మూడేళ్లక్రితం మన దేశంలో రగుల్కొన్న ‘మీ టూ’ ఉద్యమంలో ఇదొక కీలకమైన మలుపు. పనిచేసేచోట అడుగడుగునా రకరకాల రూపాల్లో వేధింపులు, వివక్ష, అవమానాలు ఎదుర్కొంటూ మౌనంగా కుమిలిపోయే మహిళా లోకానికి ఆత్మసై్థర్యాన్నిచ్చే ఘట్టం. ఎలాంటి సాక్ష్యాధారాలూ లేని లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలు చేసి, తన పరువు దిగజారుస్తున్నారంటూ సీనియర్‌ జర్నలిస్టు ప్రియా రమణిపై కేంద్ర మాజీ మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌ వేసిన పరువు నష్టం దావా చెల్లుబాటు కాదని ఢిల్లీ కోర్టు బుధవారం ఇచ్చిన తీర్పు ఎన్నదగినది. ఎంజే అక్బర్‌ పత్రికా సంపాదకుడిగా ఉన్న ప్పుడు తమపై లైంగిక వేధింపులకు పాల్పడేవారని, అసభ్యంగా ప్రవర్తించేవారని పలువురు మహిళలు ఆరోపించారు. అయితే అవన్నీ అబద్ధాలనీ, ఈ అసత్యారోపణలు చేసినవారిపై చట్టపరంగా చర్య తీసుకుంటానని అప్పట్లో అక్బర్‌ హెచ్చరించారు. చివరకు ప్రియా రమణిపై ఢిల్లీ కోర్టులో పరువు నష్టం కేసు దాఖలు చేశారు. ‘మీ టూ’ ఉద్యమం తర్వాత మన దేశంలో తొలిసారి బాలీవుడ్‌ నటి తనుశ్రీ దత్తా సినీ రంగంలో తాను ఎదుర్కొన్న లైంగిక వేధింపుల గురించి గళమెత్తారు. ఆ తర్వాత ఫేస్‌బుక్‌ వేదికగా కొందరు మహిళలు తమకెదురైన చేదు అనుభవాలను తెలియజేశారు. అందుకు కారకులెవరో వారి పేర్లతో సహా వెల్లడించారు. అయితే తమ వివ రాలేమిటో, ఆ వేధింపుల స్వభావం ఎటువంటిదో చెప్పకుండా, గోప్యంగా వుండి ఆరోపించే ధోరణి సరికాదని చాలామంది అభిప్రాయపడ్డారు. అది దాదాపు చల్లబడిపోతున్నదని అందరూ అనుకునే సమయంలో ప్రియా రమణి నేరుగా అక్బర్‌ పేరు వెల్లడించి, ఆయన వల్ల ఎదుర్కొన్న ఇబ్బందుల్ని తెలియజేశారు. విచారణ సందర్భంగా అప్పట్లో తన వయసుకూ, ఆయన వయ సుకూ... ఆ సంస్థలో ఆయనకుండే పలుకుబడికీ... తన నిస్సహాయతకూ మధ్య వున్న వ్యత్యాసాన్ని వివరించారు. ఇవి బయటపెట్టడంలో తనకెలాంటి స్వప్రయోజనాలూ, దురుద్దేశాలూ లేవని చెప్పారు.  ఈమధ్య ‘బ్రాస్‌ నోట్‌బుక్‌’ పేరుతో తన ఆత్మకథను వెలువరించిన ప్రముఖ ఆర్థికవేత్త దేవకీ జైన్‌ 1958లో పాతికేళ్ల వయసులో ఇంగ్లండ్‌లోని ఆక్స్‌ఫర్డ్‌ యూనివర్సిటీలో తనకెదురైన చేదు అనుభవాలనూ, అవి అనంతర కాలంలో తనపై చూపిన ప్రభావాన్ని వివరించారు. ఆ ప్రొఫెసర్‌ అసభ్య ప్రవర్తనను ప్రతిఘటించినందుకు ఉద్యోగం కోల్పోవటంతోపాటు తన ఆత్మ విశ్వాసం ఎలా దెబ్బతిన్నదో తెలిపారు. లైంగిక వేధింపులు ఎదుర్కొనే ప్రతి మహిళా ఇలాంటి దుస్థితిలోనే పడతారు. ఢిల్లీ కోర్టు మేజిస్ట్రేట్‌ అన్నట్టు ఇలాంటి వేధింపులన్నీ మహిళ ఒంటరిగా వున్నప్పుడే జరుగుతాయి. వేధింపులకు పాల్పడే మాయగాళ్లు నలుగురిలో వున్నప్పుడు మర్యాదస్తుల్లా ప్రవ ర్తిస్తారు. మంచివారిలా మెలుగుతారు. అందువల్లే బాధిత మహిళ సహోద్యోగులకు చెప్పడానికి సంశయిస్తుంది. చెప్పినా తననే దోషిగా పరిగణిస్తారన్న భయం ఆమెను ఆవహిస్తుంది. చేస్తున్న ఉద్యోగం పోతుందేమోనని సందేహిస్తుంది. దీర్ఘకాలంగా గుట్టుచప్పుడు కాకుండా సాగుతున్న ఈ దుర్మార్గాన్ని ‘మీ టూ’ ఉద్యమం బద్దలుకొట్టింది. దీనికి ముందు మన దేశంలో ఎవరూ ప్రశ్నిం చలేదని కాదు. రాజస్తాన్‌ దళిత మహిళపై జరిగిన సామూహిక అత్యాచార ఘటనకు సంబంధించి కొన్ని స్వచ్ఛంద సంస్థలు దాఖలు చేసిన ప్రజా ప్రయోజన వ్యాజ్యంలో నాటి సుప్రీంకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి జస్టిస్‌ జేఎస్‌ వర్మ నేతృత్వంలోని ధర్మాసనం 1997లోనే కీలకమైన తీర్పు వెలువరించింది. పనిచేసేచోట మహిళలకు వేధింపులు ఎదురుకాకుండా వుండటానికి తీసు కోవాల్సిన చర్యలేమిటో వివరిస్తూ మార్గదర్శకాలను విడుదల చేసింది. ఎలాంటి చేష్టలు లైంగిక వేధింపులకిందికొస్తాయో ఆ మార్గదర్శకాలు వివరించాయి. ఆ తర్వాత పనిచేసేచోట లైంగిక వేధింపుల్ని నిరోధించేందుకు 2013లో ఒక చట్టం వచ్చింది.  అయితే విషాదమేమంటే చట్టపరంగా ఎన్ని రక్షణలు కల్పించినా వేధింపులూ, వివక్ష సమసి పోలేదు. అటువంటి మహిళలకు ధైర్యాన్నిచ్చే విధంగా సంస్థలు తగిన చర్యలు తీసుకోకపోవటం, ప్రభుత్వాలు సైతం పట్టనట్టు వ్యవహరించటం అందుకు కారణం. రెండున్నర దశాబ్దాలక్రితం జరిగిందంటూ తనపై ప్రియా రమణి చేసిన ఆరోపణలవల్ల పాత్రికేయుడిగా, పత్రికా సంపాద కుడిగా జీవితపర్యంతం సంపాదించుకున్న పరువు ప్రతిష్టలు దెబ్బతిన్నాయంటూ అక్బర్‌ చేసిన వాదనను మేజిస్ట్రేట్‌ రవీంద్ర కుమార్‌ పాండే అంగీకరించలేదు. మీ పరువు కోసం ఒక మహిళ జీవించే హక్కును పణంగా పెట్టలేమని ఆయన వ్యాఖ్యానించారు. వేధింపులు ఎదుర్కొనటమేకాక, ముద్దాయిగా బోనులో నిలబడవలసివచ్చిన బాధితురాలి స్థితిగతుల్ని అవగాహన చేసుకుని ఎంతో పరిణతితో మేజిస్ట్రేట్‌ ఇచ్చిన ఈ తీర్పు ఆహ్వానించదగ్గది. గత రెండేళ్లుగా ఈ కేసు విచారణ కోసం ప్రియా రమణి 50 సార్లు బెంగళూరు నుంచి ఢిల్లీ వెళ్లాల్సివచ్చింది. కేసులో ఓడిపోతే చెల్లించాల్సిన పరిహారం సంగతలావుంచి, క్రిమినల్‌ కేసు ఎదుర్కొనాల్సివచ్చేది. కానీ ఆమె నిబ్బరంగా పోరాడారు. ఆమె తరఫు న్యాయవాది రెబెకా జాన్‌ సమర్థవంతమైన వాదనలు వినిపించారు. ఢిల్లీ కోర్టు వెలువరించిన తీర్పు పనిచేసే చోట నిత్యం వేధింపులు ఎదుర్కొంటున్న లక్షలాదిమంది బాధిత మహిళలకు ధైర్యాన్ని, ఆత్మవిశ్వాసాన్ని ఇస్తుంది. దోషులను బయటికీడ్చేందుకు దోహద పడుతుంది. 

న్యూఢిల్లీ:  కేంద్ర మాజీ మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌ వేసిన పరువు నష్టం దావా కేసు నుంచి జర్నలిస్టు ప్రియారమణికి విముక్తి లభించింది. 2018లో మీటూ ఉద్యమం నేపథ్యంలో ఎంజే అక్బర్‌ తనని లైంగికంగా వేధించారంటూ ప్రియారమణి చేసిన ఆరోపణలపై అక్బర్‌ కోర్టుకెక్కారు. ఆమెపై పరువు నష్టం దావా వేశారు.  అయితే ప్రియారమణికి వ్యతిరేకంగా ఎలాంటి ఆధారాలు లేవంటూ ఎంజే అక్బర్‌ వేసిన దావాను ఢిల్లీ కోర్టు బుధవారం కొట్టేసింది. లైంగిక వేధింపులు ఎదుర్కొనే మహిళలకి దశాబ్దాల తర్వాత కూడా ఎక్కడైనా ఎప్పుడైనా ఏ వేదికలోనైనా తనకు జరిగింది వెల్లడించే హక్కు ఉందని అదనపు చీఫ్‌ మెట్రోపాలిటన్‌ మెజిస్ట్రేట్‌ రవీంద్ర కుమార్‌ పాంజే స్పష్టం చేశారు. తీర్పుని వెలువరించే సమయంలో న్యాయమూర్తి కొన్ని కీలక వ్యాఖ్యలు చేశారు. సంఘంలో హోదా ఉన్న వ్యక్తులు లైంగిక వేధింపులకు పాల్పడలేదని చెప్పలేమని అన్నారు. ‘‘లైంగిక వేధింపులపై తమ గళం విప్పిన మహిళల్ని శిక్షించలేము. ఒక వ్యక్తి పరువు తీశారని ఫిర్యాదులు వచ్చినా మహిళల్ని శిక్షించడానికి వీల్లేదు. మహిళల మర్యాదని పణంగా పెట్టి  సంఘంలో మరో వ్యక్తి పరువుని కాపాడలేము’’ అని న్యాయమూర్తి తేల్చి చెప్పారు. ‘‘లైంగిక వేధింపులతో మహిళల ఆత్మగౌరవం, మర్యాదకి భంగం వాటిల్లుతుంది. తనపై జరిగిన నేరంతో ఆమె తీవ్రమైన మానసిక సమస్యలనెదుర్కొంటుంది. నాలుగు గోడల మధ్య జరిగిన ఘటనలపై ఒక్కోసారి ఆమె పెదవి విప్పలేకపోవచ్చు. ఒక్కో సారి ఆమెకి అన్యాయం జరిగిందని కూడా బాధితురాలికి తెలిసి ఉండకపోవచ్చు. అందుకే లైంగిక వేధింపులకు గురైన మహిళలు దశాబ్డాల తర్వాత కూడా బయట ప్రపంచానికి వెల్లడించవచ్చు’’  అని  మెజిస్ట్రేట్‌ స్పష్టం చేశారు.‘‘లైంగిక వేధింపులతో బాధితురాలు ఎన్ని రకాల సమస్యలు ఎదుర్కొంటుందో సమాజం అర్థం చేసుకోవాల్సిన అవసరం ఉంది. లైంగిక వేధింపులకు పాల్పడిన వ్యక్తి కూడా మిగిలిన వారిలాగే మన సమాజంలో కలిసిపోతారు. అతనికీ కుటుంబం, బంధువులు, స్నేహితులు ఉంటారు. సమాజంలో గౌరవప్రదమైన స్థానంలోనే ఉంటారు. ఈ విషయాన్ని అందరూ గ్రహించుకోవాలి’’ అని మేజిస్ట్రేట్‌ రవీంద్రకుమార్‌ వ్యాఖ్యానించారు.  మహిళల్ని గౌరవించాలంటూ రామాయణ, మహాభారతం వంటి పవిత్ర గ్రంథాలు రాసిన నేలపై వారి పట్ల జరుగుతున్న అకృత్యాలు సిగ్గు చేటు అని వ్యాఖ్యానించారు.   మహిళలు ఇక మాట్లాడాలి   ఢిల్లీ కోర్టు వెలువరించిన తీర్పు పట్ల ప్రియారమణి హర్షం వ్యక్తం చేశారు. తన గెలుపు మరెందరో మహిళల్ని పెదవి విప్పేలా ప్రోత్సహిస్తుందని ప్రియారమణి వ్యాఖ్యనించారు. ‘‘నేను చేస్తున్న పోరాటం నా ఒక్కదాని కోసం కాదు. లైంగిక వేధింపులు ఎదుర్కొన్న మహిళలందరి తరఫున పోరాడుతున్నాను. కేవలం మాట్లాడానని నన్ను ఈ కేసులోకి లాగారు. ఒక బాధితురాలినైన నన్ను ముద్దాయిగా బోనులో నిలబెట్టారు.  సమాజంలో పలుకుబడి ఉందని, శక్తిమంతులమని బావించే మగవాళ్లు బాధిత మహిళల్ని కోర్టుకీడ్చడానికి  ఇకపై ముందు వెనుక ఆలోచిస్తారు’’ అని ప్రియారమణి అన్నారు. ఈ కేసులో తాను విజయం సాధించేలా శ్రమించిన తన లాయర్లకి ప్రియారమణి ధన్యవాదాలు తెలిపారు.

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ : చిత్ర పరిశ్రమలోనే కాక దేశ వ్యాప్తంగా సంచలనం రేపిన మీటూ ఉద్యమం కేసులో ఢిల్లీ కోర్టు కీలక తీర్పును వెలువరించింది. కేంద్రమాజీ మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌ తనపై లైంగిక వేదింపులకు పాల్పడ్డారంటూ జర్నలిస్ట్‌ ప్రియా రమణి చేసిన అరోపణలు అప్పట్లో సంచలనం రేకిత్తించిన విషయం తెలిసిందే. తనపై ప్రియా తప్పుడు ఆరోపణలు చేశారని, తన పరువుకు భంగంకలిగే విధంగా వ్యాఖ్యలు చేశారని ఎంజే అక్బర్‌ కోర్టును ఆశ్రయించారు. ప్రియా రమణిపై ఢిల్లీ కోర్టులో పరువునష్టం దావా వేశారు. దీనిపై సుదీర్ఘ విచారణ చేపట్టిన న్యాయస్థానం బుధవారం కీలక తీర్పునిచ్చింది. బాధితురాలిపై ఎంజే అక్బర్‌ దాఖలు చేసిన పరువునష్టం దావా పిటిషన్‌ను న్యాయస్థానం కొట్టివేసింది. తనకు జరిగిన అన్యాయాన్ని బాధితురాలు ఎప్పుడైనా బయటకు చెప్పుకోవచ్చని స్పష్టం చేసింది. ఎంజే అక్బర్‌ వాదనలతో ఏకీభవించని న్యాయస్థానం.. ఆమె వ్యాఖ్యలతో పిటిషనర్‌కు పరువు నష్టం జరిగిందని భావించేమని పేర్కొంది. ఈ పిటిషన్‌ను కొట్టివేస్తున్నట్లు తెలిపింది. దీంతో ప్రియా రమణికి న్యాయస్థానంలో ఊరట లభించింది.  గత ఏడాది అక్టోబర్‌లో 20 ఏళ్ల క్రితం అక్బర్‌ తమని లైంగికంగా వేధించారని ఆయన మాజీ సహచర ఉద్యోగులు ప్రియా రమణి, ప్రేరణాసింగ్‌ బింద్రా, పేరు తెలియని మరో మహిళా జర్నలిస్టు ఆరోపించిన సంగతి తెలిసిందే. అయితే వీటిని అవాస్తవమని కొట్టి పారేసిన అక్బర్‌ జర్నలిస్టు ప్రియా రమణిపై చట్టపరమైన చర్యలకు దిగారు. ఆమె తప్పుడు ఆరోపణలు చేశారంటూ పరువు నష్టం కేసు నమోదు చేశారు. దీనిని తాజాగా ఢిల్లీ కోర్టు కొట్టివేసింది. కాగా ఎంజే అక్బర్‌పై వచ్చిన లైంగిక ఆరోపణలు ప్రధానంగా రాజకీయ రంగంలో తీవ్ర చర్చకు దారి తీశాయి.  ప్రియా రమణి మొదలు పలువురు మహిళలు అక్బర్‌పై తీవ్రమైన ఆరోపణలతో  మీటూ అంటూ సోషల్‌ మీడియా ద్వారా వెలుగులోకి  వచ్చారు. 

న్యూఢిల్లీ : పని ప్రదేశాల్లో లైంగిక వేధింపుల గురించి ప్రతీ మహిళ ధైర్యంగా ముందుకు రావాల్సిన ఆవశ్యకత ఉందని ప్రముఖ పాత్రికేయురాలు ప్రియా రమణి అన్నారు. తమను వేధించిన వారికి ఎదురు తిరిగి యుద్ధం చేసినపుడే ఇలాంటి అకృత్యాలు పునరావృతం కాకుండా ఉంటాయని పేర్కొన్నారు. దేశ వ్యాప్తంగా పలు రంగాల్లో ప్రకంపనలు రేపిన మీటూ ఉద్యమంలో భాగంగా ప్రముఖ జర్నలిస్టు, మాజీ కేంద్ర మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌పై ప్రియా రమణి గతేడాది సంచలన ఆరోపణలు చేసిన విషయం తెలిసిందే. జాబ్‌ ఇంటర్వ్యూలో భాగంగా తనను హోటల్‌ గదికి పిలిచి అసభ్యంగా ప్రవర్తించాడని ఆమె ఆరోపించారు. వికృత చేష్టలతో అక్బర్‌ తనను మానసికంగా హింసించాడని తెలిపారు. ఈ క్రమంలో ఎంతోమంది మహిళా జర్నలిస్టులు ప్రియను స్పూర్తిగా తీసుకుని అక్బర్‌ కారణంగా తాము ఎదుర్కొన్న చేదు అనుభవాల గురించి బహిర్గతం చేశారు. దీంతో అక్బర్‌పై తీవ్ర స్థాయిలో విమర్శలు వెల్లువెత్తడంతో కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆయనను మంత్రి పదవి నుంచి తొలగించింది. చదవండి: #మీటూ : అక్బర్‌ అత్యాచార పర్వం..వైరల్‌ స్టోరీ ఈ నేపథ్యంలో ఉద్దేశపూర్వకంగానే ప్రియా రమణి తన ప్రతిష్టకు భంగం కలిగించేలా ప్రవర్తించారని ఆరోపిస్తూ ఎంజే అక్బర్‌ ఆమెపై పరువు నష్టం దావా వేశారు. ఇందులో భాగంగా ప్రియా రమణి సోమవారం ఢిల్లీ కోర్టుకు హాజరయ్యారు. ఈ సందర్భంగా అక్బర్‌ తరఫు న్యాయవాది సంధించిన ప్రశ్నలకు బదులుగా...ఎంజే అక్బర్‌పై చేసిన ఆరోపణలకు కట్టుబడి ఉన్నానని తెలిపారు. ‘ప్రజా ప్రయోజనాన్ని దృష్టిలో పెట్టుకునే నేను నిజాలు మాట్లాడాను. మీటూ ఉద్యమంలో భాగంగా నేను ఎదుర్కొన్న చేదు అనుభవాలను పంచుకోవడం ద్వారా.. పని ప్రదేశాల్లో తమకు ఎదురయ్యే లైంగిక వేధింపుల గురించి ప్రతీ మహిళా ధైర్యంగా ముందుకు వస్తారనే ఆశతో నిజాలు మాత్రమే చెప్పాను. ఈ కేసు వల్ల వ్యక్తిగతంగా నేనెంతగానో కోల్పోవాల్సి వస్తుందని నాకు తెలుసు. నిశ్శబ్ధంగా ఉంటే ఇలాంటి కేసుల నుంచి తప్పించుకోవచ్చు. అయితే అది సరైంది కాదు. నన్ను టార్గెట్‌ చేయడం ద్వారా ‘అక్బర్‌ బాధితుల’ నోరు మూయించాలనేదే వారి ఉద్దేశం’ అని ప్రియా రమణి న్యాయమూర్తికి విన్నవించారు.

న్యూఢిల్లీ:  జర్నలిస్ట్ ప్రియా రమణి తనపై చేసిన ట్వీట్లు, కథనాలు పని ప్రదేశంలో మహిళలపై జరిగే లైంగిక వేధింపుల సమస్యపై దృష్టి సారించడానికి ఉద్దేశించినవిగా పేర్కొనడం తప్పని కేంద్ర మాజీ మంత్రి ఎంజే అక్బర్ అన్నారు. ప్రియా రమణిపై దాఖలు చేసిన పరువునష్టం కేసులో క్రాస్ ఎగ్జామినేషన్ కోసం శనివారం అదనపు చీఫ్ మెట్రోపాలిటన్ మేజిస్ట్రేట్ ముందు హాజరైన ఆయన ఈ వ్యాఖ్యలు చేశారు. ప్రియా రమణిని లక్ష్యంగా చేసుకొని తాను పరువునష్టం కేసు వేయలేదని పేర్కొన్నారు. ఈ కేసులో ఏప్రిల్ 10న కోర్టు విచారణకు హాజరైన ప్రియ రమణి తాను చేసిన ఆరోపణలు సరైనవే అన్నట్లు, ఎటువంటి పశ్చాత్తాపం వ్యక్తం చేయలేదన్నారు. మీటూ ఉద్యమం సందర్భంగా ఎంజే అక్బర్‌పై లైంగిక ఆరోపణలు చేసిన మొదటి మహిళ ప్రియా రమణి. వేధింపులకు పాల్పడ్డారని వచ్చిన ఆరోపణల కారణంగా.. 2018, అక్టోబర్ 17న కేంద్ర మంత్రి పదవికి అక్బర్‌ రాజీనామా చేయవలసి వచ్చింది. 

