) Kidneys
 
 37.    The rearing and culturing of honey bees?
     a) Lac culture    b) Apiculture
     c) Sericulture    d) Oleri culture
 
 38.    Special organs found in snakes fro olfaction (smell)?
     a) Keber's organs
     b) Jacobson's organs
     c) Thomas organs
     d) Green glands
 
 39.    Which of the following snakes venom effect the circulatory system i.e., haemotxic?
     a) Coral snake    b) Krait
     c) Cobra    d) Viper
 
 40.    The only snake that builds nests and is also the largest poisonous snake?
     a) Cobra    b) King cobra
     c) Python    d) Krait
 
 41.    Which of the following is a true    fish?
     a) Star fish    b) Silver fish
     c) Jelly fish     d) Zebra fish
 
 42.    The total number of air sacs present in flying birds?
     a) 9    b) 7    c) 8    d) 6
 
 43.    The largest phylum among the animals?
     a) Chordata    b) Arthropoda
     c) Mollusca    d) Porifera
 
 44.    The largest migratory bird that travels a distance of about 40,000 miles every year is?
     a) Wood cock    b) Arctic tern
     c) Japanese swift
     d) Indian swift
 
 45.    The blood cells suitable for DNA finger printing are?
     a) WBC        b) RBC
     c) Platelets    d) All the above
 
 46.    Which of the following statements is not true?
     a) All hormones are chemically proteins
     b) Certain RNA molecules act as enzymes
     c) Artemisinin is an anti malaria drug
     d) Diclofenac is a endangering vultures in India
 
 47.    Which of the flowing is source of alcoholic drink Rum?
     a) Barley Malt    b) Wheat Mash
     c) Sugar cane Juice
     d) Potato mast
 
 48.    Which of these vitamins is also called yellow enzyme?
     a) Pyridoxine    b) Folic Acid
     c) Retinal    d) Riboflavin
 
 49.    The molecular control of programmed cell death is?
     a) Apoptosis    b) Metastasis
     c) Apolysis    d) Autolysis
 
 50.    The recipient of Nobel 2016 for Medicine?
     a) Yoshinori Ohsumi
     b) Bruce a. Beutler Jules
     c) John Gurdon, Shinya Yamanaka
     d) Luc Montagnier, C. Chermann
 
 KEY
         1) b     2) a    3) d    4) b    5) c
         6) d    7) a    8) b    9) a    10) d
         11) b    12) b    13) d    14) b    15) c
         16) c    17) b    18) c    19) a    20) c
         21) d    22) d    23) d    24) c    25) a
         26) b    27) a    28) d    29) d    30) a
         31) b    32) a    33) b    34) d    35) b
         36) c    37) b    38) b    39) d    40) b
         41) d    42) a    43) b    44) b    45) a
         46) a    47) c    48) d    49) a    50) a


 విద్య అనేది వివేకాన్ని మాత్రమే కాదు... పోరాడే చైతన్యాన్ని ఇస్తుంది. మన దేశంలోని అనేక మారుమూల గ్రామాలలాగే ఛత్తీస్‌గఢ్‌లోని బిలాస్‌పూర్‌ జిల్లాలోని  నయాగవ్‌ కూడా ఒకటి. మిగిలిన సమస్యల మాట ఎలా ఉన్నా ఆ గ్రామానికి తాగునీటి సమస్య అనేది అతి పెద్ద సమస్య. తాగునీటి కోసం మహిళలు ఎన్నో కిలోమీటర్ల దూరం ప్రయాణించేవారు. ‘నీటి సమస్య’ అనేది కేవలం ఆడవాళ్ల సమస్య మాత్రమే అన్నట్లుగా ఉండేవాళ్లు పురుషులు.
 ఇక అమ్మాయిలను బడికి పంపించడం అనేది అరుదైన విషయం.‘‘మీ అమ్మాయి స్కూలుకు వెళుతుందా?’’ అని కొత్తవాళ్లు ఎవరైనా అడిగితే...‘‘స్కూల్‌ కా?’’ అనే ప్రశ్నలాంటి సమాధానం ఒకటి వినిపించేది.‘స్కూల్‌ కా?’ అని ఆశ్చర్యపోవడంలో ఎన్నో అర్థాలు దాగున్నాయి.‘ఆడపిల్లలకు స్కూలుతో పనేమిటి?’ అనేది అందులో ఒకటి.
 
 ఒకవేళ అమ్మాయిలు స్కూలు గడప తొక్కినా, మధ్యలోనే చదువును ఆపించడం అనేది సాధారణంగా మారింది. అయితే ‘ప్రథమ్‌ ఎడ్యుకేషన్‌ ఫౌండేషన్‌’ ‘సెకండ్‌ ఛాన్స్‌’ వల్ల ఈ పరిస్థితిలో గణనీయంగా మార్పు వచ్చింది. బడికి వెళ్లని పిల్లలను స్కూల్లో చేర్పించడంతో పాటు చదువును మధ్యలోనే ఆపేíసిన పిల్లలను ‘సెకండ్‌ ఛాన్స్‌ ప్రోగ్రాం’లో భాగంగా తిరిగి స్కూల్లో చేర్పించే పనికి ‘ప్రథమ్‌ ఎడ్యుకేషన్‌ ట్రస్ట్‌’ స్వీకారం చుట్టింది. దీంతో చాలామంది అమ్మాయిలు పదవతరగతి విజయవంతంగా పూర్తి చేశారు.
 
  కొందరు పై చదువులకు వెళ్లారు. కొందరు వృత్తివిద్యా కోర్సులలోకి వెళ్లారు.కొందరు పై చదువులకు వెళ్లి, పార్ట్‌టైం ఉద్యోగాలు చేస్తూ కుటుంబానికి సహాయంగా నిలిచారు. ఫౌండేషన్‌ తరపున నిర్వహించిన ‘లైఫ్‌ స్కిల్స్‌’ కోర్సు పిల్లలలో ఎంతో మార్పు తీసుకువచ్చింది. సమస్యల పరిష్కారం, నిర్ణయాలలో  సరిౖయెన ఎంపిక, విమర్శనాత్మకంగా, సృజనాత్మకంగా ఆలోచించడం... మొదలైన వాటితో పాటు  నిజజీవితంలో ఎదురయ్యే సవాళ్లను ఎదుర్కోవడానికి ఉపయోగపడింది.
 
  ‘లైఫ్‌ స్కిల్స్‌’ పాఠాలు గది గోడలకే పరిమితం కాలేదు. మద్యపానం, గృహహింస, కచ్చా రోడ్లు, పబ్లిక్‌ టాయిలెట్‌లు లేకపోవడం... మొదలైన వాటితో పాటు నిజజీవితంలో ఎన్నో సమస్యల పరిష్కారానికి ముందుకు వచ్చాయి. దీనికి పెద్ద ఉదాహరణే... ఈ ముగ్గురు అమ్మాయిలు... 1.అహల్య కుమారి. 2.అంజనీ కుమారి. 3.రజనీ కుమారి.ఈ  అమ్మాయిలు మొదట తమ గ్రామంలోని తాగునీటి సమస్యపై దృష్టిసారించారు. ఈ సమస్యపై దృష్టి సారించిన వాళ్లలో వీరే ప్రథములు కాదు... అంతకు ముందు చాలామందే దృష్టి సారించారు. అయితే మాత్రం ఏమిటి? ఎలాంటి ఫలితం ఒనగూడలేదు.
 
  ఈ ముగ్గురు అమ్మాయిలు మాత్రం ‘ఎలాగైనా సరే, తాగునీటి సమస్యను పరిష్కరించాలి’ అనే దృఢనిశ్చయంతో ముందుకు కదిలారు. ఒకటికి పదిసార్లు గ్రామసర్పంచ్‌ను కలిసి సమస్య గురించి మాట్లాడారు. గ్రామంలో ఎలాగైనా సరే బోర్‌వెల్‌ వేయాలని విన్నవించుకున్నారు. ‘ఆడపిల్లలు ఇల్లు విడిచి బయటికి రావడం ఏమిటి! సమస్యలు అంటూ ఇలా పెద్ద వాళ్ల ఇంటి చుట్టూ తిరగడం ఏమిటి?’ అని గ్రామంలో చాలామంది సన్నాయి నొక్కులు నొక్కారు. చివరికి అహల్య, అంజనీ, రజనీ సోదరులు కూడా... ‘‘మీకు అవసరం లేని పనిలో తలదూర్చుతూ టైం వేస్ట్‌ చేస్తున్నారు’’ అని విసుక్కున్నారు. విసుగు... కోపం... ఎగతాళి... సూటిపోటి మాటలు... ఇలాంటివేమీ పట్టించుకోలేదు  అహల్య, అంజనీ, రజనీ.
 
 ‘సమస్య ఉన్న చోట పోరాటం  ఉండాలి’ అనే దృక్పథంతో ముందుకు కదిలారు. ఎట్టకేలకు గ్రామంలో బోర్‌వెల్‌ వేయించడానికి సర్పంచ్‌ ఒప్పుకున్నాడు. నెలన్నర రోజులలోనే గ్రామానికి బోర్‌వెల్‌ వచ్చింది. ‘‘ఇప్పుడు మా ఊళ్లో తాగు నీటికోసం ఎవరూ వేరే గ్రామాన్ని వెదుక్కుంటూ గంటల తరబడి నడవనక్కర్లేదు’’ అని సంతోషపడి పోతున్నారు అహల్య, అంజనీ, రజనీలు. పిల్లలను బడిలో చేర్పించడం, బడి మధ్యలోనే మానేసిన పిల్లలను తిరిగి బడిలో చేర్పించే పనిలో ఇప్పుడిప్పుడే క్రియాశీలకం అవుతున్నారు అహల్య, అంజనీ, రజనీ.కాస్త ఆలస్యంగానైనా సరే ఈ ముగ్గురిని అభినందనలతో ముంచెత్తారు గ్రామస్తులు. ఎంత పెద్ద  ప్రయాణమైనా ఒక అడుగుతోనే మొదలవుతుంది. గ్రామంలో బోర్‌వెల్‌ వేయించడం అలాంటి అడుగే కావచ్చు. ఇంకా చాలా ప్రయాణమే ఉంది. ఆ ప్రయాణం చేయడానికి ఈ ముగ్గురులాంటి అమ్మాయిలు గ్రామంలో మరింత మంది సిద్ధమవుతున్నారు.


 Parliamentary Committee means a committee, which is appointed or elected by the House or nominated by the Speaker and which works under the direction of the Speaker and presents its report to the House or to the Speaker and the Secretariat for which is provided by the LokSabha Secretariat.
 
 Broadly, the Parliamentary Committees may be classified into the two categories:
 (i) Ad hoc Committee and
 (ii) Standing Committee.
 
  Ad hoc Committees
 Ad hoc committees are constituted by the House or by the Presiding Officers, singly or jointly, for a specific purpose and cease to exist when they finish the task assigned to them and submit a report.
 The usual Ad hoc committees are the select or joint committees on Bills and others like the Railway convention committee, set-up to review the rate of dividend payable by railways to the general revenues, and those constituted to enquire into and report on specific subject.
 
 Joint Parliamentary Committees
 Joint Parliamentary Committee is one type of Ad hoc Parliamentary committees constituted by Parliament. It is mandated to inquire into a specific subject.
 
 A JPC (Joint Parliamentary committee) is constituted either through a motion adopted by one House and concurred by the other or through communication between the presiding officers of the two houses.
 
 The members are either elected by the Houses or nominated by the presiding officers.
 The strength of a JPC may vary. The terms of reference of a JPC are decided by the parliament itself.
 JPC have overarching powers of summoning any authority including the Prime Minister and seeking attendance.
 
 Standing Committees
 Standing committees are those committees, which are either elected by the House or nominated by the Presiding Officer(s) (i.e. the Speaker in the case of the LokSabha and the Chairman in the case of the RajyaSabha) periodically and are permanent in nature.
 
 Some important Standing Committees of the LokSabha are as follows:
 1. The Business Advisory Committee
 2. Committee on Privileges
 3. Committee on Government Assurances
 4. Estimates Committee
 5. Rules Committee
 6. Committee on Empowerment of Women
 7. Committee on public Undertakings
 8. Committee on the Welfare of Scheduled Castes and Scheduled Tribes
 9. Public Accounts Committee
 
 Financial Committees Committee on Estimates
 The Estimates committee constituted for the first time in 1950 is a Parliamentary committee consisting of 30 members selected every year by the LokSabha amongst its members in proportion of party strength. It is the largest committee of the Parliament. A minister cannot be elected as a member of the committee. The term of office of the committee is 1 year.
 
 Function of Estimate Committee
 Report what economies, improvements in organization, efficiency of administrative reform, consistent with the policy underlying the estimates may be effected.
 
 Suggest alternative policies in order to bring about efficiency and economy in administration.
 Examine whether the money is well laid out within the limits of the policy implied in the estimates; and Suggest the form in, which the estimates shall be presented to Parliament. The Committee does not exercise its functions in relation to such public undertakings as are allotted to the Committee on Public Undertakings by the Rules of Procedure of LokSabha or by the speaker.
 
 Public Accounts Committee
 It is the oldest committee in existence from 1921. The committee consists of not more than 22 members including 15 members of LokSabha and 7 members of RajyaSabha. The members are elected by their respective Houses. The Chairman is appointed by the Speaker and is usually from the opposition party.
 
 Functions of the Committee are as follows:
 1. The main function of PAC is to examine the annual audit reports of the CAG, which are laid before the Parliament by the President. The CAG submits three audit report namely Audit report on appropriation accounts, Audit report on finance accounts and audit report on public undertakings.
 2. To scrutinise the accounts of the government so that the money dispersed were legally available for and applicable to the purpose to which they have been granted.
 
  3. The expenditure conforms to the authority which governs it.
 4. That every re-appropriation has been made in accordance with the provisions made by competence authority.
  5. The PAC examines cases involving losses, nugatory expenditure and financial irregularities. It scrutinises the reports of the CAG.
 
 Committee on Public Undertakings
 The Committee on Public Undertaking (CPU) consists of 22 members 15 elected by LokSabha and 7 elected by RajyaSabha.
 The term of the committee is 1 year.
 
 Functions of Committee on Public Undertakings
 To examine the reports and accounts of public undertakings.
 To examine the reports of CAG on select PSUs.
 To ascertain whether that affairs of the public undertaking are being managed in accordance with the sound commercial principles.


 Directions (Q. 1-10): Read each sentence to find out whether there is any grammatical mistake/error in it. The error, if any, will be in one part of the sentence. Mark the number of that part with error as your answer. If there is 'No error', mark (5) as your answer.
 
 1.Your father (1)/ wants you become somebody, but you (2)/ take no notice of (3)/what has been said. (4)/ No error (5)
 2.The educational systems of the two countries (1)/ is so different (2)/as to provide almost (3)/ no basis for comparison between them. (4)/ No error (5)
 3.Such juvenile delinquents are (1)/ too poor that they have (2)/ no choice but become (3)/ school dropouts. (4)/ No error (5)
 4.So far in our teaching of languages, (1)/ we have given enough emphasis (2)/ to some common errors, but we have not (3)/lstressed on complicated problems.
 
 (4)/ No error (5)
 
 5.Dhanraj, the hero in the novel, (1)/ he grew into a brave man and (2)/ won the friendship of all the people (3)/ in the neighbourhood. (4)/ No error (5)
 6.Lalith is such a helpful person (1)/ that (2)/ we are hard (3)/ not to respect him. (4)/ No error (5)
 7.Everybody spent a few days (1)/ going over the old notes, but he did it (2)/ in two days or so, and (3)/ the result was marvelous. (4)/ No error (5)
 8.The reference book which I bought from one of the (1)/ local English bookstores (2)/ the other day, (3)/ it cost me three hundred dollars. (4)/ No error (5)
 9.Although he had been preparing for the championship, (1)/ still (2)/ he had not picked (3)/ when the championship started. (4)/ No error (5)
 10.The man was hung as punishment (1)/ for murdering (2)/ his five children (3)/ and his wife. (4)/ No error (5)
 
 Directions (Q. 11-15): Rearrange the following six sentences (A), (B), (C), (D), (E) and (F) in a proper sequence to form a meaningful paragraph and then answer the questions given below.
 
 A)There might be a few things you have questions about, or you might need to disclose some additional information to make sure you start the job on the right foot.
 
 B)This is great news, but now it's time to have another conversation with human resources before signing on the dotted line.
 
 C)Either way, you can't ignore these items.
 D)Make sure you alert a future employer about these things before accepting their offer.
 
 E)You've perfected your resume to make it to the job interview, and now you've aced that, too.
 F)In fact, a company with a new position just made you a job offer.
 
 11.    What is the SECOND sentence after rearrangement?
     1) A    2) B    3) C    4) E    5) F
 
 12.    What is the THIRD sentence after rearrangement?
     1) A    2) B    3) C    4) D    5) E
 
 13.    What is the FOURTH sentence after rearrangement?
     1) A    2) B    3) D    4) E    5) F
 
 14.    What is the FIFTH sentence after rearrangement?
     1) A    2) B    3) C    4) D    5) F
 
 15.    What is the FIRST sentence after rearrangement?
     1) A    2) B    3) C    4) D    5) E
 
 Directions (Q. 16-20): Each question below has a blank/ two blanks, each blank indicating that something has been omitted. Choose the word/ set of words from the five options for each blank that best fits the meaning of the sentence as a whole.
 
 16.    Educational planning should aim at --------- the educational needs of the -------- population of all age groups.
     1) Promoting… all
     2) meeting… entire
     3) understanding … maximum    4) satisfy… full
     5) experience… growing
 
 17.    Operation flood was ------------ with the primary objective of -------------- rural milk producers with urban milk consumers.
     1) Launched … linking
     2) devised… making
     3) begun… connecting
     4) started … planning
     5) visualized … joining
 
 18.    Once two persons come together, the ----------- of acquaintance and consequently friendship ----------- thus making the world a happy place to live in.
     1) Round …widens
     2) ball … broadens
     3) mirror … increases
     4) circle … grows
     5) game … narrows
 
 19.    Do not imagine that we can effectively deal ---------- the problem of unemployment without technological ------------.
     1) About … temper
     2) in … understanding
     3) off… touch
     4) with … progress
     5) over … knowledge
 
 20.    At the peak of her -------------, she insisted on taking screen tests and refused leads in favour of lesser but more ------------ roles.
     1) Freedom … monotonous
     2) kingdom …    humdrum
     3) dukedom … boring
     4) famous … similar
     5) stardom …challenging
 
 Directions (Q. 21-25): Read the following passage carefully and answer the questions given below it. Certain words have been printed in bold to help you locate them while answering some of the questions.The mind of man mirrors the fairest and most interesting properties of nature. The Poet converses with general nature, with affections very much like those, which, through long hours of hard work, the Man of Science has raised up in himself, by conversing with those particular parts of nature which are the objects of his studies. The knowledge acquired by both gives them pleasure. But the knowledge of the Poet brings us closer to a necessary part of our existence, our natural and unalienable inheritance, while the knowledge acquired by the Man of Science is a personal and individual acquisition. It does not naturally create a habitual and direct sympathy connecting us with our fellow-beings.
 
 21.    Which statement is true?
     a) the knowledge acquired by the Man of Science is delicate
     b) the knowledge acquired by the Man of Science is robust
     1) only a    2) only b
     3) both a & b    4) neither a nor b
     5) either a or b
 
 22.    Which statement is false?
     a) knowledge acquired by the Man of Science fails to connect easily
     b) The knowledge acquired by Poet and Man of Science gives them pleasure.
     1) only a    2) only b
     3) both a & b    4) neither a nor b
     5) either a or b
 
 23.    The synonym of converse is?
     1) Speak    2) flatters
     3) blurts    4) mimics
     5) follows
 
 24.    The antonym of acquisition is?
     1) Purchase    2) order
     3) debt    4) auction
     5) failure
 
 25.    The antonym of habitual is?
     1) Routine    2) customary
     3) consistent    4) remarkable    5) reliable
 
 Directions: (Q. 26-30): Which of the phrases (1), (2), (3), and (4) given below each sentence should replace the phrase underlined in the sentence to make it grammatically correct? If there is no error mark (5) No correction required as your answer.
 
 26.    The man who has committed such a serious crime must get the severely punishment.
     1) be getting the most severely
     2) has got the most severely
     3) get the most severe
     4) get the most severely
     5) no correction required
 
 27.    An artist is always having his own vision of life.
     1) always is having
     2) always has    3) is having
     4) all times has
     5) no correction required
 
 28.    Having given up smoking, he had no utilize of a lighter.
     1) usage of    2) use for
     3) utility for    4) utilization
     5) no correction required
 
 29.    I have been inconsiderate in the past but I will make up to you.
     1) make up for you
     2) make amends for you
     3) make it up to you
     4) make you up to it
     5) no correction required
 
 30.    This program has been adapted to a three year old boy.
     1) from a three year old boy
     2) for a three year old boy
     3) by a three year old boy
     4) into a three year old boy
     5) no correction required
 
 Key
 1) 2    2) 2    3) 2    4) 4    5) 3
 6) 3    7) 5    8) 4    9) 2    10) 1
 11) 2    12) 3    13) 1    14) 3    15) 5
 16) 2    17) 1    18) 4    19) 4    20) 5
 21) 1    22) 4    23) 1    24) 5    25) 4
 26) 3    27) 2    28) 2    29) 3    30) 2


 1. Which of the following Constitutional Amendment Acts was said to be a 'Mini Constitution'?
     (A) 42nd    (B) 44th
     (C) 46th    (D) 50th
 
 2.    Where was the first Municipal Corporation in India set up?
     (A) Bombay    (B) Calcutta
     (C) Delhi    (D) Madras
 
 3.    Which of the following is not a Panchayati Raj institution?
     (A) Gram Sabha
     (B) Gram Panchayat
     (C) Nyaya Panchayat
     (D) Gram Co-operative Society
 
 4.    Which of the following subjects lies in the Concurrent List?
     (A) Agriculture    
     (B) Education
     (C) Police    
     (D) Defence
 
 5.    Which one of the following forms the largest share of deficit in Government of India Budget?
     (A) Primary Deficit
     (B) Fiscal Deficit
     (C) Revenue Deficit
     (D) Budgetary Deficit
 
 6.    Five Year Plan in India finally approved by?
     (A) Union Cabinet
     (B) President
     (C) Planning Commission
     (D) National Development Council
 
 7.    The annual report of the UPSC is submitted to?
     (A) The President        (B) The Supreme Court
     (C) The Prime Minister
     (D) The Chairman of UPSC
 
 8.    A national political party is one which receives 4% of the total votes polled in?
     (A) Two or more States
     (B) The Capital City
     (C) Four or more States    
     (D) In all States
 
 9.    Who accords recognition to various political parties in India as National or Regional parties?
     (A) The Parliament    
     (B) The President
     (C) The Election Commission
     (D) The Supreme Court
 
 10.    The Election Commission was converted into 'Three Members Commission' in the following year?
     (A) 1987    (B) 1988
     (C) 1989    (D) 1990
 
 11.    The provisions related to official language of India can be amended by?
     (A) Simple majority        (B) Minimum 2/3rd majority
     (C) Minimum 3/4th majority
     (D) Can not be amended
 
 12. In India, within how much period, was the proclamation of emergency to be approved by both Houses of the Parliament?
     (A) 14 days    
     (B) 1 month
     (C) 3 months    (D) 6 months
 
 13.    How many times has Financial Emergency been declared in India so far?
     (A) Once    (B) 4 times
     (C) 5 times    (D) Never
 
 14.    How many times did the President of India declare National Emergency so far?
     (A) Never    
     (B) Only once
     (C) Only twice    
     (D) Thrice
 
 15.    Which Indian State came under President's rule for maximum number of times?
     (A) Punjab
     (B) Himachal Pradesh
     (C) Kerala
     (D) Karnataka
 
 16.    The method of Constitutional Amendment is provided in?
     (A) Article 348    
     (B) Article 358
     (C) Article 368    
     (D) Article 378
 
 Key
 1.A    2.D    3.D    4.B    5.B    6.D    7.A    8.C
 9.C    10.D    11.A    12.B
 13.D    14.D    15.A    16.C  


 ఆంధ్రప్రదేశ్‌ పబ్లిక్‌ సర్వీస్‌ కమిషన్‌ (ఏపీపీఎస్సీ) ఆదివారం గ్రూప్‌–2 స్క్రీనింగ్‌ టెస్ట్‌ నిర్వహించింది. అభ్యర్థులకు ఉపయోగపడేలా ప్రశ్నపత్రం, సాక్షి నిపుణులు రూపొందించిన ‘కీ’ను అందిస్తున్నాం. కొన్ని ప్రశ్నలకు వివరణాత్మక సమాధానాలను కూడా పొందుపర్చాం. ఇవి సివిల్స్, గ్రూప్స్, డీఎల్, పంచాయతీ కార్యదర్శి, బ్యాంక్, ఎస్‌ఎస్‌సీ తదితర పరీక్షలకు సిద్ధమవుతున్న వారికి కూడా ఉపయోగకరంగా ఉంటాయి. ఏ గుర్తు ఉన్న ప్రశ్నకు సరైన సమాధానం లేదు.
 