న్యూఢిల్లీ : బాలీవుడ్‌లో తను శ్రీ దత్తా ప్రారంభించిన మీటూ ఉద్యమం దేశవ్యాప్తంగా సంచలనం సృష్టించింది. సినిమాల్లో, రాజకీయాల్లో పెద్ద మనుషులుగా చెలామణి అవుతోన్న వారి ముసుగులు తొలగించింది. ఎంజే అక్బర్‌ ఏకంగా మంత్రి పదవికి రాజీనామ చేసిన సంగతి తెలిసిందే. ఈ నేపథ్యంలో తన మీద ఆరోపణలు చేసిన జర్నలిస్ట్‌ ప్రియా రమణి మీద అక్బర్‌ పరువు నష్టం దావా వేశారు. ఈ కేసు సోమవారం విచారణకు వచ్చింది. ఈ సందర్భంగా ప్రియా రమణికి బెయిల్‌ మంజూరు చేస్తూ పటియాలా హౌస్‌ కోర్టు తీర్పునిచ్చింది. తదుపరి విచారణను ఏప్రిల్‌ 10కి వాయిదా వేసింది. ఈ సందర్భంగా ప్రియా రమణి న్యూస్‌ ఏజెన్సీ ఏఎన్‌ఐతో మాట్లాడుతూ.. ‘ఇక ఇప్పుడు నా వంతు.. నా కథను ప్రపంచానికి వినిపించే సమయం వచ్చింది. నిజమే నా ఆయుధం’ అని పేర్కొన్నారు. గత ఏడాది అక్టోబర్‌లో 20 ఏళ్ల క్రితం అక్బర్‌ తమని లైంగికంగా వేధించారని ఆయన మాజీ సహచర ఉద్యోగులు ప్రియా రమణి, ప్రేరణాసింగ్‌ బింద్రా, పేరు తెలియని మరో మహిళా జర్నలిస్టు ఆరోపించిన సంగతి తెలిసిందే. అయితే వీటిని అవాస్తవమని కొట్టి పారేసిన అక్బర్‌ జర్నలిస్టు ప్రియా రమణిపై చట్టపరమైన చర్యలకు దిగారు. ఆమె తప్పుడు ఆరోపణలు చేశారంటూ పరువు నష్టం కేసు నమోదు చేశారు. (#మీటూ : అక్బర్‌ అత్యాచార పర్వం..వైరల్‌ స్టోరీ)

వాషింగ్టన్‌: విదేశాంగ శాఖ మాజీ సహాయమంత్రి, సీనియర్‌ జర్నలిస్ట్‌ ఎంజే అక్బర్‌(67) అధికార దుర్వినియోగం, బలప్రయోగంతో తనపై అత్యాచారం చేశారని నేషనల్‌ పబ్లిక్‌ రేడియో చీఫ్‌ బిజినెస్‌ ఎడిటర్‌ పల్లవి గొగోయ్‌ స్పష్టం చేశారు. పరస్పర అంగీకారంతోనే తామిద్దరి మధ్య 1994లో కొన్ని నెలల పాటు వివాహేతర సంబంధం కొనసాగిందన్న అక్బర్‌ వాదనను ఆమె ఖండించారు. అక్బర్‌ చేతిలో తనకు ఎదురైన భయానక అనుభవాలపై పల్లవి వాషింగ్టన్‌ పోస్ట్‌కు ఓ కథానాన్ని రాశారు. ఈ నేపథ్యంలో ఆమె ట్విట్టర్‌లో స్పందిస్తూ.. అక్బర్‌ లైంగిక వేధింపుల పర్వంపై వాషింగ్టన్‌ పోస్ట్‌ పత్రికకు శుక్రవారం రాసిన వ్యాసంలోని ప్రతి అక్షరానికి తాను కట్టుబడి ఉన్నానని తెలిపారు. అక్బర్‌ చేతిలో లైంగికదాడులకు గురైన మహిళలు ముందుకొచ్చి నిజాలను బయటపెట్టాలన్న ఉద్దేశంతోనే తాను మాట్లాతున్నట్లు వెల్లడించారు. తమను అక్బర్‌ లైంగికంగా వేధించాడని 16 మందికి పైగా మహిళలు ముందుకురావడంతో ఆయన్ను కేంద్రం మంత్రి బాధ్యతల నుంచి ఇటీవల తప్పించిన సంగతి తెలిసిందే.

వాషింగ్టన్‌: ప్రముఖ సంపాదకుడు, కేంద్ర మాజీ మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌(67) లైంగిక వేధింపులపై మరో బాధితురాలు గళం విప్పారు. 23 ఏళ్ల క్రితం తనపై ఆయన అత్యాచారం చేశారంటూ అమెరికాలోని ప్రముఖ వార్తా సంస్థ ‘నేషనల్‌ పబ్లిక్‌ రేడియో’ చీఫ్‌ బిజినెస్‌ ఎడిటర్‌ పల్లవి గొగోయ్‌ ఆరోపించారు. ఒక వార్తా పత్రిక ఎడిటర్‌ ఇన్‌ చీఫ్‌గా ఉన్న ఆ ‘తెలివైన పాత్రికేయుడు’ హోదాను వాడుకుని తనను వలలో వేసుకున్నారంటూ ‘వాషింగ్టన్‌ పోస్ట్‌’లో ఆమె రాసిన వ్యాసం ఇటీవల ప్రచురితమైంది. ఏషియన్‌ ఏజ్‌ ఎడిటర్‌ ఇన్‌ చీఫ్‌గా అక్బర్‌ పనిచేస్తున్న సమయంలో తనపై లైంగికదాడికి, వేధింపులకు పాల్పడ్డారంటూ వాషింగ్టన్‌ పోస్ట్‌కు రాసిన వ్యాసంలో పల్లవి గొగోయ్‌ ఆరోపించారు. జీవితంలో అత్యంత బాధాకరమైన జ్ఞాపకాలని అందులో పేర్కొన్నారు. ‘22 ఏళ్ల వయస్సులో ‘ఏషియన్‌ ఏజ్‌’లో చేరా. ఆ సమయంలో అక్బర్‌ ఎడిటర్‌ ఇన్‌ చీఫ్‌గా ఉండేవారు. ఏడాదిలోనే ఒపీనియన్‌ ఎడిటోరియల్‌ పేజీకి ఎడిటర్‌గా అక్బర్‌ నేతృత్వంలో పనిచేసే అవకాశం వచ్చింది. ఆయన దగ్గర పనిచేయడం అద్భుతంగా అనిపించేది. ఆయన వాగ్ధాటి చూసి మైమరిచిపోయేదాన్ని. అయితే, నాకెంతో ఇష్టమైన ఆ ఉద్యోగ బాధ్యతను నెరవేర్చే క్రమంలో అందుకు తగ్గ మూల్యం కూడా చెల్లించాల్సి వచ్చింది.   ఉద్యోగం నుంచి తీసేస్తా.. 1994 వేసవిలో ఒక రోజు ఒపీనియన్‌ ఎడిటోరియల్‌ పేజీకి నేను రాసిన అద్భుతమైన శీర్షికను చూపిద్దామని అక్బర్‌ ఆఫీసుకు వెళ్లా. నా ప్రతిభను మెచ్చుకుంటూనే ఆయన అకస్మాత్తుగా ముద్దు పెట్టుకున్నారు. నేను వెంటనే వెనుదిరిగి బయటకు వచ్చేశా. ఆందోళనకు, అయోమయానికి గురయ్యా’. అక్బర్‌ మరోసారి ఆఫీసు పనిపై ముంబై తాజ్‌ హోటల్‌ రూంకు పిలిపించుకుని, ముద్దు పెట్టుకునేందుకు ప్రయత్నించారు. నేను విడిపించుకుని ఏడ్చుకుంటూ బయటకు వచ్చేందుకు ప్రయత్నించగా నా ముఖంపై గోళ్లతో రక్కారు’ అని పల్లవి ఆ వ్యాసంలో వివరించారు. మరోసారి ఇలా అడ్డుకుంటే ఉద్యోగం నుంచి తీసేస్తానంటూ బెదిరించారని తెలిపారు.  ‘ఓ సారి అసైన్‌మెంట్‌ నిమిత్తం జైపూర్‌కు వెళ్లా. అప్పటికే అక్కడ ఓ హోటల్‌లో ఉన్న అక్బర్‌ ఆ కథనంపై చర్చించేందుకు రూంకు రమ్మన్నారు. అక్కడే నాపై అత్యాచారానికి పాల్పడ్డారు. నేనెంత ప్రతిఘటించినా ఆయన బలం ముందు నిలవలేకపోయా. ఈ ఘటనతో తీవ్ర అవమానానికి గురై పోలీసులకు కూడా ఫిర్యాదు చేయలేకపోయా. ఈ విషయాన్ని ఎవరికీ చెప్పలేదు. చెప్పినా నమ్మరని తెలుసు’ అని పేర్కొన్నారు. ఈ ఘటన అనంతరం ఆయన నాపై మరింత అధికారం చెలాయించ సాగారు. ఆయన చూస్తుండగా నేను తోటి పురుష ఉద్యోగులతో మాట్లాడినా సహించేవారు కాదు’ అని పేర్కొన్నారు. నాపై అలా ఎందుకు పెత్తనం చెలాయించేందుకు అవకాశం ఇచ్చానన్నదే నాకు అర్థం కాలేదు. బహుశా ఉద్యోగం పోతుందని భయపడి ఉంటా. నన్ను నేనే అసహ్యించుకుంటూ కుమిలిపోసాగా’.   బ్రిటన్, యూఎస్‌ పంపిస్తా.. 1994 డిసెంబర్‌లో ఎన్నికల కవరేజీపై అక్బర్‌ నన్ను మెచ్చుకున్నారు. అందుకు ప్రతిఫలంగా అమెరికా కానీ, బ్రిటన్‌ కానీ పంపిస్తానన్నారు. ఆ విధంగానైనా వేధింపులు లేకుండా దూరంగా ఉండొచ్చని ఆశించా. కానీ, ఢిల్లీకి దూరంగా ఉండే అలాంటి చోట్లకు ఎప్పుడనుకుంటే అప్పుడు రావచ్చు. నాతో ఇష్టం వచ్చినట్లు వ్యవహరించవచ్చన్నది ఆయన వ్యూహమని నేను ఊహించలేదు. లండన్‌లోని పత్రిక ఆఫీసులో ఓ సహోద్యోగితో మాట్లాడుతుండగా గమనించిన అక్బర్‌..తిడుతూ నాపై చేయిచేసుకున్నారు. ఓ కత్తెరతోపాటు టేబుల్‌పై ఉన్న వస్తువులని నాపై విసిరేశారు. వాటి నుంచి కాపాడుకునేందుకు పార్కింగ్‌ప్లేస్‌కు పారిపోయా. ఈ ఘటనతో శారీరకంగా, మానసికంగా తీవ్రంగా దెబ్బతిన్నా. ఈ ఘటన తర్వాత అక్బర్‌ నన్ను తిరిగి ముంబైకి పిలిపించారు. ఆ తర్వాత నేను ఆ ఉద్యోగానికి రాజీనామా చేసి న్యూయార్క్‌లోని ‘డౌజోన్స్‌’ పత్రికలో చేరాను’ ప్రతిభతో ఎదిగా.. ‘ఇప్పుడు నేను యూఎస్‌ పౌరురాలిని. ఒక భార్యగా, తల్లిగా ఉంటూ నా పాత్రికేయ వృత్తిని ఆనందంగా కొనసాగిస్తున్నా. ముక్కలైన నా జీవితాన్ని తిరిగి నిర్మించుకున్నా. నా ప్రతిభ, కష్టంతో డౌజోన్స్, బిజినెస్‌ వీక్, యూఎస్‌ఏ టుడే, అసోసియేటెడ్‌ ప్రెస్, సీఎన్‌ఎన్‌ వంటి ప్రముఖ సంస్థల్లో పనిచేశా. ప్రస్తుతం నేషనల్‌ పబ్లిక్‌ రేడియోలో అత్యున్నత హోదాలో ఉన్నా. మీటూలో పలువురు మహిళలు చేసిన ఆరోపణలను నిరాధారాలంటూ అక్బర్‌ ఖండించడం, ఒక మహిళపై పరువు నష్టం కేసు వేయడం నాకు ఏమాత్రం ఆశ్చర్యం కలిగించలేదు. అప్పట్లో ఆయన మా శరీరాలపై అధికారం చెలాయించినట్లుగానే, ప్రస్తుతం ’నిజం’ అనే దానికి తనదైన శైలిలో భాష్యం చెప్పాలని చూస్తున్నారు. తీవ్రంగా పరిగణిస్తున్నాం:ఎడిటర్స్‌ గిల్డ్‌ ఎడిటర్స్‌ గిల్డ్‌ మాజీ అధ్యక్షుడు, ప్రస్తుత సభ్యుడు కూడా అయిన ఎంజే అక్బర్‌పై తాజాగా వచ్చిన లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలను తీవ్రంగా పరిగణిస్తున్నట్లు ఎడిటర్స్‌ గిల్డ్‌ పేర్కొంది. ఎడిటర్స్‌ గిల్డ్‌ ఆఫ్‌ ఇండియాలో ఆయన సభ్యత్వాన్ని కొనసాగించాలా వద్దా అనే విషయాన్ని త్వరలోనే నిర్ణయిస్తామని తెలిపింది. పరస్పర అంగీకారంతోనే: అక్బర్‌ పల్లవి గొగోయ్‌ ఆరోపణలపై అక్బర్‌ స్పందించారు. ‘అప్పట్లో ఆమెతో లైంగిక సంబంధం పరస్పర అంగీకారంతోనే కొన్ని నెలలపాటు కొనసాగింది. ఆ సంబంధం నా కుటుంబ జీవితంలోనూ కలతలకు కారణమైంది. ఇద్దరి అంగీకారంతోనే ఈ సంబంధం ముగిసింది’ అని పేర్కొన్నారు. అక్బర్‌ భార్య మల్లిక కూడా పల్లవి ఆరోపణలను ఖండించారు. ఇరవయ్యేళ్ల క్రితం పల్లవి గొగోయ్‌ మా కుటుంబంలో అపనమ్మకానికి, అసంతృప్తులకు కారణమయ్యారు. అప్పట్లో ఆమె నా భర్తతో నెరిపిన సంబంధం గురించి నాకు తెలుసు. నా భర్తకు అర్ధరాత్రిళ్లు ఆమె ఫోన్‌ చేసేవారు. నా సమక్షంలోనే అక్బర్‌తో సన్నిహితంగా మెలిగేవారు. ఇప్పుడు ఆమె అబద్ధం ఎందుకు చెబుతోందో తెలియదు. అబద్ధం ఎప్పటికీ అబద్ధమే’ అని ఆప్రకటనలో పేర్కొన్నారు.

న్యూఢిల్లీ : ‘మీటూ ఉద్యమం’లో భాగంగా బీజేపీ ఎంపీ, మాజీ కేంద్ర విదేశాంగశాఖ సహాయ మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌పై పలువురు మహిళలు లైంగిక ఆరోపణలు చేస్తోన్న సంగతి తెలిసిందే. ఈ క్రమంలో అమెరికాలో జర్నలిస్ట్‌గా స్థిరపడిన పల్లవి గొగోయ్‌.. ఎంజే అక్బర్‌ పలుమార్లు తనపై అత్యాచారానికి పాల్పడినట్లు ఆరోపించారు. అయితే పల్లవి గొగోయ్‌ చేసిన ఆరోపణలపై ఎంజే అక్బర్‌తో పాటు ఆయన భార్య మల్లికా అక్బర్‌ కూడా స్పందించారు. అక్బర్‌పై ఎంతమంది ఆరోపణలు చేసిన పెదవి విప్పని ఆయన భార్య పల్లవి గొగోయ్‌ ఆరోపణల విషయంలో మాత్రం తన భర్తకు మద్దతుగా నిలవడమే కాకా ఆమె అబద్దాలు ప్రచారం చేస్తోందంటూ పల్లవి గొగోయ్‌పై మండి పడ్డారు. పల్లవి గొగోయ్‌ ఆరోపణలపై స్పందించిన ఎంజె అక్బర్‌.. ‘1994 సమయంలో పరస్పర అంగీకారంతో మా ఇద్దరి(పల్లవి గొగోయ్‌, తనకు) మధ్య ఒక బంధం ఉన్న మాట వాస్తవం. ఇది కొన్ని నెలల పాటు కొనసాగింది. మా బంధం గురించి అందరికి తెలుసు. చాలా మంది మా ఇద్దరి గురించి మాట్లాడుకునే వారు. దీని వల్ల నా ఇంటిలో కలతలు కూడా చెలరేగాయి. కొన్నాళ్లకు ఈ బంధం ముగిసింది. అయితే ఈ బంధానికి ఒక మంచి ముగింపు మాత్రం ఇవ్వలేకపోయాము’ అంటూ అక్బర్‌ చెప్పుకొచ్చారు. అక్బర్‌ భార్య మల్లికా అక్బర్‌ మాట్లాడుతూ.. ‘20 ఏళ్ల క్రితం పల్లవి గొగోయ్‌ మా కాపురంలో కలతలు రేపింది. పల్లవి రాత్రి పూట నా భర్తకు ఫోన్‌ చేసేది. పబ్లిక్‌లో నా ముందే నా భర్త మీద ప్రేమ చూపించేది. వీటన్నింటిని చూసిన తర్వాత నాకు వారి బంధం గురించి పూర్తిగా అర్థమయ్యింది. ఈ విషయం గురించి మా భార్యభర్తల మధ్య చాలాసార్లు గొడవలు జరిగాయి. చివరకూ నా భర్తలో మార్పు వచ్చింది. కుటుంబానికి ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలని నిర్ణయించుకున్నారు’ అని తెలిపారు. అంతేకాక ఇప్పుడు పల్లవి ఎందుకు ఇలాంటి అబద్దాలు చెప్తుందో తనకు అర్థం కావడం లేదన్నారు. పల్లవి చేసిన ఆరోపణలన్ని అవాస్తవాలేనంటూ ఖండించారు.