 
 1.    భారతదేశం నుంచి నిష్క్రమించిన తర్వాత విజయ్‌ మాల్యా ఎక్కడ దాగి ఉన్నాడు?
     1) ఇంగ్లిష్‌ గ్రామం      2) ఫ్రెంచ్‌ విల్లా
     3) క్రూయిజ్‌ ఓడ        
     4) అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల్లోని
        ఒక రిసార్ట్‌
 
 2.    గణిత శాస్త్రంలో నోబెల్‌కు సమానమైన పురస్కారంగా దేన్ని భావిస్తారు?
     1) ఫీల్డ్స్‌ మెడల్‌     2) న్యూటన్‌ మెడల్‌
     3) రామానుజన్‌ మెడల్‌        4) పైథాగరస్‌ మెడల్‌
 
 3.    ‘ఒబామా కేర్‌’ అంటే?
     1) సరసమైన ఆరోగ్య సంరక్షణ కోసం చట్టం
     2) అందరికీ విద్య కోసం చట్టం
     3) జాతి వివక్ష హింస నుంచి రక్షణ కోసం చట్టం    
     4) ఆశ్రయం లేనివారి సంరక్షణకు చట్టం
 
 4.    ఐక్యరాజ్య సమితి ప్రస్తుత సెక్రటరీ జనరల్‌?
     1) బాన్‌కీ మూన్‌     2) కోఫీ అన్నన్‌
     3) ఆంటోనియో గుటెర్రెస్‌        4) ఇరినా బొకోవా
 
 5.    అంతర్జాతీయ ద్రవ్యనిధి సంస్థ మేనేజింగ్‌ డైరెక్టర్‌ ఎవరు?
     1) క్రిస్టీన్‌ లాగార్డ్‌    2) జోసెఫ్‌ స్టిగ్లిట్జ్‌
     3) క్రిస్టలీనా జార్జీవా    4) జిమ్‌ యోంగ్‌ కిమ్‌
 
 6.    రాజ్యసభ ప్రస్తుత అధ్యక్షుడు ఎవరు?
     1) పి.జె.కురియన్‌    2) అరుణ్‌ జైట్లీ
     3) హమీద్‌ అన్సారీ    4) షెల్జా కుమారి
 
 7.    ‘హాఫ్‌ లయన్‌’ అనే పుస్తకాన్ని ఎవరి గురించి రాశారు?
     1) సీతారాం కేసరి    2) రాజీవ్‌ గాంధీ
     3) పి.వి.నరసింహారావు        4) మన్మోహన్‌ సింగ్‌
 
 8.    భారతదేశంలో మొదటి డిజిటల్‌ గ్రామం?
     1) ఇబ్రహీంపూర్‌    2) అకోదర
     3) ధాసాయి    4) ఖండాలవాడి
 
 9.    ఆఏఐM (భారత్‌ ఇంటర్ఫేస్‌ ఫర్‌ మనీ) అనే చరవాణిలోని అనువర్తనం కింది దానిపై ఆధారపడి ఉంది?
     1) సెంట్రల్‌ పేమెంట్‌ ఇంటర్ఫేస్‌    
     2) లోకల్‌ పేమెంట్‌ ఇంటర్ఫేస్‌
     3) యూనిఫైడ్‌ పేమెంట్‌ ఇంటర్ఫేస్‌    
     4) వరల్డ్‌ పేమెంట్‌ ఇంటర్ఫేస్‌
 
 10.    భారత నైపుణ్య సంస్థ శంకుస్థాపనను ప్రధానమంత్రి ఏ నగరంలో చేశారు?
     1) అలహాబాద్‌     2) లక్నో
     3) పట్నా    4) కాన్పూర్‌
 
 11.    ఐదో భారత్‌ అరబ్‌ భాగస్వామ్య సదస్సు ఎక్కడ జరిగింది?
     1) దుబాయి    2) మస్కట్‌
     3) ఖతార్‌    4) రియాద్‌     
 
 12.    కేంద్రం ప్రారంభించిన ఉజాలా పథకం ఉద్దే్దశం?
     1) అన్ని గృహాలకు విద్యుత్‌ కనెక్షన్‌ ఇవ్వడం    
     2) ఎల్‌ఈడీ బల్బుల వితరణ ద్వారా సమర్థ వెలుగును అందించడం
     3) సౌరశక్తి ఉపకరణాలను ప్రోత్సహించడం        
     4) విద్యుత్‌ శక్తి అమ్మకానికి అనియంత్ర ప్రవేశం కల్పించడం
 
 13.    రక్షణ మంత్రికి శాస్త్రీయ సలహాదారు ఎవరు?
     1) ఎస్‌.క్రిస్టఫర్‌    2) ఆర్‌.చిదంబరం
     3) వి.కె.సారస్వత్‌    4) జి.సతీష్‌ రెడ్డి
 
 14.    2012 లండన్‌ ఒలింపిక్స్‌లో యోగేశ్వర్‌ దత్తుకి కాంస్య పతకాన్ని, రజత పతకంగా  పై స్థాయికి మార్చడానికి, కింది కుస్తీ యోధుడు నిషేధిత ఉత్ప్రేరకాల పరీక్షలో దోషిగా తేలడం కారణం?
     1) తోగ్రుల్‌ అస్గరోవ్‌ 2) షరీఫ్‌ శరిపోవ్‌
     3) జేక్‌ వార్నర్‌    4) బెసిక్‌ కుదుఖొవ్‌
 
 15.    భారతదేశపు కొత్త వాయు సేనాధిపతి ఎవరు?
     1) బిపిన్‌ రావత్‌     2) బి.ఎస్‌.ధనోవా
     3) సునిల్‌ లంబా    4) ఆరూప్‌ రాహా
 
 16.    భారతీయ చరిత్ర కాంగ్రెస్‌ 77వ సమావేశం ఎక్కడ జరిగింది?
     1) చెన్నై      2) బెంగళూరు
     3) తిరువనంతపురం 4) కొత్త ఢిల్లీ
 
 ఏ 17. 2017, జనవరిలో ఇ– పరిపాలనపై జరిగిన 20వ జాతీయ సమావేశంలో, పౌర కేంద్రీకృత సేవల వితరణలో అత్యద్భుత  పనితీరు ప్రదర్శించినందుకు ఆంధ్రప్రదేశ్‌కి బంగారు పతకం ఏ ప్రాజెక్టు వల్ల లభించింది?
     1) ఆధార్‌తో కూడిన ప్రజా పంపిణీ వ్యవస్థ    
     2) రుణ మాడ్యూల్‌
     3) రాష్ట్ర పెన్షన్‌ పోర్టల్‌   4) కోర్‌     
 
 18.    భారత ప్రభుత్వపు పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ వారి ఏఖఐఈఅ్గ పథకంలో ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని ఈ పట్టణం ఉంది?
     1) తిరుపతి    2) శ్రీశైలం
     3) విజయవాడ    4) అమరావతి
 
 19.    బి.సి.సి.ఐ. పనితీరుపై ఏర్పాటు చేసిన లోధా కమిటీ రిపోర్టు?
     1) బెట్టింగ్‌ని నిషేధించాలని సూచించింది
     2) బెట్టింగ్‌ గురించి ఏమీ తెలపలేదు
     3) బెట్టింగ్‌ని న్యాయబద్ధం చేయాలని సూచించింది    
     4) బెట్టింగ్‌కి పాల్పడితే జైలుశిక్ష వేయాలని సూచించింది
 
 20.    బ్యాడ్మింటన్‌ వరల్డ్‌ ఫెడరేషన్‌ 2016 సంవత్సరానికి ఆటను బాగా మెరుగుపర్చుకొన్న క్రీడాకారులకు ఇచ్చే పురస్కారాన్ని ఎవరికి ఇచ్చింది?
     1) పి.వి. సింధు    2) కరోలినా మారిన్‌
     3) సన్‌ యూ         4) ఆయకా తాకాహాషీ
 
 21.    ఢిల్లీ కొత్త లెఫ్టినెంట్‌ గవర్నర్‌ ఎవరు?
     1) అనిల్‌ గోయెల్‌      2) అనిల్‌ బైజాల్‌
     3) విజయ్‌ గోయెల్‌  4) ప్రదీప్‌ బైజాల్‌
 
 22.    రాజ్యాంగ అసలు ప్రతిలో జాతీయ చిహ్నాన్ని ఏ కళాకారుడు చిత్రీకరించారు?
     1) నందలాల్‌ బోస్‌ 2) దీనానాథ్‌ భార్గవ
     3) జతిన్‌ దాస్‌     4) కాను దేశాయ్‌
 
 23.    తెలుగులో కవిత్వానికి 2016 సంవత్సరానికి సాహిత్య అకాడమీ పురస్కారం ఎవరు గెలుచుకున్నారు?
     1) పాపినేని శివశంకర్‌    
     2) కాత్యాయనీ విద్మహే
     3) ఆర్‌. చంద్రశేఖర రెడ్డి   4) వోల్గా
 
 24.    చిరహరితే అంటే ఏమిటి?
     1) మధ్యప్రదేశ్‌లో కనుగొన్న ఒక జింక జాతి    
     2) కర్ణాటకలో కనుగొన్న పొడవైన ఆకుల మొక్క
     3) కేరళలో కనుగొన్న చెదల జాతి
     4) తమిళనాడులో కనుగొన్న సీతాకోక చిలుకల జాతి
 
 25.    కబడ్డీ ప్రపంచ కప్‌–2016ని ఏ దేశం  గెలుచుకొంది?
     1) భారతదేశం    2) థాయిలాండ్‌
     3) ఇరాన్‌    4) దక్షిణ కొరియా
 
 26.    2016 సంవత్సరానికి పండిట్‌ దీన్‌దయాళ్‌ ఉపాధ్యాయ అంత్యోదయ కృషి పురస్కారాన్ని జాతీయ స్థాయిలో గెలుచుకొన్న వారు ఎవరు?
     1) రూప్‌ సింగ్‌    2) రాజిందర్‌ సింగ్‌
     3) కృష్ణయాదవ్‌     4) అరుణ రాయ్‌
 
 27.    సుభాష్‌ పాలేకర్‌ ప్రతిపాదించిన వ్యవసాయ పద్ధతి?
     1) తక్కువ బడ్జెట్‌ సేంద్రియ వ్యవసాయం
     2) శూన్య బడ్జెట్‌ ప్రాకృతిక వ్యవసాయం
     3) బహుళ అంచెల సేంద్రియ వ్యవసాయం    
     4) ప్రకృతి మిత్ర సేంద్రియ వ్యవసాయం
 
 28.    భారత రాజ్యాంగ ప్రవేశికలో (పీఠికలో) తెలిపిన విధంగా, భారత్‌ ఒక?
     1) సర్వసత్తాక లౌకిక సామ్యవాద ప్రజాస్వామ్య గణతంత్ర రాజ్యం
     2) సామ్యవాద సర్వసత్తాక లౌకిక ప్రజాస్వామ్య గణతంత్ర రాజ్యం
     3) లౌకిక సర్వసత్తాక ప్రజాస్వామ్య సామ్యవాద గణతంత్ర రాజ్యం    
     4) సర్వసత్తాక సామ్యవాద లౌకిక  ప్రజాస్వామ్య గణతంత్ర రాజ్యం
 
 29.    రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్‌ 51ఎ లో ఎన్ని ప్రాథమిక విధులను పేర్కొన్నారు?
     1) 9    2) 10    3) 11    4) 12
 
 30.    భారతదేశంలో ఆస్తిహక్కుకి భంగం కలిగితే ఈ కింది దాన్ని దాఖలు చేయడం ద్వారా సవాలు చేయలేం?
     1) రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్‌ 226 కింద రిట్‌
     2) న్యాయస్థానంలో సివిల్‌ వ్యాజ్యం
     3) రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్‌ 32 కింద రిట్‌
     4) లోక్‌ అదాలత్‌లో వ్యాజ్యం
 
 31.    భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్‌ 248 ప్రకారం అవశేషాధికారాలు కింది ఎవరికి కేటాయించారు?
     1) పార్లమెంట్‌    2) రాష్ట్రాలు
     3) కేంద్రం, రాష్ట్రాలు సమష్టిగా        
     4) రాష్ట్రపతి
 
 32.    ఒక వ్యక్తిని భారత రాష్ట్రపతిగా ఎన్ని పర్యాయాలు ఎన్నిక చేయొచ్చు?
     1) ఒకసారి    2) పరిమితి లేదు
     3) రెండుసార్లు        
     4) వెంట వెంటనే రెండుసార్లు
 
 33.    రాష్ట్రాల్లో రాష్ట్రపతి పాలన విధించే అంశంపై మైలురాయి లాంటి తీర్పుని అత్యున్నత న్యాయస్థానం ఏ వ్యాజ్యంలో ఇచ్చింది?
     1) గోలక్‌నాథ్‌     2) మేనకా గాంధీ
     3) మినర్వా మిల్స్‌    4) ఎస్‌.ఆర్‌. బొమ్మై
 
 34.    ఒక రాష్ట్ర సరిహద్దులను మార్చేందుకు లేదా ఒక కొత్త రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేసేందుకు?
     1) ప్రభావితమయ్యే రాష్ట్ర విధాన సభ అంగీకారం కావాలి        
     2) ప్రభావితమయ్యే రాష్ట్ర విధాన సభ అభిప్రాయాన్ని రాష్ట్రపతి అడగాలి
     3) ప్రభావితమయ్యే రాష్ట్ర విధాన సభలో మూడింట రెండు వంతుల మెజారిటీ కావాలి        
     4) ప్రభావితమయ్యే రాష్ట్రం లోక్‌సభకు సిఫార్సు చేయాలి
 
 35.    కింది వాటిలో ఏ రిట్‌ని ప్రైవేటు వ్యక్తిపై కూడా దాఖలు చేయొచ్చు?
     1) కోవారంటో       2) సెర్షియోరరి
     3) హెబియస్‌ కార్పస్‌ 4) మాండమస్‌
 
 36.    కింది వాటిలో ఏ రోజును రాజ్యాంగ దినోత్సవంగా నిర్వహిస్తారు?
     1) 26 జనవరి    2) 30 జనవరి
     3) 15 ఆగస్టు    4) 26 నవంబర్‌
 
 37.    కింది వాటిలో ఏది భారత రాజ్యాంగంలో ప్రముఖ సమాఖ్య లక్షణాన్ని సూచించడం లేదు?
     1) ఆర్థిక వనరుల కేటాయింపు        2) స్వతంత్ర న్యాయ వ్యవస్థ
     3) రాజ్యాంగపు ఆధిపత్యం        4) అధికారాల పంపిణీ
 
 38.    రాజ్యాంగ నిపుణుడైన కె.సి.వేర్‌ మాటల్లో, భారత్‌ ఒక?
     1) సహకార సమాఖ్య  2) పాక్షిక సమాఖ్య
     3) బలమైన ఏకకేంద్రం 4) సమాఖ్య కాదు
 
 39.    ఏ సంవత్సరంలో విద్యాహక్కు ఒక ప్రాథమిక హక్కు కింద అమల్లోకి వచ్చింది?
     1) 2001    2) 2002
     3) 2009    4) 2010
 
 40.    పార్లమెంట్‌ పబ్లిక్‌ అకౌంట్స్‌ కమిటీకి ప్రతిపక్ష పార్టీకి చెందిన లోక్‌సభ సభ్యుడు అధ్యక్షత వహించడానికి కారణం?
     1) ప్రభుత్వం రూపొందించిన నియమాలు    2) సంప్రదాయం
     3) పార్లమెంట్‌ పద్ధతి నియమాలు    4) రాష్ట్రపతి ఆదేశం
 
 41.    షెడ్యూల్డ్‌ కులాలు, షెడ్యూల్డ్‌ తెగల సంక్షేమంపై ఏర్పాటు చేసిన పార్లమెంటరీ కమిటీలో లోక్‌సభ నుంచి, రాజ్యసభ నుంచి (అదే క్రమంలో) ఎంతమంది సభ్యులు ఉంటారు?
     1) 15, 15    2) 15, 10
     3) 20, 10    4) 10, 10
 
 42.    ఎన్నికల ఆదర్శ ప్రవర్తనా నియమావళిని ఎలక్షన్‌ కమిషన్‌ ఈ కింది వాటి ప్రకారంగా జారీ చేస్తుంది?
     1) రాజ్యాంగంలోని నియమాలు        2) భారతీయ శిక్షాస్మృతిలోని నియమాలు
     3) స్వచ్ఛందంగా పాటించేందుకు జారీ  చేసినవి        
     4) ప్రజా ప్రతినిధ్య చట్టంలోని  నియమాలు
 
 43.     రాజ్యాంగంలోని కింది ఆర్టికల్‌ ద్వారా రాష్ట్రపతి పాలన విధిస్తారు?
     1) ఆర్టికల్‌ 356    2) ఆర్టికల్‌ 358
     3) ఆర్టికల్‌ 360    4) ఆర్టికల్‌ 352
 
 44.    రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్‌ 32ని?
     1) సాధారణ మెజారిటీతో సవరించవచ్చు
     2) సవరించడానికి వీల్లేదు
     3) మూడింట రెండు వంతుల మెజారిటీతో సవరించవచ్చు        
     4) రాష్ట్రాల ఆమోదంతో సవరించవచ్చు
 
 45.    కింది వాటిలో ఏ ప్రాథమిక హక్కులు కేవలం భారత పౌరులకు మాత్రమే లభిస్తాయి?
     1) ఆర్టికల్‌ 19 కింద హక్కులు        2) ఆర్టికల్‌ 25 కింద హక్కులు
     3) ఆర్టికల్‌ 21 కింద హక్కులు        
     4) ఆర్టికల్‌ 14 కింద హక్కులు
 
 46.    రాజ్యాంగంలో ప్రాథమిక విధులు, ఈ కమిటీ సిఫార్సుల వల్ల చేర్చినట్లు భావిస్తారు?
     1) స్వరణ్‌ సింగ్‌ కమిటీ        2) నరసింహారావు కమిటీ
     3) చవాన్‌ కమిటీ    
     4) బూటాసింగ్‌ కమిటీ
 
 47.    అంతర్రాష్ట్ర మండలి నిర్ణయాలు కింది ఏ విధంగా తీసుకొంటారు?
     1) సర్వ సమ్మతితో        
     2) హాజరైన సభ్యుల్లో సాధారణ మెజారిటీతో
     3) హాజరైన సభ్యుల్లో మూడింట రెండు వంతుల మెజారిటీతో        
     4) హాజరైన సభ్యుల్లో నాలుగింట మూడు వంతుల మెజారిటీతో
 
 48.    రాజ్యాంగంలోని ప్రాథమిక విధులను ఏ దేశ రాజ్యాంగపు స్ఫూర్తితో చేర్చారు?
     1) జర్మనీ    
     2) యూనియన్‌ ఆఫ్‌ సోవియట్‌
         సోషలిస్ట్‌ రిపబ్లిక్‌
     3) ఐర్లాండ్‌     4) కెనడా
 
 49.    సుప్రీంకోర్టు అడ్వకేట్స్‌ ఆన్‌ రికార్డ్‌ అసోసియేషన్‌ వేసిన వ్యాజ్యంలో జాతీయ న్యాయ నియామకాల కౌన్సిల్‌ రాజ్యాంగ చట్టబద్ధతను సమర్థించిన న్యాయమూర్తి ఎవరు?
     1) జస్టిస్‌ జె.ఎస్‌.ఖేహార్‌        2) జస్టిస్‌ ఎమ్‌.బి.లోకూర్‌
     3) జస్టిస్‌ జె. చలమేశ్వర్‌        
     4) జస్టిస్‌ కురియన్‌ జోసెఫ్‌
 
 50.    కేంద్ర–రాష్ట్ర సంబంధాలపై ఏర్పాటు చేసిన జస్టిస్‌ ఎం.ఎం. పూంఛీ కమిషన్‌ సిఫార్సు ప్రకారం, రాష్ట్ర గవర్నర్‌ పదవీ కాలం?
     1) స్థిరంగా 3 ఏళ్లు ఉండాలి        
     2) స్థిరంగా ఉండకూడదు
     3) రాష్ట్ర విధాన సభ నిర్ణయించాలి
     4) స్థిరంగా 5 ఏళ్లు ఉండాలి.
 
 51.    కింది వాటిలో ఏది రాజ్యాంగంలోని ఆదేశిక సూత్రాల్లో లేదు?
     1) అంతర్జాతీయ వాణిజ్య పెంపు
     2) గోవధపై నిషేధం
     3) స్త్రీ పురుషులకు సమాన పనికి సమాన వేతనం        
     4) న్యాయ, పరిపాలనా వ్యవస్థలను వేరు చేయడం
 
 52. రాజ్యాంగంలోని ఆదేశిక సూత్రాల్లో ఏ ఆర్టికల్‌ గ్రామ పంచాయతీలను సాధికారం చేయాలని పేర్కొంటుంది?
     1) ఆర్టికల్‌ 38    2) ఆర్టికల్‌ 39
     3) ఆర్టికల్‌ 40    4) ఆర్టికల్‌ 41
 
 53.    ప్రజా బాహుళ్యం నుంచి అభిప్రాయ సేకరణకు అక్టోబర్‌ 2016లో ఉమ్మడి పౌర స్మృతిపై ప్రశ్నావళిని ఎవరు పంచారు?
     1) న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖ        2) జాతీయ అల్పసంఖ్యాక వర్గాల కమిషన్‌
     3) జాతీయ మానవ హక్కుల కమిషన్‌
     4) జాతీయ న్యాయ కమిషన్‌
 
 54.    రాజ్యాంగం ప్రకారం కేంద్ర మంత్రి కింది వారి అనుజ్ఞపై పదవిలో ఉంటారు?
     1) ప్రధానమంత్రి    
     2) అధికార పార్టీ అధ్యక్షుడు
     3) రాష్ట్రపతి    4) సభా నాయకుడు
 
 55.    రాజ్యాంగం ప్రకారం, కేంద్ర మంత్రిమండలి ఎవరికి సమష్టి జవాబుదారీగా ఉంటుంది?
     1) పార్లమెంటు ఉభయ సభలకు    2) రాష్ట్రపతికి    3) అధికార పార్టీకి    4) లోక్‌సభకు
 
 56.    సచిన్‌ టెండూల్కర్‌ను ఏ విభాగంలో రాజ్యసభ సభ్యుడిగా నామినేట్‌ చేశారు?
     1) సాహిత్యం    2) కళలు
     3) విజ్ఞానం    4) సమాజ సేవ
 
 57.    ఒక బిల్లు ద్రవ్యబిల్లు అవునా? కాదా? అనే విషయంలో అంతిమ నిర్ణయం ఎవరిది?
     1) రాష్ట్రపతి    2) లోక్‌సభ స్పీకర్‌
     3) ఆర్థిక మంత్రి    
     4) అత్యున్నత న్యాయస్థానం
 
 58.    కొలీజియమ్‌ పద్ధతిలో అత్యున్నత న్యాయస్థానపు న్యాయమూర్తుల నియామకానికి మంజూరీ, దీని/వీరి నుంచి పొందడమైంది?
     1) రాజ్యాంగం    
     2) ప్రభుత్వపు అంగీకారం
     3) అత్యున్నత న్యాయస్థానపు నిర్ణయాలు
     4) భారత రాష్ట్రపతి
 
 59.    శాసన మండలిలో ప్రవేశపెట్టిన ఒక బిల్లుని శాసన సభ ఆమోదానికి పంపినప్పుడు, శాసనసభ తిరస్కరిస్తే తర్వాతి మార్గం ఏమిటి?
     1) రెండు సభల ఉమ్మడి సమావేశం    
     2) శాసన మండలి తిరిగి శాసన సభ
         పునఃపరిశీలనకు పంపడం
     3) బిల్లుని గవర్నర్‌ పరిశీలనకు పంపడం    4) బిల్‌ పరిసమాప్తి అవుతుంది
 
 60.    ఒక రాష్ట్రంలో ముఖ్యమంత్రితో కలసి మంత్రుల సంఖ్య ఎంత కన్నా తక్కువ ఉండకూడదు?
     1) 12      2) 10    3) 15     4) 7
 
 61.    అడ్వొకేట్‌ జనరల్‌ వేతనం?
     1) ఉన్నత న్యాయస్థానపు న్యాయమూర్తి వేతనంతో సమానం
     2) గవర్నర్‌ నిర్ణయిస్తారు
     3) రాష్ట్ర ప్రధాన కార్యదర్శి వేతనంతో సమానం    
     4) రాష్ట్ర కేబినెట్‌ మంత్రి వేతనంతో సమానం
 
 62.    రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్‌ 243 ప్రకారం, కింది వారు గ్రామసభలో సభ్యులుగా ఉంటారు?
     1) పంచాయతీ పరిధిలో 18 ఏళ్లు, ఆ పైబడిన వయసు ఉన్న వయోజనులు    
     2) ఎన్నికల జాబితాలో ఆ పంచాయతీ పరిధిలో ఉన్న ఓటర్లు
     3) పంచాయతీ పరిధిలో ఉన్న అందరు పౌరులు
     4) గ్రామ పంచాయతీ అనుమతించిన అందరు వ్యక్తులు
 
 63.    14వ ఆర్థిక కమిషన్‌ సిఫార్సుల ప్రకారం చట్టబద్ధంగా ఏర్పడిన పంచాయతీలకు ఇచ్చే గ్రాంట్‌లో బేసిక్‌ (ప్రాథమిక) గ్రాంట్, పనితీరు ఆధారిత గ్రాంట్‌ల నిష్పత్తి కింది విధంగా ఉంది?
     1) 70:30    2) 80:20
     3) 90:10    4) 75:25
 
 64.    కేంద్రం–రాష్ట్రాల మధ్య పన్నుల ద్వారా వచ్చిన ఆదాయాన్ని, ఏ శాతంలో పంపకం చేయాలనే సిఫార్సు ఎవరు చేస్తారు?
     1) ఆర్థిక కమిషన్‌    2) నీతి ఆయోగ్‌
     3) అంతర్రాష్ట్ర మండలి        
     4) జాతీయ అభివృద్ధి మండలి
 
 65.    వృత్తి పన్నుపై రాజ్యాంగం విధించిన వార్షిక పరిమితి ఎంత?
     1) 5,000    2) 2,500
     3) 1,250    4) 2,000
 
 66.    కింది ఆర్టికల్స్‌ని, సంబంధిత రాష్ట్రాలతో జత చేయండి?
     అ) ఆర్టికల్‌ 371అ    ్క) అస్సాం    
     ఆ) ఆర్టికల్‌ 371ఆ    ఖ) నాగాలాండ్‌
     ఇ) ఆర్టికల్‌ 371ఇ    ఖ) మణిపూర్‌    
 
     ఈ) ఆర్టికల్‌ 371ఊ    S) మిజోరాం
     ఉ) ఆర్టికల్‌ 371ఎ    ఖీ) సిక్కిం
     1) అ్క, ఆఖ, ఇఖ, ఈS, ఉఖీ        2) అ్క, ఆఖీ, ఇఖ, ఈS, ఉఖ
     3) అఖ, ఆ్క, ఇఖ, ఈఖీ, ఉS        4) అఖ, ఆఖ, ఇ్క, ఈఖీ, ఉS
 
 67.    రాజ్యాంగంలోని 5వ షెడ్యూల్‌ ప్రకారం ఒక రాష్ట్రం ఏర్పాటు చేసే గిరిజన తెగల సలహా మండలిలో ఎంత మంది సభ్యులుండొచ్చు?
     1) 10 వరకు    2) 20 వరకు
     3) 25 వరకు    4) 50 వరకు
 
 68.    ఒక షెడ్యూల్డ్‌ ప్రాంతంలో శాంతి, సుపరిపాలన కోసం నిబంధనలు ఎవరు జారీ చేస్తారు?
     1) రాష్ట్రపతి    2) పార్లమెంట్‌
     3) విధానసభ    4) గవర్నర్‌
 
 69.    ఒక షెడ్యూల్డ్‌ ప్రాంత సరిహద్దులను ఎవరు మార్చగలరు?
     1) రాష్ట్రపతి    2) పార్లమెంట్‌
     3) గవర్నర్‌    4) విధానసభ
 
 70.    ఒక స్వయం ప్రతిపత్తిగల ప్రాంతం అంటే?
     1) స్వయం ప్రతిపత్తిగల జిల్లాల సమాఖ్య
     2) ఒక స్వయం ప్రతిపత్తి గత జిల్లాలో
         స్వయం ప్రతిపత్తి ఉన్న భాగం
     3) 3 స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన జిల్లాల సమితి    
     4) ఒక స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన జిల్లా
 
 71.    అత్యవసర పరిస్థితి సమయంలో కూడా ఈ కింది హక్కు తాత్కాలికంగా రద్దు కాదు?
     1) ఆర్టికల్‌ 21 కింద హక్కు        2) ఆర్టికల్‌ 19 కింద హక్కు
     3) ఆర్టికల్‌ 14 కింద హక్కు        
     4) ఆర్టికల్‌ 22 కింద హక్కు
 
 72.    2015–2020 కాల వ్యవధిలో పంచాయతీ లకు ఇచ్చే గ్రాంట్‌–ఇన్‌–ఎయిడ్‌ని 14వ ఆర్థిక కమిషన్‌ ఎంత మొత్తంగా సిఫార్సు చేసింది?
     1) రూ.250,292.20 కోట్లు        
     2) రూ.300,292.20 కోట్లు
     3) రూ.200,292.20 కోట్లు        
     4) రూ.275,292.20 కోట్లు
 
 73.    నల్లమందు సాగు ఈ కింది జాబితాలో ఉంది?
     1) కేంద్ర జాబితా    2) రాష్ట్ర జాబితా
     3) ఉమ్మడి జాబితా 4) అవశేష అంశం
 
 74.    రాజ్యాంగాన్ని సవరించడానికి పార్లమెంటుకి ఉన్న అధికారానికి ఎవరు పరిమితి విధిస్తారు?
     1) అత్యున్నత న్యాయస్థానం        2) పౌర సమాజం
     3) రాష్ట్రాలు    4) రాజ్యాంగం
 
 75.    భాషాపరంగా అల్పసంఖ్యాక వర్గాల పిల్లలకు ప్రాథమిక స్థాయిలో విద్యను మాతృభాషలో అందించాలని రాజ్యాంగంలోని ఏ ఆర్టికల్‌ ఆదేశిస్తుంది?
     1) ఆర్టికల్‌ 350అ    2) ఆర్టికల్‌ 300అ    
     3) ఆర్టికల్‌ 351అ    4) ఆర్టికల్‌ 301అ    
 
 76.    న్యాయ సమీక్షను అత్యున్నత న్యాయ స్థానం రాజ్యాంగంలోని కింది ఆర్టికల్‌ ద్వారా చేయగలుగుతుంది?
     1) ఆర్టికల్‌ 131    2) ఆర్టికల్‌ 132
     3) ఆర్టికల్‌ 32    4) ఆర్టికల్‌ 134
 
 77.    రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్‌ 164 ప్రకారం, కింది రాష్ట్రంలో గిరిజన సంక్షేమ శాఖ మంత్రి తప్పనిసరిగా ఉండాలి?
     1) మధ్యప్రదేశ్‌    2) మహారాష్ట్ర
     3) రాజస్థాన్‌    4) హిమాచల్‌ప్రదేశ్‌
 
 78.    ప్రధానమంత్రి ఉజ్వల్‌ యోజన లక్ష్యం?
     1) గ్రామీణ విద్యుదీకరణను మెరుగుపర్చడం
     2) ఆడిపిల్లలకు నైపుణ్యాలు అందించడం
     3) స్త్రీలలో అక్షరాస్యతను మెరుగుపర్చడం
 
     4) వంట గ్యాస్‌ కనెక్షన్లను దారిద్య్రరేఖకు దిగువన ఉన్న కుటుంబాలకు ఇవ్వడం
 79.    తిరువనంతపురంలో 2016 డిసెంబర్‌ 28న జరిగిన 27వ దక్షిణాది రాష్ట్రాల జోనల్‌ కౌన్సిల్‌ సమావేశానికి ఎవరు అధ్యక్షత వహించారు?
     1) పినరయి విజయన్‌
     2) రాజనాథ్‌ సింగ్‌
     3) అరుణ్‌ జైట్లీ    4) కిరణ్‌ బేడీ
 
 80.    ఇటీవల జరిగిన ఒలింపిక్స్‌లో గెలిచిన మొత్తం పతకాల సంఖ్య ఆధారంగా, దేశాలు అవరోహణ క్రమంలో?
     1) అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు, గ్రేట్‌ బ్రిటన్, చైనా, రష్యా
     2) అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు, చైనా, గ్రేట్‌ బ్రిటన్, రష్యా
     3) అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు, రష్యా, గ్రేట్‌ బ్రిటన్, చైనా
     4) రష్యా, గ్రేట్‌ బ్రిటన్, అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు, చైనా
 
 81.    ఏ విషయంలో అధ్యయనానికి 2016లో ఎకనామిక్స్‌ విభాగంలో ఓలివర్‌ హార్ట్‌కి నోబెల్‌ బహుమతి లభించింది?
     1) విదేశీ వాణిజ్యపు సిద్ధాంతానికి
     2) ఆర్థిక వృద్ధిపై విశ్లేషణకు
     3) ద్రవ్యోల్బణంపై అధ్యయనానికి
     4) ఒప్పంద సిద్ధాంతంపై పరిశోధనలకు
 
 82.    2016లో నోబెల్‌ శాంతి పురస్కారం అందుకున్నవారు/అందుకున్నది ఒక?S
     1) ప్రభుత్వేతర సంస్థ
     2) మిషనరీ    3) దేశాధినేత
     4) తిరుగుబాటు పార్టీ నాయకుడు
 
 83.    2016 సంవత్సరానికి వైద్య విభాగంలో నోబెల్‌ పురస్కారం కింది విషయంపై పరిశోధనలకు దక్కింది?
     1) మలేరియా చికిత్సకు
     2) పరాన్న జీవుల వల్ల వచ్చే అంటువ్యాధులు
     3) వైరస్‌ల వల్ల వచ్చే అంటువ్యాధులు    4) కణాల స్వయం శోషితకు కారణాలు
 
 84.    ఫ్లయిట్‌ స్టాట్స్‌ సంస్థ ఇచ్చిన పురస్కారాల ప్రకారం, 2016లో, సకాలంలో విమానాలు నడిపిన సంస్థల్లో మొదటి స్థానం గెలుచుకున్న సంస్థ?
     1) సింగపూర్‌ ఎయిర్‌ లైన్స్‌
     2) క్వాంటాస్‌    3) కె.ఎల్‌.ఎం.
     4) డెల్టా ఎయిర్‌ లైన్స్‌
 
 85.    అల్లావుద్దీన్‌ ఖిల్జీ... ఆహార పదార్థాలకు స్థిరమైన ధరలను నిర్ణయించడం అనే విపణి విధానాన్ని ఎందుకు ప్రవేశపెట్టాడు?
     1) రైతులకు మెరుగైన ఫలసాయాన్ని అందించడానికి
     2) వినియోగదారులు రైతుల వద్ద నుంచి నేరుగా కొనడానికి
     3) విపణిలోని ధర న్యాయమైన ధరకి సమానంగా ఉండటానికి
     4) సైనికులు తక్కువ జీతంతో సుఖంగా ఉండటానికి
 
 86.    ఉత్తర భారతదేశంలో 7, 10 శతాబ్దాల మధ్య వ్యాపారం, వాణిజ్యం క్షీణించడానికి ఒక కారణం కింది వాటిలో ఏది?
     1) పశ్చిమ రోమన్‌ సామ్రాజ్య పతనం
     2) చైనా సామ్రాజ్య పతనం
     3) దక్షిణ, తూర్పు ఆసియా పతనం
     4) భారతీయ చేతివృత్తి పనివారి నిపుణత సన్నగిల్లడం
 
 87.    కింది సుల్తానుల్లో ఎవరు ప్రజా పనుల విభాగాన్ని నిర్మాణపు కార్యక్రమాల కోసం ఏర్పాటు చేశారు?
     1) ఫిరోజ్‌ తుగ్లక్‌    
     2) జలాలుద్దీన్‌ తుగ్లక్‌
     3) మహమ్మద్‌ బిన్‌ తుగ్లక్‌
     4) ఘియాసుద్దీన్‌ తుగ్లక్‌
 
 88.    శతాబ్దాల పాటు ప్రామాణిక కరెన్సీగా ఉన్న వెండి రూపియాను ఎవరు ప్రవేశపెట్టారు?
     1) అక్బర్‌    2) షేర్షా సూరి
     3) జహంగీర్‌    4) హుమాయూన్‌
 
 89.    రాజా తోడర్‌మల్‌ రూపొందించిన ‘దహ్‌ సాలా’ పద్ధతి కింది విధంగా ఉండేది?
     1) పదేళ్లు చెల్లుబడి అయ్యే ఒక ప్రామాణిక రీతిలో భూమిశిస్తు వసూలు చేయడం
     2) భూమి శిస్తు లెక్క కోసం పదేళ్లకు ఒకసారి భూమిని కొలిచేవారు
     3) ఉత్పత్తి, ధరల పదేళ్ల సగటు ఆధారంగా భూమిశిస్తు వసూలు చేయడం
     4) పదేళ్లు రైతు, రాజ్యం మధ్య పంట పంచుకోవడం.
 
 90.    మొగల్‌ కాలంలో పెద్ద పరిమాణంలో వస్తువులను చాలా ఎక్కువ దూరం తీసుకెళ్లి అమ్మే వ్యాపార వర్గాన్ని ఏమని పిలిచేవారు?
     1) బేపారులు    2) బనికులు
     3) షరాఫ్‌లు    4) బంజారాలు
 
 91.    మొగల్‌ కాలంలో సుమారు ఎంత శాతం గ్రామీణ వ్యవసాయ ఉత్పత్తి మార్కెట్‌కు వెళ్లేది?
     1) 10 శాతం    2) 15 శాతం
     3) 20 శాతం    4) 25 శాతం
 
 92.    18వ శతాబ్దపు భారతదేశాన్ని గురించి మాట్లాడుతూ ‘‘భారత్‌ వాణిజ్యమే ప్రపంచ వాణిజ్యం అనేది మనసులో నిలుపుకోండి’’ అని ఎవరు అన్నారు?
     1) పీటర్, ద గ్రేట్‌ ఆఫ్‌ రష్యా
     2) వాస్కో డ గామా
     3) రాబర్ట్‌ క్లైవ్‌    
     4) ఫ్రెంచ్‌ గవర్నర్‌ జనరల్‌ డూప్లే
 
 93.    అంతర్గత వాణిజ్యంపై అన్ని సుంకాలను ఎత్తేసిన బెంగాల్‌ నవాబు ఎవరు?
     1) మీర్‌ జాఫర్‌  2) సిరాజ్‌–ఉద్‌–దౌలా
     3) మీర్‌ ఖాసీం  4) నిజాం–ఉద్‌–దౌలా
 
 94.    బ్రిటన్‌లో పారిశ్రామిక విప్లవం వల్ల?
     1) భారతదేశం నుంచి ముడి పత్తి ఎగుమతి పెరిగింది
     2) భారతదేశం నుంచి వస్త్రాల ఎగుమతి పెరిగింది
     3) భారత్‌ వస్త్ర వ్యాపారంలో సరళీకరణ జరిగింది
     4) భారత్‌ వస్త్ర వ్యాపారంలో ఏ మార్పులేదు
 
 95.    1750లో, ప్రపంచంలో తయారయ్యే వస్తువుల్లో సుమారు ఎంత శాతం భారత్‌లో తయారయ్యేవి?
     1) 24.5%       2) 14.5%
     3) 11.5%    4) 9.5%
 
 96.    ఏ పంచవర్ష ప్రణాళిక భారీ పరిశ్రమల ఆధారిత అభివృద్ధికి ప్రాముఖ్యత ఇచ్చింది?
     1) 5వ    2) 4వ        3) 2వ     4) 6వ
 
 97.    డబ్బు (కరెన్సీ) నోట్లను చెల్లుబాటు నుంచి తీసివేయడం అనే విషయం ఏ చట్టం పరిధిలో ఉంటుంది?
     1) మనీ లాండరింగ్‌ నిరోధక చట్టం
     2) రిజర్వ్‌ బ్యాంక్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా చట్టం
     3) బ్యాంకింగ్‌ నియంత్రణ చట్టం
     4) భారతీయ కాగితపు (పేపర్‌) కరెన్సీ ఆదేశం
 98.    కింది వారిలో ఎవరికి భారతదేశంలో హరిత విప్లవంతో సంబంధంలేదు?
     1) సి.సుబ్రమణియం
     2) డాక్టర్‌ ఎం.ఎస్‌.స్వామినాథన్‌
     3) సర్దార్‌ స్వరణ్‌ సింగ్‌
     4) నార్మన్‌ బోర్లాగ్‌
 99.    లోక్‌సభలో భారత ప్రభుత్వ బడ్జెట్‌ను సాయంత్రం 5:30కి ప్రవేశపెట్టే సంప్రదాయం ఉండేది. ఏ సంవత్సరంలో బడ్జెట్‌ ప్రవేశపెట్టే సమయాన్ని ఉదయం 11:00కు మార్చారు?
     1) 1999    2) 2000
     3) 2010    4) 2001
 100. భారత ప్రభుత్వ కోశపరమైన లోటు కింది దానికి దగ్గరగా ఉంటుంది?
     1) రెవెన్యూ జమల కన్నా రెవెన్యూ ఖర్చు ఎంత అధికంగా ఉంటుందో, అంత
     2) ఒక ఆర్థిక సంవత్సరంలో వడ్డీపై తీసుకొన్న అప్పులు
     3) పన్నుల నుంచి వచ్చే ఆదాయం కన్నా రెవెన్యూ, కాపిటల్‌ ఖర్చు ఎంత అధికమో, అంత
      4) ఆర్థిక సంవత్సరపు అంతానికి పేర్కొన్న ప్రభుత్వ (పబ్లిక్‌) అప్పులు
 101. 14వ ఆర్థిక సంఘం సిఫార్సు ప్రకారం కేంద్ర పన్నుల్లో రాష్ట్రాల వాటా ఎంత?
     1) 42%    2) 36%
     3) 32.5%    4) 29.5%
 102. హరిత విప్లవం ప్రాథమిక ఉద్దేశం?
     1) భూమి పునర్‌ పంపిణీ ద్వారా ఎక్కువ ఉత్పత్తి సాధించడం
     2) ప్రణాళికాబద్ధ ఆహార ధాన్యాల ఎగుమతి
     3) వాణిజ్య పంటల సాగు
     4) అధిక దిగుబడి వంగడాల ద్వారా ఎక్కువ ఆహార ధాన్యాల ఉత్పత్తి
 
 
 103. 1991లో జరిగిన ఆర్థిక సంస్కరణల్లో, కింది విధాన చర్యను చేపట్టలేదు?
     1) నోట్ల విలువ తగ్గింపు
     2) బంగారాన్ని రిజర్వ్‌ బ్యాంక్‌ ఖజానా నుంచి విదేశాలకు తరలించడం
     3) నోట్ల రద్దు
     4) రూపాయి పాక్షిక పరివర్తనీయత
 
 104. సరళీకరణ, ప్రైవేటీకరణ, విశ్వీకరణలో కింది విధాన చర్య భాగం కాదు?
     1) రక్షణ రంగంలో ప్రత్యక్ష విదేశీ పెట్టుబడులు
     2) కేపిటల్‌ ఖాతాలో పరివర్తనీయత
     3) రిటైల్‌ రంగంలో ప్రత్యక్ష విదేశీ పెట్టబడులు
     4) పెట్టుబడుల ఉపసంహరణ
 
 105. హరిత విప్లవం వల్ల కింది ఏ పంట ఉత్పత్తిలో అత్యధిక వృద్ధి కనిపించింది?
     1) వరి    2) గోధుమ
     3) పప్పుధాన్యాలు    4) చిరుధాన్యాలు
 
 106. ఖరీఫ్‌ 2016–17 కాలానికి, భారత ప్రభుత్వం సాధారణ వరికి క్వింటాల్‌కి ప్రకటించిన కనీస మద్దతు ధర ఎంత?
     1) రూ.1,470    2) రూ.1,510
     3) రూ.1,625    4) రూ.1,650
 
 107. జాతీయ వ్యవసాయ విధానం–2000 ప్రకారం, వ్యవసాయ రంగంలో వృద్ధి రేటు లక్ష్యం కింది దాని కన్నా ఎక్కువ ఉండాలని నిర్ణయించారు?
     1) 2%    2) 2.5%
     3) 3%    4) 4%
 
 108. ‘గరీబీ హటావో’ను ఏ పంచవర్ష ప్రణాళిక కాలంలో ప్రవేశపెట్టారు?
     1) 4        2) 5    3) 6    4) 3
 
 109. కోశ బాధ్యత, బడ్జెట్‌ నిర్వహణ చట్టం  కింది దాన్ని చేయదు?
     1) కోశ, రెవెన్యూ లోటుకు పరిమితి విధించడం
     2) బడ్జెట్‌తో పాటు కొన్ని దృష్టికోణ స్టేట్‌మెంట్స్‌ సభ ముందు పెట్టాలని నిబంధన విధించడం
     3) లోటులో లక్ష్యాలను సాధించడంలో విఫలం అయితే జరిమానా విధించే నియమాన్ని కలిగి ఉండటం
     4) కేంద్ర, రాష్ట్రస్థాయిలో వర్తించడం
 
 110. సమగ్ర శిశు అభివృద్ధి సేవల పథకం?
     1) కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వ భాగస్వామ్య నిధులతో నడిచే పథకం
     2) పూర్తిగా రాష్ట్ర ప్రభుత్వ నిధులతో నడిచే పథకం
     3) పూర్తి కేంద్ర ప్రభుత్వ నిధులతో నడిచే పథకం
     4) పూర్తిగా బయటి నిధులతో నడిచే పథకం
 
 111. పారిశ్రామిక విధాన తీర్మానం 1977 కింది విషయంపై దృష్టి కేంద్రీకరించింది?
     1) భారీ పరిశ్రమలు
     2) చిన్నతరహా, గ్రామీణ పరిశ్రమలు
     3) ప్రత్యక్ష విదేశీ పెట్టుబడులు
     4) ఖనిజ రంగం
 
 112. ప్రధానమంత్రి రోజ్‌గార్‌ యోజన (్కMఖ్గ)ని అమలు చేసే సంస్థ?
     1) జాతీయీకరణ చేసిన బ్యాంకులు
     2) చిన్నతరహా పరిశ్రమల సేవా సంస్థ
     3) జిల్లా పరిశ్రమల కేంద్రం
     4) జిల్లా ఉపాధి కల్పనా కేంద్రం
 
 113. ప్రస్తుతం భారతదేశంలో ప్రత్యక్ష విదేశీ పెట్టుబడులను ఏ రంగంలో పూర్తిగా నిషేధించారు?
     1) పెట్రోలియం శుద్ధి (రిఫైనింగ్‌) రంగం
     2) కేబుల్‌ నెట్‌వర్క్‌లు
     3) వార్తా పత్రికలు    
     4) చిట్‌ఫండ్లు
 
 114. ప్రస్తుత విధానం ప్రకారం, బహుళ బ్రాండ్‌ రిటైల్‌ వ్యాపార రంగంలో, పెట్టబడి వాటాల్లో ఎంత శాతం ప్రత్యక్ష విదేశీ పెట్టుబడులకు అనుమతిస్తున్నారు?
     1) 51%    2) 49%
     3) 26%    4) 100%
 
 115. నవంబర్‌ 2016 వరకు అందుబాటులో ఉన్న సమాచారం ప్రకారం, కింది వాటిలో ఏది భౌగోళిక సూచికల జాబితాలో నమోదు కాలేదు?
     1) తిరుపతి లడ్డు
     2) ఉప్పాడ జాందానీ చీర
     3) గుంటూరు సన్నం మిరపకాయ
     4) బందరు లడ్డు
 
 116. జాతీయ తయారీ విధానం, 2011 దృష్టి ప్రకారం, 2022 నాటికి తయారీ రంగంలో ఎన్ని అదనపు ఉద్యోగాలు సృష్టించాలి?
     1) 200 మిలియన్లు 2) 100 మిలియన్లు
     3) 75 మిలియన్లు    
     4) 50 మిలియన్లు
 
 117. MఎNఖఉఎఅ (మహాత్మా గాంధీ నేషనల్‌ రూరల్‌ ఎప్లాయ్‌మెంట్‌ గ్యారంటీ) పథకం ఆదేశం ప్రకారం, ఒక ఆర్థిక సంవత్సరంలో ఎన్ని దినాలు (పని చేయడానికి ముందుకు వచ్చే వారికి) పని ఇవ్వాలని గ్యారంటీ ఉంది?
     1) గ్రామంలో ప్రతి వయోజనుడికి 100 దినాలు
     2) గ్రామంలో ప్రతి వయోజనుడికి 150 దినాలు
     3) గ్రామంలోని ప్రతి ఇంటికి (ఇంట్లోని వయోజనులు మందుకొస్తే) 100 దినాలు    
     4) గ్రామంలోని ప్రతి ఇంటికి (ఇంట్లోని వయోజనులు మందుకొస్తే) 150 దినాలు
 
 118. ప్రధానమంత్రి సురక్షా బీమా యోజన కింద, ప్రమాదాల నుంచి బీమా భద్రతకు పాలసీదారు ఎంత వార్షిక ప్రీమియం కట్టాలి?
     1) సర్వీస్‌ పన్ను కాకుండా రూ.12
     2) సర్వీస్‌ పన్నుతో కలిపి రూ.12
     3) సర్వీస్‌ పన్ను కాకుండా రూ.330
      4) సర్వీస్‌ పన్నుతో కలిపి రూ.330
 
 119. ఉద్యోగుల భవిష్య నిధి కేంద్ర ధర్మకర్తల మండలి, ఆర్థిక సంవత్సరం 2016–17కి ఉద్యోగుల భవిష్య నిధి డిపాజిట్లపై ఎంత వడ్డీ రేటు సిఫార్సు చేసింది?
     1) 8.8%    2) 8.75%
     3) 8.7%    4) 8.65%
 
 120. మాతృత్వ లబ్ధి (సవరణ) బిల్లు–2016లో ఇద్దరికన్నా తక్కువ జీవించి ఉన్న పిల్లలు కల మాతృమూర్తులకు ప్రసూతి సెలవు 12 వారాల నుంచి కింది కాలానికి పెంచాలని ప్రతిపాదించారు?
     1) 18 వారాలు    2) 22 వారాలు
     3) 26 వారాలు    4) 30 వారాలు
 
 121. ఉద్యోగుల జాతీయ బీమా పథకం కింద ప్రయోజనాలు పొందడానికి, ఒక ఉద్యోగి మాసిక వేతనం గరిష్ట పరిమితి ఎంత?
     1) రూ.15,000    2) రూ.21,000
     3) రూ.25,000    4) రూ.27,000
 
 122. కార్మిక బ్యూరో 28వ ఖఉS (ఉపాధిలో త్రైమాసిక మార్పులు) రిపోర్ట్‌ ప్రకారం, 2015లో అత్యధిక ఉపాధి కల్పించిన రంగం?
     1) ఐఖీ/ఆ్కౖ రంగం (సమాచార సాంకేతికత/వ్యాపార ప్రక్రియల్లో పొరుగు సేవల రంగం
     2) వస్త్ర, దుస్తుల రంగం
     3) లోహ రంగం
     4) ఆటో మొబైల్‌ రంగం
 
 123. జనగణన–2011 ప్రకారం షెడ్యూల్డ్‌ తెగల వారి గృహాల్లో ఎంతశాతం (దగ్గరి పూర్ణ సంఖ్యకు కుదించారు) కాల్చిన ఇటుకలు లేదా కాంక్రీట్‌తో నిర్మించిన గోడలు కలిగి ఉన్నాయి?
     1) 22 శాతం     2) 23 శాతం
     3) 24 శాతం    4) 25 శాతం
 
 124. ఇఅ్కఅఖఖీ (కపార్ట్‌)ని ఏ ఉద్దేశంతో స్థాపించారు?
     1) సూపర్‌ కంప్యూటర్లు తయారు చేయడానికి
     2) ఎగుమతులను ప్రోత్సహించడానికి
     3) గ్రామీణాభివృద్ధికి
     4) కాలుష్య నివారణకు
 
 125. వ్యవసాయ గణన 2010–11 ప్రకారం, 2010–11లో అన్ని వర్గాలు, షెడ్యూల్డ్‌ కులాలు, షెడ్యూల్డ్‌ తెగల చేతిలో ఉన్న, వినియోగంతో ఉన్న భూకమతాల సగటు విస్తీర్ణం హెక్టార్లలో వరుస క్రమంలో ఎంత?
     1) 1.15; 0.80; 1.52
     2) 1.52; 0.15; 0.80
     3) 1.52; 0.80; 1.15
     4) 1.15; 1.52; 0.80
 
 126. వ్యవసాయ గణన 2010–11 ప్రకారం భారతదేశంలో చిన్న, మధ్య రకం భూకమతాలు మొత్తం భూకమతాల సంఖ్యలో 85% ఉన్నాయి. అయితే ఈ కమతాల చేతిలో ఉన్న వినియోగంలోని విస్తీర్ణం మొత్తం వినియోగంలో ఉన్న విస్తీర్ణంలో ఎంత శాతం?
     1) 54.58%    2) 44.58%
     3) 34.58%    4) 24.58%
 
 127. NSSౖ (నేషనల్‌ శాంపిల్‌ సర్వే సంస్థ), గృహాల మధ్య ఆర్థిక అసమానతలను కొలిచేందుకు తన సర్వేల్లో కింది సూచికను ఉపయోగిస్తుంది?
     1) ఆదాయం    2) వినియోగం
     3) ఆస్తి    4) సామాజిక హోదా
 
 128. 2016లో నిర్వహించిన గణతంత్ర దివస్‌ ఉత్సవాలకు ముఖ్య అతిథిగా ఎవరు విచ్చేశారు?
     1) బరాక్‌ ఒబామా    
     2) డేవిడ్‌ కామరూన్‌
     3) ఫ్రాంకోయిస్‌ హోలండే
     4) షింజో అబే
 
 129. 2014–15 సంవత్సరంలో భారతదేశ  స్థూల జాతీయ ఉత్పత్తిలో వాస్తవిక వార్షిక వృద్ధి రేటు?
     1) 7.3%    2) 7.8.%
     3) 7%    4) 7.5%
 
 130. ఇటీవల వార్తల్లో వినిపించిన అలెప్పో అనే ప్రదేశం ఏ దేశంలో ఉంది?
     1) ఇజ్రాయెల్‌    2) సిరియా
     3) ఉక్రైన్‌    4) పాలస్తీనా
 
 131. భారతదేశం తర్వాత పెద్దనోట్ల రద్దు కార్యక్రమం చేపట్టి వెనువెంటనే ఆ నిర్ణయాన్ని వెనక్కి తీసుకున్న దేశం?
     1) కొలంబియా    2) వెనిజులా
     3) బ్రెజిల్‌    4) చిలీ
 
 132. సూపర్‌ వ్యూ–1 అనే జత రిమోట్‌ సెన్సింగ్‌ ఉపగ్రహాలను ఏదేశం ప్రయోగించింది?
     1) అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు
     2) రష్యా    3) ఫ్రాన్స్‌
     4) చైనా
 
 133. డిసెంబర్‌ 2016లో నిర్వహించిన ప్రపంచ మానవ హక్కుల దినోత్సవం ముఖ్య అంశం (థీమ్‌) ఏమిటి?
     1) నా స్వరం లెక్కింపదగ్గది
     2) మన హక్కులు, మన స్వేచ్ఛలు, ఎల్లప్పడూ
     3) ఈ రోజు ఎవరో ఒకరి హక్కుల కోసం నిలుద్దాం
     4) # హక్కులు 365
 
 134. హార్న్‌బిల్‌ పండుగ ఏ రాష్ట్ర సాంస్కృతిక వారసత్వాన్ని ప్రదర్శిస్తూ నిర్వహిస్తారు?
     1) నాగాలాండ్‌    2) మిజోరాం
     3) మణిపూర్‌    4) మేఘాలయ
 
 135. జాతీయ సాంకేతిక దినోత్సవాన్ని మే 11న నిర్వహించడానికి కారణం, ఆ రోజున?
     1) పరమ్‌ సూపర్‌ కంప్యూటర్‌ని ప్రారంభించారు
     2) భారతీయ అంతరిక్ష పరిశోధనా సంస్థ తన మొదటి ్కSఔV రాకెట్‌ను ప్రయోగించింది
     3) మొదటి అణు రియాక్టర్‌ పని ప్రారంభించింది
     4) పోఖ్రాన్‌లో అణు పరీక్షలు విజయవంతంగా నిర్వహించారు
 
 136.    ‘సంతారా’ అనే ఆమరణ ఉపవాస దీక్ష ఏ మతంవారి ఆచారం?
     1) బౌద్ధులు    2) జైనులు
     3) సూఫీ    4) పార్శీ
 
 137. ప్రపంచ చదరంగ విజేత అయిన మాగ్నస్‌ కార్ల్సన్‌ ఏ దేశానికి చెందిన వాడు?
     1) స్వీడన్‌    2) కెనడా
     3) నార్వే    4) గ్రేట్‌ బ్రిటన్‌
 
 138. ఊఐఇN అంటే?
     1) ఫారిన్‌ ఇన్వెస్టర్‌ కాన్ఫిడెన్స్‌ నోట్‌
     2) ఫెడరల్‌ ఇన్వెస్టిగేషన్‌ ఆఫ్‌ క్రైమ్స్‌ నోటీస్డ్‌
     3) ఫేక్‌ ఇండియన్‌ కరెన్సీ నోట్‌
     4) ఫెడరేషన్‌ ఆఫ్‌ ఇంటర్‌ కాంటినెంటల్‌ నేషన్స్‌
 
 139.    14వ ఆర్థిక కమిషన్‌ సిఫార్సు ప్రకారం కేంద్ర పన్నుల్లో ఆంధ్రప్రదేశ్‌ రాష్ట్ర వాటా ఎంత శాతం?
     1) 4.305%    2) 3.083%
     3) 2.503%    4) 5.521%
 
 140. డిసెంబర్‌ 2015లో పారిస్‌లో వాతావరణ మార్పుపై నిర్వహించిన ఐక్యరాజ్య సమితి సమావేశంలో ఏ విషయంలో అంగీకారం వచ్చింది?
     1) కేంద్రీకృతంగా నిర్ణయించిన వాటాలు    2) సామర్థ్యం ఆధారంగా నిర్ణయించిన వాటాలు
     3) ఐక్యరాజ్య సమితి ద్వారా నిర్ణయించిన వాటాలు
     4) దేశంలో నిర్ణయించిన వాటాలు
 
 141. భారతదేశంలో గురుత్వాకర్షణ తరంగాలను గుర్తించే ప్రాజెక్ట్‌ను నడిపే పరిశోధనా సంస్థల సమూహాన్ని కింది ఆంగ్ల సంక్షిప్త నామంతో పిలుస్తారు?
     1) ఐnఛీఐఎౖ    2) ఐఔఐఎౖ
     3) ఐnఛీఔఐఎౖ    4) ఐnఐఎౖ
 
 142. జాతీయ వాయుమండలీయ పరిశోధన ప్రయోగశాల ఏ నగరానికి దగ్గరగా ఉంది?
     1) తిరువనంతపురం    
     2) చండీగఢ్‌    3) తిరుపతి    
     4) బెంగళూరు
 
 143. ‘సెకండ్‌ హాండ్‌ టైమ్‌’ అనే నోబెల్‌ పురస్కారం గెలిచిన పుస్తకం విషయం?
     1) విజ్ఞాన శాస్త్రంలో సమయ భావన
     2) సోవియట్‌ యూనియన్‌ సమాజం, రాజకీయాలు
     3) సమయ నిర్వహణ
     4) వివిధ కాలాల చరిత్ర
 
 144. 104వ భారత విజ్ఞాన కాంగ్రెస్‌ను ఎక్కడ నిర్వహించారు?
     1) చెన్నై    2) తిరుపతి
     3) మైసూర్‌    4) కోల్‌కతా
 
 145. కింది గణాంకాన్ని మానవ అభివృద్ధి సూచికలో పరిగణనలోకి తీసుకోరు?
     1) తలసరి ఆదాయం
     2) పాఠశాలకు వెళ్లిన సంవత్సరాలు
     3) ప్రాథమిక ఆస్తులపై యాజమాన్య హక్కులు
     4) జీవన కాల ఆశంస స్థాయి
 
 146. టి.ఎం.కృష్ణకు మెగసెసే పురస్కారం 2016లో కింది ఏ కార్యక్రమానికి ఇచ్చారు?
     1) సంగీతంలో ప్రతిభకు
     2) ప్రజాసేవకు
     3) ప్రపంచ శాంతి కోసం కృషికి
     4) సామాజిక సమ్మిళిత సంస్కృతి కోసం చేసిన కృషికి
 
 147. కింది వారిలో ‘సఫాయి కర్మచారి ఆందోళన్‌’ స్థాపకుల్లో ఒకరైన వారు ఎవరు?
     1) కైలాష్‌ సత్యార్థి
     2) బెజవాడ విల్సన్‌
     3) బిందేశ్వర్‌ పాఠక్‌
     4) కమలాబెన్‌ గుర్జర్‌
 
 148. దిల్మా రౌసెఫ్‌ వార్తల్లో ఉండటానికి కారణం?
     1) ఆమె రెండో సారి బ్రెజిల్‌ దేశాధ్యక్షురాలిగా ఎన్నికవడం
     2) ఆమెకు అంతర్జాతీయ శాంతి పురస్కారం లభించడం
     3) సెనేట్‌ ద్వారా అభిశంసన జరిగి ఆమెను పదవి నుంచి తొలగించడం
     4) తిరుగుబాటు చర్య ద్వారా ఆమెను పదవీచ్యుతురాలిని చేయడం
 
 149. ‘బ్రెగ్జిట్‌’ ప్రజాభిప్రాయం తర్వాత బ్రిటన్‌లో కిందిది జరగలేదు?
     1) ప్రధాన మంత్రి మారారు
     2) ప్రతిపక్ష పార్టీ ప్రభుత్వంలోకి వచ్చింది
     3) కొత్త ప్రధాని ఒక మహిళ
     4) హోం సెక్రటరీ కన్జర్వేటివ్‌ నాయకత్వం చేపట్టారు.
 