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ:  మీటూ ఉద్యమం భాగంగా బీజేపీ ఎంపీ, మాజీ కేంద్ర విదేశాంగశాఖ సహాయ మంత్రి ఎంజె అక్బర్‌పై వచ్చిన లైంగిక ఆరోపణలు  ప్రధానంగా రాజకీయ రంగంలో తీవ్ర చర్చకు దారి తీసాయి.  జర్నలిస్టు ప్రియా రమణి మొదలు పలువురు మహిళలు అక్బర్‌పై తీవ్రమైన ఆరోపణలతో  మీటూ అంటూ సోషల్‌ మీడియా ద్వారా వెలుగులోకి  వచ్చారు.  ఈ నేపథ్యంలో ఆయన రాజీనామా, ప్రియా రమణిపై పరువు నష్టం కేసు లాంటి పరిణామాలు చోటు  చేసుకున్నాయి. మరోవైపు ఆయన ఒక పాత్రికేయుడుగా ఎంతటి ప్రతిభావంతుడో.. మహిళలను వేధించడంలో అంతే స్థాయికి దిగజారి ప్రవర్తించేవాడు అనేది ఆయా ఆరోపణల సారాంశం.  ఇవన్నీ ఒక ఎత్తయితే.. అమెరికాలో ప్రముఖ జర్నలిస్టుగా స్థిరపడిన, నేషనల్‌  పబ్లిక్‌ రేడియోలో చీఫ్‌ బిజినెస్‌ ఎడిటర్‌ పల్లవి గొగోయ్‌ పంచుకున్న  లైంగిక వైధింపులు, అత్యాచారం  ఆరోపణలు  మరో ఎత్తు. 23 సంవత్సరాలుగా తన గుండెను మెలిపెడుతున్న, తన  జీవితంలో అత్యంత బాధాకరమైన జ్ఞాపకాలను వాషింగ్‌ పోస్ట్‌లో షేర్‌ చేశారు.  ముఖ్యంగా భారతదేశంలో అక్బర్‌పై చెలరేగిన ఆరోపణలు, వాటిని ఆయన ఖండించిన తీరు చూసిన తరువాత తన స్టోరీని కూడా చెప్పాలనుకుంటున్నానంటూ ఎడిటర్‌ ఇన్‌ ఛీప్‌గా అక్బర్‌ తను మానసికంగా, శారీరంగా వేధించిన వైనాన్ని పల్లవి వెల్లడించారు. అక్బర్‌ చేతిలో లైంగిక వేధింపులకు గురైన మహిళలు మీటూ అంటూ ముందుకు వచ్చిన తీరు, ఆక్రోశం కదిలించింది. అందుకే అక్బర్‌పై పోరుకు సిద్దమైన మహిళలందరికీ మద్దతుగా తన గాథను చెబుతున్నాన్నారు. ఇకనైనా తానేం చేసినా చెల్లుతుంది అనే అక్బర్  లాంటి వారికి తగిన గుణపాఠం నేర్పాలని ఈ సందర్బంగా ఆమె కోరుకున్నారు.  ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద ప్రజాస్వామ్యం దేశానికి చెందిన విదేశాంగశాఖలో ఒక ఉన్నత స్థాయి ప్రభుత్వ అధికారిగా అక్బర్‌ పనిచేశారు. బేటీ బచావో అంటూ గొప్పగా ప్రచారం చేసుకుంటున్న  పాలక పార్టీకి ఇప్పటికీ సభ్యుడుగా, ఎంపీగా ఉన్నారని పల్లవి ఎద్దేవా చేశారు.  ఏసియన్‌ ఏజ్‌లో పనిచేయడానికి వెళ్ళినప్పుడు నాకు 22ఏళ్లు. అక్కడ చాలామంది మహిళలున్నారు. జర్నలిజంలో ఓనమాలు కూడా రాని సమయమది.  కొద్దికాలంలోనే, చిన్నవయసులోనే ఏసియన్‌ ఏజ్‌లో ఆపోజిట్‌ ది ఎడిటోరియల్‌ పేజ్‌ ఎడిటర్‌గా పెద్ద బాధ్యత నిర్వహించాను. భారతీయ రాజకీయ ప్రముఖులు, ప్రముఖ రచయితలు, మేధావులు,  ముఖ్యంగా జస్వంత్ సింగ్, అరుణ్ శౌరీ, నళినీ సింగ్ వంటి ప్రముఖులతో మాట్లాడేదాన్ని. న్యూఢిల్లీలో ఎంజే అక్బర్ లాంటి గొప్ప జర్నలిస్టుతో పనిచేయడం గర్వంగా భావించే దాన్ని.  ఆయన స్థాయికి ఎదగాలని కలలు కనేదాన్ని. కానీ  తన కెంతో ఇష్టమైన ఉద్యోగం కోసం భారీ మూల్యాన్నే చెల్లించాల్సి వచ్చిందంటూ అక్బర్‌  నిజస‍్వరూపం గురించి ఈ  ఇండో అమెరికన్‌ జర‍్నలిస్టు పల్లవి వాషింగ్టన్ పోస్టులో షేర్‌ చేశారు. మొదటి సంఘటన 1994 సంవత్సరంలో తన పేజీ చూపించడానికి ఆయన క్యాబిన్‌కి వెళ్లాను. ఆయన నన్నుపొగుడుతూనే. అకస్మాత్తుగా ముద్దుపెట్టుకోవడానికి ముందుకొచ్చాడు. తీవ్ర గందరగోళం, అవమానం మధ్య బయటికి పరుగెత్తాను. ఈ విషయాన్ని నా ఫ్రెండ్‌ తుషితకు వెంటనే (ఆమె ఒక్కదానికే)  చెప్పుకున్నాను.  రెండవ సంఘటన కొన్ని నెలల తర్వాత మరో సంఘటన. ఈసారి ముంబైలో. ఒక పత్రికను ప్రారంభించటానికంటూ ముంబైలోని తాజ్ హోటల్‌లోని తన గదికి అక్బర్‌ నన్ను పిలిచాడు. అక్కడ మళ్ళీ ముద్దు పెట్టుకోవటానికి వచ్చినప్పుడు , తీవ్రంగా ప్రతిఘటించి పారిపోయాను. ఆ సందర్భంలో హోటల్‌ దగ్గర పడిపోయాను, దెబ్బలు  కూడా తగిలాయి. దీంతో ఢిల్లీకి తిరిగి వచ్చిన తరువాత అక్బర్‌ నాపై ఎగిసి పడ్డాడు.  తనకు లొంగకపోతే ఉద్యోగంనుంచి తీసేస్తానని బెదిరించాడు.  అయినా నేను వెరవలేదు.  అత్యాచార పర్వం ఉదయం 8 గంటలకే ఆఫీసుకు చేరుకుని పని పూర్తి చేసుకుని, ఎడిటోరియల్‌ పేజీలు సిద్ధంగా ఉంచి  ఆయన్నుంచి తప్పించుకుని పారిపోయేదాన్ని.  చాలాసార్లు రిపోర్టింగ్‌ వెళ్లిపోయేదాన్ని. ఈ క్రమంలోనే ఢిల్లీకి దూరంలో ఒక  ప్రేమజంట(వేరు వేరు కులాలు)ను  కుటుంబ  సభ్యులు ఉరితీసిన భయానక ఉదంతాన్ని  రిపోర్ట్‌ చేయడానికి వెళ్లాను.  ఈ ఎసైన్‌మెంట్‌ జైపూర్‌లో పూర్తి చేసుకొని, తిరిగి వచ్చేలోపు అక్బర్‌నుంచి కాల్‌. స్టోరీ గురించి మాట్లాడాలని హోటల్‌కు రమ్మన్నాడు. భయపడుతూనే వెళ్లాను. హోటల్ గదిలో అతను విలాసంగా. మళ్లీ ఎటాక్‌ చేశాడు. కానీ ఈసారి ఎంత పోరాడినా ఫలితం లేకపోయింది. శారీరకంగా బలవంతుడైన అక్బర్‌  నన్ను వశం చేసుకుని, రేప్ చేశాడు. ఈ విషయంలో పోలీసులకు  ఫిర్యాదు చేయలేనంత అవమానంతో కుంగిపోయాను. దీని గురించి ఎవరికీ చెప్పలేదు. ఎవరికైనా చెబితే నమ్ముతారా? అసలు  హోటల్ గదికి ఎందుకు వెళ్ళానంటూ నన్ను నేను నిందించుకుంటూ మిన్నకుండిపోయాను. దీంతో నాపై మరింత పట్టు బిగించిన అక్బర్‌ తన దాడి కొనసాగించాడు.  పురుష సహోద్యోగులతో మాట్లాడటం చూస్తే చాలు..రెచ్చిపోయేవాడు. డెస్క్‌లో అందరిముందే గట్టి అరవడం, తిట్టడం చేసేవాడు. జీవితంలో అన్నింటిపైనా పోరాడిన నేను అతనితో ఎందుకు పోరాడలేకపోయాను? ఎందుకంటే..అతను నాకంటే అన్నివిధాలుగా శక్తివంతుడు. ఎన్నడూ ఊహించని ఇలాంటి పరిస్థితిని ఎలా ఎదుర్కోవాలో తెలీదు. పైగా ఈ విషయంలోఅంతకుముందు పోరాడిన వాళ్లు నాకు ఎవరూ కనిపించలేదు. ఒకపక్క ఉద్యోగం పోతుందన్న భయం. మరోపక్క ఎక్కడో దూరంగా ఉన్న  తల్లిదండ్రుల వద్ద నా నిజాయితిని ఎలా నిరూపించుకోవాలన్న  ఆవేదన.  తెలిసిందల్లా ఒకటే.. నన్ను నేను ద్వేషించుకుంటూ ప్రతిక్షణం చస్తూ బతకడం. రిపోర్టింగ్‌ కోసం ఎపుడెపుడు దూరంగా పోదామా అని చూస్తూ ఉండేదాన్ని. ఇంతలో డిసెంబరు, 1994 కర్ణాటక ఎన్నికలు వచ్చాయి. ఈ సందర్భంగా పొలిటికల్‌ రిపోర్టింగ్‌లో పట్టును, గుర్తింపును, అనుభవాన్ని సాధించాను. దీనికి గుర్తింపుగా విదేశీ కరస్పాండెంట్‌గా యూఎస్‌, యూకే పంపిస్తున్నానని అక్బర్‌ చెప్పాడు. ఆశ్చర్యపోయాను. అలాగైనా అతని వేధింపులనుంచి దూరంగా వెళ్లొచ్చని సంబరపడ్డాను. కానీ అది తప్పని తరువాత  తెలిసింది.  దూరంగా ఉంటే నాకు రక్షణ ఉండదు కనుక తన వేట నిరాటంకంగా కొనసాగించవచ్చనేది అక్బర్‌ ప్లాన్‌.  మళ్లీ వేట షురూ. ఒకసారి లండన్ ఆఫీసులో పురుష కొలీగ్‌తో మాట్లాడుతుండగా నాపై అక్బర్‌ మరోసారి విరుచుకుపడ్డాడు. డెస్క్‌లో పేపర్‌ వెయిట్‌, కత్తులు, చేతికి ఏది దొరికితే అది తీసుకొని నా మీదకు విసిరి పారేశాడు. దీంతో భయపడి లండన్‌​ ఆఫీసునుంచి పారిపోయి సమీపంలోని ఒక పార్క్‌లో ఒక గంట దాక్కుని ఇంటికి చేరాను. ఆ మర్నాడు తుషిత, సుపర్నతో నా బాధను షేర్‌ చేసుకున్నాను. మానసికంగా, శారీరకంగా  చితికిపోయాను.  దుర్మార్గుడి నుంచి పారిపోతున్నానని చెప్పాను. లండన్‌ నుంచి వచ్చేయాలనుకుంటున్నానని అమ్మానాన్న, చెల్లికి కూడా  చెప్పాను.  విదేశీ ప్రతినిధిగా వీసా వుంది కదా అమెరికాలో కొంతమంది సీనియర్‌ ఎడిటర్ల సాయంతో పని చేసుకుందాం అనుకున్నా..కానీ ఇంతలో ముంబైకి తక్షణమే రమ్మంటూ అ‍క్బర్‌ ఆజ్ఞాపించాడు. దీంతో ఇక ధైర్యంగా రిజైన్‌ చేశాను. ఆ తరువాత డౌజోన్స్‌లో అసిస్టెంట్‌ రిపోర్టర్‌గా జాయిన్‌ అయ్యాను. నేనిష్టపడే జర్నలిజాన్ని దక్కించుకున్నాను. ముక్కలుగా విరిగిపోయిన జీవితాన్ని తిరిగి దక్కించుకున్నాను. కృషి, పట్టుదల, టాలెంట్‌తో ఉన్నత స్థాయికి ఎదిగాను.  ప్రస్తుతం నేషనల్ పబ్లిక్ రేడియోలో ఛీప్‌గా ఉన్నాను. పెళ్లికి ముందే నా భర్తకు ఇవన్నీ చెప్పాను. ఇపుడు ఇద్దరు బిడ్డలకు తల్లిని. బాధిత మహిళలకు మద్దతుగా ఉండటంతోపాటు యవ్వనంలో ఉన్న నా కొడుకు, కూతురుకోసం కూడా ఇది రాస్తున్నా. ఎవరైనా వేధిస్తున్నపుడు, బాధిస్తున్నపుడు తిరగబడాలని వారూ  తెలుసుకోవాలి.  నా గురించి ఎవరు ఎలా అయినా అనుకోనీ, ఆ  చీకటి క్షణాలనుంచి బయటపడ్డాను. ఇలాగే ముందుకు సాగుతాను. ఇది పల్లవి గొగోయ్‌ ఆవేదన.  మరోవైపు ఈ ఆరోపణలను ఎంజే అక్బర్‌ తిరస్కరిస్తున్నారని ఆయన న్యాయవాది సందీప్‌ కపూర్‌ వెల్లడించారు. 

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ : తనను మాజీ కేంద్ర మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌ లైంగిక వేధింపులకు గురిచేశారని ఆరోపించిన జర్నలిస్ట్‌ ప్రియా రమణిపై దాఖలైన పరువు నష్టం దావాపై ఢిల్లీ కోర్టులో గురువారం విచారణ ప్రారంభమైంది. 20 ఏళ్ల కిందట ఎంజే అక్బర్‌ తన పట్ల అసభ్యంగా వ్యవహరించారని ప్రియా రమణి ఆరోపించిన సంగతి తెలిసిందే. ప్రియా రమణి ట్వీట్లతో మాజీ విదేశీ వ్యవహారాల సహాయ మం‍త్రి అక్బర్‌ ప్రతిష్ట తీవ్రంగా దెబ్బతిన్నదని ఆయన తరపు న్యాయవాది గీతా లూథ్రా అడిషనల్‌ చీఫ్‌ మెట్రపాలిటన్‌ మేజిస్ర్టేట్‌ సమర్‌ విశాల్‌కు నివేదించారు. ఈ ఆరోపణల ఫలితంగా అక్బర్‌ మంత్రి పదవి నుంచి వైదొలిగారని గుర్తుచేశారు. జర్నలిస్టుగా అక్బర్‌ ప్రతిష్టను ప్రస్తావిస్తూ ఆయన 40 ఏళ్లుగా సంపాదించుకున్న పేరుప్రఖ్యాతులను ఈ ఆరోపణలు దెబ్బతీశాయంటూ ఆయన ఫిర్యాదును కోర్టు పరిగణనలోకి తీసుకోవాలని కోరారు. తన క్లెయింట్‌ ప్రతిష్టను దిగజార్చేలా ప్రియా రమణి ట్వీట్‌ చేశారని, ఆమె రెండో ట్వీట్‌ను 1200 మంది లైక్‌ చేశారని, ఇది తన క్లెయింట్‌ ప్రతిష్టను దెబ్బతీయడమేనని లూథ్రా వాదించారు. జాతీయ, అంతర్జాతీయ మీడియాలో ఈ ట్వీట్లను ప్రస్తావించారని, తన ఆరోపణలను ఆమె నిరూపించలేకపోతే ఈ ట్వీట్లు అక్బర్‌ ప్రతిష్టను మసకబార్చేవేనని పేర్కొన్నారు. లూథ్రా వాదనలు విన్న అనంతరం అక్టోబర్‌ 31న అక్బర్‌ స్టేట్‌మెంట్‌ను నమోదు చేయాలని, దీనిపై తాము సంతృప్తికరంగా ఉంటే ప్రియా రమణికి నోటీసులు జారీ చేస్తామని కోర్టు పేర్కొంది. తనపై పలువురు మహిళా జర్నలిస్టులు లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలు చేయడంతో ఎంజే అక్బర్‌ మంత్రి పదవికి రాజీనామా చేసిన సంగతి తెలిసిందే. అక్బర్‌ తనపై ఆరోపణలను తోసిపుచ్చుతూ ఇది రాజకీయ కుట్రేనని అభివర్ణించారు. మరోవైపు సత్యమే తనకు బాసటగా నిలుస్తుందని ప్రియా రమణి పేర్కొన్నారు.

సాక్షి ప్రతినిధి, న్యూఢిల్లీ: లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటున్న కేంద్ర విదేశాంగ శాఖ సహాయ మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌ బుధవారం తన పదవికి రాజీనామా చేశారు. రాజకీయాల్లోకి రాక ముందు వేర్వేరు మీడియా సంస్థల్లో ఎడిటర్‌గా పనిచేస్తున్న సమయంలో ఆయన లైంగికంగా వేధించారని పలువురు మహిళా జర్నలిస్టులు ఆరోపించడం తెల్సిందే. అక్బర్‌ రాజీనామాను ప్రధాని మోదీ, ఆ తర్వాత రాష్ట్రపతి కోవింద్‌ ఆమోదించారు. అక్బర్‌ రాజీనామా ‘మీటూ’ ఉద్యమ విజయమని మహిళా కార్యకర్తలు అభివర్ణించారు. తాజా పరిణామంలో సత్యం గెలిచిందని కాంగ్రెస్‌ వ్యాఖ్యానించింది. 20 ఏళ్ల కిత్రం తనతో అసభ్యంగా ప్రవర్తించారని ఆరోపించిన మహిళా జర్నలిస్టు ప్రియా రమణిపై అక్బర్‌ దాఖలుచేసిన పరువు నష్టం దావాపై ఢిల్లీలోని పాటియాలా కోర్టులో గురువారం విచారణ ప్రారంభంకానుంది. వ్యక్తిగతంగానే పోరాడుతా.. వ్యక్తిగతంగానే కోర్టులో న్యాయ పోరాటం చేస్తానని అక్బర్‌ అన్నారు. ‘పదవికి రాజీనామా చేసి నాపై వచ్చిన ఆరోపణల్ని వ్యక్తిగతంగానే కోర్టులో సవాలుచేయడం సరైనదని భావించి రాజీనామా చేశా’ అని అన్నారు. దోవల్‌ను కలిశాకే నిర్ణయం.. ప్రధానికి సన్నిహితుడిగా పేరొందిన జాతీయ భద్రతా సలహాదారు అజిత్‌ దోవల్‌తో సమావేశమయ్యాకే అక్బర్‌ రాజీనామా చేసినట్లు తెలుస్తోంది. అక్బర్‌పై ఆరోపణలు చేస్తున్న మహిళల సంఖ్య ఇప్పటికే 20దాటిందని, మరింత మంది ప్రియా రమణికి మద్దతుగా నిలబడే అవకాశాలున్నాయని నిఘా నివేదికలొచ్చాయని అక్బర్‌కు దోవల్‌ తెలిపారు. అక్బర్‌ వేధింపులకు పాల్పడిన వీడియోలూ బయటికొచ్చే చాన్సుందని తెలుస్తోంది. 5 రాష్ట్రాల్లో అసెంబ్లీ ఎన్నికలు జరగనున్న నేపథ్యంలో అక్బర్‌పై∙ఆరోపణలు పార్టీకి నష్టంతెస్తాయని పార్టీ వర్గాలు తెలిపాయి. దీంతో ప్రధాని సూచనతో అక్బర్‌ రాజీనామా చేసినట్లు సమాచారం.

‘మీ టూ’ ఆరోపణలను బేఖాతరు చేస్తూ వచ్చిన విదేశాంగ శాఖ సహాయమంత్రి ఎం.జె. అక్బర్‌ ఎట్టకేలకు తన పదవికి రాజీనామా చేశారు. ఒక మహిళా జర్నలిస్టుపై తాను పెట్టిన పరువు నష్టం కేసు విచారణకు రావడానికి ముందురోజు అక్బర్‌ ఈ నిర్ణయం తీసుకున్నారు. వ్యక్తిగత హోదాలోనే న్యాయస్థానంలో పోరాడి అవన్నీ తప్పుడు ఆరోపణలని రుజువు చేస్తానని ఆయన ఒక ట్వీట్‌లో తెలిపారు. ఒకరిద్దరు ఆరోపణలు చేస్తే వారికి ఉద్దేశాలను ఆపాదించటం, కొట్టిపారేయటం సులభం. కానీ ఆ బాధితుల సంఖ్య పెరుగుతూ పోతోంది. అంతేకాదు... ‘అవన్నీ వాస్తవం. బాధి తులకు అనుకూలంగా మేం సాక్ష్యం చెబుతామ’ంటూ మరికొందరు ముందుకు రావటంతో అక్బ ర్‌కు దారులన్నీ మూసుకుపోయాయని చెప్పాలి. ప్రధాని కార్యాలయం జోక్యం చేసుకోవడంతో ఆయన రాజీనామా చేశారని ఒక కథనం, అది ఆయన సొంత నిర్ణయమేనని మరో కథనం మీడి యాలో చక్కర్లు కొడుతున్నాయి. ఇందులో ఏది నిజం... రేపన్న రోజున న్యాయ స్థానాలు ఏం తేలుస్తాయనే అంశాలు అలా ఉంచితే, బాధ్యతాయుత స్థానాల్లో ఉన్నవారు ఆరోపణలు వచ్చి నప్పుడు ఎలా ప్రవర్తించాలన్న అంశం ఇప్పుడు ప్రధాన చర్చనీయాంశంగా మారింది. కాంగ్రెస్‌ అధ్యక్షుడు రాహుల్‌గాంధీ రాఫెల్‌ వ్యవహారం జోరు కాస్త తగ్గించి, అక్బర్‌పై స్వరం పెంచి మాట్లా డటంతో ఈ ఎన్నికల సమయంలో బీజేపీకి ఇది నష్టదాయకంగా మారవచ్చునన్న అభిప్రాయం ఏర్పడి ఉండొచ్చు. నిజానికి తనంత తాను రాజీనామా చేయాలనుకుంటే అక్బర్‌ విదేశీ పర్యటన నుంచి తిరిగి రాగానే ఆ పని చేసేవారు.  అమెరికా మొదలుకొని మన దేశం వరకూ అన్నిచోట్లా ‘మీ టూ’పై విమర్శలు చేస్తున్నవారు బాధితులు ఇప్పుడే ఎందుకు గొంతెత్తుతున్నారని ప్రశ్నిస్తున్నారు. అమెరికాలో రిపబ్లికన్లు సుప్రీం కోర్టు న్యాయమూర్తిగా ఎంపిక చేసిన బ్రెట్‌ కేవనాపై ఆరోపణలొచ్చిన పర్యవసానంగా దర్యాప్తు జరిగినప్పుడు అధ్యక్షుడు డోనాల్డ్‌ ట్రంప్‌ కూడా ఇదే ప్రశ్న వేశారు. కానీ దీన్ని మహిళలంతా సమర్థవంతంగా తిప్పికొట్టారు. ఇప్పుడు మాత్రం ఎందుకు చెప్పకూడదని ఎదురు ప్రశ్నించారు. నిజానికిది సామాజిక మాధ్యమాల విస్తృతి ఫలితంగానే సాధ్యమైంది. అంతక్రితం బాధిత మహిళ లకు ఉండే అవకాశాలు చాలా పరిమితం. ఆ అవకాశాలు కూడా నిర్దిష్టమైన చట్రానికి లోబడి మాత్రమే ఉంటాయి. విశాఖ కేసులో సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చిన మార్గదర్శకాల పర్యవసానంగా మహిళా సిబ్బందికి లైంగిక వేధింపులు ఎదురైతే విచారించి చర్య తీసుకునేందుకు అంతర్గత కమిటీలు ఏర్పాటయ్యాయి. అలాగే ఏ మహిళైనా పోలీసులకు ఫిర్యాదు చేయడానికి, నేరుగా న్యాయస్థానంలో కేసు దాఖలు చేసేందుకు అవకాశాలున్నాయి. కానీ వీటన్నిటికీ నిర్దిష్టమైన ప్రక్రియ ఉంటుంది.  పైగా అలాంటి మహిళలు దాదాపు ఒంటరి పోరాటం జరపాల్సి ఉంటుంది. సామాజిక మాధ్యమాల్లో ఇటువంటి సమస్యలుండవు. ఒకరి స్వరానికి కొన్ని గంటల్లోనే వందలు, వేల స్వరాలు జత కలుస్తాయి. వారికి నైతిక మద్దతు పుష్కలంగా లభిస్తుంది. అలాగని తాము ఎదుర్కొన్న ఇబ్బందులను, సమస్యలను సామాజిక మాధ్యమాల ద్వారా బయటపెట్టడం బాధిత మహిళలకు అంత సులభమైన విషయమేమీ కాదు. ఆ వేధింపులు ఎంతో మానసిక క్షోభకు గురిచేస్తే తప్ప, ఇక గత్యం తరం లేదనుకుంటే తప్ప వాటిని బయటపెట్టడానికి ఎవరూ సాహసించరు. ఎంతో అభివృద్ధి చెందిందనుకుంటున్న పాశ్చాత్య దేశాల్లోనే హాలీవుడ్‌ దర్శకుడు హర్వీ వైన్‌స్టీన్‌ వంటి ‘సీరియల్‌ రేపిస్టుల’ అసలు స్వరూపం వెల్లడి కావడానికి దశాబ్దాలు పట్టింది. ఎందుకంటే తమను వేధించే వ్యక్తులతో మాత్రమే కాదు... భిన్న స్థాయిల్లో వారికి అండగా నిలబడే వ్యవస్థలతో కూడా ఆ బాధిత మహిళలు పోరాడవలసి ఉంటుంది. పైగా చాలా సందర్భాల్లో ఆ పోరాటం ఒంటరిగానే సాగిం చాల్సి ఉంటుంది. విలువైన సమయాన్ని, డబ్బును...మొత్తంగా జీవితాన్ని దానికోసమే వెచ్చిం చాల్సి ఉంటుంది. ఈలోగా ఇదంతా ఆమె స్వయంకృతాపరాధమని ముద్ర వేసే ప్రయత్నాలు మొదలవుతాయి. ఒక సమస్యను ఎదుర్కొనడానికి వెళ్తే సవాలక్ష సమస్యలు చుట్టుముడుతున్నపుడు మౌనంగా ఉండటమే శ్రేయస్కరమన్న భావన ఏర్పడుతుంది. సామాజిక మాధ్యమాలు ఇలాంటి అవాంతరాలనూ, అడ్డుగోడలనూ ఛేదించాయి. బాధితులకూ, వారికి అండగా నిలబడేందుకు సిద్ధంగా ఉన్నవారికీ మధ్య వారధి నిర్మించాయి. అందుకే కాస్త ఆలస్యమైంది తప్ప ‘మీ టూ’ మన దేశంలో అన్ని రంగాలనూ ముంచెత్తడం మొదలుపెట్టింది. రాజకీయ పార్టీలు, వాటికి అనుబం ధంగా ఉండే సంఘాలు కూడా దీనికి తలవంచక తప్పని స్థితి ఏర్పడింది. ఆఖరికి బీజేపీ, కాంగ్రె స్‌లు సైతం ఇన్నాళ్లుగా తమ సంస్థల్లో లైంగిక వేధింపుల ఫిర్యాదులపై విచారణ జరిపేందుకు అవస రమైన యంత్రాంగాలను నెలకొల్పుకొనలేదని వెల్లడైంది. ఇప్పటికిది నగరాల్లోని ఉన్నత వర్గాలకు పరిమితమైన ధోరణిగా కనబడుతున్నా ఇక్కడితో ఇది ఆగుతుందని చెప్పలేం. మన సమాజంలో మహిళలను వేధించే ధోరణి సర్వత్రా ఉన్నప్పుడు,  దాని వల్ల బాధితులుగా మారిన వారికి ఈ ఉద్యమ స్ఫూర్తి ఆలస్యంగానైనా చేరకతప్పదు. తమకు జరుగుతున్న అన్యాయాలను మౌనంగా భరించడంకాక ఎలుగెత్తి చాటితే ప్రయోజనం సిద్ధిస్తుం దన్న భరోసా ఏర్పడుతుంది. అక్బర్‌ వ్యవహార శైలి గురించి ఒకరి తర్వాత ఒకరు బయట పెడుతుండగా అహ్మదాబాద్‌లోని ఒక సంస్థలో పనిచేసే ప్రొఫెసర్‌ తనను లైంగికంగా వేధించాడని ఒక యువతి వెల్లడించింది. ప్రముఖ పెయింటర్‌  జతిన్‌దాస్‌ తమతో అసభ్యంగా ప్రవర్తించేవారని నలుగురైదుగురు యువతులు బయటపెట్టారు. ఎన్‌ఎస్‌యూఐ జాతీయ అధ్యక్షుడిపై ఆరోపణలు రావడంతో అతనితో రాజీనామా చేయించారు. ఏదేమైనా అక్బర్‌పై వచ్చిన లైంగిక వేధింపుల ఆరో పణలు తీవ్రమైనవి. వాటిలోని నిజానిజాలు నిగ్గుదేలేలోగా ఆయన పదవి నుంచి వైదొలగడమే సరైంది. ఆలస్యంగానైనా అది జరగడం హర్షించదగ్గది. 