 150. 2015, జూన్‌లో గ్రీస్‌ దేశంలో నిర్వహించిన ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ, కింది ఏ విషయాన్ని నిర్ణయించడానికి జరిగింది?
     1) కరెన్సీ విలువను తగ్గించాలా? వొద్దా?
     2) పార్లమెంట్‌ అధికారాలు తగ్గించాలా? వొద్దా?
     3) యూరోపియన్‌ యూనియన్‌ నుంచి వెళ్లాలా? వొద్దా?
 
     4) ఉద్దీపన కోసం యూరోపియన్‌ యూనియన్, అంతర్జాతీయ ద్రవ్య నిధి పెట్టిన షరతులను ఒప్పుకోవాలా? వొద్దా?


 1. India's Mariyappan Thangavelu won a gold medal at the 2016 Rio Paralympics in?    
     1) Long jump    2) Javelin throw  
     3) Shot put     4) High jump
 
 2.    Who topped the Fortune's list of 51 Most Powerful Women in the World? (It was released in September 2016)
     1) Mary Barra    2) Indra Nooyi   
     3)  Marillyn Hewson  
     4) Ginni Rometty     
 
 3.    Which Indian-American won the prestigious Lemelson-MIT Prize in September 2016?
     1) Ramesh Raskar
     2) Subhat Khot
     3) Manu Prakash
     4) Dinesh Bharadia    
 
 4.    Where was the BRICS Urbanization Forum Meet held in September 2016?
     1) Goa      2) Hyderabad  
     3) New Delhi      4) Visakhapatnam
 
 5.     Ashraf Ghani visited India in September 2016. He is the President of which of the following countries?   
     1) Iran     2) Maldives               
     3) Afghanistan    4) Indonesia
 
 6.     Mother Teresa was made a Saint by Pope Francis in Vatican City on?
     1) September 4, 2016   
       2) September 5, 2016  
     3) September 6, 2016
       4) September 8, 2016
 
 7.    Who was named the brand ambassador of Uttar Pradesh Government's 'Samajwadi Kisan Beema Yojana'?
     1) Amitabh Bachchan
     2) Nawazuddin Siddiqui
     3) Manoj Bajpayee                    4) Salman Khan  
 
 8.    Which city hosted the ASEAN-India Summit in September 2016?  
     1) Vientiane    
     2) Kuala Lumpur
     3) Jakarta
     4) Bandar Seri Begawan        
 
 9.    'Prabal Dostyk' is a joint army exercise of India and?
     1) Russia      2) Kazakhstan
     3) Belarus    4) Azerbaijan   
 
 10.    Which State Government has launched Biju Kanya Ratna Yojana (BKRY) for the development of girls?
     1) Assam    2) Tripura                
     3) Odisha      4) Jharkhand
 
 11.    September 15 is observed by the United Nations as?
     1) International Day of Peace
     2) International Literacy day
     3) International Day of Charity
     4) International Day of Democracy  
 
 12.    Nathpa Jhakri Dam is located in the State of?
     1) Punjab       2) Haryana  
     3) Jammu and Kashmir
     4) Himachal Pradesh
 
 13.    The 25th World Conservation Congress of the International Union for Conservation of Nature (IUCN) was held in September 2016 in?
     1) Jeju - South Korea                 
     2) Nagoya - Japan   
      3) Hawaii - USA                 
      4) Bogota - Colombia  
 
 14.    Which of the following was adjudged the best film at the first BRICS film festival in September 2016?
     1) Visaranai (Tamil)
     2) Thithi (Kannada)     
      3) Xuan Zang (China)
     4) Sultan (Hindi)
 
 15. Lindsay Tuckett passed away on September 5, 2016. He played nine cricket Tests for?
     1) New Zealand    2) West Indies
     3) England    4) South Africa
 
 KEY
 1) 4    2) 1    3) 1    4) 4        5) 3
 6) 1    7) 2    8) 1    9) 2        10) 3
 11) 4    12) 4    13) 3    14) 2        15) 4


 మాదిరి ప్రశ్నపత్రం
 నిన్నటి తరువాయి..
 3. మీ దృష్టిలో ఎలాంటి వారు గురుస్థానీయులు?
 4.రైతులు ఆనందంగా జీవించాలంటే వారికి ఏయే సౌకర్యాలు        కల్పించాలి?
 ఆ)కింది వాటిలో ప్రతి భాగం నుంచి ఒక్కో ప్రశ్నకు 10 లేదా 12 వాక్యాల్లో జవాబులు రాయండి.    3ణ6=8
 5.‘నగరంలో దారిద్య్రం, సౌభాగ్యం సమాంతర రేఖలు’ అని అన్న అలిశెట్టి ప్రభాకర్‌ మాటల్ని సమర్థిస్తూ రాయండి. (లేదా)
 దానం గొప్పతనం గురించి ‘దానశీలం’ పాఠ్యాంశం ఆధారంగా వివరించండి.
 6.‘భాగ్యోదయం’ పాఠం ఆధారంగా సమాజ వెనుకబాటుతనానికి గల కారణాలను వివరించండి. (లేదా)
 ఒక భాష గొప్పతనం ఏయే అంశాల మీద ఆధారపడి ఉంటుందో తెలపండి?
 7. రామలక్ష్మణ, భరతుల పాత్రల ఆధారంగా అన్నదమ్ముల అనుబం«ధం గురించి రాయండి.(లేదా)
 దండకారణ్యం (అరణ్య కాండం)లో జరిగిన ముఖ్య ఘట్టాలు గురించి సంక్షిప్తంగా రాయండి.
 
 పార్ట్‌–బి
 సూచన: ఈ ప్రశ్నపత్రానికి సంబంధించిన జవాబులను ఇందులోనే పూరించి, ప్రశ్నపత్రాన్ని మీ సమాధాన పత్రంతో జతచేయండి.
 అ)    కింది పదాలను సొంత వాక్యాల్లో ఉపయోగించండి.    2ణ1=2
 1. సీమోల్లంఘన    2. నడత
 ఆ)    సరైన జవాబు (ఎ, బి, సి, డి)ను బ్రాకెట్లో రాయండి.    16ణబీ=8
 3.    దేశ స్వాతంత్రం కోసం పోరాడిన వీరులు కొందరు దుర్భర జైలు శిక్షలు అనుభవించారు. గీత గీసిన పదానికి అర్థం?
     ఎ) గొప్ప    బి) కఠినమైన    సి) భరింపరాని    డి) పెద్ద
 4.    బిడ్డలు దూరమై, తల్లి ఏకాకిగా బతుకుతోంది. ఏకాకి అంటే?
     ఎ) కాకి    బి) పక్షి    సి) ఒంటరి    డి) ఒక పక్షి
 5.    ‘పణ’ అనే పదానికి అర్థం?
     బి) ధనం    బి) నుదురు    సి) పడగ    డి) పాము
 6.    ‘ఈవి’ అనే మాటకు తగిన అర్థం?
     ఎ) దానం    బి) ధనం    సి) ఈగ    డి) యాగం
 7.    ‘దారి’ అనే మాటకు సమాన అర్థాన్ని ఇచ్చే పదాలు?
     ఎ) మార్గం, గమనం    బి) గమ్యం, తోవ
      సి) బాట, లక్ష్యం    డి) బాట, తోవ
 8.    కెరటం, తరంగం అనే పర్యాయ పదాలకు తగిన పదం?
     ఎ) అల    బి) కీర్తి    సి) సముద్రం    డి) సరస్సు
 9.    ‘పండితుడు’ అనే మాటకు పర్యాయ పదాలు?
     ఎ) బుధుడు, గురుడు    బి) బుధుడు, విద్వాంసుడు
     సి) విద్వాంసుడు, విధురుడు    డి) విధురుడు, విబుధుడు
 10.    ఉదకం, అంబువు అనే అర్థాన్ని ఇచ్చే పదం?
     ఎ) తామర    బి) మేఘం    సి) సముద్రం    డి) నీరు
 11.    ‘కీర్తి’ అనే మాటకు వికృతి పదం?
     ఎ) కృతి    బి) కీరిది    సి) కీరితి    డి) కర్త
 12.    ‘శాస్త్రం’కు వికృతి?
     ఎ) చట్టం    బి) శాసనం    సి) శాస్త    డి) శానము
 13.    సన్నాసి అనే వికృత పదానికి ఆధారమైన ప్రకృతి పదం?
     ఎ) సైన్యం    బి) సన్యాసి    సి) శాస్త్రి    డి) సన్యాస్త్రం
 14.    ‘బాస’ అనే పదానికి ప్రకృతి పదం?
     ఎ) బాశా    బి) భాస    సి) బాష    డి) భాష
 15.    పిల్లకు ప్రాయం..పేద తలిదండ్రులకు నరకప్రాయం అయింది. ఈ వాక్యంలో ‘ప్రాయం’ అనే పదానికి నానార్థాలు?
     ఎ) వయసు, మనసు    బి) తగిన, సమానం
     సి) ప్రాణం, నరకం    డి) వయసు, సమానం
 16.    ‘సభ’ అనే మాటకు గల నానార్థాలు?
     ఎ) కొలువు, ఉద్యోగం    బి) కొలవుకూటం, జూదం
     సి) జూదం, తాగుడు    డి) ఉద్యోగం, ఉపాయం
 17.    ‘రణం’ అనే మాటకు వ్యుత్పత్యర్థం?
     ఎ) మరణంతో కూడుకుంది (యుద్ధం) బి) రణ రంగం (యుద్ధం)
     సి) మళ్లీ మళ్లీ చేసేది (యుద్ధం)            డి) రక్తం చూసేది (యుద్ధం)
 18.    ‘భృగు మహర్షి కుమారుడు’ అనే వ్యుత్పత్తి గల పదం?
     ఎ) భర్గుడు        బి) భార్గవుడు    
     సి) భార్గవరాముడు    సి) విశ్వామిత్రుడు
 
 మూల్యాంకన సూచికలు (కీ)
 
 పార్ట్‌ – ఎ
 1.    పాఠ్య పుస్తకాన్ని అనుసరించి రచయిత్రి గతంలో తన అనుభవంలో ఉన్న విషయాలను.. ప్రస్తుతం చూస్తున్న వాటితో పోల్చుకొని.. ప్రధానంగా ఏయే మార్పులను గమనించిందనే విషయాన్ని  స్పష్టంగా రాయాలి.
 విషయం సరిగ్గా రాస్తే –      2 మార్కులు
 తప్పులు లేకుండా రాస్తే –    1 మార్కు


 అరణ్యకాండం: దండకారణ్యంలోకి ప్రవేశించిన సీతారామలక్ష్మణులు తొలుత మునుల దర్శనం చేసుకున్నారు. తర్వాత రామలక్ష్మణులు విరాధుని భుజాలు నరికి గోతి లో పూడ్చిపెట్టారు. అతని సూచన మేరకు శరభంగం మహర్షిని దర్శించుకున్నారు. శరభంగుడు తన తపఃఫలాన్నంతా శ్రీరామునికి సమర్పించి సుతీక్ష్ణ మహర్షిని దర్శించుకోవాలని చెబుతాడు. సుతీక్ష్ణుడు కూడా తన తపఃఫలాన్ని రామునికి ధారపోశాడు. మునుల ఆశ్రమాలు దర్శిస్తూ సీతారామలక్ష్మణులు పదేళ్లు గడిపారు. చివరకు అగస్త్య మహాముని ఆశ్రమానికి చేరుకున్నారు. అగస్త్యుడు రామునికి అక్షయ తూణీరాలను, అమోఘమైన ఖడ్గాన్ని, దివ్య ధనస్సును ప్రదానం చేసి, పంచవటి అనే ప్రదేశంలో నివసించాలని సూచించాడు. గోదావరి తీరంలోని పంచవటిలో జన సంచారం తక్కువ. కానీ, ఫలాలు, జలాలకు కొదవలేదు. అక్కడే శ్రీరామాదులకు జటాయువు పరిచయమయ్యాడు. అతడు దశరథుని మిత్రుడు. జటాయువుకి రాముడు.. సీత రక్షణ బాధ్యతలు అప్పగిస్తాడు. లక్ష్మణుడు నిర్మించిన అందమైన పర్ణశాలలో ఉండసాగారు. రాముడు ఒకరోజు పురాణ కథా ప్రసంగం చేస్తున్నప్పుడు శూర్పణక అతని అందానికి మురిసిపోయి తనను పెళ్లి చేసుకోవాలని కోరుతుంది. సీత అడ్డంకిగా ఉందనే అక్కసుతో ఆమెను మింగేయాలని ప్రయత్నిస్తుంది. దీంతో లక్ష్మణుడు శూర్పణక ముక్కు, చెవులు కోసి తరిమేస్తాడు. ఫలితంగా శూర్పణక సోదరులు ఖరదూషణులు 14000 మంది రాక్షసులతో కలిసి వచ్చి రాముణ్ని చంపబోయి వారే హతమవుతారు.
 
 అకంపనుడు అనే గూఢచారి ఈ సమాచారాన్ని రావణునికి అందజేస్తాడు. సీతను అపహరిస్తే రాముడు ఆ బాధతో చనిపోతాడని, అందువల్ల సీతాపహరణం చేయాలని సూచిస్తాడు. ఈ సలహాను ఆచరణలో పెట్టాలనుకున్న రావణుడు ఈ మేరకు తనకు సాయం చేయాలని మారీచుణ్ని అడుగుతాడు. అంతకుముందే(విశ్వామిత్రుని సిద్ధాశ్రమంలో) శ్రీరాముని బాణం రుచిచూసిన మారీచుడు రావణుని ఆలోచన మంచిదికాదని వారిస్తాడు. కానీ, శూర్పణక మొరపెట్టుకోవడంతో రావణుడు సీతను ఎత్తుకుపోవడానికి సిద్ధపడతాడు. తనకు సహకరించకపోతే చంపేస్తానని మారీచుణ్ని హెచ్చరిస్తాడు. రావణుని చేతిలో చావడం కన్నా పుణ్యాత్ముడైన రాముని చేతిలో చావడమే మేలని మారీచుడు రావణునికి సహకరించడానికి అంగీకరిస్తాడు. మారీచుడు బంగారు లేడిగా మారి పంచవటి పరిసరాల్లో తిరుగుతూ సీత దృష్టిని ఆకర్షిస్తాడు. లేడి మాయలో పడ్డ సీత తనకు అది కావాలని కోరుతుంది. అది రాక్షస మాయ అని రాముడు నచ్చజెప్పచూసినా వినలేదు. సీత రక్షణ బాధ్యతను లక్ష్మణునికి అప్పగించి బంగారు లేడిని వెంటాడతాడు. చివరికి అది లేడి కాదని, రాక్షస మాయ అని గ్రహించి బాణం వదులుతాడు. అది తాకి చనిపోయే ముందు మారీచుడు శ్రీరాముని గొంతుతో ‘అయ్యో సీతా! అయ్యో లక్ష్మణా!’ అని అరుస్తూ ప్రాణాలు వదులుతాడు. అది నిజంగా రాముని గొంతేనని భ్రమపడ్డ సీత..
 
  రాముణ్ని కాపాడటానికి లక్ష్మణున్ని వెళ్లమంటుంది. అది అన్నయ్య గొంతుకాదంటూ నచ్చజెప్పాలని చూసినా నిష్టూరాలడుతుంది. ఆ మాటలు భరించలేక లక్ష్మణుడు రాముణ్ని వెతకడానికి వెళతాడు. అవకాశం కోసం ఎదురుచూస్తున్న రావణుడు సీతను అపహరించుకుపోతాడు. అడ్డుకోబోయిన జటాయువు రెక్కలు, కాళ్లు నరికేస్తాడు. సీతాదేవి రావణున్ని దూషిస్తూ ఒక పర్వత శిఖరంపై కొంతమంది వానరులు కనిపిస్తే తన ఆభరణాలను మూటగట్టి వాళ్లకు లభించేట్లు వదులుతుంది. రావణుడు సీతను అశోకవనంలో ఉంచి రాక్షస స్త్రీలను కాపలాగా పెడతాడు. సీతకు 12 నెలల గడువు విధిస్తాడు. తనను వెతుక్కుంటూ వచ్చిన లక్ష్మణుణ్ని చూసి రాముడు ఆశ్చర్యపోతాడు. ఇద్దరూ పర్ణశాలకు చేరి జరిగిన మోసాన్ని గ్రహిస్తారు. జరిగిన సంగతిని చెప్పి జటాయువు ప్రాణాలు విడుస్తాడు. రామ లక్ష్మణులు అతనికి అంత్యక్రియలు నిర్వహిస్తారు. అలవిమాలి న దుఃఖంతో రాముడు తమ్మునితో కలిసి సీతను వెతుకుతుంటాడు. ఎదురైన కబంధుని రెండు భుజాలను రామలక్ష్మణులు నరికేస్తారు. శాపం తీరిన తర్వాత కబంధుడు వాలీసుగ్రీవుల కథ చెప్పి సుగ్రీవుని స్నేహం చేస్తే మేలు జరుగుతుందని చెబుతాడు. రామలక్ష్మణులు సీతాన్వేషణలో భాగంగా పంపాసరోవర ప్రాంతానికి చేరుకుంటారు. శబరి ఆతిథ్యాన్ని స్వీకరించి రుష్యుముక పర్వతం వైపు వెళ్తూ పంపా సరోవరాన్ని దర్శిస్తారు.
 
 అరణ్యకాండం–ఉదాహరణ ప్రశ్నలు
 1.రావణుడు సీతాపహరణ చేయడానికి దారితీసిన పరిస్థితులేవి?
 2.రాక్షస మాయలో పడ్డ సీత చివరకు ప్రమాదకర పరిస్థితులను ఎదుర్కోవడాన్ని విశ్లేషించండి/వివరించండి.
 3.భయం, అనుమానం, భ్రమ ఎంతటి వాళ్లనైనా ఆపదల్లోకి నెట్టేస్తాయని సీతాపహరణ ఘట్టం ఆధారంగా వివరించండి.
 
 మాదిరి ప్రశ్నపత్రం
 (పేపర్‌ 1)  
  పార్ట్‌–ఎ (30 మార్కులు)
 
 సూచనలు
 1.మొదటి 15 నిమిషాలు పశ్నపత్రం చదివి అర్థం చేసుకోండి.
 2.తర్వాత 2 గంటలు పార్ట్‌–ఎ ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.
 3.చివరి 30 నిమిషాలు పార్ట్‌–బి పూర్తిచేసి, ప్రధాన సమాధాన పత్రానికి జతచేయండి.
 ఐ.స్వీయ రచన–సృజనాత్మకత
 స్వీయ రచన (30 మార్కులు)
 అ)కింది ప్రశ్నలకు ఐదారు వాక్యాల్లో జవాబులు రాయండి.    4ణ3=12
 1.‘కొత్త బాట’ రచయిత్రి పల్లెలో గమనించిన ముఖ్య మార్పులేవి?
 2.‘నా తెలంగాణ కోటి రతనాల వీణ’ అన్న దాశరథి కవిత్వంలోని ప్రత్యేకతలేవి?
  


 1.    Who became the Prime Minister of New Zealand in December 2016?
     1) John Howard     
     2) Paula Barnett
     3) Rick Perry    4) Bill English
 
 2.    India defeated which of the following countries in the final to win the junior men's Hockey world cup in December 2016?
     1) South Korea    2) Belgium
     3) Pakistan    4) Germany
 
 3.    Who is the first Chief Executive Officer of the Board of Control for Cricket in India (BCCI)?
     1) Ajay shirke    2) A.P. Shah
     3) Rahul Johri    4) Rajiv Shukla
 
 4.    Which country became the 189th member of International Monetary Fund?
     1) South Sudan    2) Zambia
     3) Afghanistan    4) Nauru
 
 5.    Prime minister Narendra Modi and French President Francois Hollande laid foundation of the International Solar alliance (ISA) Headquarters at?
     1) New Delhi    2) Gurgan
     3) Chandigarh    4) Udaipur
 
 6.    Tsai Ing-wen is the first female President of which of the following countries?
     1) Thailand    2) Vietnam
     3) Taiwan    4) South Korea
 
 7.    Who among the following is associated with the Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB)?
     1) Dinesh Sharma
     2) Raghuram Rajan
     3) Subir Gokarn
     4) Kaushik Basu
 
 8.    Which of the following is an indigenously built surface to air missile?
     1) Prithvi    2) Pinaka
     3) Agni    4) Akash
 
 9.    Sahyog-kaijin is the joint Coast Guard exercise between India and?
     1) Russia    2) China
     3) Japan    4) Thailand
 
 10.    Abdullah Abdullah visited India recently. He is the Chief Executive of?
     1) Afghanistan    2) Maldives    3) Pakistan    4) Iran
 
 11.    Which of the following has been declared as the first organic farming state of India?
     1) Goa    2) Sikkim
     3) Kerala     4) Assam
 
 12.    What is India's share in the Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB)?
     1) 10.12%    2) 8.52%
     3) 6.66%    4) 7.73%
 
 13.    Who won the best supporting actress award at the 88th edition of Oscar awards?
     1) Anne Hathaway
     2) Brie Larson
     3) Alicia Vikander
     4) Ashley Judd
 
 14.    "Setu Bharatam" aims at making all National Highways railway level crossing free by?
     1) 2018    3) 2019
     2) 2020    4) 2021
 
 15.    Who is the present Chairperson of National Human Rights Commission?
     1) Justice K.G. Bakkrishnan
     2) Justice Cyriac Joseph
     3) Justice H.L.Dattu
     4) Justice P. Sadashivam
 
 16.    World Wetlands Day is celebrated every year on?
     1) February 2    2) February 11
     3) February 13    4) February 17
 
 17.    Shakti-2016 is a counter terrorism and counter-insurgency joint excise conducted by India and?
     1) Sri Lanka    2) France
     3) U.K.    4) U.S.A
 
 18.    The shyama Prasad Mukherjee National Rurban Mission was launched in kurubhat village in?
     1) Gujarat    2) Jharkhand
     3) Chhattisgarh    4) Odisha
 
 19.    NFME outlines India's strategy for elimination of Malaria by?
     1) 2022    2) 2025
     3) 2028    4) 2030
 
 20.    Which of the following countries did not participate in the Exercise IBSAMAR?
     1) India    2) Australia
     3) Brazil    4) South Africa
 
 21.    St. Petersburg Ladies Trophy is associated with which of the following sports?
     1) Tennis    2) Badminton
     3) Archery    4) Hockey
 
 22.    Which country will host the South Asian Games in 2018?
     1) India    2) Nepal
     3) Sri Lanka    4) Bangladesh
 
 23.    Where was the 4th Nuclear Security Summit (NSS) held in 2016?
     1) The Hague    2) Geneva
     3) Washington D.C.
     4) New York
 
 24.    Under the stand-up India Scheme SC/ST and woman entrepreneurs will be provided loans of between Rs. 10 lakh and?
     1) Rs. 20 lakh    2) Rs. 50 lakh
     3) Rs. 75 lakh    4) Rs. 1 Crore
 
 25.    Nirmal Singh of the Bharatiya Janata Party is the Deputy Chief Minister of?
     1) Jammu and Kashmir
     2) Odisha    3) Punjab
     4) Bihar
 
 26.    Prime Minister Narendra Modi was conferred the King Abdulaziz Sash, he highest Civilian honor of?
     1) Afghanistan
     2) Yemen    3) Saudi Arabia
     4) United Arab Emirates
 
 27.    ARIES (Arayabhatta Research Institute of Observational Sciences), the largest official Telescope in Asia, is located at Deosthal in?
     1) Haryana    2) Uttarakhand
     3) Punjab    4) Rajasthan
 
 28.    Who is Myanmar's first civilian President in half a century?
     1) Aung san suu kyi
     2) Myint swe
     3) Thein sein    4) Htin kyaw
 
 29.    Which of the following schemes of union government has entered into Guinness Book of World Records?
     1) MGNREGS
     2) Swachh Bharat Abhiyan
     3) PMJDY    4) None of these
 
 30.    Who is the brand ambassador of health sector of Andhra Pradesh?
     1) Ajay Devgan
     2) Akshay kumar
     3) Amitabh Bachchan
     4) Amir kahn
 
 31.    National Girl child Day is observed every year on?
     1) March 8    2) January 24
     3) March 6    4) January 21
 
 32.    Who is the 21st Law Commission Chairman?
     1) Justice Permod Kohli
     2) Justice B.S. Chauhan
     3) Justice J.S. Thakur
     4) None of these
 
 33.    Lloyd shapley of US passed away recently. He won the 2012 Nobel Prize in?
     1) Physics    2) Chemistry
     3) Economics    4) Medicine
 
 34. Who is the author of the book "Standing Guard -A year in Opposition"?
     1) Sharad Pawar
     2) Jairam Ramesh
     3) Shashi Tharoor
     4) P. Chidambaram
 
 35.    Which country topped its world Happiness Index 2016?
     1) Denmark    2) Singapore
     3) Sweden    4) Switzerland
 
 36.    India and which of the following countries have signed a memorandum of understanding (MOU) for construction of six nuclear reactors of Jaitapur?
     1) Russia    2) Japan
     2) France    4) Ukraine
 
 37.    Where is Tribhuvan International Airport situated?
     1) Thimphu    2) Kathmandu
     3) Colombo    4) Bangkok
 
 38.    Who among the following is a Rajya Sabha member?
     1) Sourav Ganguly
     2) Saina Nehwal
     3) Geeta Phogat
     4) Mary kom
 
 39.    Panagarh air base is renamed after formed India Air Force (IAF) Chief Arjan Singh. It is in?
     1) Uttarakhand    2) Uttar Pradesh
     3) West Bengal    4) Punjab
 
 40.    Pradhan Mantri Ujjwala Yojana was launched at Ballia in?    1) Bihar    2) Uttar Pradesh
     3) Jharkhand    4) Haryana
 
 41.    Where was the first maritime India summit held?
     1) Mumbai    
     2) Kochi
     3) Chennai
     4) Visakhapatnam
 
 42.    Which of the following is the capital of Cambodia?
     1)  Hanoi
     2)  Putrajaya
     3)  Phnom penh
     4)  Nagoya
 
 43.    The headquarters of which of the following organizations is located in lyon, France?
     1) Amnesty International
     2) Red Cross
     3) Interpol    
     4) IAEA
 
 44.    Thongloun Sisoulith is the Prime Minister of?
     1) Cambodia    2) Vietnam
     3) Brunei    4) Laos
 
 45.    Pradhan Mantri Ujjwala Yojana aims to provide how many crore LPG connections to women in Below Poverty Line (BPL) households?
     1) 2 crore    2) 3 crore
     3) 4 core    4) 5 crore
 
 46.    Sushila Karki is the first female Chief Justice of?
     1) Bhutan    2) Sri Lanka
     3) Nepal    4) Mauritius
 
 47.    Which of the following was the partner country for the 2016 Maritime India summit?
     1) Japan    2) South Korea
     3) China    4) Sri Lanka
 
 48.    The world's first sanctuary for white tigers was opened in?
     1) Odisha    
     2) West Bengal
     3) Tripura    
     4) Madhya Pradesh
 
 49.    Which country won the 2016 Sultan Azlan Shah Cup hockey tournament?
     1) Australia    2) India
     3) Pakistan    4) Malaysia
 
 50.    Who is the first women secretary General of Commonwealth?
     1) Geeta Pasi
     2) Christine Lagarde
     3) Patricia Scotland
     4) Amber Rudd
 
 51.    Which of the following court (s) have directed the police to file FIR copies on line on the website of the police station..
     a) Supreme court
     b) Allahabad High court
     c) Himachal Pradesh High court
     d) Delhi High court
     1) a, b, c, d    2) a, b, c        3) a, b    4) a only
 
 52.    Which of the following is an inherent element of article 21, according to the supreme court judgement in the Subramanian Swamy, Rahul Gandhi and Aravind Kejrival case?
     1) Right to Life    
     2) Right to freedom of speech
     3) Right to reputation
     4) Right to emergency medical care in case of accidents
 
 53.    A man who committed 3 murders will be imposed which of the following punishments by a sessions court?
     a) Death punishment
     b) life imprisonment
     c) One or more life imprisonments superimposed over each other
     d) A life imprisonment of 14 years
     1) a, b, d    2) a    
     3) a, d    4) Any of the above
 
 54.    Which of the following are true about the octroi tax?
     a) It is mentioned in the state list
     b) It is a tax on the entry of goods into a local area for consumption, use or sale therein.
     c) It is leviable by the urban local governments
     d)  The Second ARC recommended to repeal it
     1) a, b, c, d    2) a, c, d
     3) b, c, d    4) a, b, c
 
 55.    Under which of the following articles the supreme court can transfer the cases from the jurisdiction of one state to another?
     1) 136    2) 142        3) 32        4) All the above
 
 56.    Relief under the Domestic violence act 2005 is against?
     a) Male adult    b) Female adult    c) Minor male
     1) a, b, c    2) a, b
     3) a only     4) a, c
 
 57.    Access to justice is guaranteed to the citizens under which of the following articles ?
     1) Article 14    2) Article 21
     3) Both 1 and 2    4) Article 105
 
 58.    Which of the following acts can be considered as acts of cruelty?
     a) A woman forcing her husband to get separated from his parents
     b) Mental cruelty, "continuous harassment" by wife
     c) "threat of prosecution" of a husband by his wife
     1) a, b, c    2) a, b
     3) b, c    4) b only
 
 59.    In which of the following cases, the supreme court issued directions to curb the female foeticide under the the Pre-conception and Pre-natal Diagnostic Techniques (Prohibition of Sex Selection) Act, 1994'
     a) Centre For Enquiry Into Health vs Union Of India
     b) Voluntary Health Association of Punjab vs Union of India
     1) a, b    2) a only
     3) b only     4) None
 
 60.    Which of the following information is required to be provided under Right To Information act ?
     a) Information about answer sheets and Marks of a recruitment test conducted by a public service commission.
     b) Information about the examiners in the recruitment exam
     1) a, b    2) a only     
     3) b only     4) None
 
 61.    Which of the following are entitled to the social security in a legal system?
     a) Senior citizens
     b) Specially abled
     c) Legal profession
     1) a, b, c    2) a, b
     3) a only     4) c only
 
 62.    The Supreme Court of India in the Swaraj Abhiyan Vs Union of India case, dated 11/05/2016 issued certain guidelines regarding drought prevailing in many parts of India. Which of the following are the elements of the Disaster Management act 2005?
     a) Constituting the National Disaster Response Force
     b) Constituting a National Disaster Mitigation Fund
     c) Consideration for the vulnerable sections
     1) a, b, c    2) a, b
     3) a, c        4) b, c
 
 63.    People with disabilities also have the Right to Live with Dignity is a fundamental right implied under which of the following articles of the constitution?
     1) Article 14    2) article 21
     3) Both 1 and 2    4) Article 20
 
 64.    Which of the following are wrongly matched?
     1) Article 1: Names of the states
     2) Article 2: Admission of new states
     3) Article 3: Reorganization of states is not a considered as an amendment to constitution
     4) None of the above
 
 65.    Constitution of India declared India on 1949, November 26th          to be -
     1) Sovereign, socialist, secular, democratic, republic
     2) Sovereign, Secular, socialist, republican democracy
     3) Sovereign, democratic, republic, socialist, secular
     4) None of the above
 
 66.    Which of the following about the Indian constitution are true?
     a) Constitution of India was signed by members of the constituent assembly on 1949, November 26th
     b) Constitution of India is a bundle of borrowed material.
     c) Constituent assembly is a sovereign body
     d)  The members of the constituent assembly were not directly elected by the people.
     1) a, b, c, d    2) a, b, c        3) b, c, d    4) a, b, d
 
 67. Secularism in India implies -
     1) Dharma nirapekshata
     2) Pantha nirapekshata
     3) Sarva Dharma sama bhava
     4) All the above
 
 68.    Which of the following about the socialism are true?
     a) There are no provisions of the socialism in the constitution except the preamble
     b) The term socialism is not defined in the constitution
     1) a, b    2) a only   
     3) b only    4) None of the above
 
 69. Indian constitution declares India to be a Republic. Which of the following elements are the proof of it?
     a) Election of the president
     b)  All the public offices are open for merit
     1) a, b    2) a only     
     3) b only     4) Neither
 
 70.    Which of the following about the sovereignty are true?
     a) In India people are sovereign
     b) Sovereignty rests with people represented in the parliament
     c) President is the symbol of sovereignty
     1) a, b, c    2) a, b    
     3) a only     4) b, c
 
 71. The president of India enjoys pocket veto power over the legislative proposals because -
     1) India is a parliamentary government and the nominal head is conferred with the pocket veto
     2) Indian Constitution does not provide any time limit within which the President is to declare his opinion on a bill
     3) The increasing trend of coalition governments has given opportunity to the president to discretionary
     4) All the above.
 
 72.    Temple entry for the women is a matter of -
     a. Right to equality
     b. Right to freedom of religion
     c. Right to life
     1) a, b, c    2) a, b
     3) a, c     4) b, c
 
 73.    Right to conserve a distinct language, script or culture is a fundamental right guaranteed to -
     a) Minorities residing in the territory of India
     b) Any section of citizens residing in the territory of India
     c) All the persons living in India
     1) a only    2) b only
     3) a, b, c    4) a, b
 
 74.    According to the Child Labor Prohibition and regulation amendment act 2016, which of the following are true?
     a) A child is the one who is below the age of 14 years and an adolescent is the one who is in the age of 14 to 18 years.
     b) It allows the children to help the family or family enterprise including the parents' siblings enterprise or in the entertainment industry after the school hours
     c) Only Mines, inflammable substances and hazardous process are considered as the hazardous industries under the act.
     d) The punishment for the practice of child labour is - a maximum fine of Rs. 50,000/- and / or a maximum imprisonment of two years
     1) a, b, c, d    2) a, b, c
     3) a, c, d    4) b, c, d
 
 75.    Which of the following are the rights of the minorities with reference to educational institutions?
     a) Right to establish educational institutions
     b) Right to manage educational institutions
     c) Right to Property
     d) Right against discrimination in getting state aid
     1) a, b, c, d    2) a, b, c
     3) a, b    4) b, d
 
 76.    Which of the following are guaranteed by the article 20?
     a) Rule of law
     b) Prohibition of Double jeopardy
     c) Prohibition of self incriminating evidence
     1) a, b, c    2) a, b        3) a, c        4) b, c
 
 77.    No person accused of any offence shall be compelled to be a witness against himself. Which of the following are prohibited under this provision?
     a) Brain mapping
     b) Lie detector tests
     c) Polygraphic and narco analysis test
     d) Brain Electrical Activation Profile
     1) a, b, c, d    2) a, b, c
     3) b, c, d    4) None
 
 78.    Which of the following rights are guaranteed by the Right to Protection against arrest and detention?
     a) Right to know the reason for the detention
     b) Right to consult a legal practitioner
     c) Right to be produced before the nearest magistrate within 24 hours.
     1) a, b, c     2) a, b
     3) a, c        4) b, c
 
 79.    In Which of the following cases the supreme court ended the impunity to the armed forces as provided by the 1958 Armed Forces Special Powers act?
     1) Extra Judicial Execution Victim Families Association case, 2016
     2)  Manipur Vs Union of India case, 2016
     3) Irom Sharmila Vs Union of India case, 2016
     4) All the above
 
 80.    Which of the following makes it mandatory to stand at the time of playing the national anthem?
     a) Supreme court
     b) Fundamental duties
     c) The General Provision of the orders issued by the Government of India on January 5, 2015
     d) Prevention of Insults to National Honour Act, 1971
     1) a, b, c, d    2) a, b, c
     3) a, b    4) a only
 
 81.    In which of the following cases the supreme court directed for the first time to formulate a Common Civil Code?
     1) Shabano Vs Md. Ahmed case
     2) Sarala Mudgal Vs union of India
     3) John Mathai Vs Union of Idnia
     4) Shayara Bano Case
 
 82.    Which of the following statements are true?
     a) Directive principles are not     justiceable
     b) The courts have never directed the government to implement the directive principles.
     1) a, b    2) a only     
     3) b only     4) None
 
 83.    Which high court recently has imposed a ban sale and consumption of liquor in three religious districts?
     1) Uttara Pradesh
     2) Uttarakhand    
     3) Kerala    
     4) Tamil nadu
 
 84.    Which of the following are true about The Rights of Persons with Disabilities Bill 2016?
     a) Disability has been defined based on an evolving and dynamic concept.
     b) Speech and Language Disability and Specific Learning Disability have been added for the first time.
     c) The types of disabilities have been increased from existing 7 to 18
     1) a, b, c    2) a, b only
     3) b, c    4) a, c
 
 
 85. Fundamental duties are not -
     a) Performed by all the people
     b) Justiceable
     c) Limitations on the fundamental rights
     d) A warning to the anti national elements
     1) a, b, c, d    2) a, b, c        3) a, b    4) c, d
 
 86.    Which of the following are not among the fundamental duties?
     1) Striving towards excellence
     2) Preserving heritage
     3) Promoting common brotherhood
     4) Duty to Pay taxes
 
 87.    Which of the following are both  directive principles and fundamental duties?
     1) Protecting the environment    
     2) Protecting the wild life
     3) Preserving heritage
     4) All the above
 
 88.    Special measures for the protection of the Scheduled castes and scheduled tribes is found in -
     a) Fundamental Rights
     b) Directive principles
     c) Part 16 of the constitution
     1) a, b, c    2) a, b        3) a, c    4) b, c
 
 89.    The president of India is elected by an electoral college. Which of the following implications are derived from it?
     a) The presidential election is indirect
     b) The president represents the nation
     c) The president represents the
             states
     d) The president represents the people.
     1) a, b, c, d    2) a, b, c        3) a, b, d    4) b, c, d
 
 90.    Which of the following are true about Jammu Kashmir article 370
     1) Parliamentary legislations    2) Provisions related to article 1 shall be applicable to J&K    3) J&K is a sovereign state    4) People of J&K
 
 have citizenship status of the state    
 
 91.    Which of the following are a part of the oath taken by the president?
     1) Faithfully executing the office
     2) Preserve, protect and defend the constitution and law
     3) Devoting to the service and well being of the people of India.
     4) All the above
 
 92.    What is not correct about the impeachment of the president of India?
     1) The proposal for the impeachment should be notified at least 14 days in advance
     2) There will be hardly any investigation in to the allegations leveled against the president for the impeachment
     3) The impeachment is in accordance with the principles of natural justice
     4)  None of the above
 
 93.    According to article 78 It shall be the duty of the Prime Minister
     a) to communicate to the President all decisions of the council of Ministers relating to the administration of the affairs of the union and proposals for legislation;
     b) to furnish such information relating to the administration of the affairs of the Union and proposals for legislation as the President may call for; and
     c) if the President so requires, to submit for the consideration of the Council of Ministers any matter on which a decision has been taken by a Minister but which has not been considered by the Council Which of the following conclusions may be drawn from this description -
     1) Prime minister can become a dictator
     2) President can emerge as a real executive
     3) Council of Ministers are more powerful than that president and prime minister
     4) A balance of power
 
 94.    Which of the following budgetary reforms under taken in the 2017-18 budget?
     1) Merger of Railway budget with General budget
     2) Merger of plan and non plan expenditure
     3) Advancing the date of presenting the budget in parliament.
     4) All the above
 
 95.    Which of the following are true about the Cabinet secretary ?
     a) Secretary to the council of ministers
     b) Head of the central secretariat
     c) Chief coordinator in the government of India
     1) a, b, c    2) a, b
     3) b, c    4) c only
 
 96.    With reference to the PESA act, 1996, which of the following are true?
     a) It extends the provisions of Part IX and IX A to the scheduled areas as mentioned in the 5th schedule.
     b) Andhra Pradesh was the first state to implement the act
     c) The Samatha judgment of the Supreme Court in 1997 was a landmark judicial intervention in scheduled Areas and PESA.
     d) Land acquisition is made more stringent in the Scheduled areas under the Land acquisition act 2013 than the PESA act.
     1) a, b, c, d    2) b, c, d
     3) a, c, d    4) a, b, d
 
 97.    Which of the following are true about the gram nyayalaya fact 2008?
     a) The status of Nyayadhikari is equivalent to first class judicial magistrate
     b) The Court can function as a mobile court
     c) The Gram Nyayalayas have both civil and criminal jurisdiction
     d) They should follow the principles of quick disposal to the cases
     1) a, b, c, d    2) a, b, c
     3) a, b, d    4) b, c, d
 
 98.    In which of the following areas the Rajya sabha enjoys special powers ?
     a) Resolution to create new all India services
     b) Passing resolution to legislate on the state list in the national interest
     c) Removal of the Vice president
     d) Approval of emergency
     1) a, b, c, d    2) a, b, d
     3) a, b, c    4) b, c, d
 
 99.    Which of the following are the grounds of a member of parliament may be disqualified ?
     a) As provided under article 102
     b) As provided under Schedule X
     c) as provided under the 1951 Representation of People's Act
     1) a, b, c    2) a, c
     3) b, c    4) a, b
 
 100.    Consider the stages in the enactment of the budget.
     a) General Discussion
     b) Scrutiny by the departmental standing committees
     c) Voting on demands for grants
     d) Approval of appropriation bill
     In which among the above Rajya sabha has the power to participate
     1) a, b, c, d    2) a, b
     3) a only    4) None
 
 101.    In the regime of Alauddin Khilji, Sarai-i-adl was a market which was set up for----
     1) Horses    2) Cattles
     3) Cloths    4) Food grains.
 
 102.    Alauddin Khilji marketing reforms, basic objective is------
     1) Maintain a large and efficient army.
     2) Proper revenue collections.
     3) Supply of commodities at reasonable prices.
     4) None of the above.   
 
 103.    Match the following.
     1) Minimum Wage Act    a) 1926.
     2) Industrial Disputes     b) 1948
         Act    
     3) Contract Labour Act    c) 1970
     4) Trade Union Act    d) 1947
     1) 1-b, 2-d, 3-c, 4-a
     2) 1-a, 2-b, 3-c,4-d.
     3) 1-d, 2-b, 3-c, 4-a
     4) 1-b, 2-a, 3-c, 4-d
 
 104.    Sher shah suri silver coin rupia consisting of standard weight ------ How many grains
     1) 175 grains    
     2) 178 grains.
     3) 180 grains    
     4) 182 grains
 
 105.    Chairman of the 12th Finance Commission was _____
     1) A.M.Khusro    2) K.C.Pant.
     3) Pranab Mukherji
     4) Rangarajan
 
 106.    Since 1982, which one of the following financial institutions has been playing the greatest role in supplying and overseeing rural credit in India?
     1) Co-Operative credit societies.
     2) Regional rural banks.
     3) NABARD.
     4) Public sector banks  
 
 107.    The important cash crop encouraged by the Britishers was _____
     1) Opium    2) Indigo
     3) Cotton    4) All of these
 
 108.    The Drain Theory was popularized by
     1) R.C.Dutt.    2) Singer.
     3) W.A.Lewis    4) D.B.Naoroji
 
 109.    Socialistic pattern of society comes through
     1) Free economy    
     2) Mixed economy
     3) Public sector
     4) Private sector
 
 110.    The Largest proportion of holdings in India is in _____
     1) Marginal holdings (0-1 hectare)
     2) Small holdings (1-4) hectare)
     3) Medium holdings (4-10 hectare)
     4) Large holdings (more than 10 hectares)
 
 111.    It will be true to classify India as
     1) a food - deficit economy.
     2) a trade - surplus economy.
     3) a labour-surplus economy.
     4) a capital - surplus economy.
 
 112.    The Gadgil - Mukherjee Formula is used to----.
     1) Administer tax and non- tax revenue between states.
     2) Allocate central assistance to
            state plans
     3) Decide upon Grants- in - aid to states
     4) Decide the allocation of centrally sponsored
 
 113.    By Deindustrialization, we mean
     1) Uprooting of people from agriculture and planting them in industries
     2) Movement of workforce from industry to service sector
     3)  A deliberate effort to compel the existing industries to shut down.
     4) A deliberate effort to promote the new industries


 పోటీ పరీక్షలకు సంబంధించి జాగ్రఫీ అంశాలను ఎలా             చదవాలి?
 – ఎం.విజయ్‌ కుమార్, హైదరాబాద్‌.
 జాగ్రఫీలో పట్టు సాధించాలంటే..
 అట్లాస్‌పై పరిపూర్ణ అవగాహన పొందాలి. ఇది అంతర్జాతీయ, జాతీయ, ప్రాంతీయ భౌగోళిక అంశాల పరంగా బేసిక్‌ నైపు
 ణ్యాన్ని అందిస్తుంది. ఆ తర్వాత సిల
 బస్‌ను పరిశీలిస్తూ అందులోని ప్రాధా
 న్యత జాబితాను రూపొందించుకోవాలి. దాని ఆధారంగా ప్రిపరేషన్‌ను సాగిం
 చాలి. డిజాస్టర్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌పై ప్రధా
 నంగా దృష్టి సారించాలి. విపత్తు నిర్వహణ విధానం, నేషనల్‌ డిజాస్టర్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ అథారిటీ కార్యకలాపాలు, ఇటీవల
 కాలంలో జాతీయ, అంతర్జాతీయంగా అత్యంత ప్రభావం చూపిన ప్రకృతి
 
 విపత్తుల గురించి తెలుసుకోవాలి. జాగ్రఫీలోనే అభ్యర్థులు ప్రధానంగా దృష్టి పెట్టాల్సిన మరో అంశం.. సహజ వనరులు, అవి నిక్షిప్తమై ఉన్న ప్రాంతాలు, అందుకు కారణాలను అధ్యయనం చేయాలి. అదేవిధంగా కొన్ని పంటలు కొన్ని ప్రాంతాల్లోనే అత్యధికంగా పండుతాయి (ఉదా: ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో మొక్కజొన్న ఎక్కువగా పండుతుంది). రాష్ట్రంలోని సహజ వనరులు, వాటి వెలికితీతకు చేపట్టిన చర్యలు గురించి తెలుసుకోవడంతోపాటు ప్రస్తుత పరిస్థితిపై అవగాహన పెంచుకోవాలి. ముఖ్యంగా గ్రూప్‌–3, గ్రూప్‌–4 పోస్టులకు పోటీ పడే ఔత్సాహికులు రాష్ట్రంలోని ప్రధాన పంటలు, ప్రాంతాలు, జనాభా, నిష్పత్తి వంటి అంశాలను తప్పనిసరిగా ఔపోసన పట్టాలి. పర్యావరణం, పర్యావరణ కాలుష్యం, కర్బన ఉద్గారాలు, నివారణ చర్యలపైనా పట్టు సాధించాలి. అంతర్జాతీయంగా పర్యావరణ పరిరక్షణ దిశగా పలు దేశాల మధ్య ఒప్పందాలు, ఐక్యరాజ్య సమితి వేదికగా జరిగిన ఒప్పందాలపై అవగాహన ఏర్పరచుకోవాలి. జాగ్రఫీ, ఎకాలజీలో ప్రశ్న – సమాధానం కోణంలో కాకుండా కొంత వరకు డిస్క్రిప్టివ్‌ పద్ధతిలో ముందుకు సాగాలి.


 Competitive Guidance Indian Economy
 
 1.    Who among the following started the process of liberalization in India?
     (A) Manmohan Singh    
     (B) A.B. Kumar
     (C) Narendra Modi    
     (D) P. Chidambaram
 2.    Who had estimated National Income in India first?
     (A) R.C.Dutt    
     (B) Dadabhai Naoroji
     (C) D.R.Gadgil    
     (D) V.K.R.V.Rao
 3.    In the post -independence period, economic reforms were first introduced in India under?
     (A) Janata Party Government (1977)    
     (B) Indira Gandhi Government (1980)
     (C) Rajiv Gandhi Government (1985)    
     (D) P.V.NarasimhaRao Government (1991)
 4.    Which of the following regulates the working of share market in India?
     (A) MRTP Act    (B) SEBI
     (C) BIFR    (D) FERA
 5.    Which plan is also called 'Gadgil Yojana'?
     (A) Third Five Year Plan        (B) Fourth Five Year Plan
     (C) Ninth Five Year Plan        (D) Sixth Five Year Plan
 6.    What was the period of plan holidays?
     (A) 1951 - 56    (B) 1966   - 69
     (C) 1956 - 61    (D) 1961 - 66
 7.    Planning in India derives its objectives and social premises from which of the following?
     (A) Fundamental Rights        (B) Fundamental duties
     (C) Public policy            (D) Directive Principles of state policy
 8.    A rolling plan refers to a plan which?
     (A) Does not change its targets every year        
     (B) Changes its allocations every year
     (C) Changes its allocations and targets every year        
     (D) Changes only its targets
 9.    In which five year plan the main objective was the eradication of poverty?
     (A) Fourth Five Year Plan        (B) Fifth Five Year Plan
     (C) Sixth Five Year Plan        (D) Seventh Five Year Plan
 10.    The rolling plan for backward countries was suggested by?
     (A) Gunnar Myrdal  
     (B) W.A.Lewis
     (C) A. Samuelson        
     (D) R.Nurkse
 11.    Revenue system during Akbar's reign was in the hands of?
     (A) Bairam khan    
     (B) Birbal
     (C) Man singh    
     (D) TodarMal
 12.    During the Mughal rule, the copper coin was known as?
     (A) Rupee    (B) Dam
     (C) Tanka    (D) Shamsi
 13.    What is 'Jaribana'?
     (A) Levy on land            
     (B) Fee for land measurement
     (C) Fees of land revenue collecting officer    
     (D) None of these
 14.    Which Mughal ruler introduced the system of giving monthly salary to Munsiffs?
     (A) Akbar    (B) Shah Alam
     (C) Farrukh    (D) Shah Jahan
 15.    Who abolished the tax imposed on marriages?
     (A) Sri Krishna devaraya
     (B) Devaraya - I
     (C) Devaraya - II  
     (D) None of these
 16.    The first Chairman of disinvestment commission was?
     (A) G.V. Ramakrishna
     (B) Madhu Dandavate
     (C) C.Rangarajan        
     (D) Indira Gandhi
 17. The apex body for formulating plans and coordinating research work in agriculture and allied fields is?
     (A) Indian council of Agricultural Research    
     (B) Regional rural banks
     (C) State Trading Corporation     
     (D) NABARD
 18.    What is the main objective of 12th Five Year Plan?
     (A) Growth with social justice    (B) Development of Human
          Resources
     (C) Poverty Alleviation         
     (D) Faster, Sustainable and more inclusive growth
 19.    The central banking functions in India are performed by the?
     (A) Central Bank    
     (B) State Bank of India
     (C) Reserve Bank of India        (D) both A and B
 20.    Which bank was earlier called the "Imperial Bank of India"?
     (A) RBI    (B) SBI
     (C) UBI    (D) PNB
 
 
 KEY
 1) A    2) B    3) D    4) B    
 5) A    6) B    7) D    8) C
 9) B    10) A    11) D    12) B
 13) B    14) D    15) A    16) A
 17) A    18) D    19) C    20) B


 మాదిరి ప్రశ్నలు
 1. పారమీషియం, అమీబా వంటి ఏక కణ జీవుల్లో విసర్జక విధానాన్ని తెలపండి.
 2. టానిన్, రెజిన్ల గురించి వర్ణించండి.
 3. మన శరీరంలో సమతుల్యత ఎలా సాధ్యమవుతుందో వివరించండి.
 4.ఎక్కువ నీరు తాగినప్పుడు వాసోప్రెస్సిన్‌ ఎందుకు ఉత్పత్తి కాదో పేర్కొనండి.    (1 మార్కు)
 జ.శరీరంలో నీరు తగ్గినప్పుడు వాసోప్రెస్సిన్‌ ఉత్పత్తి అయి నీటి పునఃశోషణను పెంచుతుంది. అందువల్ల మూత్రం గాఢత చెందుతుంది. నీరు అధికంగా తాగినప్పుడు శరీరానికి సరిపడినంత నీరు ఉండటం వల్ల వాసోప్రెస్సిన్‌ ఉత్పత్తి కాదు.
 5.మూత్రం పసుపు రంగులో ఉండటానికి కారణం?         (1 మార్కు)
 జ.యూరోక్రోం అనే వర్ణకం వల్ల మూత్రం పసుపు రంగులో ఉంటుంది.
 
 ప్రశ్నించడం, పరికల్పన (2 మార్కులు)
 
 6.మూత్రపిండాల్లో నీటి పునఃశోషణ జరగకపోతే ఏమవుతుంది?
 జ.నీటి పునఃశోషణ జరగకపోతే మూత్రం ద్వారా అధిక నీరు విసర్జితమవుతుంది. నీటి కొరత ఉన్న ప్రాంతాల్లో జీవనం కష్టమవుతుంది. జీవులు నీటి నష్టాన్ని తగ్గించడానికి నీటి పునఃశోషణ చేస్తాయి.
 7.అవయవదానం గురించి మరింత తెలుసుకోవడానికి డాక్టర్‌ను కలిసే అవకాశం వస్తే ఏ ప్రశ్నలు అడుగుతావు?
 జ.) అవయవదానం ఎవరు చేయొచ్చు?
 2) బ్రెయిన్‌ డెడ్‌ అయిన వ్యక్తులు ఏ అవయవాలను దానం చేయొచ్చు?
 3) అవయవదానం కోసం ఎవరిని సంప్రదించాలి?
 4) పాము కాటు, విష ప్రయోగాల వల్ల చనిపోయిన వ్యక్తుల అవయవాలు దానం చేయొచ్చా?
 5) జీవించి ఉన్న వ్యక్తులు ఏ అవయవాలను దానం చేయొచ్చు?
 