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ: పనిప్రదేశాల్లో మహిళలపై లైంగిక వేధింపులపై వెల్లువెత్తిన ఉద‍్యమంలో మీటూలో కీలక అడుగు పడింది. లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణల్లో పీకల్లోతు కూరుకుపోయిన కేంద్ర మంత్రి ఎంజే అక్బర్ ఎట్టకేలకు పదవికి రాజీనామా చేశారు. పలు మహిళా జర్నలిస్టులను లైంగికంగా వేధించాడన్న ఆరోపణలు సోషల్‌ మీడియాలో ప్రకంపనలు పుట్టించాయి. ముందుగా ప్రియరమణి అనే జర్నలిస్టు ఆయనపై ట్విటర్‌ ద్వారా ఆరోపణల చేశారు. దీంతో అక్బర్‌ బాధితులు దాదాపు 20 మంది మీటూ అంటూ మీడియా ముందుకు వచ్చారు. తనపై వచ్చిన తప్పుడు ఆరోపణలను వ్యక్తిగతంగా ఎదుర్కొనేందుకే పదవి నుంచి తప్పుకున్నానని  బుధవారం ఎంజేఅక్బర్‌  విడుదల చేసిన ఒక ప్రకటనలో  పేర్కొన్నారు. అలాగే కేంద్రమంత్రిగా దేశానికి సేవ చేసేందుకు అవకాశం ఇచ్చిన ప్రధానమంత్రి నరేంద్రమోదీకి, విదేశాంగ మంత్రి సుష్మా స్వరాజ్‌కు  ఈ సందర్భంగా  అక్బర్‌ కృతజ్ఞతలు తెలిపారు. మరోవైపు తన ప్రతిష్టకు భంగం కలిగించేందుకే, అసత్య ఆరోపణలు చేస్తున్నారంటూ ప్రియరమణిపై అక్బర్ కోర్టులో పరువు నష్టం దావా వేశారు. దీనిపై పలు జర్నలిస్టు సంఘాలు, మహిళా జర్నలిస్టులు తీవ్ర ఆగ్రహం​ వ్యక్తం చేశాయి. దీన్ని వెనక్కి తీసుకోవడంతోపాటు,  తక్షణమే మంత్రి పదవికి ఎంజె అక్బర్‌ రాజీనామా చేయాలని డిమాండ్‌ చేశారు. దీంతోపాటు బీజేపీ అనుబంధ సంస్థ శివసేన కూడా అ‍క‍్బర్‌ వ్యవహారంపై మండిపడిన సంగతి తెలిసిందే. ప్రియా రమణి ఏమన్నారు? అటు  కేంద్రమంత్రి ఎంజే అక్బర్  రాజీనామాపై మీటూ ఉద‍్యమ ప్రధాన సారధి  ప్రియా రమణి  ట్విటర్‌లో స్పందించారు.  ఆయన  రాజీనామాతో మహిళలుగా విజయం సాధించాం. కోర్టులో కూడా  న్యాయపరంగా  విజయం సాధించే రోజు కోసం తాను ఎదురు చూస్తున్నానని  పేర్కొన్నారు. As women we feel vindicated by MJ Akbar’s resignation. I look forward to the day when I will also get justice in court #metoo — Priya Ramani (@priyaramani) October 17, 2018

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ : కేంద్ర విదేశాంగ శాఖ సహాయ మంత్రి ఎంజె అక్బర్‌కు వ్యతిరేకంగా లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలు రోజు రోజుకు వెల్లువెత్తుతున్నప్పటికీ ఆయన్ని మంత్రివర్గం నుంచి తొలగించేందుకు కేంద్రంలోని నరేంద్ర మోదీ ప్రభుత్వం సుముఖంగా లేదు. ఎవరి నుంచి ఏ అవినీతి ఆరోపణలు వచ్చినా చర్య తీసుకోకుండా భీష్మించుకుని కూర్చోవాలన్నది మోదీ ప్రభుత్వం విధానంగా కనిపిస్తోంది. నాలుగేళ్ల క్రితం మోదీ ప్రభుత్వం అధికారంలోకి వచ్చిన కొత్తలోనే కేంద్ర మానవ వనరుల శాఖ మంత్రి స్మృతి ఇరానీపై ఎన్నికల అఫిడవిట్‌లో విద్యార్హతలు తప్పుగా పేర్కొన్నారన్న ఆరోపణలతో వివాదం చెలరేగింది. మోదీ ప్రభుత్వం ఆమెకే అండగా నిలిచింది. ఇతర కారణాల చేత ఆ తర్వాత ఆమె శాఖను మార్చారు. ఐపీఎల్‌ స్కామ్‌లో కూరుకుపోయిన లలిత్‌ మోదీ దేశం విడిచి పారిపోయేందుకు సహకరించిన కేంద్ర విదేశాంగ మంత్రి సుష్మా స్వరాజ్, రాజస్థాన్‌ ముఖ్యమంత్రి వసుంధర రాజెలకు వ్యతిరేకంగా ప్రతిపక్షాలు పెద్ద పెట్టున ఆందోళన చేసినా వారిని మోదీ ప్రభుత్వం తొలగించలేదు. దేశంలోని బ్యాంకులకు 9,400 కోట్ల రూపాయలు ఎగవేసి లండన్‌ పారిపోయిన విజయ్‌ మాల్యా విషయంలో అత్యంత నిర్లక్ష్యం వహించిన కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రి అరుణ్‌ జైట్లీపైనా ప్రభుత్వం ఎలాంటి చర్య తీసుకోలేదు. పార్లమెంట్‌ ఆవరణలో జైట్లీని కలుసుకున్న విజయ్‌ మాల్యా ఆ రోజు సాయంత్రం లండన్‌ వెళుతున్నట్లు చెప్పినా, ఆయన్ని ఆపేందుకు జైట్లీ ఎలాంటి చర్యలు తీసుకోలేదన్నది తెల్సిందే. ఏబీవీపీ తరఫున పోటీ చేసి ఢిల్లీ యూనివర్శిటీ విద్యార్థి సంఘం అధ్యక్షడిగా ఎన్నికైన అంకివ్‌ బైసో డిగ్రీ పట్టా నకిలీదని తేలినా ఆయనపై చర్య తీసుకోవడానికి బీజేపీ తిరస్కరించింది.  అంతెందుకు ప్రధాని నరేంద్ర మోదీపైనే పలు ఆరోపణలు వచ్చాయి. భార్యను వదిలిపెట్టిన ఆయన తన ఎన్నికల అఫిడవిట్‌లో బ్రహ్మచారిగా పేర్కొన్నారు. మోదీ ఎంఏ పూర్తి చేయకుండానే చేసినట్లు ఎన్నికల అఫిడవిట్‌లో పేర్కొన్నారన్నది వివాదాస్పదం అయింది. తనకన్నా వయస్సులో ఎంతో చిన్నదైన యువతిపై అధికార దుర్వినియోగానికి పాల్పడి నిఘా ఏర్పాటు చేశారన్న ఆరోపణలు మోదీపై కొత్త కాదు.    మంత్రులు రాజీనామా అవసరం లేదన్న రాజ్‌నాథ్‌ ‘మా మంత్రులు రాజీనామా చేయాల్సిన అవసరం లేదు. ఇది వారి ప్రభుత్వం కాదు. ఇది ఎన్డీయే ప్రభుత్వం. విమర్శలకు తలొగ్గి రాజీనామాలకు, ఉద్వాసనలకు మేము పాల్పడం. అలా చేస్తే విమర్శలు వస్తూనే ఉంటాయి. రాజీనామాలు, ఉద్వాసనలు కొనసాగించాల్సి వస్తుంది. అప్పుడు ప్రభుత్వం బలహీన పడుతుంది. ఈ విషయాన్ని మేము రెండో యూపీఏ ప్రభుత్వం నుంచే నేర్చుకున్నాం....’ అప్పట్లో వసుంధర రాజె, సుష్మా స్వరాజ్‌ల రాజీనామా డిమాండ్లపై స్పందిస్తూ రాజ్‌నాథ్‌ చేసిన వ్యాఖ్యలివి. యూపీఏ హయాంలో మంత్రులు రాజీనామా చేయలేదనా, చేసినందు వల్ల ప్రభుత్వం బలహీన పడిందన్నది ఆయన ఉద్దేశమా ? స్పష్టత లేదు. యూపీఏ హయాంలో తమపై వచ్చిన ఆరోపణలను చట్టబద్ధంగా ఎదుర్కోవడానికి నైతిక బాధ్యత వహించి పలువురు మంత్రులు రాజీనామాలు చేశారు.  రాజీనామాల పర్వం లలిత మోదీ ఐపీఎల్‌ స్కామ్‌తోని అప్పటి విదేశాంగ సహాయ మంత్రి శశి థరూర్‌కు ప్రమేయం ఉందని ఆరోపణలు రావడంతో కాంగ్రెస్‌ అధిష్టానం ఆయనతోని రాజీనామా చేయించింది. ఆ తర్వాత అవినీతి ఆరోపణల కారణంగా  కేంద్ర కమ్యూనికేషన్లు, సమాచార సాంకేతిక శాఖ మంత్రి ఏ రాజా, జౌళి శాఖ మంత్రి దయానిధి మారన్, రైల్వే మంత్రి పవన్‌ కుమార్‌ బన్సాల్, మైక్రో, చిన్న, మధ్య తరహా పరిశ్రమల శాఖ వీరభద్ర సింగ్, పర్యాటక శాఖ మంత్రి సుబోద్‌ కాంత్‌ సహాయ్, న్యాయ శాఖ మంత్రి అశ్వణి కుమార్, మహారాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి అశోక్‌ చవాన్‌లు రాజీనామాలు చేశారు. వారిలో కొంత మంది ఇప్పటికే కేసుల నుంచి నిర్దోషులుగా బయటకు రాగా, మరికొందరిపై  కేసుల విచారణ ఇప్పటికీ కొనసాగుతోంది. ఎవరికీ శిక్ష పడలేదు. ప్రస్తుతం లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటున్న ఎంజె అక్బర్‌ను తొలగించాల్సిందిగా ఆరెస్సెస్‌ అధిష్టానం నుంచి మోదీ ప్రభుత్వంపై ఒత్తిడి పెరుగుతోంది. ఎంజె అక్బర్‌ ముస్లిం అయినందువల్లనే ఆరెస్సెస్‌ ఒత్తిడి తెస్తోందని రాజకీయ విశ్లేషకులు భావిస్తున్నారు. 

షియోపూర్‌ (మధ్యప్రదేశ్‌): కేంద్ర మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌పై లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణల నేపథ్యంలో కాంగ్రెస్‌ పార్టీ అధ్యక్షుడు రాహుల్‌ గాంధీ తీవ్రంగా స్పందించారు. బీజేపీకి చెందిన మంత్రులు, ఎమ్మెల్యేల నుంచి బిడ్డలను కాపాడుకోవాలన్నారు. మధ్యప్రదేశ్‌ ఎన్నికల ప్రచారంలో రాహుల్‌ ఈ వ్యాఖ్యలు చేశారు.కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రవేశపెట్టిన ‘బేటీ బచావో, బేటీ పడావో’ నినాదాన్ని ‘బీజేపీ కే మంత్రి ఔర్‌ ఎమ్మెల్యే సే బేటీ బచావో (బీజేపీ మంత్రులు, ఎమ్మెల్యేల నుంచి అమ్మాయిలను కాపాడండి)’ అనే దానిలా మార్చాలని ఎద్దేవా చేశారు.

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ : ‘ఇది ఎంజె అక్బర్‌ వర్సెస్‌ నా భార్య ప్రియ (రమణి)కు మధ్య పోరాటం కాదు. అక్బర్‌ కేంద్ర మంత్రి కనుక యావత్‌ కేంద్రానికి, అక్బర్‌ పేర్కొన్న 97 మంది న్యాయవాదులు, నా భార్య మధ్య జరుగుతున్న పోరాటం. ఎక్కడో ఉంటున్న మా ఇంటి చిరునామాను ఒక్క పూటలో పట్టుకున్నారంటే అక్బర్‌ పవర్‌ ఏమిటో నాకు తెలుసు. నా భార్య మొదటిసారి అక్బర్‌ పేరును వెల్లడించినప్పుడు ఎలా స్పందించాలో నాకు అర్థం కాలేదు. ఎక్కడ మా చిన్న, ప్రశాంత జీవితం బలవుతుందేమోనని భయపడ్డాను. అక్బర్‌ బాధితులు కూడా ఇలాగే భయపడి ఉంటారు. అప్పుడు, అలా భయపడక పోయి ఉంటే వ్యక్తిగత జీవితాలను పక్కన పెడితే ఎంత మంది వృత్తి జీవితాలు దెబ్బ తినేవో! భారత్‌ లాంటి పురుషాధిక్య సమాజంలో లైంగిక వేధింపులను ఓ రకంగా తమ హక్కుగా పురుషులు భావిస్తున్నారు. మగవాడు మగవాడే, ఆడది ఎక్కడుండాలో అక్కడ ఉండాల్సిందే అన్నది వారి వాదన. బాధితులెప్పుడూ బలహీనులే, భయపడే వారే. అందుకే దేశంలో మహిళలు, పిల్లలపై జరుగుతున్న అత్యాచారల్లో 70 శాతం సంఘటనలు ఫిర్యాదుచేసే వరకు రావడం లేదు. సమాజం ప్రభావం మహిళలపై కూడా కొనసాగుతోంది. భార్యను భర్త కొట్టడం తప్పేమి కాదని ఇటీవల కేంద్ర ప్రభుత్వం నిర్వహించిన ఓ సర్వేలో 42 శాతం మగవాళ్లు అభిప్రాయపడగా 52 శాతం మంది మహిళలు అభిప్రాయపడ్డారంటే ఆశ్చర్యం. అలాంటి సమాజంలోనే పుట్టి పెరిగింది నా భార్య. తనపై జరిగిన లైంగిక వేధింపులకు సంబంధించి ఫిర్యాదు చేసే ధైర్యం ఆమెకు ఆనాడు లేకపోవచ్చు. మీటూ ఉద్యమం వల్ల ఆలస్యంగానైనా పురుష పుంగవులు లైంగిక ఆగడాలు వెలుగులోకి వస్తున్నాయి. వాటికి శిక్షలుండాలన్నదే బాధితుల వాదన. నా భార్య చేస్తున్న పోరాటంలో ప్రతిపక్ష పార్టీలు మద్దతుగా నిలుస్తాయని నేను అనుకోవడం లేదు. ఎందుకంటే, వారిదంతా ఒక్కటే రాజకీయ కులం. అక్బర్‌ విషయంలో నా ప్రియ చూపిన ధైర్యాన్ని మెచ్చుకోకుండా ఉండలేక పోయాను. అందుకే ఆమెకు అండగా నిలబడాలనుకున్నాను. ‘నిజం’ ఒక్కటే మాకు కవచం. అదే గెలిపిస్తుందని నమ్మకం. అక్బర్‌ బాధితులంతా ముందుకొస్తే గెలుపు అంత కష్టం కూడా కాకపోవచ్చు’–––సమర్‌ హలార్న్‌కర్‌. (గమనిక: కేంద్ర మంత్రి ఎంజె అక్బర్‌ తనపై లైంగిక వేధింపు ఆరోపణలు చేసిన ప్రియా రమిణిపై నేరపూరిత పరువు నష్టం దావా వేయడం పట్ల ఆమె భర్త, ‘ఇండియా స్పెండ్‌ డాట్‌ కామ్‌’ ఎడిటర్‌ సమర్‌ హలార్న్‌కర్‌ స్పందన ఇది. ముందుగా ట్విట్టర్‌లో స్పందించిన ఆయన ఆ తర్వాత తమ డాట్‌కామ్‌లో పెద్ద వ్యాసమే రాశారు. ఆ వ్యాసంలోని సారాంశాన్నే ఇక్కడ క్లుప్తంగా ఇస్తున్నాం)

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ : కేంద్రంలోని విదేశాంగ శాఖ సహాయ మంత్రి, మాజీ సీనియర్‌ జర్నలిస్ట్‌ ఎంజె అక్బర్‌ సోమవారం నాడు ప్రియా రమణిపై నేరపూరిత పరువు నష్టం దావా వేసిన విషయం తెల్సిందే. అందులో ఆయన తన తరపున వాదించడానికి 30 మంది మహిళలు సహా 97 మంది న్యాయవాదులను పేరు పేరున పేర్కొనడం గమనార్హం. అక్బర్‌పై లైంగిక ఆరోపణలు చేసిన 14 మంది మహిళల్లో ప్రియా రమణి మొదటి వారు. 2017, అక్టోబర్‌ నెలలో ‘వోగ్‌ ఇండియా’లో ఓ ఎడిటర్‌ నీచ ప్రవర్తన గురించి ప్రియా రమణి ఓ ఆర్టికల్‌ రాశారు. అయితే ఆ వ్యాసంలో ఆమె ఆ ఎడిటర్‌ పేరును ప్రస్తావించలేదు. ఏడాది అనంతరం అక్టోబర్‌ 8వ తేదీన ఆ ఎడిటరే ఎంజె అక్బర్‌ అంటూ ట్వీట్‌ చేశారు. దాంతో మరో 13 మంది మహిళా జర్నలిస్టులు బయటకు వచ్చి తాము కూడా అక్బర్‌ లైంగిక వేధింపులకు గురయ్యామని ఆరోపించడం తెల్సిందే. అప్పుడప్పుడు మీడియాను వేధించేందుకు రాజకీయ నాయకులు పరువు నష్టం దావాలు వేయడం మామూలే. ఇప్పుడు తనపై వచ్చిన ఆరోపణలకు అక్బర్‌ ఏకంగా నేరపూరిత పరువు నష్టం దావా వేశారు. దీని కింద దోషికి జరిమానా లేదా రెండేళ్ల వరకు జైలు శిక్ష లేదా రెండూ విధించవచ్చు. అక్బర్‌ తన పిటిషన్‌లో ప్రధానంగా రెండు అంశాలను ప్రస్తావించారు. ఒకటి సమాజంలో తన పరువు, ప్రతిష్టను దెబ్బతీయడానికి నిరాధార ఆరోపణలు చేశారని, దీని వెనక రాజకీయ కోణం ఉందన్నది. రెండోది 20 ఏళ్ల క్రితం నిజంగా లైంగిక వేధింపులు జరిగి ఉంటే ఇంతకాలం ఎందుకు ఫిర్యాదు చేయలేదన్నది. ‘మీటూ’ ఉద్యమంలో లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటున్న మగవాళ్లందరు కూడా ఎప్పుడో జరిగిన దాని గురించి ఇప్పటి వరకు ఎందుకు ఫిర్యాదు చేయలేదన్న అంశాన్నే నొక్కి ప్రశ్నిస్తున్నారు. ఈ ప్రశ్నకు అక్బర్‌ పెట్టుకున్న 97 మంది న్యాయవాదులకన్నా ఎక్కువ మంది న్యాయవాదులు సమాధానం చెప్పగలరు. ఇందులో ముడివడి ఉన్న మొట్టమొదటి అంశం ‘పవర్‌ ఈక్వేషన్‌’. అంటే, ఎవరి అధికారం ఎక్కువ, ఎవరిది తక్కువన్నది. సహజంగా బాధితుల అధికారమే తక్కువుంటుంది. వేధింపుల గురించి ఫిర్యాదు చేస్తే కక్ష సాధింపు చర్యలు ఉంటాయన్న భయం, వ్యక్తిగత, వృత్తి జీవితాలకు ఎక్కడ ముప్పు వాటిల్లుతుందన్న ఆందళన వారిని వెంటాడుతోంది. అందుకనే వారు ఫిర్యాదు చేయడానికి సాహసించలేరు. ఎందుకు కేసు పెట్టరంటే..... ఫిర్యాదు చేయాలన్నా అప్పటికి ‘సెక్సువల్‌ హరాస్‌మెంట్‌ ఆఫ్‌ విమెన్‌ ఎట్‌ వర్క్‌ ప్లేస్‌ (ప్రివెన్షన్, ప్రొహిబిషన్, రిడ్రెసల్‌) యాక్ట్‌’ లేదు. దీన్ని యూపీఏ ప్రభుత్వం 2013లో తీసుకొచ్చింది. ఈ చట్టం రాకముందు లైంగిక వేధింపుల గురించి ఫిర్యాదు చే యాలంటే పోలీసుల వద్దకు వెళ్లడం ఒక్కటే మార్గం. సమాజంలో పలుకుబడి కలిగిన వ్యక్తులపై ఫిర్యాదు చేయాలంటే ఎంతో ఒత్తిడి గురికావాల్సి వస్తుంది. వ్యక్తిగత పరువు, ప్రతిష్టలు దెబ్బతీస్తారన్న భయం ఉంటుంది. ఫిర్యాదు చేసిన పెద్దవారిపై చర్యలు తీసుకుంటారన్న నమ్మకం ఉండదు. పలుకుబడిగల వ్యక్తులపై ఫిర్యాదు కోసం పోలీసు స్టేషన్‌కు వెళితే ఫిర్యాదును తిరస్కరించిన ఉదంతాలను ఇప్పటికీ వింటుంటాం. పైగా చట్టానికూడా పరిమితులు ఉన్నాయి. ఫలానా కేసుకు ఫలానా కాల పరిమితిలోగా ఫిర్యాదులు చేయాలన్న నిబంధనలు ఉన్నాయి. లైంగిక వేధింపుల కేసే తీసుకుంటే సంఘటన జరిగిన నాటి నుంచి మూడేళ్లలోపే ఫిర్యాదు చేయాల్సి ఉంటుంది. జరిగిన సంఘటన నుంచి తేరుకొని, పోరాడే మనస్తత్వాన్ని సంతరించుకొని, ఫిర్యాదు దాఖలుచేసే ధైర్యాన్ని కూడదీసుకునే వరకే ఈ మూడేళ్ల సమయం గడచిపోవచ్చు. కేసు పెట్టక పోవడం కూడా హక్కే! కేసు దాఖలు చేయడానికి కాల పరిమితి ముగిసి పోయినందున తనపై కేసు కొట్టివేయాలన్నది కూడా అక్బర్‌ పిటిషన్‌లో ఓ వాదన. కేసు కొట్టివేస్తే ఆయన నిర్దోషన్నమాట. ఇదంతా తప్పుడు వాదనే అవుతుంది. కేసు పెట్టడం, పెట్టకపోవడమన్నది బాధితురాలి ఇష్టమే కాదు, ఆమె హక్కు కూడా. ఆమె జరిగిన సంఘటన గురించి కేసు దాఖలు చేయలేదు కనుక ఆ సంఘటన గురించి ఆమెకు వెల్లడించే హక్కు లేదంటే ఎలా? నేరాన్ని రుజువు చేయడంలో ప్రాసిక్యూషన్‌ విఫలమైనప్పుడు నేరస్థుడు విడుదలవుతాడు, అలాంటప్పుడు తనకు జరిగిన అన్యాయం గురించి బాధితుడు లేదా బాధితరాలు మాట్లాడకూడదంటే ఎట్లా! జరిగిన సంఘటన నిజమైనప్పుడు పరువు నష్టం దావాను శంకించాల్సిందే! గెలుపోటములు అంతిమంగా ప్రియా రమణి లైంగిక ఆరోపణలు నిజమవుతాయా, ఎంజె అక్బర్‌ పరువు నష్టం దావా నెగ్గుతుందా? అన్నది ప్రశ్న. ఏ కేసులోనైనా సరే నిజా నిజాలు తేల్చాలంటే చట్ట ప్రకారం అందుకు తగిన ఆధారాలు ఉండాల్సిందే. ఎప్పుడో 20 ఏళ్ల క్రితం జరిగిన సంఘటనకు సంబంధించిన ఆధారాలు ఆమె చూపించలేకపోవచ్చు. పైగా సకాలంలో ఫిర్యాదు చేయలేదు.  అక్బర్‌ నమ్ముతున్నది కూడా ఇదే. ఆ తర్వాత ఏకంగా 13 మంది మహిళలు ఆయనపై ఆరోపణలు చేయడం చిన్న విషయమేమీ కాదు. వారు కూడా కోర్టు వర కు వచ్చి సాక్ష్యాలిస్తే కేసు బలపడుతుంది. మొట్టమొదటి సారిగా తన పేరు బయటపెట్టి పరువు తీసిందన్న అక్కసుతోపాటు ఇంకెవరు తనకు వ్యతిరేకంగా బయటకు రావద్దనే ఉద్దేశంతో అక్బర్‌ పరువు నష్టం దావా వేసినట్లు కనిపిస్తోంది. ఆయన పరువు నష్టం దావాను కూడా ఆయనే నిరూపించుకోవాలి కనుక అది నిలబడే అవకాశం లేదు. దేశంలోని వివిధ రాష్ట్రాలు, వివిధ ప్రాంతాలకు చెందిన మహిళలు, అందులోనూ జర్నలిస్టులు రాజకీయంగా తనను దెబ్బతీయడానికి కుట్రపన్నారని నిరూపించడం అంత సాధ్యమయ్యే పనేమీ కాదు.

న్యూఢిల్లీ/ముంబై: భారత సినీ, రాజకీయ, మీడియా రంగాల్లో ‘మీ టూ’ ఉద్యమం ప్రకంపనలు సృష్టిస్తోంది. పనిప్రదేశంలో తమను వేధించినవారి వివరాలను పలువురు మహిళలు ‘మీ టూ’ పేరుతో వెలుగులోకి తీసుకొస్తున్నారు. ఇలా ఆరోపణలు ఎదుర్కొన్నవారిలో మాజీ జర్నలిస్ట్, విదేశాంగ సహాయ మంత్రి ఎంజే అక్బర్, నటులు అలోక్‌నాథ్, నానా పటేకర్, బాలీవుడ్‌ దర్శకులు సాజిద్‌ ఖాన్, సుభాష్‌ ఘయ్‌ ఉన్నారు. తమను ఎంజే అక్బర్‌ వేధించాడని జర్నలిస్ట్‌ ప్రియా రమణి సహా 11 మంది మహిళా జర్నలిస్టులు ఆరోపించగా, సీనియర్‌ నటుడు అలోక్‌నాథ్‌ తనపై అత్యాచారం చేశాడని దర్శకురాలు, రచయిత్రి వినతా నందా ఆరోపించారు. ఈ నేపథ్యంలో ప్రియా రమణిపై కేంద్ర మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌ సోమవారం ప్రైవేటు క్రిమినల్‌ పరువునష్టం దావాను దాఖలు చేశారు. ఢిల్లీలోని పటియాలా హౌస్‌ కోర్టులో దాఖలు చేసిన ఈ పిటిషన్‌లో అక్బర్‌ న్యాయవాది సందీప్‌ కుమార్‌ స్పందిస్తూ.. ‘అక్బర్‌ జర్నలిస్టుగా సుదీర్ఘకాలం పనిచేశారు. దేశంలో తొలి రాజకీయ వారపత్రికను ఆయనే ప్రారంభించారు. జర్నలిస్ట్‌ ప్రియా రమణి ఉద్దేశపూర్వకంగా, దురుద్దేశంతో ఎప్పుడో 20 సంవత్సరాల క్రితం నా క్లయింట్‌ తనను వేధించాడని ఇప్పుడు ఆరోపిస్తున్నారు. ఆయన రాజకీయ జీవితాన్ని, పేరు ప్రతిష్టలను దెబ్బతీసేందుకు మీడియాలో ఈ విద్వేషపూరిత ప్రచారం సాగుతోంది. ప్రియా రమణి చర్యలతో అక్బర్‌ పరువు ప్రతిష్టలకు భంగం వాటిల్లడంతో పాటు స్నేహితులు, కుటుంబ సభ్యులు, సహచరులతో ఆయన సంబంధాలు తీవ్రంగా దెబ్బతిన్నాయి. అంతేకాకుండా ప్రియా రమణి ఆరోపణలతో నా క్లయింట్‌ తీవ్ర మానసిక వేదన, ఒత్తిడికి లోనయ్యారు’ అని కోర్టుకు తెలిపారు. ఈ సందర్భంగా అక్బర్‌ తరఫున వాదించేందుకు సిద్ధంగా ఉన్న 97 మంది లాయర్ల పేర్లను సందీప్‌ కుమార్‌ కోర్టుకు అందజేశారు. మరోవైపు అక్బర్‌ పరువునష్టం దావా దాఖలు చేయడంపై స్పందించిన ప్రియా రమణి.. తానూ న్యాయపోరాటానికి సిద్ధంగా ఉన్నానని ప్రకటించారు. మరోవైపు తనపై అలోక్‌నాథ్‌ పలుమార్లు అత్యాచారం చేశాడని ఆరోపించిన రచయిత్రి వినతా నందాపై సివిల్‌ పరువునష్టం దావా దాఖలైంది. వినతా నందా తనకు బహిరంగ క్షమాపణ చెప్పడంతో పాటు నష్టపరిహారంగా రూ.1 చెల్లించాలని కోరుతూ ముంబైలోని దిన్‌దోషి సెషన్స్‌ కోర్టులో అలోక్‌నాథ్‌ పిటిషన్‌ దాఖలు చేశారు. గొంతు నొక్కేయాలని చూస్తున్నారు.. లైంగికవేధింపులకు గురైన బాధితుల భయాన్ని, బాధను అక్బర్‌ ఏమాత్రం పట్టించుకోలేదని ప్రియా రమణి దుయ్యబట్టారు. బెదిరించడం, వేధింపులకు గురిచేయడం ద్వారా బాధితుల గొంతును నొక్కేసేందుకు అక్బర్‌ యత్నిస్తున్నారని ఆరోపించారు. ఎంజే అక్బర్‌కు వ్యతిరేకంగా గతంలో గళమెత్తినవారు వృత్తి, వ్యక్తిగత జీవితంలో తీవ్ర ఇబ్బందులు ఎదుర్కొన్నారని ప్రియా రమణి అన్నారు.   మరోవైపు ఈ కేసు విచారణ పూర్తయ్యే వరకూ అక్బర్‌ పదవి నుంచి తప్పుకోవాలని ఇండియన్‌ వుమెన్స్‌ ప్రెస్‌ కోర్‌(ఐడబ్ల్యూపీసీ), ప్రెస్‌క్లబ్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా(పీసీఐ), ప్రెస్‌ అసోసియేషన్‌ అండ్‌ సౌత్‌ ఏషియన్‌ వుమెన్‌ ఇన్‌ ఇండియా సంయుక్తంగా డిమాండ్‌ చేశాయి. నిష్పాక్షిక విచారణ జరిగేందుకు వీలుగా అక్బర్‌ బాధ్యతల నుంచి తప్పుకోవాలని కోరాయి. లైంగిక వేధింపులపై మహిళా ఉద్యోగులు చేసే ఫిర్యాదులను సీరియఎస్‌గా తీసుకోవాలనీ, వాటిని ఉద్దేశ్యపూర్వక ఫిర్యాదులుగా పరిగణించరాదని విజ్ఞప్తి చేశాయి. కేంద్ర మంత్రి అక్బర్‌ తక్షణం పదవి నుంచి తప్పుకోవాలని ఇండియన్‌ యూత్‌ కాంగ్రెస్‌ కార్యకర్తలు ఆయన ఇంటిముందు ఆందోళనకు దిగారు.   జర్నలిస్ట్‌ దువాపై ఆరోపణలు ది వైర్‌ వెబ్‌సైట్‌ కన్సల్టింగ్‌ ఎడిటర్, సీనియర్‌ జర్నలిస్ట్‌ వినోద్‌ దువా తనను లైంగికంగా వేధించాడని డాక్యుమెంటరీ దర్శకురాలు నిష్టా జైన్‌ ఆరోపించింది. తాను 1989లో ఓ ఇంటర్వ్యూ సందర్భంగా వినోద్‌కు కలుసుకున్నాననీ, తాను కుర్చీలో కూర్చోకముందే అతను సెక్స్‌ జోక్‌ వేశాడని తెలిపారు. ‘‘ఓ రోజు కారు పార్కింగ్‌ ప్రదేశంలో దువా కనిపించాడు. ‘నీతో మాట్లాడాలి. నా కారులో కూర్చో’ అని కోరాడు. తన ప్రవర్తనకు క్షమాపణలు కోరతాడనుకొని కారులో కూర్చోగానే నా మీద పడిపోయి ముఖమంతా ముద్దులు పెట్టాడు. ఎలాగోలా తప్పించుకున్నా’’ అని తెలిపారు. మిత్రపక్షాల అసంతృప్తి సెగ.. సాక్షి ప్రతినిధి న్యూఢిల్లీ: అక్బర్‌ను తప్పించేందుకు కేంద్రం చొరవ తీసుకోని నేపథ్యంలో మిత్రపక్షాలే తీవ్ర అసంతృప్తిని వ్యక్తం చేస్తున్నాయి. కేంద్ర విదేశాంగ సహాయ మంత్రిగా ఉన్న అక్బర్‌ వెంటనే పదవి నుంచి దిగిపోవాలనీ, లైంగిక వేధింపు ఆరోపణలపై విచారణను ఎదుర్కోవాలని ఎన్డీయే మిత్రపక్షం జనతాదళ్‌ యునైటెడ్‌(జేడీయూ) డిమాండ్‌ చేసింది.   ‘ఈ విషయంలో అక్బర్‌ సొంతంగా ఓ నిర్ణయం తీసుకోవాలని కోరుకుంటున్నా. ఒకవేళ తప్పుకోకుంటే ప్రభుత్వమే మంత్రి బాధ్యతల నుంచి తొలగించాలి’ అని∙జేడీయూ నేత, ఎన్నికల వ్యూహకర్త ప్రశాంత్‌ కిశోర్‌ అన్నారు. మరోవైపు లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలు చేసిన మహిళలపై అక్బర్‌ న్యాయపోరాటానికి దిగడం కేంద్ర ప్రభుత్వానికి ప్రతికూలంగా మారే అవకాశముందని పలువురు రాజకీయ విశ్లేషకులు అభిప్రాయపడుతున్నారు.  

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ:  మీటూ పేరుతో సాక్షాత్తూ కేంద్రమంత్రిపై లైంగిక ఆరోపణలు చేసి జర్నలిస్టు ప్రియా రమణికి  దేశవ్యాప్తంగా మహిళా జర్నలిస్టులనుంచి భారీ మద్దతు లభిస్తోంది.   ఏకంగా 97మంది లాయర్ల సహకారంతో క్రిమినల్‌ డిఫమేషన్‌  కేసు దాఖలు చేయడంపై  మండిపడుతున్నారు.  ముఖ్యంగా 14మందికిపైగా మహిళల ఆరోపణలను కేంద్రంలోని బీజేపీ సర్కార్‌ ఏమీ పట్టించుకోలేదు.  మంత్రిపై ఎలాంటి చర్యల్ని ప్రకటించలేదు. కనీస విచారణ చేపడతామన్న మాటకూడా మాట్లాడలేదనీ ఇది శోచనీయమని విమర్శించారు.  దేశంలో ఎన్నడూ లేని విధంగా  అక‍్బర్‌ తీసుకున్న చర్య విస్తుగొల్పిందని దుయ్యపట్టారు.  14మంది మహిళలు ఆరోపణలు   చేస్తే కేవలం ప్రియా రమణిపైనే ఎందుకు కేసులని కామిని జైశ్వాల్‌ ప్రశ్నించారు.  దీని వెనుక పెద్దకుట్ర దాగా  వుందని ఆరోపించారు. మరోవైపు  పరువు నష్టం దావాపై ప్రియా రమణి కూడా ట్విటర్‌ లో స్పందించారు. దీనిపై పోరాడడానికి సిద్ధంగా ఉన్నానని స్పష్టం చేశారు. సత్యమే తనకు రక్షణ అని  పేర్కొన్నారు. అనేక మంది మహిళలు అతడిపై చేసిన తీవ్ర ఆరోపణల నేపథ్యంలో కేవలం తనను మాత్రమే బెదిరించడం వేధింపుల ద్వారా  వారి నోరు మూయించాలని  చూస్తున్నారని ఆమె ఆరోపించారు. పలు మహిళా జర్నలిస్టు సంఘాలు  తాజా పరిణామంపై తీవ్ర ఆగ్రహాన్నివ్యక్తం చేశాయి. తక్షణమే అక్బర్‌ తన పదవికి రాజీనామా చేయాలని డిమాండ్‌ చేశాయి. ప్రియా మరణి రమణికి మద్దతుగా దేశాధ్యక్షుడు రామ్‌ నాద్‌ కోవింద్‌కు, ప్రధానమంత్రి నరేంద​ మోదీకి లేఖ రాస్తూ ఒక ప్రకటన విడుదల  చేశాయి. అక్బర్‌ను పదవినుంచి తొలగించాలని,  అలాగే రమణిపై కేసును ఉపసంహరించుకోవాలని డిమాండ్‌ చేసాయి. మరోవైపు  మనీ లైఫ్ ఇండియా మేగజైన్ కు ఎడిటర్ గా వ్యవహరిస్తున్న సుచేతా దలాల్... ప్రియరమణితో పాటు 14మంది ఇతర జర్నలిస్టులు కూడా స్థైర్యం కోల్పోరాదని, ఖర్చులకు కూడా వెరువరాదని హితవు పలికారు. జరిగిన అన్యాయంపై పోరాటం చేయాలంటే ఆర్థికంగా కూడా ఎంతో భరించాల్సి ఉంటుందని చెప్పారు. అయితే ప్రియా రమణి తరఫున వాదించేందుకు ప్రముఖ లాయర్లు చాలా మందే ఉన్నారని, అందుకయ్యే ఖర్చు కూడా తమ శక్తికొద్దీ భరిస్తామని సుచేతా దలాల్ ప్రతిపాదించడంతో... ఆ ట్వీట్ చాలా మంది ఫాలో అవుతూ తాము కూడా మద్దతుగా నిలుస్తామని ప్రకటించడం గమనార్హం. కాగా పలు మహిళా జర్నలిస్టుల  లైంగిక ఆరోపణల నేపథ్యంలో కేంద్రమంత్రి ఎంజే అక్బర్‌ ప్రియా రమణిపై  దాదాపు41 పేజీలతో పరువునష్టం దావావేశారు. కరాంజవాలా సంస్థలోని 97మంది లాయర్లు (30మంది మహిళా లాయర్లు) మద్దతుతో  ఢిల్లీ పాటియాలా హౌస్ కోర్టులో క్రిమినల్‌ డిఫమేషన్‌ దావానునమోదు చేసిన సంగతి తెలిసిందే. Hey @priyaramani and all 14 who have spoke up. Let’s crowd fund your defence. I am sure may top lawyers will help you fight pro bono, but we at @MoneylifeIndia know there are lots of expenses involved! So think about it! Happy to support I am sure thousands of others will too! https://t.co/WmSnOfFKQy — Sucheta Dalal (@suchetadalal) October 15, 2018 My statement pic.twitter.com/1W7M2lDqPN — Priya Ramani (@priyaramani) October 15, 2018