 మాదిరి ప్రశ్నలు
 
 1.మూత్రపిండాల అంతర్నిర్మాణం గురించి తెలుసుకోవడానికి నెఫ్రాలజిస్టును ఏయే ప్రశ్నలు అడుగుతావు?
       ప్రయోగాలు– క్షేత్ర పరిశీలనలు
 1.మూత్రపిండ బాహ్య, అంతర లక్షణాలను పరిశీలించడానికి వాటి నిలువు కోత విధానం, పరిశీలనలు రాయండి.
 జ.ఉద్దేశం: మూత్రపిండం బాహ్య, అంతర లక్షణాలను పరిశీలించడం
 పరికరాలు: మేక/గొర్రె మూత్రపిండం, పదునైన బ్లేడు, ట్రే, నీరు, ఫోర్‌సెప్స్‌.
 ప్రయోగ విధానం: మేక/గొర్రె మూత్రపిండాన్ని సేకరించి నీటితో శుభ్రంగా కడగాలి. ట్రేలో పెట్టి బాహ్య లక్షణాలను పరిశీలించి నోట్‌బుక్‌లో నమోదు చేయాలి. పదునైన బ్లేడుతో మూత్రపిండాన్ని నిలువుగా కోసి అంతర్నిర్మాణాన్ని పరిశీలించాలి.
 పరిశీలనలు: 1. బాహ్య లక్షణాలు: మూత్రపిండాలు చిక్కుడు గింజ ఆకారంలో, ముదురు గోధుమ రంగులో ఉంటాయి. నొక్కు భాగంలో మూడు నాళాలు బయటకు వస్తాయి. దాని పైభాగంలో టోపీ లాంటి నిర్మాణం ఉంటుంది.
 2. అంతర లక్షణాలు: వెలుపల ముదురు గోధుమ వర్ణంలో వల్కలం, లోపల లేత వర్ణంలో దవ్వ ఉంటాయి.
 సమాచార సేకరణ నైపుణ్యాలు (4 మార్కులు)
 
 కింది సమాచారాన్ని విశ్లేషించి ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.
 
 1.మందుల తయారీకి ఉపయోగపడే ద్వితీయ జీవక్రియ ఉత్పన్నాలు ఏవి?
 జ.టానిన్లు, జిగుర్లను మందుల తయారీలో ఉపయోగిస్తారు.
 2.పాము కాటు నుంచి రక్షణ పొందేందుకు వాడే రిసర్పిన్‌ను ఏ మొక్క నుంచి, అందులోని ఏ భాగం నుంచి సేకరిస్తారు?
 జ.రిసర్పిన్‌ను సర్పగంధి మొక్కలోని వేరు నుంచి సేకరిస్తారు.
 3.టానింగ్‌కు ఉపయోగపడేది ఏది?
 జ.తోళ్లను పదునుపెట్టడాన్ని టానింగ్‌ అంటారు. దీనికి ఉపయోగపడేది టానిన్లు.
 4.ద్వితీయ జీవక్రియ ఉత్పన్నాలు అంటే ఏమిటి? ఉదాహరణలు ఇవ్వండి.
 జ.మొక్కల సాధారణ పెరుగుదల, అభివృద్ధి మినహా ఇతర విధులకు ఉపయోగపడే వాటిని ద్వితీయ జీవక్రియ ఉత్పన్నాలు అంటారు.
 ఉదా‘‘ టానిన్, రెసిన్, జిగుర్లు, లేటెక్స్, ఆల్కలాయిడ్లు.


 ఉద్యోగ నియామక పరీక్షల కోసం భారతదేశ చరిత్ర విభాగానికి ఎలా సిద్ధమవ్వాలి?
 – చంద్రశేఖర్, హైదరాబాద్‌.
 
 భారతదేశ చరిత్రను మూడు భాగాలుగా చదవాలి. అవి.. ప్రాచీన చరిత్ర, మధ్యయుగ చరిత్ర, ఆధునిక చరిత్ర. ఈ మూడు యుగాల్లోని భారతదేశ సంస్కృతిని ప్రత్యేకంగా అధ్యయనం చేయాలి. ప్రాచీన చరిత్రలో భాగంగా ప్రాచీన శిలాయుగం, మధ్య శిలా యుగం, కొత్త రాతియుగ అంశాలను చదవాలి. ఈ క్రమంలో సింధు నాగరికత, ఆర్య నాగరికతలకు సంబంధించిన విషయాలను క్షుణ్నంగా ప్రిపేర్‌ కావాలి. క్రీ.పూ.6వ శతా బ్దంలో ప్రచారంలోకి వచ్చిన నూతన మతాలు.. జైనం, బౌద్ధంతోపాటు మహావీరుడు, గౌతమ బౌద్ధుడు–వారి బోధనలు, సామాజిక మార్పులకు అవి ఏ విధంగా కారణమయ్యాయో విశ్లేషించుకోవాలి. మగధ, మౌర్య సామ్రాజ్యాలు, పారశీక, గ్రీకు దండయాత్రలు, సంగం యుగం నాటి సాహిత్యం, ఆంధ్ర శాతవాహన రాజ్యాల గురించి తెలుసుకోవాలి.
 
 ముఖ్యంగా ఆనాటి రాజులు, సాహిత్యం, రచయితలు, బిరుదులను వివరంగా అధ్యయనం చేయాలి. కుషాణులు, గుప్తులు, హర్షవర్ధనుడు, పల్లవులు, చోళులు, చాళుక్య రాజులు.. ఆర్థిక, సాంస్కృతిక రంగాలను ఏవిధంగా ప్రభావితం చేశారో తెలుసుకోవాలి. మధ్యయుగ చరిత్రలో సింధు రాజ్యంపై అరబ్బుల దండయాత్ర, ఢిల్లీ సుల్తానులు, మొగల్‌ పాలన సంబంధిత అంశాలను బాగా చదవాలి. ముఖ్యంగా ఆనాటి సాహిత్యం, శిల్ప కళ, వాస్తు అంశాలపై ఎక్కువగా దృష్టి సారించాలి. ఆధునిక భారత చరిత్రకు సంబంధించి క్రీ.శ.1498లో వాస్కోడిగామా కాలికట్‌ (కేరళ)లో అడుగుపెట్టిన తర్వాత భారతదేశంలోకి యూరోపియన్ల రాక మొదలైంది. నాటి నుంచి 1947 వరకు నెలకొన్న పరిస్థితులను చదవాలి. ఈ క్రమంలో బ్రిటిష్‌ పాలన, సిపాయిల తిరుగుబాటు, కర్ణాటక యుద్ధాలు, ఆంగ్ల–మహారాష్ట్ర యుద్ధాలు, సాంఘిక సంస్కరణోద్యమం సంబంధిత అంశాలపై దృష్టిసారించాలి.


 PRASAD is a scheme
 started by the Ministry of?
 1.    Petrapole Integrated Check Post was jointly inaugurated by the Prime Minister Narendra Modi and?
     1) Maithripala Sirisena
     2) Sheikh Hasina
     3) Tshering Tobgay                               
     4) Prachanda  
 2.    The Maternity Benefit (Amendment) Bill-2016 increased the maternity leave from 12 weeks to?
     1) 24 weeks    2) 28 weeks               
     3) 26 weeks     4) 25 weeks  
 3.    On July 25, 2016 which company announced a deal to buy Yahoo's internet business for $ 4.8 billion?
     1) Google      2) Microsoft    
     3) Salesforce  
     4) Verizon Communications
 4.    PRASAD is a scheme started by the Ministry of?  
     1) Rural Development  
     2) Tourism
     3) Human Resources
     Development  
     4) External Affairs
 5.    Which Tamil actor was selected for the Knight of the Order of Arts and Letters, a French award in August 2016?  
       1) Rajini Kanth    2) Vishal     
      3) Kamal Haasan          
      4) Ajit
 6.    Which country won its first men's Olympic football gold medal in August 2016?  
     1) Germany      2) Brazil
     3) Argentina     4) Chile   
 7.    Simone Biles won four gold medals and a bronze medal at the 2016 Rio Olympics. She is an American?
     1) Gymnast    2) Swimmer  
     3) Track and field athlete                     4) Tennis player
 8.    S.R. Nathan passed away on August 22, 2016. He was the President of which of the following countries from 1999 to 2011?  
     1) Indonesia     2) Sri Lanka
     3) Singapore      4) Malaysia
 9.    Sri Lanka has signed an agreement with which of the following countries to construct a Financial City Centre in Colombo?   
     1) India      2) Thailand
     3) China     4) USA   
    
 KEY
 1) 2    2) 3    3) 4    4) 2
 5) 3    6) 2    7) 1    8) 3
 9) 3    
  
  
  


 1.     Writs are issued by?
     (A) Supreme Court        (B) High Court
     (C) The President    
     (D) Supreme Court and High Courts
 2.     Panchayat Raj system is based on the principle of:
     (A) Centralization        
     (B) Decentralization
     (C) Both of these
     (D) None of these
 3.     The winning candidate in the Election of President of India should secure:
     (A) Majority number of votes polled
     (B) Sixty six percent of votes polled
     (C) Fifty percent of votes polled
     (D) More than fifty percent and majority of the total votes polled
 4.     The Supreme Court of India was set up:
     (A) By the Constitution
     (B) By a law of Parliament
     (C) By a Presidential Order        (D) By the Act of 1947
 5.    Which of the following is presided by a non-member?
     (A) LokSabha    (B) RajyaSabha
     (C) VidhanSabha    (D) VidhanParishad
 6.     Who served as India's first ambassador to the Soviet Union?
     (A) K.M.Panikkar        (B) V.K.Krishna Menon
     (C) Vijayalakshmi Pandit        (D) Prof.Mahalanobis
 7.     Which of the following parts of the Indian Constitution ensures social and economic democracy?
     (A) Emergency Provisions
     (B) Centre-State relations
     (C) Directive Principles of State policy
     (D) None of the above
 8.     The Second Chief Election Commissioner of India was?
     (A) Sukumar Sen
     (B) S.P. SenVerma
     (C) K.V.K. Sundaram        (D) T. Swaminathan
 9.     The Government of India Act-1935 was based on:
     (A) Simon Commission        (B) Lord Curzon Commission
     (C) Dimitrov Thesis        (D) Lord Clive's report
 10.     Who can impose reasonable restrictions over fundamental rights?
     (A) Council of Ministers        (B) Parliament
     (C) People    (D) Cabinet
 11.     Which one of the following is issued by the court in case of an illegal detention of a person?
     (A) Habeas Corpus         (B) Mandamus
     (C) Certiorari    
     (D) Quo Warranto
 12.    Who was the first to use the term State?
     (A) Hobbes    (B) Plato
     (C) Aristotle    (D) Machiavelli
 13. Who presently serving State Chief Minister has been in office continuously for the longest period?
     (A) Aravind Kejriwal         (B) Raghubar Das
     (C) M.L.Khattar            (D) P.K.Chamling
 14. Who had Played Key role in the formation of Lokpal bill in India?
     (A) Vikpin Hazarika        (B) Anna Hajare
     (C) Baba Amte            (D) medha patkar
 15. The Mandal Commissions Report refers to:
     (A) The Other Backward Classes
     (B) The Scheduled Tribes
     (C) The Minorities        (D) The Scheduled castes
 16. How many Fundamental Rights were granted initially?
     (A) Six    (B) Seven
     (C) Four     (D) Five
 17. Total assembly segments in Delhi are?
     (A) 50        (B) 60
     (C) 70        (D) 40
 18. Democratic Centralism is an important feature of a:
     (A) Communist state         (B) Democratic state
     (C) Totalitarian state         (D) Socialist state
 19.     Shadow Cabinet is the feature of Administrative system of:
     (A) Britain     (B) USA
     (C) France    (D) Japan
 20. The concept of "Rule of Law" is a special feature of constitutional system of:
     (A) Britain    (B) U.S.A
     (C) France    (D) Switzerland
 21.  Comptroller and Auditor General of India acts as a friend, Philosopher and Guide for:
     (A) Public Accounts Committee     (B) Estimates Committee
     (C) Finance ministry         (D) Committee on public undertakings
 22. The Ministry sometimes referred to as Green Ministry in India is Ministry of:
     (A) Agricultural and Rural Development
     (B) Environment and Forests
     (C) Surface and Transport        
     (D) Urban Development and Landscaping
 23.  Special status to Jammu and Kashmir is given by the Indian Constitution under the article:
     (A) 364    (B) 368
     (C) 370     (D) 377
 24. The method of amending the Constitution by popular veto is founded in:
     (A) Britain    (B) Switzerland
     (C) Russia    (D) India
 25.    Grassroots democracy is related to:
     (A) Devolution of powers        (B) Decentralisation of power
     (C) Panchayati Raj System         (D) All of the above
 26.  Wildlife Protection Act was implemented in India in:
     (A) 1972    (B) 1986
     (C) 1964    (D) 1956
 27.  Who acts as the channel of communication between the President and the Council Ministers?
     (A) Chairman, RajyaSabha    
     (B) Speaker of LokSabha
     (C) Vice-President    
     (D) Prime Minister
 28.  In India, woman had never been a Chief Minister in the State of:
     (A) Tamil Nadu
     (B) Rajasthan
     (C) Uttar Pradesh
     (D) Maharashtra
 29.    The number of subjects incorporated in the Union List is
     (A) 97         (B) 102
     (C) 82        (D) 89
 Key
 
 1.D    2.B    3.D    4.A
 5.B    6.C    7.C    8.C
 9.A    10.B    11.A    12.D
 13.D    14.B    15.A    16.B
 17.C    18.A    19.A    20.A
 21.A    22.B    23.C    24.B
 25.D    26.A    27.D    28.D
 29.A  
  
  


 సమకాలీన అంశాలపై పట్టు
 గ్రూప్‌–1 ఇంటర్వూ్య అభ్యర్థులు సమకాలీన అంశాలపై పట్టు సాధించాలి. ముఖ్యంగా రాష్ట్ర స్థాయిలో హాట్‌ టాపిక్స్‌పై అవగాహన పెంపొందించుకోవాలి. అభివృద్ధి కారక అంశాలకు అధిక ప్రాధాన్యం ఇవ్వాలి. సామాజిక అభివృద్ధితో సంబంధంలేని అంశాలకు అంత ప్రాధాన్యం ఇవ్వక్కర్లేదు. కొన్ని సందర్భాల్లో అభ్యర్థుల్లోని బిడియాన్ని తొలగించేందుకు, ఆహ్లాదకర వాతావరణాన్ని కల్పించేందుకు ఇంటర్వూ్య బోర్డ్‌ సభ్యులు.. ఇటీవల మీరు చూసిన సినిమా ఏంటి? ఆ సినిమాపై మీ అభిప్రాయం? ఇలాంటి ప్రశ్నలు అడుగుతుంటారు. అయితే ఎక్కువగా వీటిపై దృష్టి పెట్టకుండా.. సమకాలీనంగా ముఖ్యమైన
 పరిణామాలపై అవగాహన పెంచుకోవాలి.
 
 పని నేపథ్యం..
 ఇప్పుడు ఇంటర్వూ్యలు నిర్వహిస్తున్న గ్రూప్‌–1 పోస్టులకు సంబంధించి తొలి నోటిఫికేషన్‌ 2011లోనే వెల్లడైంది. కానీ అనూహ్య కారణాల వల్ల కోర్టు జోక్యం వరకు వెళ్లి ఒక కొలిక్కి రావడానికి ఐదున్నరేళ్లకుపైగానే పట్టింది. తొలి నోటిఫికేషన్‌కు దరఖాస్తు చేసుకున్న అభ్యర్థుల్లో అధిక శాతం మంది ప్రభుత్వ లేదా ప్రైవేటు ఉద్యోగాల్లో స్థిరపడి ఉంటారు. వీరు ప్రస్తుతం తాము నిర్వహిస్తున్న విధులపై ప్రశ్నలు ఎదుర్కోవాల్సి రావొచ్చు. అభ్యర్థులు నిర్వహిస్తున్న విధులు, వాటిలో సాధించిన విజయాలు లేదా విధి నిర్వహణలో ప్రత్యేకంగా తీసుకున్న నిర్ణయాలు, వాటి ఫలితాలు తదితరాలపై ప్రశ్నలు అడిగే అవకాశం ఉంది. అభ్యర్థులు వీటికి అనుగుణంగా సన్నద్ధమై ఇంటర్వూ్యకు వెళ్లాలి.
 
 అకడమిక్‌ నేపథ్యం
 ఇంటర్వూ్యకు హాజరయ్యే అభ్యర్థుల వ్యక్తిగత నేపథ్యం నుంచి ప్రశ్నలు అడిగే అవకాశం ఉంది. దీన్ని దృష్టిలో పెట్టుకుని తమ అకడమిక్‌ నేపథ్యం, తమ ప్రాంతానికి ఉన్న ప్రాధాన్యం, తమ అకడమిక్‌ నైపుణ్యాలను విధి నిర్వహణలో ఎలా అన్వయిస్తారో సమర్థంగా చెప్పగలిగేలా ఇంటర్వూ్యకు సన్నద్ధమవ్వాలి. ముఖ్యంగా ఐటీ, ఇంజనీరింగ్‌ అభ్యర్థులు ఈ తరహా ప్రశ్నలకు సిద్ధంగా ఉండాలి.
 
 పునర్విభజనపై సమగ్ర అవగాహన
 గ్రూప్‌–1(2011) ఇంటర్వూ్యకు ఎంపికైన అభ్యర్థులకు ఇంటర్వూ్యలో రాణించేందుకు ప్రధానంగా ఉపకరించే మరో అంశం.. పునర్విభజన చట్టం. దీనివల్ల రాష్ట్రానికి మేలు జరిగిందా? లేదా? మీ అభిప్రాయం? కొత్త రాష్ట్రంగా ఏర్పాటయ్యాక తలెత్తిన పరిస్థితులపై మీ అభిప్రాయం? లాంటి ప్రశ్నలు ఎదురయ్యే అవకాశముంది. అందువల్ల పునర్విభజన చట్టం, రాష్ట్ర విభజన తర్వాతి పరిణామాలపై పూర్తి అవగాహన పెంపొందించుకోవాలి.
 
 న్యూస్‌ పేపర్‌ రీడింగ్‌
 అభ్యర్థులు తప్పనిసరిగా న్యూస్‌పేపర్‌ చదవాలి. దినపత్రికల ఎడిటోరియల్స్, ఒక అంశంపై ప్రముఖుల విశ్లేషణలను కేవలం చదవడమే కాకుండా వాటిపై స్వీయ అభిప్రాయాన్ని ఏర్పరచుకోవాలి. ఇంటర్వూ్యలో ఒక అంశం గురించి ప్రశ్నించినప్పుడు కేవలం తాము చదివిన అంశాలనే ప్రస్తావిస్తే.. అభ్యర్థికి స్వీయ అభిప్రాయం లేదని బోర్డ్‌ సభ్యులు అనుకోవచ్చు. అందువల్ల ప్రతి అంశంపై స్వీయ అభిప్రాయం, విశ్లేషించే నైపుణ్యం సొంతం చేసుకోవాలి. ఇంటర్వూ్యకు హాజరయ్యే రోజున అభ్యర్థులు కనీసం రెండు దినపత్రికలను చదవాలి. గతంలో చాలా సందర్భాల్లో పలువురు అభ్యర్థులను ‘ఈ రోజు న్యూస్‌ పేపర్లో మీరు ప్రాధాన్యంగా భావించిన న్యూస్‌ ఏంటి?’, ‘ఈ రోజు ఫలానా వార్తా కథనంలో పేర్కొన్న అంశాలపై మీ అభిప్రాయం ఏంటి?’ లాంటి ప్రశ్నలు ఎదురయ్యాయి.
 
 బాడీ లాంగ్వేజ్‌పై ప్రత్యేక శ్రద్ధ
 ఇంటర్వూ్యకు హాజరయ్యే అభ్యర్థులు తమ బాడీ లాంగ్వేజ్‌పై ప్రత్యేక శ్రద్ధ వహించాలి. లైట్‌ షేడ్‌ డ్రెస్‌తోపాటు షూస్‌ ధరించడం మంచిది. అయితే అలవాటు ఉంటేనే టై ధరించాలి. ఇంటర్వూ్య సమయంలో అభ్యర్థులు తమ హావభావాలను వ్యక్తం చేయడంలోనూ జాగ్రత్తగా వ్యవహరించాలి. అనవసరంగా చేతులు, కాళ్లు కదిలించకూడదు.
 
 ప్రశ్న.. చర్చగా మారితే?
 కొన్ని సందర్భాల్లో ఇంటర్వూ్యలో అడిగిన ప్రశ్న నేరుగా జవాబు చెప్పడంతోనే ముగియకుండా.. అనుబంధ ప్రశ్నలు, బోర్డ్‌ సభ్యుల అభిప్రాయాలతో కలిసి చర్చగా మారొచ్చు. అలాంటప్పుడే కొందరు అభ్యర్థులు ఇబ్బంది పడతారు. సంబంధిత అంశంపై అవగాహన లేకపోతే నిజాయతీగా తమకు ఎంతవరకు తెలుసో అంతవరకే చెప్పాలి.
 
 ఇంటర్వూ్య రోజు ఆహ్లాదంగా
 ఇంటర్వూ్య రోజున ఆహ్లాదంగా ఉండాలి. ముఖ్యంగా అప్పటికే ఇంటర్వూ్య పూర్తయిన అభ్యర్థులతో బోర్డ్‌ సభ్యులు అడిగిన ప్రశ్నల గురించి చర్చించొద్దు. వ్యవధి ఉంటే మీతోపాటు వేచి చూస్తున్న వారితో ఆ రోజు న్యూస్‌ పేపర్‌లోని అంశాల గురించి చర్చించొచ్చు.
 
 హుందాగా..
 ఇంటర్వూ్య రూమ్‌లోకి అడుగుపెట్టినప్పటి నుంచి బయటికి వచ్చే వరకు హుందాగా, వినమ్రంగా వ్యవహరించాలి. ముందుగా డోర్‌ నాక్‌ చేసి బోర్డ్‌ సభ్యుల అనుమతి తీసుకున్నాకే గదిలోకి వెళ్లాలి. అందరినీ చూస్తూ విష్‌ చేయడం మరవొద్దు. తర్వాత బోర్డ్‌ సభ్యులు చెప్పే వరకు సీటులో కూర్చోవద్దు. సీట్లో కూర్చునే శైలి కూడా హుందాగా ఉండేలా చూసుకోవాలి. నిటారుగా కూర్చోవాలి. ఇందులోనే సగం ఆత్మవిశ్వాసం తొణికిసలాడుతుంది. ఎదురుగా ఉన్న టేబుల్‌పై చేతులు పెట్టడం వంటివి చేయకూడదు. ఇంటర్వూ్య ముగిసిన తర్వాత కూడా అందరికీ ఆపాదించేలా ‘థ్యాంక్యూ సర్, థ్యాంక్యూ మేడమ్‌’ అంటూ బయటికి రావాలి.
 
 ‘ఐ’ కాంటాక్ట్‌.. మోస్ట్‌ ఇంపార్టెంట్‌: సివిల్స్, గ్రూప్‌–1 ఇలా ఇంటర్వూ్య ఏదైనా బోర్డ్‌ సభ్యులందరితో ఐ కాంటాక్ట్‌ అభ్యర్థులకు ప్రధాన అంశం. ప్రశ్న అడిగిన సభ్యుడి వైపు దృష్టిపెడుతూనే... సమాధానం చెప్పేటప్పుడు బోర్డ్‌లోని ఇతర సభ్యులను చూస్తూ చెప్పాలి. వివాదాస్పద అంశాలపై ప్రశ్నలు వచ్చినప్పుడు బ్యాలెన్స్‌డ్‌ అప్రోచ్‌తో వ్యవహరించాలి. ఏకపక్ష ధోరణి సరికాదని గుర్తించాలి.
 – వి. గోపాలకృష్ణ, డైరెక్టర్,
 బ్రెయిన్‌ ట్రీ అకాడమీ
 
 గ్రూప్‌–1 (2011) ఇంటర్వూ్య సన్నాహకాలు
 
 సంబంధిత సర్టిఫికెట్లను సిద్ధం చేసుకోవాలి.
 అటెస్టేషన్‌ అవసరమైన పత్రాలను ఏపీపీఎస్సీ వెబ్‌సైట్‌ నుంచి డౌన్‌లోడ్‌ చేసుకుని ఆ ప్రక్రియను వీలైనంత త్వరగా పూర్తి చేసుకోవాలి.
 రిజర్వ్‌డ్‌ కేటగిరీ అభ్యర్థులు అందుకు సంబంధించిన సర్టిఫికెట్ల నమూనాలను వెబ్‌సైట్‌ నుంచి డౌన్‌లోడ్‌ చేసుకొని నిర్దేశిత అధికారుల నుంచి ధ్రువీకరణ పొందాలి.
 సర్టిఫికెట్‌ వెరిఫికేషన్‌ తేదీని తెలుసుకొని, దానికి ఒకరోజు ముందుగానే అన్నింటినీ సిద్ధం చేసుకోవాలి.
 హైదరాబాద్‌లో ఇంటర్వూ్యలు నిర్వహించనున్నందున దూర ప్రాంతాల అభ్యర్థులు సర్టిఫికెట్‌ వెరిఫికేషన్‌ తేదీకి ఒక రోజు ముందుగానే చేరుకోవడం మేలు.
 
 వీటిపై అవగాహన..
 హెచ్‌–1బి వీసాల్లో కోత– భారత్‌పై ప్రభావం
 డీమానిటైజేషన్, నల్లధనాన్ని అరికట్టేందుకు ఉన్న అవకాశాలు
 రాష్ట్రస్థాయిలో అమలవుతున్న కొత్త పథకాలు
 ఫిబ్రవరి 13 నాటికి కేంద్ర బడ్జెట్‌ (2017–18) ప్రకటిస్తారు. కొత్త బడ్జెట్‌లో ముఖ్యాంశాలు, ప్రధానంగా రాష్ట్రాలకు, తెలుగు రాష్ట్రాలకు సంబంధించిన కేటాయింపులు, పథకాల గురించి తెలుసుకోవడం మేలు.
 వన్‌ నేషన్, వన్‌ ఎలక్షన్‌ పేరుతో లోక్‌సభ, రాష్ట్రాల శాసనసభలకు ఒకేసారి ఎన్నికలు నిర్వహించాలనే ప్రతిపాదనపై అభిప్రాయం.
 ఇప్పటికే ప్రభుత్వ ఉద్యోగులుగా పని చేస్తుంటే సంబంధిత శాఖలో అమలవుతున్న కొత్త పథకాలపై పూర్తి అవగాహన ఉండాలి.
 
 ప్రవేశాలు
 ఇప్లూలో యూజీ, పీజీ కోర్సుల్లో ప్రవేశాలు
 ఇంగ్లిష్‌ అండ్‌ ఫారిన్‌ లాంగ్వేజెస్‌ యూనివర్సిటీ (ఇప్లూ), హైదరాబాద్‌  వివిధ విభాగాల్లో అండర్‌ గ్రాడ్యుయేట్, పోస్ట్‌ గ్రాడ్యుయేట్‌ ప్రోగ్రాంలకు దరఖాస్తులు ఆహ్వానిస్తోంది.
 అర్హత: అండర్‌ గ్రాడ్యుయేట్‌కు 10+2 లేదా తత్సమాన కోర్సులో ఉత్తీర్ణత.
 పోస్ట్‌ గ్రాడ్యుయేట్‌కు ఏదేని డిగ్రీలో 55 శాతం మార్కులతో ఉత్తీర్ణత.
 ఎంపిక విధానం: ప్రవేశ పరీక్షలో వచ్చిన మార్కుల ఆధారంగా.
 దరఖాస్తు విధానం: ఆన్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు చేసుకోవాలి.
 చివరి తేదీ: 2017, ఫిబ్రవరి 8
 వెబ్‌సైట్‌: www.efluniversity.ac.in
 
 బిట్స్, పిలానీలో ఎంబీఏ కోర్సులు
 
 బిట్స్, పిలానీ.. ఎంబీఏ కోర్సుల్లో ప్రవేశాలకు దరఖాస్తులు ఆహ్వానిస్తోంది.
 అర్హత: 60 శాతం మార్కులతో బీఈ/బీటెక్‌ లేదా ఏదైనా మాస్టర్స్‌ డిగ్రీ ఉత్తీర్ణత.
 ఎంపిక విధానం: క్యాట్‌– 2016 /జీమ్యాట్‌ స్కోర్‌. గ్రూప్‌ డిస్కషన్, పర్సనల్‌ ఇంటర్వూ్య ఆధారంగా ఎంపిక చేస్తారు.
 దరఖాస్తు విధానం: వెబ్‌సైట్‌ నుంచి దరఖాస్తును డౌన్‌లోడ్‌ చేసుకోవచ్చు.
 