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ : ‘బహుత్‌ హువా నారి పర్‌ వార్‌ (మహిళలపై జరిగిన అత్యాచారాలు ఇక చాలు)’ 2014లో జరిగిన సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో భారతీయ జనతా పార్టీ ఇచ్చిన ముఖ్య నినాదాల్లో ఒకటి. ఇప్పుడు 2019లో జరిగే సార్వత్రిక ఎన్నికలకు సిద్ధపడుతున్న బీజేపీని కేంద్ర విదేశాంగ సహాయ మంత్రి ఎంజె అక్బర్‌పై వస్తున్న లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలు ఇబ్బంది పెడుతున్నాయి. అయితే ఎన్నికల నేపథ్యంలో ఈ ఆరోపణలన్నీ తనపై జరుగుతున్న రాజకీయ కుట్రగా అక్బర్‌ అభివర్ణించారు. పరువు నష్టం కేసు వేయాలని కూడా నిర్ణయించారు. ఎంత హాస్యాస్పదం! మీడియా మాజీ ఎడిటరైన అక్బర్‌పై లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలు చేసింది ఒకరు కాదు, ఇద్దరు కాదు... ఏకంగా 14 మంది మహిళలు. వారిలో 18 ఏళ్ల యువతి కూడా ఉంది. పైగా వారంతా జర్నలిస్టులు. ప్రియా రమాని, ఘజాల వాహబ్, సబా నక్వీ, మజ్లీ డే పుయ్‌ కాంప్, శుమా రహా, హరిందర్‌ బవేజా, శుతాప పాల్, సుపర్ణ శర్మ, అంజు భారతి, మాలిని భూప్తా, కాదంబరి వాడే, కనిక గహ్లాట్, రుత్‌ డేవిడ్, ప్రేరణ బింద్రా అక్బర్‌పై ఆరోపణలు చేశారు. వారిలో కొందరు తమపై లైంగిక దాడి జరిపినట్లు చెప్పగా, లైంగిక దాడులకు ప్రయత్నించినట్లు మిగతా వారు ఆరోపించారు. పేర్లను బట్టి చూస్తే వారంతా దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాలకు చెందిన వారని తెలుస్తోంది. వారంతా కలిసి ఎలాంటి ప్రజా పలుకబడి పునాదులు లేకుండా రాజ్యసభ ద్వారా మంత్రి అయిన అక్బర్‌పై రాజకీయ కుట్ర పన్నుతారా? ఎంత హాస్యాస్పదం! బీజేపీ నేతలు ఏమంటున్నారు? ఎంజె అక్బర్‌పై వచ్చిన ఆరోణలపై బీజేపీ నేతలు పలు విధాలుగా స్పందించారు. దీనిపై ప్రధాన మంత్రి నరేంద్ర మోదీ స్పందించాలని సుబ్రమణియన్‌ స్వామి అన్నారు. అది ఆయనకు, ఆరోపణలు చేసిన వారికి సంబంధించిన సమస్య, ప్రభుత్వానికి ఎలాంటి సంబంధం లేదని కేంద్ర మంత్రి ఉమా భారతి వ్యాఖ్యానించారు. లైంగిక ఆరోపణలను చేస్తున్న మహిళలను లక్ష్యంగా పెట్టుకోరాదని, అయితే అక్బర్‌ గురించి మాట్లాడే స్థానంలో తాను లేనని మరో మహిళా కేంద్ర మంత్రి స్మతి ఇరానీ అన్నారు. లైంగిక ఆరోపణలు చేస్తున్న వారిని తాను నమ్ముతున్నానని, ప్రతి ఫిర్యాది వెనకనుండే బాధను, వ్యధను తాను అర్థం చేసుకోగలనంటూ కేంద్ర మహిళా, శిశు సంక్షేమ శాఖ మంత్రి మేనకా గాంధీ స్పందించారు. ‘మీటూ’ ఆరోపణలన్నింటిని విచారించేందుకు సీనియర్‌ జుడీషియల్, లీగల్‌ వ్యక్తులతోని ఓ కమిటీ వేయాలని తాను ప్రతిపాదిస్తున్నట్లు ఆమె చెప్పారు. (చదవండి : మీటూ సంచలనం : ఎంజే అక్బర్‌పై లైంగిక ఆరోపణలు) మరోసారి వేధించే అవకాశం ఉంది! అయితే లైంగిక ఆరోపణలు చేసిన మహిళల సమ్మతి ఉన్న కేసుల్లోనే విచారణ జరపాలని రుత్‌ మనోరమా, అమ్మూ జోసఫ్, గీత లాంటి మహిళా సామాజిక కార్యకర్తలు సూచిస్తున్నారు. ఎప్పుడో జరిగిన ఇలాంటి సంఘటలనకు సంబంధించి సరైన ఆధారాలు లభించక పోవచ్చని అలాంటి సందర్భాల్లో విచారణ నుంచి బయటపడే మగవాళ్లు ఫిర్యాదుదారులను వేధించే అవకాశం ఉందని వారు ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు. ఇలాంటి విచారణ కమిటీలకన్నా మహిళల హక్కులను గౌరవించేలా మగవాళ్ల మనస్తత్వాన్ని మార్చే వ్యవస్థ అవసరమని అభిప్రాయపడ్డారు. ఏది ఏమైనా ‘బేటీ బచావో బేటీ పడావో’ నినాదంతోపాటు మహిళలపై జరగుతున్న అన్యాయాలను ఏ నాగరిక ప్రపంచం సహించదంటూ పదే పదే మాట్లాడిన ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ తన మంత్రివర్గం నుంచి అక్బర్‌ను తొలగించక పోవడాన్ని ఎలా అర్థం చేసుకోవాలో?!

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ: మీటూ ఆరోపణలుఎదుర్కొంటున్న కేంద్ర విదేశీ వ్యవహారాలశాఖ సహాయమంత్రి ఎంజే అక్బర్‌ న్యాయపోరాటంలో న్యాయవాదుల సంఖ్య తెలిస్తే నోరు వెళ్లబెట్టక తప్పదు.  ఒక్కరు కాదు ఇద్దరు ఏకంగా 97మంది న్యాయవాదులు ఈ జాబితాలో ఉన్నారు.  జర్నలిస్టు ప్రియా రమణి లైంగిక ఆరోపణల నేపపధ్యంలో  ఆయన దాఖలు చేసిన  పరువునష్టం దావాను 97మంది న్యాయవాదులు వాదించనున్నారు. ప్రముఖ  సంస్థ కరంజావాలాకు చెందిన  లాయర్లు ప్రియా రమణికి వ్యతిరేకంగా వాదించనున్నారు.  లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటున్న కేంద్రమంత్రి ఢిల్లీ పాటియాలా హౌస్ కోర్టులో ప్రియా రమణిపై నేరపూరిత ఆరోపణ కేసును  సోమవారం నమోదు  చేసిన సంగతి తెలిసిందే.

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ:  ‘మీటూ’ లో భాగంగా తనపై వచ్చిన ఆరోపణలను ఖండిస్తూ కేంద్ర విదేశాంగశాఖ సహాయ మంత్రి ఎంజే అక్బర్ తదుపరి చర్యలకుపక్రమించారు. ఆరోపణలు అన్నీ అవాస్తవమని కొట్టి పారేసిన ఆయన తాజాగా జర్నలిస్టు ప్రియా రమణిపై చట్టపరమైన చర్యలకు దిగారు. ఆమె తప్పుడు ఆరోపణలు చేశారని చేశారంటూ క్రిమినల్‌ డిఫమేషన్‌ నమోదు చేశారు.  ఢిల్లీలోని పటియాలా  హౌస్‌ కోర్టులో సోమవారం ఆయన ఈ  కేసు దాఖలు చేశారు. సుదీర్ఘమైన,  విలువైన తన కరియర్‌ను  నాశనం చేసేందుకే ప్రియా రమణి తనపై  తప్పుడు, హానికరమైన  ఆరోపణలు చేశారని ఈ పిటిషన్‌లో  పేర్కొన్నారు. విదేశీ పర్యటనముగించుకొని స్వదేశానికి చేరుకున్న కేంద్రమంత్రి తనపై వచ్చిన ఆరోపణలపై ఆదివారం స్పందించారు.  జర్నలిస్ట్‌గా ఉన్న సమయంలో సహచర మహిళా పాత్రికేయులపై లైంగిక వేధింపులకు పాల్పడ్డారన్న ఆరోపణలను ఈయన తోసిపుచ్చారు. రాజకీయ కారణాలతో తనపై ఇలాంటి ఆరోపణలు చేస్తున్నారని,  ఆరోపణలు చేస్తున్నవారు సాక్ష్యాలు చూపించాలని డిమాండ్  ఆయన చేశారు. లేదంటే తనపై ఆరోపణలు చేసిన వారిపై చట్టపరంగా చర్యలు తీసుకుంటానని పేర్కొన్నారు. మరోవైపు ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటున్న ఎంజె అక్బర్‌ రాజీనామా చేయాలని కాంగ్రెస్‌పార్టీ డిమాండ్‌ చేసింది. ఇంత జరుగుతున్నా ప్రధానమంత్రి నరేంద్రమోదీ నోరు విప‍్పకపోవడంపై మండిపడుతోంది.  కాగా ఎంజే అక్బర్‌ ది టెలిగ్రాఫ్‌, ఆసియన్‌ ఏజ్‌, ది సండే గార్డియన్‌ లాంటి ప్రముఖ పత్రికలకు ఎడిటర్‌గా పనిచేశారు. సంపాదకుడుగా ఉన్నప్పుడు తమపై లైంగిక వేధింపులకు పాల్పడ్డారంటూ విదేశీ మహిళా జర్నలిస్టులతో సహా పలువురు మహిళా పాత్రికేయులు 'మి టూ' ఉద్యమంలో భాగంగా ఆరోపణలు  గుప్పించారు.  ముఖ్యంగా జర్నలిస్టు ప్రియా రమణి  తొలిసారిగా ట్విటర్‌ వేదికగా ఎంజే అక్బర్‌పై ఆరోపణలు చేసిన సంగతి విషయం తెలిసిందే. ఎంజే అక్బర్‌పై లైంగిక వేధింపులు ఆరోపణలు చేసిన 14మంది : ప్రియ రమణి, షుమా రాహా,  ప్రేరణ సింగ్, కనికా గెహ్లాట్‌, సుపర్ణ శర్మ, హరీందర్ బవేజ, సబా నక్వి, షుతప పాల్, గజలా వహాబ్, అంజు భారతి,  కాదంబరి వాడే, రూత్ డేవిడ్, మాలిని భూప్తా , మాజైల్ డి పే  కంప్.

న్యూఢిల్లీ: జర్నలిస్ట్‌గా ఉన్న సమయంలో సహచర మహిళా పాత్రికేయులపై లైంగిక వేధింపులకు పాల్పడ్డారన్న ఆరోపణలపై కేంద్ర విదేశాంగ శాఖ సహాయ మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌ స్పందించారు. వారు తనపై చేసిన ఆరోపణలన్నీ అసత్యాలని, అర్థరహితాలని, అవి తనను అమితంగా బాధించాయని ఆయన పేర్కొన్నారు. విదేశాల్లో అధికారిక పర్యటనలో ఉన్నందువల్లనే ఇప్పటివరకు దీనిపై స్పందించలేదన్నారు. ఆఫ్రికా దేశాల పర్యటన నుంచి తిరిగొచ్చిన కాసేపటికే ఆదివారం ఆయన ఒక ప్రకటన విడుదల చేశారు. ఈ నిరాధార ఆరోపణల కారణంగా తాను కేంద్ర మంత్రి పదవికి రాజీనామా చేయబోనని తేల్చి చెప్పారు. తనపై అసత్య ఆరోపణలు చేసినవారిపై చట్టపరంగా చర్యలు తీసుకోబోతున్నానని వెల్లడించారు. త్వరలో సాధారణ ఎన్నికలు జరగబోతున్న కారణంగా, తన ప్రతిష్ట దెబ్బతీసేందుకే ఇలాంటివన్నీ తెరపైకి వస్తున్నాయన్నారు. ’ఎన్నికలు కొన్ని నెలలు మాత్రమే ఉన్న సమయంలో ఈ తుపాను ఎందుకు వచ్చింది?’ అని ప్రశ్నించారు. ఆధారాలు లేకుండా ఆరోపణలు చేయడం ఇప్పుడు వైరల్‌ జ్వరంగా మారిందని అక్బర్‌ వ్యాఖ్యానించారు. లైంగిక వేధింపులకు వ్యతిరేకంగా హాలీవుడ్‌లో ప్రారంభమైన ‘మీ టూ’ ఉద్యమం భారత్‌లోనూ ఉవ్వెత్తున సాగుతున్న విషయం తెలిసిందే. అందులో భాగంగానే ఎంజే అక్బర్‌ జర్నలిస్ట్‌గా ఉన్న సమయంలో వివిధ సమయాల్లో ఆయనతో పాటు జర్నలిస్ట్‌గా పనిచేసిన 11 మంది మహిళలు ఇటీవల ముందుకువచ్చి.. తమపై అక్బర్‌ లైంగిక వేధింపులకు పాల్పడ్డారని ఆరోపించారు. వారిలో ప్రియా రమణి, గజాలా వాహెబ్, షుమ రాహ, అంజు భారతి, శుతుపా పాల్‌ల ఆరోపణలపై అక్బర్‌ స్పందించారు. ‘ప్రియా రమణి ఏడాది క్రితం ఓ మ్యాగజీన్‌లో రాసిన ఓ కథనం ద్వారా ఈ దుష్ప్రచారాన్ని ప్రారంభించారు. అందులో నా పేరు ఎక్కడా ప్రస్తావించలేదు. ఎందుకంటే అది అసత్య కథనమని ఆమెకూ తెలుసు. ఇటీవల ఈ విషయమై అడిగిన ప్రశ్నకు ఆమె.. ఆయన ఏమీ చేయలేదు కాబట్టే, పేరు ప్రస్తావించలేదని సమాధానమిచ్చారు. నేను తనపై చేయి ఎప్పుడూ వేయలేదని శుతుపా పాల్‌ చెబ్తున్నారు. నిజానికి నేనేం చేయలేదని షుమ అంటున్నారు. స్విమింగ్‌ పూల్‌లో పార్టీ చేసుకున్నామని అంజు భారతి ఆరోపించారు. కానీ నాకు ఈతే రాదు. రమణి, వాహెబ్‌లు వారు పేర్కొన్న లైంగిక వేధింపుల ఘటన తరువాత కూడా నాతో కలిసి పనిచేశారు. దీన్ని బట్టి ఇవన్నీ అసత్యాలని తెలియడం లేదా?’ అని అక్బర్‌ వివరణ ఇచ్చారు.   ప్రధాని స్పందించాలి: కాంగ్రెస్‌ మంత్రి ప్రకటనకు కొద్ది సేపటి ముందు కాంగ్రెస్‌ నేత ఆనంద్‌ శర్మ విలేకరులతో మాట్లాడుతూ.. సహచర మంత్రిపై లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలపై ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ మౌనంగా ఎందుకు ఉన్నారని ప్రశ్నించారు. ‘ఈ విషయంలో ప్రధాని మోదీ స్పందించాలి. ప్రధాని ఎలాంటి వారనేది ప్రజలే నిర్ణయిస్తారు. ఈ అంశం ప్రభుత్వ నైతికతకు సంబంధించిందే కాదు, ప్రధానికీ, ఆయన పదవీ గౌరవానికి సంబంధించింది కూడా’ అని అన్నారు.  

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ : తనపై వచ్చిన లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలపై కేంద్ర మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌ స్పందించారు. కొందరు దురుద్దేశపూర్వకంగా కట్టుకథలతో ఆరోపణలు చేస్తున్నారని, ఆధారాలు లేకుండా ఆరోపణలు చేయడం వైరల్‌గా మారిందని ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు. తన పరువు ప్రతిష్టలకు భంగం కలిగించిన వారిపై న్యాయపరమైన చర్యలు చేపడతానని హెచ్చరించారు. లోక్‌సభ ఎన్నికలకు ముందు తనపై ఆరోపణలు చేయడం వెనుక భారీ అజెండా ఉందని ఎంజే అక్బర్‌ ఆరోపించారు. ఎడిటర్‌గా ఉన్న సమయంలో అక్బర్‌ తమను వేధించాడని పలువురు మహిళా జర్నలిస్టులు ఆరోపించిన సంగతి తెలిసిందే. ఆయనపై వచ్చిన ఆరోపణలపై ఇప్పటివరకు అధికార బీజేపీ స్పందించలేదు. అయితే, విదేశీ పర్యటనలో ఉన్న అక్బర్‌ను హుటాహుటిన దేశానికి రప్పించడం వెనుక మీటూ ప్రకంపనలు ఉన్నట్టు తెలుస్తోంది

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ :  #మీటు ఉద్యమం తీవ్రతరమవుతున్న నేపథ్యంలో లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటున్న కేంద్ర విదేశాంగ సహాయమంత్రి , బీజేపీ ఎంపీ ఎంజే అక్బర్‌ తన పదవికి రాజీనామా చేసినట్టు తెలుస్తోంది. ఆదివారం నైజీరియా పర్యటన నుంచి తిరిగి వచ్చిన ఆయన.. తనపై వచ్చిన లైంగిక వేధింపులపై ఒక ప్రకటన చేస్తానని మీడియాతో చెప్పారు. ఈ క్రమంలోనే ఆయన ప్రధాన మంత్రి కార్యాలయానికి తన రాజీనామాను ఈమెయిల్ ద్వారా పంపినట్టు సమాచారం అందుతోంది. అయితే, అక్బర్‌ రాజీనామాను పీఎంవో కార్యాలయం ఇంకా ధ్రువీకరించలేదు. (మీటూ సంచలనం : ఎంజే అక్బర్‌పై లైంగిక ఆరోపణలు) ఎడిటర్‌గా ఉన్న సమయంలో అక్బర్‌ తమను వేధించాడని పలువురు మహిళా జర్నలిస్టులు ఆరోపించిన సంగతి తెలిసిందే. ఆయనపై వచ్చిన ఆరోపణలపై ఇప్పటివరకు అధికార బీజేపీ స్పందించలేదు. అయితే, విదేశీ పర్యటనలో ఉన్న అక్బర్‌ను హుటాహుటిన దేశానికి రప్పించడం వెనుక #మీటూ ప్రకంపనలు ఉన్నట్టు తెలుస్తోంది. అక్బర్‌ను మంత్రివర్గం నుంచి తొలగించాలని ప్రతిపక్షాలు డిమాండ్  చేస్తున్న సంగతి తెలిసిందే. మోదీ నిర్ణయం తీసుకుంటారు..! అక్బర్‌ను మంత్రివర్గంలో కొనసాగించాలా వద్దా అనే అంశంపై ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ నిర్ణయం తీసుకుంటారని బీజేపీ వర్గాలు చెప్తున్నాయి. ఆయనను పదవిలో కొనసాగించడం కష్టమేనని అంటున్నాయి. మహిళా జర్నలిస్ట్‌లతో ఆయన అసభ్యకరంగా వ్యహరించినట్టు ఆరోపణలు వచ్చాయి.  ప్రియ రమణి అనే జర్నలిస్ట్‌ తొలుత అక్బర్‌ ఆకృత్యాలను వెలుగులోకి తీసుకొచ్చారు. అనంతరం ప్రేరణ సింగ్ బింద్రా, మరికొంతమంది మహిళా జర్నలిస్టులు అక్బర్‌పై లైంగిక ఆరోపణలు చేశారు. ప్రస్తుతం రాజ్యసభ సభ్యుడిగా ఉన్న ఎంజే అక్బర్‌, ది టెలిగ్రాఫ్‌, ఆసియన్‌ ఏజ్‌, ది సండే గార్డియన్‌ వంటి ప్రముఖ వార్తా పత్రికలకు ఎడిటర్‌గా వ్యహరించారు. (‘అక్బర్‌’పై స్పందించని కేంద్రం)

ఫ్లయిట్‌లో ఉన్నాను. మరికొన్ని గంటల్లో ఇండియాలో ఉంటాను. ఎయిర్‌ హోస్టెస్‌ వచ్చింది.. ‘‘ఏమైనా తీసుకుంటారా?’’ అని. ‘‘ఏమైనా తీసుకోవచ్చా’’ అని నవ్వుతూ అడిగాను. ‘‘తీసుకోవచ్చు కానీ, మీకోసం ఏవైతే సిద్ధం చేయబడి ఉంటాయో వాటిలోంచి మాత్రమే మీరు ఏదైనా తీసుకోవలసి ఉంటుంది’’ అని తనూ నవ్వింది. అమ్మాయిలు తెలివిగా ఉంటున్నారు. తెలివి లేని అమ్మాయిలే ‘మీటూ’ అంటూ పాతవన్నీ తవ్వుకుని తలస్నానం చేస్తున్నారు.   ఆఫ్రికాలో ఫ్లయిట్‌ ఎక్కేముందు నాకు తెలియని యంగ్‌ రిపోర్టర్‌ ఒకతను ఫోన్‌ చేశాడు. ‘‘అక్బర్‌జీ.. ఈ దేశంలో మగవాడికి జీవించే హక్కు లేదా?’’ అని అతడు పెద్దగా ఏడుపు మొదలుపెట్టాడు. ‘‘ఏయ్‌.. ఆపు’’ అన్నాను. అతడు ఆపలేదు.  ‘‘ఏమైందో ఏడ్వకుండా చెప్పు’’ అన్నాను. ‘‘అక్బర్‌జీ ఈ దేశంలో మగవాడికి..’’ అని మళ్లీ మొదలుపెట్టాడు.   ‘‘నా నంబర్‌ నీకెలా దొరికింది’’ అని కసిరాను. ‘‘ఎడిటర్స్‌ గిల్డ్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా నుంచి సంపాదించాను అక్బర్‌జీ’’ అన్నాడు.  ‘‘ఎక్స్‌టర్నల్‌ అఫైర్స్‌ మినిస్ట్రీ నుంచి కదా నువ్వు నా నంబర్‌ సంపాదించవలసింది. ఇప్పుడు నేను ఏ పేపర్‌లో ఉన్నానని ఎడిటర్స్‌ గిల్డ్‌కి వెళ్లి అడిగావ్‌?’’ అని కోప్పడ్డాను.  ‘‘ముందు ఎక్స్‌టర్నల్‌ మినిస్ట్రీకే వెళ్లాను అక్బర్‌జీ. స్మృతీజీని అడిగాను మీ నంబర్‌ కావాలని. ఆలోచించి నిర్ణయం తీసుకుంటానన్నారు’’ అని చెప్పాడు! నాకర్థమైంది. స్మృతీ ఇరానీ ఆలోచించి నిర్ణయం తీసుకోబోతున్నారు. మోదీజీ ఆలోచించి నిర్ణయం తీసుకోబోతున్నారు. సుబ్రహ్మణ్యస్వామి ఒక్కడే ఆలోచించే పని పెట్టుకోలేదు. ‘అక్బర్‌ని మోదీ మోసుకొచ్చాడు కాబట్టి, మోదీనే ఆలోచించి నిర్ణయం తీసుకోవాలి’ అని అంటున్నాడు.  ‘‘సర్లే.. ఎందుకు ఫోన్‌ చేశావో చెప్పు.. ఫ్లయిట్‌ టైమ్‌ అవుతోంది’’ అన్నాను. ‘‘ఇక్కడ నా టైమ్‌ అయిపోయేలా ఉంది అక్బర్‌జీ’’ అన్నాడు! మళ్లీ ఏడుపు. ఆఫీస్‌లో తన పక్కన కూర్చునే అమ్మాయిని టచ్‌ చేశాడట. ఆ అమ్మాయి ‘మీటూ’ అనేసిందట! ‘‘ఉద్యోగం పోయేలా ఉందా?’’ అన్నాను. ‘‘లేదు అక్బర్‌జీ’’ అన్నాడు. ‘‘కేసు ఫైల్‌ అయిందా?’’ అన్నాను. ‘‘లేదు అక్బర్‌జీ’’ అన్నాడు. ‘‘మరెందుకు ఏడుస్తున్నావ్‌?’’ అన్నాను.  ‘‘ట్విట్టర్‌లో, ఫేస్‌బుక్‌లో నేను తనను టచ్‌ చేశానని రాసింది అక్బర్‌జీ’’ అన్నాడు.  ‘‘అందులో అంతగా ఏడవాల్సిందే ముందీ!’’ అన్నాను. ‘‘పరువు పోయేలా ఉంది అక్బర్‌జీ’’ అని మళ్లీ స్టార్ట్‌ చేశాడు.  ‘‘ఊరుకోవయ్యా బాబూ.. పరువు పోయేలా ఉంటుంది కానీ అదెక్కడికీ పోదు. ఇంక ఆ పిల్లని టచ్‌ చెయ్యడం మాని.. నీ పని నువ్వు చూస్కో’’ అని చెప్పాను.  ‘‘టచ్‌ చెయ్యకుండా ఉండలేకపోతున్నాను అక్బర్‌జీ’’ అన్నాడు. ‘‘సీటు మార్పించుకో’’ అని చెప్పాను. ‘‘గుండె ఆగిపోతుందేమో అక్బర్‌జీ’’ అన్నాడు. కోపం ఆపుకోలేకపోయాను.  ‘‘నువ్వన్నది నిజమే. ఈ దేశంలో మగవాడికి జీవించే హక్కు లేదు. గుండె ఆగి చచ్చిపో’’ అన్నాను.  ఢిల్లీలో ఫ్లయిట్‌ దిగగానే ఓ మహిళా రిపోర్టర్‌ ఉత్సాహంగా నా మీదకు తోసుకొచ్చింది.  ‘‘సార్‌.. ప్రియ, గజాలా, సబా, షట్ప, సుమ, సుపర్ణ, ప్రేరణ.. లేటెస్టుగా మజ్లీ! వీళ్లందర్నీ మీరు.. మీడియాలో ఉన్నప్పుడు లైంగికంగా వేధించినట్లు ఆరోపణలు వస్తున్నాయి. మరి మీరెప్పుడు రిజైన్‌ చెయ్యబోతున్నారు సార్‌?’’ అని అడిగింది.  నాకు ఆ కుర్రాడు గుర్తొచ్చాడు. వాడి ఏడుపు గుర్తొచ్చింది. పాపం.. పదేళ్ల తర్వాత చిక్కవలసినవాడు.. బిగినింగ్‌లోనే బుక్కైపోయాడు.  -మాధవ్‌ శింగరాజు 

భోపాల్‌ : తమకు ఎదురైన లైంగిక వేధింపులపై అన్ని రంగాలకు చెందిన మహిళలు బాహాటంగా వెల్లడిస్తున్న క్రమంలో మధ్యప్రదేశ్‌ బీజేపీ మహిళా విభాగం చీఫ్‌ సంచలన వ్యాఖ్యలు చేశారు. మీటూ ఉద్యమం స్వాగతించదగినదే అయినా కొందరు మహిళా జర్నలిస్టులు చేస్తున్న ఆరోపణలపై సందేహాలు ముందుకొస్తున్నాయని మధ్యప్రదేశ్‌ బీజేపీ మహిళా నేత లతా కేల్కర్‌ వ్యాఖ్యానించారు. విదేశీ వ్యవహారాల సహాయ మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌పై లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలను ప్రస్తావిస్తూ ఈ ఆరోపణలు చేస్తున్న మహిళా పాత్రికేయులు అమాయకులని తాననుకోవడం లేదని, వారు తమను వాడుకునే అవకాశం ఇతరులకు ఇవ్వరని వ్యాఖ్యానించారు. లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటున్న ఎంజే అక్బర్‌ను కేబినెట్‌ నుంచి తొలగిస్తారా అనే ప్రశ్నపై మాట్లాడేందుకు ఆమె నిరాకరించారు.

న్యూఢిల్లీ : దేశవ్యాప్తంగా ‘మీటూ’ ఉద్యమం ప్రకంపనలు సృష్టిస్తూ ఉంది. తప్పు చేసిన వారు ఒప్పుకుని బహిరంగంగా క్షమాపణలు చెబుతుంటే, మరికొంతమంది తామే తప్పు చేయలేదని చెప్పుకొస్తున్నారు. ఇంకా కొంతమంది వారిపై వస్తున్న ఆరోపణలపై స్పందించకుండా తప్పించుకుని తిరుగుతున్నారు. గత రెండు రోజుల క్రితం విదేశాంగ శాఖ సహాయ మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌ గురించి వెలుగులోకి వచ్చిన చీకటి కోణాలు రాజకీయంగా తీవ్ర చర్చనీయాంశంగా మారాయి. దీంతో ఎంజే అక్బర్‌ రాజీనామా చేయాలంటూ డిమాండ్లు వెల్లువెత్తుతున్నాయి. ఈ విషయంపై స్పందించడానికి విదేశాంగ శాఖ మంత్రి సుష్మా స్వరాజ్‌, రక్షణ శాఖ మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్‌ స్పందించకుండా నిరాకరిస్తే.. కేంద్ర జౌళీ శాఖ మంత్రి స్మృతీ ఇరానీ మాత్రం ఎంజే అక్బర్‌ ఈ విషయంపై ముందుకొచ్చి సమాధానం చెప్పాలని డిమాండ్‌ చేశారు. ఆయనపై వస్తున్న ఆరోపణలపై ఆ జెంటిల్‌మ్యాన్‌ ముందుకు వచ్చిన మాట్లాడాలని స్మృతీ ఇరానీ అన్నారు. అంతేకాక, లైంగిక వేధింపులపై ధైర్యంగా ముందుకు వచ్చి మాట్లాడుతున్న మహిళా జర్నలిస్ట్‌లను ఆమె అభినందించారు. ఈ విషయంపై మాట్లాడుతున్న మహిళలకు ఆమె సపోర్టు కూడా ఇచ్చారు. ‘వేధింపులకు పాల్పడితే, వారు వర్క్‌ చేయడానికి వెళ్లలేరు. మహిళలు తమ కలలను సాకారం చేసుకునేందుకు వర్క్‌ చేయడానికి వెళ్తారు. అలాగే గౌరవప్రదంగా జీవించాలనుకుంటారు. ప్రస్తుతం ఈ విషయంపై పోరాటం చేస్తున్న మహిళలందరికీ న్యాయం వస్తుందని ఆశిస్తున్నా’ అని స్మృతీ ఇరానీ పేర్కొన్నారు. కాగా, గతంలో ఒక పత్రికకు ఎడిటర్‌గా ఉన్న సమయంలో ఎంజే అక్బర్‌, తనను లైంగికంగా వేధించాడని ప్రియా రమణి అనే మహిళ జర్నలిస్ట్‌ ట్విటర్‌ ద్వారా వెల్లడించారు. ప్రియా రమణి ముందుకు వచ్చిన తర్వాత, మరికొంతమంది మహిళా జర్నలిస్టులు కూడా ఎంజే అక్బర్‌పై లైంగిక ఆరోపణలు చేశారు. అయితే తనపై వస్తున్న ఆరోపణలపై ఎంజే అక్బర్‌ ఇప్పటి వరకు స్పందించలేదు.     

సాక్షి ప్రతినిధి, న్యూఢిల్లీ: విదేశాంగ శాఖ సహాయ మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌పై వచ్చిన లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణల కారణంగా కేంద్ర ప్రభుత్వం ఇబ్బందికర పరిస్థితులను ఎదుర్కుంటోంది. ఎంజే అక్బర్‌ గతంలో పలు పత్రికలకు సంపాదకుడిగా పనిచేస్తున్న కాలంలో తమను లైంగికంగా వేధించాడని పలువురు మహిళా విలేకరులు ఇటీవల ఆరోపించడం తెలిసిందే. అక్బర్‌పై ఈ ఆరోపణలు చేసిన జర్నలిస్టుల సంఖ్య తాజాగా ఎనిమిదికి పెరిగింది. అయినా అటు ఎంజే అక్బర్‌ కానీ, ఇటు కేంద్ర మంత్రులు లేదా అధికార బీజేపీ ప్రతినిధులు కానీ ఇప్పటివరకు ఈ ఆరోపణలపై తమ స్పందనను కూడా తెలియజేయకపోవడం పట్ల తీవ్ర విమర్శలు వ్యక్తమవుతున్నాయి. బుధవారం మంత్రివర్గ సమావేశం అనంతరం ఆ వివరాలను కేంద్ర మంత్రి రవిశంకర్‌ ప్రసాద్‌ మీడియాకు వివరిస్తుండగా విలేకరులు అక్బర్‌పై వచ్చిన ఆరోపణలపై ప్రశ్నించారు. సమాధానం చెప్పేందుకు రవి శంకర్‌ కూడా నిరాకరించారు. ఈ ఆరోపణలు అక్బర్‌ మంత్రి పదవిలో ఉన్న కాలానికి సంబంధించినవి కాదు కాబట్టి అధికారికంగా స్పందించకూడదని బీజేపీ నిర్ణయించినట్లు సమాచారం. ఈ విషయంపై మీడియాతో మాట్లాడకూడదని బీజేపీ తన అధికార ప్రతినిధులకు సూచించినట్లు తెలిసింది. రాజీనామా చేయాలి: కాంగ్రెస్‌ పలువురికి స్ఫూర్తినిచ్చే స్థానంలో ఉన్న సుష్మ, తన జూనియర్‌ మంత్రిపై వచ్చిన లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలపై స్పందించకపోవడం చాలా దురదృష్టకరమని కాంగ్రెస్‌ పేర్కొంది. ‘తనపై వచ్చిన ఆరోపణలపై అక్బర్‌ సంతృప్తికరమైన వివరణ అయినా ఇవ్వాలి లేదా మంత్రి పదవికి రాజీనామా చేయాలి’ అని పార్టీ అధికార ప్రతినిధి జైపాల్‌ రెడ్డి డిమాండ్‌ చేశారు.

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ : ప్రముఖ మాజీ జర్నలిస్ట్, కేంద్ర విదేశాంగ శాఖ సహాయ మంత్రి ఎంజె అక్బర్‌ తమపైన లైంగిక వేధింపులకు పాల్పడినట్లు నలుగురు మహిళలు చేసిన ఆరోపణలపై ఇప్పటికీ ఆయన మంత్రిత్వ శాఖగానీ, కేంద్ర ప్రభుత్వంగానీ, ఆయన ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న బీజేపీగానీ స్పందించక పోవడం విచిత్రం, విచారకరం. హాలివుడ్, బాలివుడ్‌ సినిమా రంగాలతోపాటు, మీడియా, కామెడీ, కళా, సాహిత్య రంగాలకు విస్తరించిన ‘మీ టూ’ ఉద్యమం ప్రకంపనలు సష్టిస్తున్న విషయం తెల్సిందే.   ఎంజె అక్బర్‌తోపాటు మీడియా వ్యక్తులపై వస్తున్న లైంగిక ఆరోపణలకు సంబంధించి మహిళలకు ఎడిటర్స్‌ గిల్డ్‌ మద్దతు ప్రకటించింది. ఈ ఆరోపణలన్నింటిపై నిష్పక్షపాతంగా దర్యాప్తు జరపాలంటూ సంబంధిత విభాగాలను కోరుతూ ఓ ప్రకటనను కూడా విడుదల చేసింది. బాలివుడ్‌ ప్రముఖ దర్శకుడు వికాస్‌ బహల్‌కు వ్యతిరేకంగా వచ్చిన లైంగిక ఆరోపణలకు సంబంధించి ‘ది ఇండియన్‌ ఫిల్మ్‌ అండ్‌ టెలివిజన్‌ డైరెక్టర్స్‌ ఆసోసియేషన్‌’ నోటీసు జారీ చేసింది. వికాస్‌ బహల్‌పై విచారణ జరిపేందుకు ఆయన సహ వ్యవస్థాపకుడిగా ఉన్న ‘ఫాంటమ్‌ ఫిల్మ్స్‌’లో విచారణ కమిటీ ఏర్పాటయింది. వికాస్‌ బహల్‌పై వచ్చిన లైంగిక ఆరోపణలు క్లియరయ్యేంత వరకు దూరంగా ఉంటానంటూ ‘ముంబై అకాడమీ ఆఫ్‌ మూవింగ్‌ ఇమేజ్‌ (ఎంఏఎంఐ)’కి ప్రముఖ దర్శకుడు అనురాగ్‌ కాశ్యప్‌ రాజీనామా చేశారు. ఆయన ఫాంటమ్‌ ఫిలిమ్స్‌ వ్యవస్థాపకుల్లో ఒకరు. లైంగిక ఆరోపణలకు సంబంధించి ‘ఆల్‌ ఇండియా బకడ్‌’ గ్రూపు నుంచి లాన్‌మే భట్‌ తప్పుకున్నారు. తమలో ఫ్రీలాన్సర్‌గా కొనసాగుతున్న ఉత్సవ్‌ చక్రవర్తితో ఇక తమ గ్రూపుతో సంబంధాలు ఉండవని ఆల్‌ ఇండియా బకడ్‌ గ్రూప్‌ ప్రకటించింది.   మలయాళి నటుడు, సిపీఎం శాసన సభ్యుడు ముకేశ్‌పై వచ్చిన లైంగిక వేధింపులపై ఇంతకాలం మౌనం పాటించిన సీపీఎం నాయకత్వం కూడా ఆయనపై విచారణకు సిద్ధమయింది. ఇలా అన్ని సంస్థల్లో వచ్చిన ఆరోపణలపై చర్యలు తీసుకునేందుకు దాదాపు అన్ని సంస్థలు సిద్ధమయ్యాయి. అన్ని సంస్థలకన్నా అతిపెద్ద వ్యవస్థ కలిగిన కేంద్ర ప్రభుత్వం అందరికి ఆదర్శంగా ముందుండాల్సింది ఇలా మౌనం పాటిస్తే ఎలా! ఎవరిపైనైనా సరే చర్యలు తీసుకోవాల్సిందేనంటూ కేంద్ర మంత్రి మేనకాగాంధీకి ఉన్న చొరవ కేంద్రానికి లేదా?

న్యూఢిల్లీ: సినీ రంగాన్ని కుదిపేస్తున్న లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలు రాజకీయాల్ని చుట్టుముట్టాయి. కేంద్ర మంత్రి, మాజీ పత్రికా సంపాదకుడు ఎంజే అక్బర్‌ రాజకీయాల్లోకి రాకముందు జర్నలిస్టుగా పనిచేస్తున్న సమయంలో తమని వేధించారని ముగ్గురు మహిళా జర్నలిస్టులు సామాజిక మాధ్యమాల్లో ఆరోపణలు గుప్పించారు. మరోవైపు, కేరళ ఎమ్మెల్యే(సీపీఎం), మాజీ నటుడు ముకేశ్‌ 1999లో ఓ షూటింగ్‌లో తనని వేధించారని బాలీవుడ్‌ కాస్టింగ్‌ డైరెక్టర్‌ ఆరోపించారు.  ప్రముఖ రచయిత, నిర్మాత వింతా నందా..నటుడు అలోక్‌నాథ్‌ 19 ఏళ్ల క్రితం తనను రేప్‌ చేశాడని సంచలన ఆరోపణలు చేశారు. వెంటనే స్పందించిన సినీ ఆర్టిస్ట్స్‌ అండ్‌ టీవీ అసోసియేషన్‌(సింటా)..అలోక్‌నాథ్‌కు షోకాజ్‌ నోటీసులు పంపుతామని తెలిపింది. మీడియా రంగంలో లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలు వరుసగా వెలుగుచూస్తున్న నేపథ్యంలో ఎడిటర్స్‌ గిల్డ్‌..బాధితురాళ్లకు అండగా నిలిచింది. అన్ని ఆరోపణల్లో నిష్పాక్షిక విచారణ చేపట్టాలని మీడియా సంస్థలకు సూచించింది. రంగంలోకి దిగిన జాతీయ మహిళా కమిషన్‌.. లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణలపై సమాచారాన్ని సేకరించే పనిలో నిమగ్నమైంది. అక్బర్‌...ఓ ప్రిడేటర్‌ బాలీవుడ్‌ నటి తనుశ్రీ దత్తా చేసిన ఆరోపణలతో మొదలైన ‘మీటూ’ తరహా ఉద్యమం తీవ్రమైంది. అక్బర్‌ తమని లైంగికంగా వేధించారని ఆయన మాజీ సహచర ఉద్యోగులు ప్రియా రమణి, ప్రేరణాసింగ్‌ బింద్రా, పేరు తెలియని మరో మహిళా జర్నలిస్టు ఆరోపించారు. ఫస్ట్‌పోస్ట్‌ అనే వెబ్‌పోర్టల్‌లో రమణి, పేరు తెలియని రచయిత అక్బర్‌ను ఉద్దేశించి పెట్టిన పోస్టుల ఆధారంగా ది టెలిగ్రాఫ్‌ కథనం ప్రచురించింది. ది టెలిగ్రాఫ్‌కు అక్బర్‌ వ్యవస్థాపక సంపాదకుడు. 2017లో వోగ్‌ మేగజీన్‌కు రాసిన ఓ వ్యాసంలోని విషయాలను రమణి  ట్వీట్‌ చేశారు. ఈ వ్యాసంలో అక్బర్‌ను ఆమె ప్రిడేటర్‌ అని సంబోధిస్తూ..ఆయన ఏ ఒక్క అవకాశాన్నీ వదులుకోలేదని పేర్కొన్నారు.   ఎడిషన్‌ పూర్తయ్యాక హోటల్‌కు పిలిచారు రాత్రి ఎడిషన్‌ ముగిశాక పని గురించి చర్చించడానికి అక్బర్‌ హోటల్‌ గదికి పిలిచారని బింద్రా ట్వీట్‌ చేశారు. అందుకు నిరాకరించినందుకు నరకం చూపాడని ఆరోపించారు. ‘తప్పుడు ఆరోపణల ఫలితాలు ఏంటో నాకు తెలుసు. నేను వేధింపులు భరించి 17 ఏళ్లు గడిచాయి. వాటిని నిరూపించేందుకు ప్రస్తుతం ఆధారాలు లేవు. గొప్పవాళ్లలో లోపాలుంటాయి. ఫీచర్‌ బృందం మొత్తం సమావేశమైనప్పుడు అక్బర్‌ బూతు వ్యాఖ్యలు చేశారు. హోటల్‌ గదిలో కలవాలని ఆ బృందంలోని వారిని కూడా కోరినట్లు సహచరిణి ఒకరు నాతో అన్నారు. మహారాష్ట్ర సచివాలయంపై వార్తను రాయడానికి వెళ్లినప్పుడు ఓ అధికారి నన్ను పట్టుకోవడానికి ప్రయత్నించారు. ఎవరికి ఫిర్యాదుచేయాలో నాకప్పుడు అర్థం కాలేదు. నా ఎడిటర్‌(అక్బర్‌) కూ డా అలాంటి వాడే కదా!’ అని ఆమె వాపోయారు. అక్బర్‌పై వచ్చిన ఆరోపణలపై స్పందిచేందుకు విదేశాంగ మంత్రి సుష్మా స్వరాజ్‌ నిరాకరించారు. ఈ వ్యవహారంలో విచారణ చేపడతారా అని విలేకర్లు ప్రశ్నించగా, సమాధానం చెప్పకుండా వెళ్లిపోయారు. అక్బర్‌పై వచ్చిన ఆరోపణలపై విచారణ జరిపించాలని ప్రతిపక్ష కాంగ్రెస్‌ డిమాండ్‌ చేసింది. మౌనం సమాధానం కాదని, ప్రధాని మోదీ, సుష్మా స్వరాజ్‌ నోరు విప్పాలని కోరింది.  ది టెలిగ్రాఫ్, సన్‌డే, ది సండే గార్డియన్, ఏషియన్‌ ఏజ్, దక్కన్‌ క్రానికల్‌ పత్రికలకు అక్బర్‌ ఎడిటర్‌గా పనిచేశారు. నా గదినే మార్చేశాడు 1999లో ఓ కార్యక్రమ షూటింగ్‌ సమయంలో అప్పటి నటుడు, ప్రస్తుత ఎమ్మెల్యే ముకేశ్‌ తనను వేధించారని బాలీవుడ్‌ కాస్టింగ్‌ డైరెక్టర్‌ టెస్‌ జోసెఫ్‌ ఆరోపించారు. అసలు ఆ కార్యక్రమ షూటింగ్‌ గురించే తనకు గుర్తులేదని ముకేశ్‌ కొట్టిపారేశారు. క్విజ్‌ ప్రోగ్రాం ‘కోటీశ్వర్‌’ చిత్రీకరణ సమయంలో ముకేశ్‌..తనను     అతని గదికి పిలిపించుకున్నాడని, తరువాత తన గదిని ఆయన గది పక్కకు మార్చారని ట్వీట్‌ చేశారు. నాటకం వేస్తుండగా అనుచిత ప్రవర్తన 2001లో ఓ నాటకం వేసేటపుడు ప్రముఖ పాటల రచయిత వరుణ్‌ గ్రోవర్‌ తనతో తప్పుగా ప్రవర్తించినట్లు బెనారస్‌ హిందూ వర్సిటీకి చెందిన పూర్వ విద్యార్థిని ఒకరు ఆరోపించారు. ఆమె మాటలను గ్రోవర్‌ తోసిపుచ్చారు. కు‘సంస్కారి’ అలోక్‌నాథ్‌ సంస్కారవంతమైన పాత్రల్లో నటించే అలోక్‌నాథ్‌ రెండు దశాబ్దాల క్రితం తనను పలుమార్లు రేప్‌ చేశాడని ప్రముఖ రచయిత్రి, ‘తారా’ ఫేమ్‌ వింతా నందా ఆరోపించారు. ఓసారి నందా ఇంటికి పార్టీకి వెళ్లగా మద్యం తాగించి బలాత్కారానికి ఒడిగట్టాడని పేర్కొన్నారు. ‘సాయంత్రం నేను తాగిన పానీయంలో ఏదో మత్తు మందు కలిపారు. రాత్రి 2 తరువాత ఇంటికి బయల్దేరుతుండగా మధ్యలో అలోక్‌నాథ్‌ వచ్చి తన కారులో ఎక్కించుకున్నారు. ఆ తరువాత మరింత మద్యం తాగించి రేప్‌ చేశాడు. తెల్లారి లేచేసరికి చాలా నొప్పిగా అనిపిం చింది. ఈ సంగతిని నా స్నేహితులకు చెబితే మౌనంగా ఉండమన్నారు. అలోక్‌నాథ్‌ తన పలుకుబడితో నన్ను భయపెట్టి, తరువాతా పలుమార్లు వేధించారు’ అని వింతా నందా తాను అనుభవించిన క్షోభను వివరించారు.