 దరఖాస్తుకు చివరి తేది:
 2017, ఫిబ్రవరి 15
 వెబ్‌సైట్‌: www.bitsadmission.com


 కామన్వెల్త్‌ క్రీడల్లో కామన్వెల్త్‌ దేశాలకు చెందిన క్రీడాకారులు పాల్గొంటారు. ఈ క్రీడలు తొలిసారిగా 1930లో కెనడాలోని హామిల్టన్‌ నగరంలో జరిగాయి. ప్రతి నాలుగేళ్లకు ఒకసారి ఈ క్రీడలను నిర్వహిస్తారు. ప్రపంచ యుద్ధాల కారణంగా 1942, 1946 సంవత్సరాల్లో వీటిని నిర్వహించలేదు. 1930–50 కాలంలో బ్రిటిష్‌ ఎంపైర్‌ గేమ్స్‌గా, 1954–66 మధ్య బ్రిటిష్‌ ఎంపైర్‌ అండ్‌ కామన్వెల్త్‌ గేమ్స్‌గా, 1970–74 కాలంలో బ్రిటిష్‌ కామన్వెల్త్‌ గేమ్స్‌గా ఈ క్రీడలను పిలిచారు. 1978 నుంచి కామన్వెల్త్‌ గేమ్స్‌గా పిలుస్తున్నారు. ఆస్ట్రేలియా, కెనడా, ఇంగ్లండ్, న్యూజిలాండ్, స్కాట్లాండ్, వేల్స్‌ దేశాలు (ఆరు) ఇప్పటి వరకు జరిగిన అన్ని కామన్వెల్త్‌ క్రీడల్లో పాల్గొన్నాయి. ఈ క్రీడలను ఆస్ట్రేలియా, కెనడాలు అత్యధికంగా చెరో నాలుగుసార్లు నిర్వహించాయి. భారతదేశం 2010 లో కామన్వెల్త్‌ క్రీడలకు ఆతిథ్యం ఇచ్చింది.
 
 20వ కామన్వెల్త్‌ క్రీడలు
 20వ కామన్వెల్త్‌ క్రీడలు 2014, జూలై 23 నుంచి ఆగస్టు 3 వరకు స్కాట్లాండ్‌లోని గ్లాస్గో నగరంలో జరిగాయి. ఈ క్రీడల్లో 71 దేశాలకు చెందిన 4,947 మంది క్రీడాకారులు పాల్గొన్నారు. 17 క్రీడల్లో 261 ఈవెంట్లు జరిగాయి. ఇంగ్లండ్‌ అత్యధికంగా 58 స్వర్ణ, 59 రజత, 57 కాంస్య పతకాలను సాధించింది. ఈ క్రీడల్లో మొత్తం 174 పతకాలను కైవసం చేసుకుని ఇంగ్లండ్‌ మొదటి స్థానంలో నిలిచింది. ఆస్ట్రేలియా, కెనడా, స్కాట్లాండ్‌లు వరుసగా రెండు, మూడు, నాలుగు స్థానాల్లో నిలిచాయి. భారత్‌కు 15 స్వర్ణ, 30 రజత, 19 కాంస్య పతకాలు కలిపి మొత్తం 64 పతకాలు లభించాయి. ఆరంభ వేడుకల్లో భారత్‌ తరపున షూటర్‌ విజయ్‌ కుమార్‌ జాతీయ పతాకాన్ని చేబూని భారత క్రీడా బృందానికి ముందు నడిచాడు. ముగింపు వేడుకల్లో సీమా పూనియా (డిస్కస్‌ త్రో) జాతీయ పతాకధారిగా నిలిచింది.
 
 భారత స్వర్ణపతక విజేతలు
 
 సంజిత కుముక్‌చామ్‌    మహిళల వెయిట్‌ లిఫ్టింగ్‌
 సుఖేన్‌ డే    పురుషుల వెయిట్‌ లిఫ్టింగ్‌
 అభినవ్‌ బింద్రా    షూటింగ్‌
 అపూర్వి చందేల    మహిళల షూటింగ్‌
 రాహి సర్నోబత్‌    మహిళల షూటింగ్‌
 సతీష్‌ శివలింగం    వెయిట్‌ లిఫ్టింగ్‌
 జీతూ రాయ్‌    షూటింగ్‌
 అమిత్‌ కుమార్‌    రెజ్లింగ్‌
 వినేష్‌ ఫోగత్‌    మహిళల రెజ్లింగ్‌
 సుశీల్‌ కుమార్‌    రెజ్లింగ్‌
 బబిత కుమారి    మహిళల రెజ్లింగ్‌
 యోగేశ్వర్‌ దత్‌    రెజ్లింగ్‌
 వికాస్‌ గౌడ    డిస్కస్‌ త్రో
 దీపికా పల్లికల్‌    
 జ్యోత్స్న చిన్నప్ప    స్క్వాష్‌ (మహిళల డబుల్స్‌)
 పారుపల్లి కశ్యప్‌    బ్యాడ్మింటన్‌
 
 కామన్వెల్త్‌ క్రీడలు– వేదికలు
 
 ఇప్పటివరకు 20 కామన్వెల్త్‌ క్రీడలు జరిగాయి.
 కొన్నింటి వివరాలు.
 సంవత్సరం    నగరం    దేశం
 1930    హామిల్టన్‌    కెనడా
 1934    లండన్‌    ఇంగ్లండ్‌
 1938    సిడ్నీ    ఆస్ట్రేలియా
 1950    అక్లాండ్‌    న్యూజిలాండ్‌
 1954    వాంకోవర్‌    కెనడా
 1998    కౌలాలంపూర్‌    మలేసియా
 2002    మాంచెస్టర్‌    ఇంగ్లండ్‌
 2006    మెల్‌బోర్న్‌    ఆస్ట్రేలియా
 2010    న్యూఢిల్లీ    ఇండియా
 2014     గ్లాస్గో    స్కాట్లాండ్‌
 
 ఆసియా క్రీడలు
 ఆసియా క్రీడలు ప్రతి నాలుగేళ్లకు ఒకసారి జరుగుతాయి. ఒలంపిక్స్‌ తర్వాత ప్రపంచంలో అతి పెద్ద క్రీడా సంబరంగా వీటిని పేర్కొంటారు. ఈ క్రీడలు తొలిసారి 1951లో          (న్యూఢిల్లీ) జరిగాయి. భారత్, ఇండోనేసియా, జపాన్, ఫిలిప్పీన్స్, శ్రీలంక, సింగపూర్, థాయిలాండ్‌ (ఏడు) దేశాలు ఇప్పటి వరకు జరిగిన అన్ని ఆసియా క్రీడల్లో పాల్గొన్నాయి.
 
 17వ ఆసియా క్రీడలు
 17వ ఆసియా క్రీడలు 2014లో సెప్టెంబర్‌ 19 నుంచి అక్టోబర్‌ 4 వరకు జరిగాయి. వీటికి దక్షిణ కొరియాలోని ఇంచియాన్‌ నగరం ఆతిథ్యం ఇచ్చింది. ఈ క్రీడల్లో 45 దేశాలకు చెందిన 9,501 క్రీడాకారులు పాల్గొన్నారు. 36 క్రీడల్లో 439 క్రీడాంశాల్లో పోటీలు జరిగాయి. చైనా 151 స్వర్ణపతకాలను సాధించి అగ్రస్థానంలో నిలిచింది. వీటితో పాటు 108 రజత, 83 కాంస్య పతకాలతో కలిపి మొత్తం 342 పతకాలను చైనా సొంతం చేసుకుంది. దక్షిణ కొరియా, జపాన్, కజకిస్థాన్, ఇరాన్, థాయిలాండ్, ఉత్తర కొరియా దేశాలు వరుసగా తర్వాతి స్థానాల్లో నిలిచాయి. భారత్‌ 57 పతకాలు సాధించి ఎనిమిదో స్థానంలో నిలిచింది. ఈ క్రీడల్లో 11 స్వర్ణ, 10 రజత, 36 కాంస్య పతకాలను భారత క్రీడాకారులు సాధించారు. జపాన్‌ స్విమ్మర్‌ హగినో కొసుకే నాలుగు స్వర్ణాలతో సహా మొత్తం ఏడు పతకాలు సాధించి ‘శాంసంగ్‌ అత్యంత విలువైన క్రీడాకారుడు’ అవార్డును గెలుచుకున్నాడు.


 నేషనల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ ఆయుర్వేదలో ఫ్యాకల్టీ పోస్టులు
 నేషనల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ ఆయుర్వేద.. ప్రొఫెసర్, అసోసియేట్‌ ప్రొఫెసర్, లెక్చరర్‌ పోస్టుల భర్తీకి దరఖాస్తులు ఆహ్వానిస్తోంది.
 ప్రొఫెసర్‌: (శాలక్య తంత్ర, పంచకర్మ, మౌలిక్‌ సిద్ధాంత, రోగ నిదాన్‌ అండ్‌ వికృతి విగ్యాన్, ప్రసూతి తంత్ర అండ్‌ స్త్రీ రోగ, శరీర రచన, శరీర క్రియ, అగద్‌ తంత్ర).
 ఖాళీలు: 8
 అసోసియేట్‌ ప్రొఫెసర్‌: (కౌమార్‌ భృత్య, ప్రసూతి తంత్ర అండ్‌ స్త్రీ రోగ, స్వస్థ వృత్త, శరీర క్రియ, కాయ చికిత్స, ద్రవ్య గుణ, అగద్‌ తంత్ర, పంచకర్మ)
 ఖాళీలు: 8
 లెక్చరర్‌: (ప్రసూతి తంత్ర అండ్‌ స్త్రీ రోగ, ద్రవ్య గుణ, కాయ చికిత్స, పంచకర్మ, రస శాస్త్ర అండ్‌ బైసాజ్య కల్పన, అగద్‌ తంత్ర, రోగ నిదాన్‌ అండ్‌ వికృతి విగ్యాన్, శల్య తంత్ర, శాలక్య తంత్ర)
 ఖాళీలు: 9
 దరఖాస్తు విధానం: నిర్దేశిత విధానంలో పూర్తిచేసిన దరఖాస్తుతోపాటు సర్టిఫికెట్లను డైరెక్టర్, నేషనల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ ఆయుర్వేద, జోరావర్‌ సింగ్‌ గేట్, అమీర్‌ రోడ్, జైపూర్‌ – 302002కు పంపాలి.
 దరఖాస్తులకు చివరి తేది: మార్చి 1, 2017
 వెబ్‌సైట్‌:   http://nia.nic.in


 In Paper-II Section-B: Vocabulary and Grammar contains 4 passages. The first one is re-writing the sentences as directed. This will be on Direct-indirect speech, Active-passive voice, Clauses. Look at the March 2016 example:
 
 (Q.No. 16-18) Read the following passage focusing on the parts that are underlined and numbered.    (3x1=3 m)
 
 One day, fisherman caught a big fish and took it the king's palace. (16) The king saw the fish. He felt very happy. After his cooks had cooked it and he had eaten it. (17) He said to the fisherman "what do you want for the fish?"
 
 "I want you to beat me twenty times with a rod", said the fisherman.
 The king was surprised, and argued with the fisherman, but in the end he said, 'I promised to give you whatever you wanted, and I suppose that I must keep my promise'.
 
 After the king had hit him ten times, the fisherman jumped away and said, "that is enough for me. I promised the other ten to your minister".
 The king understood everything. (18) He gave the minister the ten hits with the rod and removed him from the service.
 
 Now, complete the following sentences and write them in your answer booklet.
 16.When the king saw ……………
 17. He asked..……………………..
 18. The king not only .……………
 Answers:
 16. When the king saw the fish, he felt very happy.
 17. He asked the fisherman what he wanted for the fish.
 18. The king not only gave the minister the ten hits with the rod, but also removed him from the service.
     Remember there is no fixed pattern for this passage. They may not follow the same clause for the next. So we should be ready to face Speech, Voice and Clauses of any type.
 Direct speech and Reported speech
 Direct speech: When the exact words of the speakers are given within inverted commas, it is said to be Direct speech. In this speech the words are quoted or repeated as they are said by the speaker.
 Ex:-She said, "My mother is very happy"
     Rosy said, "I like Telugu novels."
 Reported speech: When the substance of the actual words of the speaker is given, it is said to be a Reported speech or an indirect speech. In this speech the meaning of the spoken words is given in our own words.
 Ex: -     She said that her mother was very happy.
 Rosy said that she liked Telugu novels.
 Rules for changing Direct speech into Indirect speech:
 
 1.The reporting verb is changed to some extent according to the nature of the reported speech, but the tense of the reporting verb is never changed.
 2.Inverted commas are removed.
 3.Question marks and exclamatory marks are removed they are changed into Assertive sentences.
 4.If the reporting verb in the present tense or future tense the tense of the direct speech is not changed.
 5.Present simple changes to past simple.
 6.Present continuous changes to past continuous.
 7.Present perfect changes to past perfect.
 8.resent perfect continuous changes to past perfect continuous.
 9.Past simple some times remains unchanged when D.S. contains historical events, conditional tense and "had" as principal verb. In all other cases past simple changes    to past perfect.
 10.Past continuous changes to past perfect continuous.
 11.Past perfect remains unchanged.
 12.Past perfect continuous remains unchanged.
 13.Future simple changes to probable conditional.
 14.uture continuous changes to probable conditional.
 15.Tense of habitual actions and universal truths is not changed.
 16.'If' or 'whether' is used in reported speech for 'yes or no' questions.
 17.In the reported speech the following reporting verbs can be used according to the nature of the direct speech.
 reporting verbs: tell, told, asked, requested, ordered, commanded, suggested, exclaimed, questioned etc.


 ఇందిరా పాయింట్, నికోబార్‌ దీవుల ,
 Indira Point , Nicobar Islands ,Bhavitha
  ఇందిరా పాయింట్‌: భారతదేశ దక్షిణ చివరి సరిహద్దును ‘ఇందిరా పాయింట్‌’గా పిలుస్తారు. ఇది నికోబార్‌ దీవుల దక్షిణ చివరన ఉంది.
  అంతర్వేది(Doab): రెండు నదుల మధ్య ఉండే మైదాన ప్రాంతం. ఇది చాలా సారవంతమైన భూభాగం. పూర్వం ఈ ప్రాంతంపై అధికారాన్ని చెలాయించేందుకు రాజుల మధ్య అనేక యుద్దాలు జరిగాయి.
 
 4 మార్కుల ప్రశ్నలు – సమాధానాలు
 కింది పేరాగ్రాఫ్‌ను చదివి భారతదేశ శీతోష్ణస్ధితి, హిమాలయాల గురించి వ్యాఖ్యానించండి.
 (విద్యా ప్రమాణం: ఇచ్చిన పాఠ్యాంశాన్ని అర్థం చేసుకొని వ్యాఖ్యానించడం)
 
 హిమాలయాల వల్ల శీతోష్ణస్థితి అనేక విధాలుగా ప్రభావితమవుతుంది. ఇవి భారతదేశ ఉత్తర సరిహద్దున రక్షణ కవచాలుగా ఉండి చలికాలంలో మధ్య ఆసియా నుంచి వచ్చే తీవ్ర చలిగాలులను అడ్డుకుంటాయి. వేసవిలో వర్షాలకు, పశ్చిమ కనుమలు దాటిన తర్వాత ఉన్న ప్రాంతంలో రుతుపవన శీతోష్ణస్థితికి హిమాలయాలే కారణం. ఇవి లేకపోతే దేశ ఉత్తర ప్రాంతం పొడిగా ఉండేది.
 సమాధానం: ఒక ప్రాంతంలో దీర్ఘకాలికంగా ఒక క్రమ పద్ధతిలో ఉండే వాతావరణ పరిస్థితులను శీతోష్ణస్థితిగా పిలుస్తారు. ఉష్ణోగ్రత, వర్షపా తం, పీడనం, పవనాలు, ఆర్ధ్రత మొదలైన భౌతికాంశాల సగటు స్థితి శీతోష్ణస్థితిని వివరిస్తుంది. భారతదేశ శీతోష్ణస్థితిని స్థూలంగా ‘ఉష్ణ మండల రుతుపవన శీతోష్ణస్థితి’గా పేర్కొంటారు. వివిధ ప్రదేశాల్లోని శీతోష్ణస్థితి లక్షణాల్లో తేడాలను నిర్ణయించడంలో దేÔ¶  వైశాల్యం, వివిధ భౌగోళిక స్వరూపాలు ముఖ్యపాత్ర వహిస్తున్నాయి. వాటిలో ప్రధానమైనవి హిమాలయ పర్వతాలు.
 
 హిమాలయాలు జమ్ముకాశ్మీర్‌ నుంచి అరుణాచల్‌ప్రదేశ్‌ వరకు దేశ ఉత్తర సరిహద్దుగా సుమారు 2400 కి.మీ. పొడవున వ్యాపించి ఉన్నాయి. ఇవి శీతాకాలంలో మధ్య ఆసియా నుంచి వీచే అతిశీతల పవనాలను ఉత్తర మైదానంలోకి ప్రవేశించకుండా అడ్డగించి ఉత్తర భారతదేశాన్ని చలి నుంచిlకాపాడుతున్నాయి. వేసవి కాలంలో మైదానాల్లో వర్షపాతానికి; పశ్చిమ కనుమల తూర్పు, ఈశాన్య భాగాల్లో రుతుపవన శీతోష్ణస్థితికి హిమాలయాలే కారణం. రుతుపవన శీతోష్ణస్థితి లేనట్లయితే భారతదేశం ఉష్ణమండల ఎడారిగా మారి ఉండేది. అంతేకాకుండా హిమాలయాల్లోని హిమనీ నదాల నుంచి ప్రవహించే జీవనదుల వల్ల ఉత్తర మైదానాలు సారవంతంగా మారి ఆర్థికాభివృద్ధి సాధ్యమవుతుంది. ఈ విధంగా హిమాలయాల వల్ల భారతదేశ శీతోష్ణస్థితి అనేక విధాలుగా ప్రభావితమవుతోంది.
 
 భారతదేశ ప్రధాన భౌగోళిక విభజనలు ఏవి? హిమాలయ ప్రాంత భౌగోళిక పరిస్థితులతో ద్వీపకల్ప పీఠభూమిని పోల్చండి? (విద్యా ప్రమాణం: విషయావగాహన) సమాధానం: భారతదేశ భౌగోళిక స్వరూపాన్ని ఆరు ప్రధాన భాగాలుగా విభజించవచ్చు. అవి.. హిమాలయాలు, గంగా–సింధు మైదానం, ద్వీపకల్ప పీఠభూమి, తీరప్రాంత మైదానాలు, ఎడారులు, దీవులు.
 
 హిమాలయ ప్రాంతానికి, ద్వీపకల్ప పీఠభూమికి మధ్య పోలికలు, తేడాలు:
 ఉత్తర భారతదేశ ఉత్తర భాగంలో హిమాలయ పర్వతాలు ఉన్నాయి. వీటి విస్తీర్ణం సుమారు 5 లక్షల చ.కి.మీ. దేశ ఉత్తర ‡మైదానానికి దక్షిణంగా ఉన్న విశాల పీఠభూమిని ద్వీపకల్ప పీఠభూమిగా పిలుస్తారు. ఇది 16 లక్షల చదరపు కిలోమీటర్ల మేర విస్తరించి, దేశంలో అతి పెద్ద నైసర్గిక స్వరూపంగా గుర్తింపు పొందింది.
 
 మాలయాలు సముద్ర మట్టానికి సరాసరి 600 నుంచి 6100 మీటర్ల ఎత్తులో ఉండగా, ద్వీపకల్ప పీఠభూమి 600 నుంచి 900 మీటర్ల సాధారణ ఎత్తుతో క్రమరహితంగా ఉంది.
 హిమాలయాల్లో జన్మించిన గంగా, సింధు, బ్రహ్మపుత్ర నదులు, వాటి
 ఉప నదులు నిరంతరం ప్రవహిస్తూ ఉత్తర భారతదేశాన్ని సస్యశ్యామలం చేస్తున్నాయి.
 
 గోదావరి, కృష్ణా, మహానది, కావేరి, నర్మద, తపతి వంటి నదులు ద్వీపకల్ప పీఠభూమిలో ప్రవహిస్తూ ఈ ప్రాంతాన్ని సుసంపన్నం చేస్తున్నాయి.
 హిమాలయాల దక్షిణ భాగంలో గంగా–సింధు మైదానం ఉంది. ఇక్కడి సారవంతమైన నేల పలు పంటలు పండటానికి అనుకూలంగా ఉంది. ద్వీపకల్ప పీఠభూమిని ఆనుకొని పశ్చిమ, తూర్పు భాగాల్లో తీర మైదానాలు ఉన్నాయి. వీటిలోని సాగుభూమి వ్యవసాయానికి చాలా అనుకూలంగా ఉంటుంది.
 
 ఈ రెండు ప్రాంతాల్లోని భౌగోళిక నిమ్నోన్నతాలు ఆయా ప్రదేశాల్లో రుతుపవన వర్షపాతానికి దోహదపడుతున్నాయి.
 హిమాలయ ప్రాంతంలో దాల్, ఊలార్, కుమావున్, సోమర్‌ వంటి ప్రముఖ సరస్సులు ఉన్నాయి. చిల్కా, పులికాట్, కొల్లేరు, అష్టముడి వంటి సరస్సులు ద్వీపకల్ప పీఠభూమిలో ప్రధానమైనవి. ఈ రెండు ప్రధాన భౌగోళిక స్వరూపాలు వివిధ రూపాల్లో దేశ సామాజిక, ఆర్థికాభివృద్ధికి సహకరిస్తున్నాయి.
 
 2 మార్కుల ప్రశ్నలు
 ప్రపంచపటాన్ని పరిశీలించి భారతదేశ ఉనికి గురించి క్లుప్తంగా రాయండి.
 (విద్యా ప్రమాణం: పట నైపుణ్యాలు)
 భారతదేశ ఉనికి: భారతదేశం ఆసియా ఖండంలోని దక్షిణ భాగంలో ఉంది. భూమధ్యరేఖకు ఉత్తరంగా ఉన్న భారతదేశం ఉత్తరార్ధ, పూర్వార్ధ గోళాల్లో విస్తరించి ఉంది.
 
 భారతదేశం భౌగోళికంగా 8041 – 37061 ఉత్తర అక్షాంశాలు, 68071 – 970 251 తూర్పు రేఖాంశాల మధ్య విస్తరించి ఉంది.
 భారతదేశానికి మూడు వైపులా సముద్రం ఉండి, ఒక వైపు భూభాగ సరిహద్దు ఉంది. అందుకే మన దేశాన్ని ద్వీపకల్పంగా పరిగణిస్తారు.
 
 ఇది అక్షాంశాల పరంగా ఉత్తర, దక్షిణాలుగా 30 డిగ్రీల పొడవున, రేఖాంశాల పరంగా తూర్పు పడమరలుగా 30 డిగ్రీల వెడల్పున వ్యాపించి ఉంది. భారతదేశ భూభాగాలైన అండమాన్‌ నికోబార్,
 లక్ష దీవులు ప్రధాన భూభాగానికి దూరంగా విసిరేసినట్లు ఉన్నాయి.


 బియ్యాన్ని అధికంగా ఉత్పత్తి చేసే రాష్ట్రం?
 – పశ్చిమ బెంగాల్‌
 
 దేశంలో పంటలకు మద్దతు ధరలను రూపొందించేది?     – వ్యవసాయ వ్యయాలు, ధరల కమిషన్‌
 
 స్పెషల్‌ డ్రాయింగ్‌ రైట్స్‌ను మంజూరు చేసేది?
 – ఐఎంఎఫ్‌ (M)
 
 భారత్‌లో మొదటి రైలు ప్రయాణం ప్రారంభమైన ప్రాంతం?    – ముంబై నుంచి థానే వరకు
 
 ఏ రేటు వద్ద ఎగుమతులకు బదులు దిగుమతులు ప్రత్యామ్నాయమవుతాయో వాటిని ఏమంటారు?                                               – వర్తక నిబంధనలు
 
 అంతర్జాతీయ ద్రవ్యనిధి (ఐఎంఎఫ్‌)లో అధిక కోటా గల దేశం?         – అమెరికా
 
 అభిలషణీయ జనాభా సిద్ధాంతాన్ని ప్రతిపాదించింది?     – ఎడ్విన్‌ కానన్‌
 
 జనాభా స్థిరీకరణను ఏ సంవత్సరం నాటికి సాధించాలని జనాభా విధానం–2000 లక్ష్యంగా పేర్కొంది?         – 2045
 
 భారత్‌లోని నిరుద్యోగాన్ని ఏమని వర్ణించొచ్చు?
 – నిర్మాణాత్మక నిరుద్యోగం
 
 కర్జన్‌ బహుళార్థక సాధక నీటి ప్రాజెక్ట్‌ ఏ రాష్ట్రంలో ఉంది?         – గుజరాత్‌
 
 ప్రపంచ వాణిజ్య సంస్థ ప్రధాన కార్యాలయం ఎక్కడ ఉంది?         – జెనీవా
 
 భారతీయ యాజమాన్యంలో 1881లో ఆగ్రాలో స్థాపించిన బ్యాంక్‌?    – ఔ«ద్‌ కమర్షియల్‌ బ్యాంక్‌
 
 ప్రపంచం మొదటి కేంద్ర బ్యాంక్‌?– రిక్స్‌ బ్యాంక్‌ ఆఫ్‌ స్వీడన్‌
 
 హరిత విప్లవం ఏ రాష్ట్రాల్లో ప్రధానంగా చోటు
 చేసుకుంది? – పంజాబ్, హరియాణా, ఉత్తరప్రదేశ్‌
 
 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఎంత శాతం కుటుంబాలకు మరుగుదొడ్ల సౌకర్యం ఉంది?    – 30.7 శాతం
 
 2011 సెన్సెస్‌కు సంబంధించి సెన్సెస్‌ కమిషనర్‌?
  సి. చంద్రమౌళి
 
 మానవాభివృద్ధి సూచీని జిల్లాల వారీగా రూపొందించిన మొదటి రాష్ట్రం?        – మధ్యప్రదేశ్‌
 
 బ్రిటిష్‌ పాలనలో భారత్‌లో జాతీయాదాయ వృద్ధి రేటు?        – 1.2 శాతం
 
 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం దేశంలో గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఎంత శాతం కుటుంబాలకు విద్యుత్‌ సౌకర్యం ఉంది?     – 55.3 శాతం
 అల్ప ఉద్యోగిత అంటే?
 – తన సామర్థ్యం కంటే తక్కువ
 
 స్థాయి పని చేస్తుండటం
 ఖాయిలా పడిన పరిశ్రమల చట్టాన్ని ఏ కమిటీ సూచన మేరకు రూపొందించారు?
 – తివారి కమిటీ    
 పెట్టుబడుల ఉపసంహరణ కమిషన్‌ను ఏర్పాటు చేసిన సంవత్సరం?       – 1996 ఆగస్టు
 చిన్నతరహా పరిశ్రమలకు సంబంధించి రిజర్వేషన్‌ విధానాన్ని ఉపసంహరించుకోవాలని సిఫార్సు చేసిన కమిటీ?         – అబిద్‌ హుస్సేన్‌
 జాతీయ గ్రామీణ ఉపాధి హామీ చట్టాన్ని రూపొందించిన తేది?         – 2005, సెప్టెంబర్‌ 5
 భారత ఆర్థిక రాజ్యాంగంగా పిలిచే పారిశ్రామిక తీర్మానం?     – 1956 పారిశ్రామిక తీర్మానం
 జిల్లా పారిశ్రామిక కేంద్రాలను ఏ పారిశ్రామిక తీర్మానం ద్వారా ఏర్పాటు చేశారు?     – 1977
 దేశంలో పరపతిని సృష్టించేవి?    – వాణిజ్య బ్యాంకులు
 ప్రపంచంలో మొదటగా హరిత విప్లవం ఏ దేశంలో వచ్చింది?     – మెక్సికో
 ఆక్ట్రాయ్‌ పన్నును విధించేది?     – స్థానిక సంస్థలు
 పన్నుల సంస్కరణలపై 2002లో ఏర్పాటైన
 టాస్క్‌ఫోర్స్‌ అధ్యక్షుడు?        – విజయ్‌ కేల్కర్‌
 భూతలింగం కమిటీ దేనికి సంబంధించింది?
 – పన్నుల ఎగవేత
 జాతీయ గ్రామీణ ఆరోగ్య మిషన్‌ను ఎప్పట్నుంచి ప్రారంభించారు?         – 2005, ఏప్రిల్‌ 12
 షెడ్యూల్డ్‌ బ్యాంక్‌ అంటే?    – 1934 ఆర్‌బీఐ చట్టంలోని షెడ్యూల్‌–2లో నమోదైన బ్యాంకులు
 వ్యవసాయ ఆదాయంపై పన్నును సిఫార్సు చేసిన కమిటీ?         – కె.ఎన్‌. రాజ్‌
 ఉఇఈ దేశాల ప్రధాన కేంద్రం?    – పారిస్‌
 జీడీపీ, జీఎన్‌పీ భావనలను పూర్తి స్థాయిలో అభివృద్ధి చేసిన ఆర్థిక శాస్త్రవేత్త?     – సైమన్‌ కుజ్‌నిట్స్‌
 గినీ సూచీ ద్వారా దేన్ని అంచనా వేయొచ్చు?
 – సాపేక్ష పేదరికం
 ప్రభుత్వ వ్యయ సంస్కరణలకు సంబంధించి ఏర్పాటైన కమిటీ?        – గీతాకృష్ణన్‌
 భారత్‌లో ఒక రూపాయి.. ప్రామాణిక ద్రవ్యంగా ఎప్పటి నుంచి అమల్లోకి వచ్చింది?    – 1835
 భారత్‌లోని నిరుద్యోగ స్వభావం?    – దీర్ఘకాలికం
 మన దేశంలో పేదరికాన్ని అంచనా వేయడంలో విశేష కృషి చేసినవారు?  – దండేకర్, రథ్‌
 దేశంలో సిమెంట్‌ ఉత్పత్తి మొదటగా ఎక్కడ ప్రారంభమైంది?        – మద్రాస్‌తమ్మా కోటిరెడ్డి
 ప్రొఫెసర్, ఐబీఎస్, హైదరాబాద్‌


 ట్రెడిషనల్‌ నుంచి టెక్నికల్‌ డిగ్రీ ఔత్సాహికుల వరకు దాదాపు 80 శాతం మంది విద్యార్థులకు ఉద్యోగ సాధన దిశగా తొలి గమ్యం.. ఐటీ, ఐటీ  అనుబంధ సంస్థలు. వీరంతా ప్రస్తుతం, భవిష్యత్తులో ఐటీ రంగంలో నియామకాలు ఎలా ఉండనున్నాయనే దానిపైనే దృష్టిసారిస్తారు. అయితే రానున్న రోజుల్లో ఐటీ నియామకాలు తగ్గుతాయని కొన్ని వర్గాలు పేర్కొంటుంటే.. మరికొన్ని వర్గాలు ఇందుకు భిన్నంగా మాట్లాడుతున్నాయి.
 
  క్యూ–2 ఫలితాలు: 2016–17 ఆర్థిక సంవత్సరానికి సంబంధించి ఇటీవల క్యూ–2 (రెండో త్రైమాసిక) ఫలితాలు వెల్లడయ్యాయి. వీటిని పరిశీలిస్తే కొన్ని కంపెనీల ఫలితాల్లో వృద్ధి కనిపించినా.. నికర లాభాల పరంగా గతేడాదితో పోల్చితే నమోదైన వృద్ధి తక్కువే. ఈ ధోరణి నియామకాలపై ప్రభావం చూపుతుందని ఇండస్ట్రీ వర్గాల
 అభిప్రాయం.
 
 అంచనాలు మారే పరిస్థితి: నేషనల్‌ అసోషియేషన్‌ ఆఫ్‌ సాఫ్ట్‌వేర్‌ అండ్‌ సర్వీసెస్‌ కంపెనీస్‌ (నాస్కామ్‌).. 2016–17లో ఐటీ రంగంలో 2.75 లక్షల నియామకాలు జరుగుతాయని గతంలో అంచనా వేసింది. కానీ, ఆర్థిక సంవత్సరం ప్రారంభమైన తర్వాత తొలి త్రైమాసికంలోనే ఈ అంచనాలు మారే అవకాశం ఉందని, భావించిన దానికంటే 20 శాతం మేర నియామకాలు తక్కువగా జరుగుతాయని పేర్కొంది. అంతేకాకుండా దేశంలో సాఫ్ట్‌వేర్‌ దిగ్గజ సంస్థలుగా పేరొందిన కొన్ని సంస్థల్లో (ఇన్ఫోసిస్, ఐబీఎం, టీసీఎస్‌ తదితర) నియామకాలు 2015–16తో పోల్చితే కొంత తక్కువగా నమోదయ్యాయి. ఇదే సరళి రానున్న రోజుల్లోనూ కొనసాగుతుందని పరిశ్రమ వర్గాల అభిప్రాయం.
 
 అంతర్జాతీయ, జాతీయ పరిణామాల ప్రభావం: ఇటీవలి కాలంలో అంతర్జాతీయంగా చోటుచేసుకుంటున్న పరిణామాలు ప్రధానంగా అమెరికా, యూకేల్లో కార్యకలాపాలు నిర్వహిస్తున్న భారతీయ ఐటీ కంపెనీలపై ప్రభావం చూపుతున్నాయి. 2014–15లో అమెరికాకు భారత ఐటీ ఎగుమతుల విలువ 80 బిలియన్‌ డాలర్లుగా ఉంది. అయితే అక్కడ ట్రంప్‌ అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికవడం, ఆయన విధానాలపై మరింత స్పష్టత వచ్చే వరకు కార్యకలాపాల విస్తరణ లేదా కొనసాగింపుపై దృష్టిసారించే అవకాశాలు కనిపించడం లేదు. యూరోపియన్‌ యూనియన్‌ నుంచి బ్రిటన్‌ ఎగ్జిట్‌ కావడం(బ్రెగ్జిట్‌)తో యూకేలో భారత ఐటీ కార్యకలాపాలపై ప్రతికూల ప్రభావం ఉంటుందని స్వయంగా నాస్కామ్‌ పేర్కొంది. మరోవైపు దేశీయంగా కంపెనీలు ముఖ్యంగా ఆటోమేషన్‌ విధానాలపై మొగ్గు చూపడం వల్ల ట్రెడిషనల్‌ హైరింగ్స్‌పై సమీప భవిష్యత్తులో 10–15 శాతం ప్రభావం పడనున్నట్లు ఒక ప్రముఖ సాఫ్ట్‌వేర్‌ సంస్థకు చెందిన ఉన్నత ఉద్యోగి తెలిపారు.
 
 వాస్తవ నియామక అవసరాలు: దేశంలో 3.7 మిలియన్ల మందికి ఐటీ, ఐటీ అనుబంధ రంగం ఉపాధి కల్పిస్తోంది. ఈ రంగంలో వాస్తవ నియామక అవసరాలకు సంబంధించిన గణాంకాలను పరిశీలిస్తే ప్రస్తుతం ఐటీ, బీపీవో రంగాల్లో 1.2 మిలియన్ల నుంచి 2 మిలియన్ల వరకు మానవ వనరుల అవసరం ఉంది. అయితే ఆటోమేషన్, అంతర్జాతీయ పరిణామాలు, కంపెనీల వృద్ధి ఫలితాల నేపథ్యంలో 20 శాతం మేర తగ్గుదల కనిపించే పరిస్థితి ఏర్పడింది.
 
 ఐఐటీల్లో ఆశాజనకంగా: ఐఐటీల్లో పరిస్థితి మాత్రం భిన్నంగా ఉంది. ఇటీవల ఐఐటీల్లో ప్రీ ప్లేస్‌మెంట్‌ ఆఫర్స్‌ డ్రైవ్స్‌లో 25 నుంచి 30 శాతం మేరకు వృద్ధి నమోదు కావడమే ఇందుకు నిదర్శనం. ఇప్పటికే ఐటీ దిగ్గజాలుగా పేరొందిన సంస్థలతోపాటు మిడిల్‌ లెవల్‌ ఐటీ కంపెనీలు దాదాపు 100 వరకు తాము నిర్వహించే ప్లేస్‌మెంట్‌ సెషన్‌లో పాల్గొనేందుకు ఆసక్తి చూపినట్లు తెలుగు రాష్ట్రాలకు చెందిన ఐఐటీ ప్లేస్‌మెంట్‌ సెల్‌ హెడ్‌ తెలిపారు. అయితే ఐఐటీల్లో క్యాంపస్‌ హైరింగ్స్‌లో పాల్గొనడం అనేది .. ఇండస్ట్రీ ట్రెండ్‌తో సంబంధం లేని విషయమని, ఈసారి పే ప్యాకేజీల్లో కొంత తగ్గుదల మాత్రం ఖాయమని పరిశ్రమ వర్గాలు చెబుతున్నాయి.
 
 అట్రిషన్‌ లేకపోవడం
 ఐటీ కంపెనీల్లో కొత్త నియామకాల పరంగా కొంత తగ్గుదల కనిపించడానికి.. ఇటీవల కాలంలో అట్రిషన్‌
 (కంపెనీలు మారడం) రేటు తక్కువగా ఉండటం కూడా కారణంగా కనిపిస్తోంది. ఎంట్రీ లెవల్‌లో సైతం ఉద్యోగులు స్థిరత్వం దిశగా ఒక కంపెనీలోనే కనీసం మూడు, నాలుగేళ్లయినా పని చేయాలనే
 దృక్పథంతో వ్యవహరిస్తున్నారు.
 
 హైరింగ్‌ ట్రెండ్స్‌ ఎలా ఉన్నప్పటికీ కంపెనీలు ఎంట్రీ లెవల్, మిడ్‌ లెవల్‌ ఉద్యోగ నియామకాల పరంగా అభ్యర్థుల్లో ఐటీ రంగంలోని అప్‌డేటెడ్‌ స్కిల్స్‌పై దృష్టిసారిస్తున్నాయి. అలాంటి వారికి అవకాశం కల్పించేందుకు ఆసక్తి చూపుతున్నాయి.
 – ప్రొఫెసర్‌ వి.ఉమామహేశ్వర్,
 ప్లేస్‌మెంట్‌ ఆఫీసర్, ఓయూసీఈ


  వన్యప్రాణి సంరక్షణ చట్టం (1972): ఈ చట్టం ప్రకారం ఏ రాష్ట్రమైనా వన్యప్రాణి సంస్థ అనుమతి లేకుండా పార్కులు, వన్యప్రాణి కేంద్రాలకు సంబంధించి హద్దులను మార్చకూడదు. దీనికి 2002లో సవరణలు చేశారు.
 
 భూమి, సహజ వనరుల హక్కు సంరక్షణ చట్టం (1972): స్వీడన్‌ రాజధాని స్టాక్‌హోమ్‌లో పర్యావరణంపై జరిగిన యూఎన్‌ఓ సదస్సులో భూమి, సహజ వనరులను రక్షించేందుకు ప్రతి దేశం చర్యలు తీసుకోవాలని
 నిర్ణయించారు.
 
 కేంద్ర కాలుష్య నియంత్రణ మండలి (1974):  
 నీటి కాలుష్య నివారణ చట్టం ప్రకారం 1974 లో కాలుష్య నియంత్రణ మండలిని ఏర్పాటు చేశారు. 1981లో చేసిన వాయు కాలుష్య నివారణ చట్టంలోని అధికారాలను కూడా
 ఈ సంస్థకే అప్పగించారు.
 
 అడవుల సంరక్షణ చట్టం (1980): ఈ చట్టం ప్రకారం ఏ రాష్ట్రమైనా కేంద్రం అనుమతి లేకుండా అటవీ భూములను ఇతర ప్రయోజనాలకు ఉపయోగించరాదు. అటవీ భూముల్లో ఏదైనా ప్రాజెక్ట్‌ నిర్మాణాన్ని చేపడితే ముందుగా సంబంధిత శాఖల నుంచి అనుమతి పొందాలి.
 
 అటవీ, పర్యావరణ శాఖ (1985): కేంద్ర ప్రభుత్వం 1985లో పర్యావరణం, అటవీ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేసింది. పర్యావరణం, అడవులకు సంబంధించి కార్యక్రమాల అమలుకు అటవీ శాఖ నోడల్‌ ఏజెన్సీగా వ్యవహరిస్తుంది.
 
 ఎకోమార్క్‌ (1991): దీన్ని భారత ప్రమాణాల సంస్థ (బ్యూరో ఆఫ్‌ ఇండియన్‌ స్టాండర్డ్స్‌) జారీ చేస్తుంది. 1991లో దీన్ని ఏర్పాటు చేశారు. పర్యావరణానికి హాని కలిగించని ఉత్పత్తులకు ఎకోమార్క్‌ సర్టిఫికెట్‌ జారీ చేస్తుంది. పర్యావరణంపై ప్రభావం చూపే ఉత్పత్తులను అంగీకరించదు.  
 
 పర్యావరణ ట్రిబ్యునల్‌ చట్టం (1995): పర్యావరణానికి నష్టం కలిగించే అంశాలపై, ప్రమాదకర పదార్థాల తయారీపై, వ్యక్తులు, ఆస్తులకు సంబంధించి సమస్యల పరిష్కారానికి ఈ చట్టం చేశారు.
 
 జీవ వైవిధ్య చట్టం (2002): 1992 జూన్‌ 5న యూఎన్‌ఓ ఆధ్వర్యంలో బ్రెజిల్‌లోని రియోడిజెనీరోలో జీవ వైవిధ్య సదస్సు జరిగింది. ఈ సదస్సులో 172 సభ్య దేశాలు పాల్గొన్నాయి. జీవ వైవిధ్య సంరక్షణకు అంతర్జాతీయ స్థాయిలో సంతకాలు జరిగాయి. ఇక్కడ జరిగిన ఒప్పందం ప్రకారం 2002లో కేంద్ర పర్యావరణ, అటవీ శాఖ ఈ చట్టాన్ని తెచ్చింది.
 
 పర్యావరణ ఉద్యమాలు
 బిష్ణోయి ఉద్యమం: ఇది దేశంలో తొలి పర్యావరణ ఉద్యమంగా పేరుగాంచింది. రాజస్థాన్‌లోని జోధ్‌పూర్‌ జిల్లా ఖేజర్లీ గ్రామానికి చెందిన అమృతాదేవి నాయకత్వంలో ఈ ఉద్యమం జరిగింది. 1730లో ఖేజ్రి వృక్షాలను రక్షించేందుకు 363 మంది ఉద్యమం చేసి ప్రాణాలు కోల్పోయారు.
 
 సైలెంట్‌ వ్యాలీ ఉద్యమం: కేరళలోని పాలక్కడ్‌ జిల్లాలోని ఉష్ణమండల అటవీ ప్రాంతాన్ని సైలెంట్‌ వ్యాలీ అంటారు. పెరియార్‌ నదికి ఉప నది అయిన కుధిపుజ నదిపై జలవిద్యుత్‌ ప్రాజెక్ట్‌ నిర్మాణం వల్ల అడవులు, జంతువులు, జీవరాసులు అంతరించిపోతున్నాయని ఆందోళన చేస్తూ 1973లో ఉద్యమం ప్రారంభమైంది. తర్వాత 1985లో ఈ ప్రాంతాన్ని సైలెంట్‌ వ్యాలీ నేషనల్‌ పార్క్‌గా మార్చారు.
 
 జంగిల్‌ బచావో ఆందోళన్‌: బిహార్‌ ప్రభుత్వం అటవీ ప్రాంతంలో ఉన్న సాల్‌ చెట్లను నరికి, వాటి స్థానంలో టేకు వృక్షాలు పెంచాలని ప్రయత్నించడంతో 1980లో ఈ ఉద్యమం ప్రారంభమైంది. సింగ్‌భం జిల్లా గిరిజన వాసులు సాల్‌ వృక్షాలను హత్తుకొని నిరసన వ్యక్తం చేశారు.
 
 చిప్కో ఉద్యమం: ఉత్తరాఖండ్‌లోని చమోలి జిల్లాలో అడవుల నరికివేతకు వ్యతిరేకంగా 1973లో ఈ  ఉద్యమం ప్రారంభమైంది. చిప్కో అంటే ‘హత్తుకొను’ అని అర్థం. చిప్కో ఉద్యమకారులు చెట్ల నరికివేతను
 వ్యతిరేకిస్తూ వాటిని హత్తుకొని ఈ ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించారు. సుందర్‌లాల్‌ బహుగుణ, గౌరీ దేవి, చండీప్రసాద్‌ భట్‌ మొదలైనవారు ఈ ఉద్యమానికి నాయకత్వం వహించారు.
 
 నవధాన్య ఉద్యమం: జీవ రాశులు అంతరిస్తున్నాయనే ఉద్దేశంతో జీవవైవిధ్య సంరక్షణకు, సేంద్రీయ వ్యవసాయానికి రక్షణ కల్పించేందుకు 1984లో వందనా శివ ఆధ్వర్యంలో
 ఈ ఉద్యమం జరిగింది.
 
 అప్పికో ఉద్యమం: చిప్కో ఉద్యమం తరహాలోనే అడవుల సంరక్షణ కోసం 1983 సెప్టెంబర్‌లో కర్ణాటకలో ఉత్తర కన్నడ జిల్లాలోని సల్కాని ప్రాంతంలో ఉద్యమం ప్రారంభమైంది. పాండురంగ హెగ్డే నాయకత్వంలో ఉద్యమం జరిగింది. కన్నడంలో అప్పికో అంటే ‘కౌగిలించుకొను’ అని అర్థం.
 
 ర్మదా బచావో ఆందోళన్‌:  మధ్యప్రదేశ్, మహారాష్ట్ర, గుజరాత్‌ రాష్ట్రాల్లో నర్మదా నది ప్రవహిస్తోంది. పర్యావరణానికి హాని కలిగిస్తూ ఈ నదిపై చేపట్టే ప్రాజెక్ట్‌లకు వ్యతిరేకంగా ఆయా రాష్ట్రాల్లో ఈ ఉద్యమం ప్రారంభమైంది. ముఖ్యంగా గుజరాత్‌లోని సర్దార్‌ సరోవర్‌ డ్యాంకు వ్యతిరేకంగా ఉద్యమం కొనసాగింది. ఈ ఉద్యమాన్ని 1989లో మేధా పాట్కర్‌ ప్రారంభించారు. బాబా ఆమ్టే, అరుంధతి రాయ్‌లాంటి వారు కూడా ఈ ఉద్యమాన్ని కొనసాగించారు.
 
 గంగా పరిరక్షణ ఉద్యమం
 గంగా నది దేశంలో అతిపెద్దది. స్వచ్ఛమైన గంగా నది కోసం, కాలుష్య నివారణ కోసం శ్రీమతి రమారౌట ఆధ్వర్యంలో 1988న కాన్పూర్‌లో ఒక సెమినార్‌ జరిగింది. అదే ఉద్యమంగా మొదలైంది. అనేక స్వచ్ఛంద సంస్థలు, రాజకీయ నాయకులు, వైజ్ఞానిక సంస్థలు ఈ ఉద్యమానికి ప్రోత్సాహాన్ని అందించాయి.
 మాదిరి ప్రశ్నలు
 1.    2012లో జీవవైవిధ్య సదస్సు ఏ నగరంలో జరిగింది?
 1) వాషింగ్టన్‌    2) హైదరాబాద్‌
 3) పారిస్‌    4) న్యూయార్క్‌
 2.    క్యోటో ప్రోటోకాల్‌ జరిగిన సంవత్సరం?
 1) 2016        2) 2014
 3) 1988        4) 1997
 3.    దేశంలో తొలి పర్యావరణ ఉద్యమం?
     1) సైలెంట్‌ వ్యాలీ    2) చిప్కో ఉద్యమం
     3) నర్మదా బచావో    4) బిష్ణోయి ఉద్యమం
 4.    నర్మదా బచావో ఉద్యమాన్ని ఎవరు
 నిర్వహించారు?
     1) మేధా పాట్కర్‌     2)  బహుగుణ
     3) రామకృష్ణ హెగ్డే    4) అన్నా హజారే
 5.    నీటి కాలుష్య నివారణ చట్టాన్ని ఏ సంవత్సరంలో చేశారు?
     1) 1981        2) 1986
     3) 1974        4) 1999
 6.    చిప్కో ఉద్యమం ఏ రాష్ట్రంలో జరిగింది?
     1) గుజరాత్‌    2) బిహార్‌
     3) ఉత్తరాఖండ్‌    4) రాజస్థాన్‌
 7.    ప్రపంచ మొదటి జీరో కార్బన్‌ పట్టణం?
     1) బీజింగ్‌    2) మస్డర్‌
     3) ఢిల్లీ        4) దోహా
 8.    సైలెంట్‌ వ్యాలీ రక్షణ ఉద్యమం ఏ సంవత్సరంలో మొదలైంది?
     1) 1973        2) 1986
     3) 1989        4) 1983
 సమాధానాలు
 1) 2     2) 4    3) 4    4) 1
 5) 3    6) 3    7) 2    8) 1
 
 
 ఠి    క్యోటో ప్రోటోకాల్‌: వివిధ కారణాల వల్ల భూగోళం వేడెక్కుతోంది. ముఖ్యంగా కార్బన్‌డైయాక్సైడ్‌ కారణంగా గ్రీన్‌ హúస్‌ ఎఫెక్ట్‌ జరిగి భూగోళం వేడెక్కుతోందనే ఉద్దేశంతో 1997, డిసెంబర్‌ 11న జపాన్‌లోని క్యోటో నగరంలో ప్రపంచ దేశాల మధ్య ఒప్పందం జరిగింది. ఇందుకు 192 దేశాలు అంగీకరించాయి. 2005, ఫిబ్రవరి 16 నుంచి అమల్లోకి వచ్చింది. ఈ ఒప్పందం ప్రకారం గ్రీన్‌హúస్‌ వాయువుల
 ప్రభావాన్ని 5 శాతానికి తగ్గించాలి. 2012లో కెనడా ఈ ఒప్పందం నుంచి తప్పుకుంది.
 
 కార్టెజినా ప్రోటోకాల్‌: జీవరాశుల భద్రత కోసం 1999లో కొలంబియాలోని కార్టెజినాలో కాన్ఫరెన్స్‌ ఆఫ్‌ పార్టీస్‌లో చర్చ జరిగింది. 2003 సెప్టెంబర్‌ నుంచి ఇది అమల్లోకి వచ్చింది. 2015 నాటికి 170 దేశాలు ఇందుకు అంగీకరించాయి. ఈ ఒప్పందాన్ని ‘బయోసేఫ్టీ ప్రోటోకాల్‌’ అంటారు
 
 మొక్కల సంరక్షణ సదస్సు: ఐక్యరాజ్య సమితి ఆధ్వర్యంలో 1999లో అమెరికాలో మిస్సోరిలోని సెయింట్‌ లూయీస్‌ నగరంలో జీవ వైవిధ్య సదస్సు జరిగింది. ఈ సదస్సులో అంతరించి పోతున్న మొక్కలను కాపాడాలని నిర్ణయించారు. 2020 నాటికి లక్ష్యాన్ని పూర్తిచేయాలని ప్రతినబూనారు.
 
 రియోడిజెనీరో – ధరిత్రీ సదస్సు: 1992, జూన్‌ 5న బ్రెజిల్‌లోని రియోడిజెనీరోలో జీవ వైవిధ్య సదస్సు జరిగింది. ఇందులో అంతర్జాతీయ స్థాయిలో సంతకాలు జరిగాయి. 1993, డిసెంబర్‌ 29న అమల్లోకి వచ్చింది. ఈ సదస్సులో జీవ వైవిధ్య సంరక్షణను మానవజాతి సమస్యగా గుర్తించారు.
 
 నగోయా ప్రోటోకాల్‌: జపాన్‌లోని నగోయాలో 2010 అక్టోబర్‌లో జీవ వైవిధ్య సదస్సు జరిగింది. ఇది 1992లో రియోడిజెనీరోలో జరిగిన సదస్సుకు అనుబంధంగా జరిగిన రెండో ఒప్పందం. 2014, అక్టోబర్‌ 12 నుంచి ఈ ఒప్పందం అమల్లోకి వచ్చింది.
 
 మాంట్రియల్‌ ఒప్పందం: సూర్యుడి నుంచి వచ్చే అతినీలలోహిత కిరణాల బారిన పడకుండా రక్షించే ఓజోన్‌ పొరకు జరుగుతున్న హానిని అరికట్టేందుకు 1987, సెప్టెంబర్‌ 16న కెనడాలోని మాంట్రియల్‌లో ప్రపంచ దేశాలు ఒప్పందం చేసుకున్నాయి. ఓజోన్‌ పొరకు నష్టాన్ని కల్గించే పదార్థాల ఉత్పత్తిని నిలిపివేయాలని నిర్ణయం తీసుకున్నాయి. ఇది 1989 జనవరిలో అమల్లోకి వచ్చింది. ఈ ఒప్పందం అమలు ద్వారా అంటార్కిటికా ఖండం వద్ద  ఓజోన్‌ పొరకు కలిగిన విఘాతాన్ని తగ్గిస్తున్నారు. 2050 నాటికి ఓజోన్‌ పొర యథాస్థితికి వస్తుందని భావిస్తున్నారు.
 
 హైదరాబాద్‌ జీవవైవిధ్య సదస్సు: ఐక్యరాజ్య సమితి జీవవైవిధ్య సదస్సు హైదరాబాద్‌లో 2012, అక్టోబర్‌ 1 నుంచి 9 వరకు జరిగింది. 194 సభ్యదేశాలకు చెందిన పర్యావరణ, అటవీశాఖ మంత్రులు ఈ సదస్సుకు హాజరయ్యారు. ప్రపంచ బ్యాంకు, ఆసియా అభివృద్ధి బ్యాంకు వంటి సంస్థలు కూడా పాల్గొన్నాయి. ఈ సదస్సులో జీవవైవిధ్యం, జీవరాసుల సంరక్షణపై చర్చ జరిగింది.
 పారిస్‌ ఒప్పందం: వాతావరణ మార్పులపై పారిస్‌లో 2015, నవంబర్‌ 30 నుంచి డిసెంబర్‌ 12 వరకు పర్యావరణ సదస్సు జరిగింది. 196 సభ్యదేశాలు హాజరయ్యాయి. 2016, ఏప్రిల్‌ నాటికి 174  దేశాలు సంతకాలు చేశాయి. భూగోళం వేడెక్కడంలో 2నిఇ ఉష్ణోగ్రతను తగ్గించాలని ఈ సదస్సులో నిర్ణయించారు.
 
 ఎకో సిటీ/ జీరో కార్బన్‌ సిటీ: ఎకో సిటీæ అనే భావనను 1975లో కాలిఫోర్నియాలో బెర్‌కలీ రిచర్డ్‌ ప్రతిపాదించారు. కాలుష్యం లేకుండా ఉండేందుకు ప్రతి నగరంలో వివిధ చర్యలు చేపట్టాలి. పునరుత్పాదక శక్తివనరుల వాడకం పెంచాలి. పేదరికం తగ్గి, ఆర్థిక వృద్ధి పెరిగితే కాలుష్య నివారణ జరుగుతుంది. భారతదేశంలో ఎకోసిటీ కాన్ఫరెన్స్‌ బెంగళూరులో జరిగింది. ప్రపంచంలో జీరో కార్బన్‌ పట్టణం – మస్డర్‌(అబుదాబి).
 
 కె. వెంకటరెడ్డి,
 సీనియర్‌ ఫ్యాకల్టీ