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ : సమాజంలో స్త్రీ, పురుషుల మధ్య సమానత్వం తీసుకురావాలనే లక్ష్యంతో నాలుగేళ్ల క్రితం ‘హీ ఫర్‌ షీ’ ఉద్యమం ప్రారంభమైంది. మహిళలపై జరుగుతున్న హింస గురించి ఈ ఉద్యమంలో చర్చ మొదలయింది. దాన్ని మహిళల సమస్యగా భావించి పురుషులు అంతగా స్పందించలేక పోయారు. లైంగిక వేధింపులపై కూడా చర్చ జరిగింది. చివరకు బాధితురాలి భద్రతకు ఆమెనే బాధ్యత వహించాలనే అభిప్రాయానికి స్త్రీ, పురుషులు రావడంతో ‘హీ ఫర్‌ షీ’ ఉద్యమం కాస్త చల్లారిపోయింది.  ఇప్పుడు భారత్‌లోని అన్ని రంగాల్లో ముఖ్యంగా బాలీవుడ్, మీడియాలో ‘మీ టూ’ ఉద్యమం ఊపందుకుంది. బాలీవుడ్‌ నటుడు నానా పటేకర్‌ దగ్గరి నుంచి మీడియా మాజీ ఎడిటర్, ప్రస్తుత బీజేపీ ఎంపీ ఎంజే అక్బర్‌ వరకు అందరిపైన లైంగిక వేధింపుల ఆరోపణల పరంపర కొనసాగుతోంది. కొందరేమో క్షమాపణలు చెబుతున్నారు. మరి కొందరు స్పందించేందుకు తిరస్కరిస్తున్నారు. ఇంకొందరు ఖండిస్తున్నారు. పదేళ్ల క్రితం, ఇరవై ఏళ్ల క్రితం జరిగిన లైంగిక వేధింపుల గురించి ఇప్పుడు మాట్లాడుతున్నారు. ఇన్నాళ్లు వారు ఎందుకు మాట్లాడలేదు ? మహిళలకు మరింత భద్రత కోసం కేంద్ర ప్రభుత్వం ‘సెక్సువల్‌ హరాస్‌మెంట్‌ ఆఫ్‌ విమెన్‌ ఎట్‌ వర్క్‌ప్లేస్‌ (ప్రివెన్షన్, ప్రొహిబిషన్, రెడ్రెస్సల్‌) యాక్ట్‌-2013’ లో తీసుకొచ్చినప్పటికీ వారు ఎందుకు కేసు పెట్టలేదు? అప్పుడు పరువు పోతుందని భయపడ్డారా? ఆ పరువు మరి ఇప్పుడు పోదా? ఈ వయస్సులో పోయినా ఫర్వాలేదా? ‘మీ టూ’ ఉద్యమం కారణంగా ఇప్పుడు ధైర్యంగా బయటకు వచ్చామని చెబుతున్నారా? లాంటి ప్రశ్నలు తలెత్తుతున్నాయి.  సమాజంలో వర్క్‌ ప్లేస్‌లో మహిళలు మాత్రమే లైంగిక వేధింపులకు గురవుతున్నారా? మగవాళ్లు గురవడం లేదా? మగవాళ్లు కూడా లైంగిక వేధింపులకు గురవుతున్నారని లైంగిక వివక్ష అంశాలపై ఆసక్తికరమైన ఆర్టికల్స్‌ రాసే మహిళా జర్నలిస్ట్‌ సుభుహీ సాఫ్వీ చెబుతున్నారు. ఈ సందర్భంగా తన ఒకానొక మిత్రుడికి జరిగిన అనుభవం గురించి ఆమె చెప్పుకొచ్చారు. ఓ మీడియాలో లేడీ బాస్‌ దగ్గర అతను పనిచేసేవాడట. ఆ లేడీ బాస్‌ ప్రతి రోజు అతన్ని లైంగికంగా వేధిస్తూ రావడంతో ఓ రోజు అతగాడు హెచ్‌ఆర్‌ విభాగానికి ఫిర్యాదు చేశారట. ‘ఇంతకాలం ఎంజాయ్‌ చేసి, మోజు తీరాక వచ్చి ఫిర్యాదు చేస్తున్నావా?’ అంటూ అతని ఫిర్యాదును స్వీకరించేందుకు వారు తిరస్కరించారట. దాంతో అతగాడు ఉద్యోగం మానేసి మరో మీడియాకు మారిపోయాడట.  ‘మీ టూ’ ఉద్యమానికి నాంది పలికిన హాలీవుడ్‌ నిర్మాత హార్వీ విన్‌స్టైన్‌ ఇప్పుడు కోర్టులో కూడా ఇలాగే వాదిస్తున్నారు. ‘నా దగ్గర డబ్బులు తీసుకున్నారు. సినిమా అవకాశాలు పొందారు. ఇష్ట పూర్వకంగానే పడక సుఖం పొందారు. అన్ని తీరాక ఇప్పుడు లేట్‌ వయస్సులో నాపై అభాండాలు వేస్తున్నారు’ అని ఆయన అమెరికా కోర్టు ముందు చేసిన వాదనలో బలం ఉందా? ఉంటే ఆ వాదన మన బాలీవుడ్‌ పురుష పుంగవులకు వర్తించదా? అన్నది ఒక్క పక్క చర్చ అయితే, లైంగిక వేధింపులకు గురైన మగవాళ్లు కూడా ఉంటారని, వారంతా  ఇప్పుడు ‘వుయ్‌ టూ’ అంటూ ముందుకు రావాలని సుభుహీ సాఫ్వీ పిలుపునిచ్చారు. డెమీ మూర్, మైఖేల్‌ డగ్లస్‌ నటించిన హాలీవుడ్‌ హిట్‌ చిత్రం ‘డిస్క్లోజర్‌‌’ ఇతివత్తం కూడా మహిళా బాస్‌ లైంగికంగా వేధించడమే కదా!  

న్యూఢిల్లీ : దేశవ్యాప్తంగా మీటూ ఉద్యమం తీవ్ర రూపం దాల్చుతోంది. తమతో అసభ్యకరంగా ప్రవర్తించిన ప్రముఖుల గుట్టును మహిళా జర్నలిస్ట్‌లు వెలుగులోకి తీసుకొస్తున్నారు. హాలీవుడ్‌లో సెగలు పుట్టించిన ఈ మీటూ ఉద్యమం, నేడు మీడియాలోనూ ప్రకంపనలు సృష్టిస్తోంది. తాజాగా ఈ ఉద్యమ తాకిడి కేంద్ర ప్రభుత్వాన్ని తాకింది. కేంద్ర విదేశాంగ శాఖ సహాయ మంత్రి, మాజీ ఎడిటర్‌ ఎంజే అక్బర్‌పై మహిళా జర్నలిస్ట్‌లు లైంగిక ఆరోపణలు చేస్తున్నారు. హోటల్‌ రూమ్‌ల్లో ఇంటర్వ్యూ నిర్వహించే సమయంలో, పని గురించే చర్చించే సమయంలో మహిళా జర్నలిస్ట్‌లతో ఆయన అసభ్యకరంగా వ్యహరించినట్టు తెలిసింది. ప్రియ రమణి అనే జర్నలిస్ట్‌ తొలుత అక్బర్‌ ఆకృత్యాలను వెలుగులోకి తీసుకొచ్చారు. ఆ అనంతరం పలువురు మహిళా జర్నలిస్ట్‌లు కూడా అక్బర్‌పై లైంగిక ఆరోపణలు చేస్తున్నారు. ప్రియ రమణి గతేడాదే ఓ మ్యాగజైన్‌లో ఈ విషయాన్ని ప్రస్తావించారు. కానీ ఆ సమయంలో పేరును బహిర్గతం చేయలేదు. తాజాగా అక్బరే తనపై లైంగిక వేధింపులకు పాల్పడినట్టు ధృవీకరిస్తూ... ట్వీట్‌ చేసింది. ఈ ట్వీట్‌ ఒక్కసారిగా సంచలనంగా మారింది.  అక్బర్‌ అసభ్యకరంగా ఫోన్‌ కాల్స్‌చేయడంలోనూ, టెక్ట్స్‌లు పంపించడంలోనూ, అసౌకర్యమైన పొగడ్తలు కురిపించడంలో నిపుణుడని రమణి గతేడాదే తన ఆర్టికల్‌లో పేర్కొన్నారు. తనకు 23 ఏళ్ల వయసున్నప్పుడు, దక్షిణ ముంబై హోటల్‌కు తనను జాబ్‌ ఇంటర్వ్యూకి పిలిచి ఎలా అసభ్యకరంగా ప్రవర్తించాడో తెలిపారు. అయితే ఆ సమయంలో పేరును వెల్లడించలేదు. తనను మద్యం సేవించాల్సిందిగా ఒత్తిడి చేయడంతోపాటు దగ్గరగా కూర్చోవాలని చెప్పారని ఆమె ఆరోపించారు. ఎలాగో అలా ఆ రాత్రి అక్బర్‌ నుంచి తప్పించుకున్నానని చెప్పారు. ప్రియ రమణి ట్వీట్‌ తర్వాత పలువురు జర్నలిస్టులు కూడా అక్బర్‌పై లైంగిక ఆరోపణలు చేశారు. తనతో 17 ఏళ్ల కిందట అక్బర్ ఇలాగే ప్రవర్తించారని, అయితే తన దగ్గర ఆధారాలేమీ లేకపోవడంతో బయటకు రాలేదని ప్రేరణ సింగ్ బింద్రా కూడా ట్వీట్ చేశారు.  అక్బర్‌ ప్రస్తుతం నైజిరియాలో ఉండటంతో, ఆయన ఈ ఆరోపణలపై స్పందించలేదు. విదేశాంగ శాఖ మంత్రి సుష్మా స్వరాజ్‌ను అక్బర్‌పై వస్తున్న ఆరోపణలపై ప్రశ్నించగా.. ఆమె ఏమీ పట్టనట్లు వెళ్లిపోవడం గమనార్హం. ఇవి చాలా తీవ్రమైన ఆరోపణలు.. ఇవి లైంగిక ఆరోపణలు. మీరు ఆయన శాఖకు ఇన్‌చార్జ్‌గా ఉన్నారు. ఈ ఆరోపణలపై విచారణ ఉంటుందా అని ఓ రిపోర్టర్ ప్రశ్నించగా.. సుష్మా మాత్రం స్పందించకుండా వెళ్లిపోయారు. ప్రస్తుతం రాజ్యసభ సభ్యుడిగా ఉన్న ఎంజే అక్బర్‌, ది టెలిగ్రాఫ్‌, ఆసియన్‌ ఏజ్‌, ది సండే గార్డియన్‌ వంటి ప్రముఖ వార్తా పత్రికలకు ఎడిటర్‌గా వ్యహరించారు.  


 కోల్‌కత్తా : పాస్‌పోర్టు దరఖాస్తు చేసుకోడానికి సామాన్యుడికి భారం కాకూడదని ప్రభుత్వం ప్రయత్నాలు  ప్రారంభించింది. దేశవ్యాప్తంగా ప్రతి 50 కిలోమీటర్లకు ఒక పాస్‌పోర్టు సెంటర్‌ను ఏర్పాటుచేయాలని ప్రభుత్వం నిర్ణయించిందని, ఈ విజన్‌ కోసం ప్రభుత్వం ఎంతో కృతనిశ్చయంతో పనిచేస్తుందని విదేశీ వ్యవహారాల సహాయ మంత్రి ఎంజే అక్బర్‌ చెప్పారు. ''పాస్‌పోర్టు అనేది హక్కు. ఇది బహుమతి కాదు. మనం ప్రజాస్వామ్యంలో ఉన్నాం'' అని ఉత్తర కోల్‌కత్తాలో బీడాన్‌ స్ట్రీట్‌ పోస్టు ఆఫీసులో పోస్టు ఆఫీసు పాస్‌పోర్టు సేవాకేంద్రా(పీఓపీఎస్‌కే) ప్రారంభోత్సవ కార్యక్రమంలో చెప్పారు.
  
 ప్రధానమంత్రి నరేంద్రమోదీ, ఎంఈఏ మంత్రి సుష్మాస్వరాజ్‌ విజన్‌, సామాన్యుడికి సైతం పాస్‌పోర్టు సౌకర్యాన్ని అందించడమని, భవిష్యత్తులో ప్రతి 50 కిలోమీటర్లకు ఒక పాస్‌పోర్టు సెంటర్‌ వస్తుందని చెప్పారు. ఇదే సమయంలో నాదియా జిల్లా కిషనానగర్‌లో మరో పీఓపీఎస్‌కేను కూడా మంత్రి వీడియో కాన్ఫరెన్సింగ్‌ ద్వారా ప్రారంభించారు. గతంలో మీరు ఊహించని ప్రాంతాలకు కూడా పాస్‌పోర్టు ఆఫీసులు వస్తాయన్నారు. ఒకటిన్నర సంవత్సరం క్రితం ఈ ప్రాజెక్టును ప్రారంభించామని, ప్రస్తుతం ఇది శరవేగంగా దూసుకెళ్తుందని, వచ్చే రోజుల్లో ఈ కార్యక్రమంపై విశేష పెరుగుదల చూస్తారని మంత్రి చెప్పారు.
  
 గతంలో పాస్‌పోర్టు కోసం ప్రజలు అన్వేసించేవారని, కానీ భవిష్యత్తులో పాస్‌పోర్టు ఆఫీసులే ప్రజల కోసం అన్వేసించేలా చేయాలని ప్రభుత్వం భావిస్తు‍ందని తెలిపారు. అప్పర్‌ క్లాస్‌ సేవా నుంచి గరీవ్‌ సేవాను ఇవ్వాలని తాము కృతనిశ్చయంతో ఉన్నామన్నారు. ఇలాంటి ఆఫీసులోనే సిలిగురి, డార్జిలింగ్‌ వంటి ప్రాంతాల్లో కూడా ఏర్పాటుచేస్తున్నట్టు చెప్పారు.   


 కోల్‌కతా: ట్రిపుల్‌ తలాక్‌ విషయంలో ఆల్‌ ఇండియా ముస్లిం లా బోర్డు(ఏఐఎంపీఎల్బీ) ముస్లిం లా బోర్డులా కాక మగవారి లా బోర్డులా వ్యవహరిస్తోందని విదేశాంగ శాఖ సహాయమంత్రి ఎంజే అక్బర్‌ విమర్శించారు. శనివారం ఇక్కడ జరిగిన సభలో మంత్రి మాట్లాడారు. ఇస్లాం మతం మహిళలకు సమ ప్రాధాన్యం ఇవ్వాలని చెబుతోందని, దీనికి విరుద్ధంగా తలాక్‌ విధానం ఉందని ఆరోపించారు. భార్య అనుమతితో సంబంధం లేకుండా విడాకులు మంజూరు చేయడం అమానుషమన్నారు.


 న్యూయార్క్: మానవ మనుగడకే ముప్పుగా పరిణమించిన ఉగ్రవాదం విషయంలో దేశాలు ఆత్మవంచన చేసుకోవడం ఆమోదయోగ్యం కాదని భారత్ పేర్కొంది.  భారీ సంఖ్యలో శరణార్థుల సమస్య తలెత్తడానికి ప్రధాన కారణం ఉగ్రవాదమేనని చెప్పింది. ఐక్యరాజ్య సమితి సాధారణ సభలో శరణార్థులు, వలసదారులపై జరిగిన సదస్సులో విదేశాంగ సహాయ మంత్రి ఎంజే అక్బర్ మాట్లాడుతూ, ‘భౌగోళిక రాజకీయాలే సంక్షోభాలకు కేంద్ర బిందువులు. శరణార్థుల ఉద్యమాలకు ప్రధాన కారణం ఉగ్రవాదమేనని ఇవి నిరూపిస్తున్నాయి’ అని అన్నారు.


 బైలైన్
 అణు సరఫరాదారుల బృందం (ఎన్‌ఎస్‌జీ)లో స్థానం సంపాదిం చాలన్న మన ప్రయత్నంలో గణనీయమైన మార్పు వచ్చింది. ఇప్పుడు సమస్య ‘ఇవ్వాలా’ కాదు, ‘ఎన్నడు’ అనేది. గత ఏడాదిగా భారత్‌ను సమర్థిస్తూ, అనుకూల ప్రభావాన్ని కలుగజేస్తున్న అమెరికా, అది ఈ ఏడాది చివరికే జరుగుతుందని విశ్వసిస్తోంది. భారత్ సభ్యత్వం అంశం చర్చకు వచ్చిన సియోల్ ప్లీనరీ జరిగిన తర్వాత శ్వేతసౌధమే అది తెలిపింది. అంతిమ నిర్ణయం కోసం వేచి చూడాల్సి ఉంది.
  
 ఒకప్పుడు మన దేశ అణు కార్యక్రమం పట్ల జాగరూ కతతోనో లేదా వ్యతిరేకతతోనో ఉండిన కెనడా వంటి దేశాలు ఎన్‌ఎస్‌జీ సమావేశానికి ముందు...  మన దేశానికి ప్రాధ్యాన్యతా ప్రాతిపదికపై ప్రవేశం కల్పించాలని బహిరం గంగానే వాదించాయి. అవి ఉపయోగించిన పదం ‘‘అతి త్వరగా’’. బ్రిటన్, ఫ్రాన్స్, మాస్కో ప్రభుత్వాలు కల్పించిన ఆటంకం ఏమైనా ఉందంటే అదే. విస్పష్టమైన లక్ష్యాల కోసం అలుపెరగని శక్తిసామర్థ్యాలతో, ఆత్మవిశ్వాసంతో. అంతర్జాతీయ ప్రమాణాల మందకొడి గమనానికి బదు లుగా మన కాలానుగుణ ప్రణాళిక ప్రకారం కృషిని సాగిం చడం మన దౌత్యంలోని నూతన పరిణామం. ఇప్పుడు చైనా తప్ప అన్ని ప్రధాన అణుశక్తులూ మన దేశాన్ని ఎన్‌ఎస్‌జీలో చేర్చుకోవాలని కోరుతున్నాయంటే అది ఈ నూతన పరిణామం వల్ల కలిగిన లాభమే తప్ప, యాదృచ్ఛికంగా కలిగినదేమీ కాదు.
 
 అంతర్జాతీయ బహుముఖ సంస్థలలో ఏకా భిప్రాయం ఏర్పడటం అవసరమైన ఇలాంటి అంశాలను నిర్వచించకుండా వదిలేసిన కాలమనే బహిరంగ ప్రదేశం లోకి తోసేయడం సంప్రదాయకంగా జరుగుతుంటుంది. యథాతథ స్థితి కన్నా దౌత్యపరమైన ప్రశాంతత మెరుగని చెప్పనవసరం లేదు. క్షిపణి సాంకేతిక పరిజ్ఞాన నియంత్రణ వ్యవస్థ (ఎమ్‌టీసీఆర్) విషయంలో నెలకొన్న అంతర్జాతీయ జడత్వాన్ని మిత్రుల సహాయంతో ఈ నెల మొదట్లో అధిగ మించాం.  2030 నాటికి 40 శాతం కర్బనేతర విద్యుదు త్పత్తికి కట్టుబడతామని మనం గత ఏడాది పారిస్‌లో వాతా వరణ మార్పుల విషయమై హామీ ఇచ్చాం. ఆ హామీని సైతం ప్రస్తావిస్తూ అతి జాగ్రత్తగా రూపొందించిన వాద నతో ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ ఎన్‌ఎస్‌జీ విషయంలోని యథాతథ స్థితిని సవాలు చేశారు. శ క్తివంతమైన ఆ వాదన బలమైన శత్రువులను సైతం మిత్రులుగా మార్చింది. భారత్ తన శక్తికి మించి మరీ వాతావరణ మార్పుల విష యంలో కృషి చేయడానికి సిద్ధంగా ఉన్నది కాబట్టి ప్రపంచం కూడా భారత అణు వ్యాపారానికి మద్దతును తెలిపితీరాలి అనే తర్కాన్ని వారు అర్థం చేసుకున్నారు.
  
 ఇక రెండవ కారణం, అణ్వస్త్రవ్యాప్తి నిరోధకత విష యంలో భారత్‌కు ఉన్న చరిత్ర. చైనా ప్రతిఘటనను ‘‘విధి విధానాలకు సంబంధించిన అటంకాలు’’ అన్నారని మనకు తెలుసు. అవి, పాకిస్తాన్‌తో తనకున్న వ్యూహాత్మక మైత్రిని పరిరక్షించుకోవాలనే చైనా కోరిక ఫలితం. మిగతా అణు శక్తులలో చేరడానికి ముందు భారత్ అణువ్యాప్తి నిరోధక ఒప్పందం (ఎన్‌పీటీ)పై సంతకం చేసి తీరాలనేది చైనా లాంఛనప్రాయమైన అభ్యంతరం. అణుశక్తులైన అమెరికా, రష్యా, ఫ్రాన్స్, బ్రిటన్లు ఈ వాదనను అంగీకరించడానికి ఎందుకు తిరస్కరించాయి? అణువ్యాప్తి నిరోధం విష యంలో భారత్‌ది మచ్చలేని చరిత్ర కాబట్టి. 1950ల నుంచి అణు సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించుకుంటున్న భారత్‌కు వ్యతిరేకంగా ఎన్నడూ ఏ చిన్న గుసగుస వినిపించ లేదు.
  
 అందుకు విరుద్ధంగా పాకిస్తాన్‌కు అణువ్యాప్తి చెందిం చిన చరిత్ర ఉన్నది. 2002 స్టేట్ ఆఫ్ యూనియన్ ప్రసం గంలో నాటి అమెరికా అధ్యక్షుడు జార్జ్ బుష్ పాకిస్తాన్‌ను అణు ముప్పు ఉన్న ప్రాంతంగా పేర్కొన్నారు. అడ్రియన్ లెవీ అండ్ కాథరిన్ స్కాట్-క్లార్క్‌లు రచించిన డిసెప్షన్: పాకిస్తాన్, ది యునెటైడ్ స్టేట్స్ అండ్ ది గ్లోబల్ న్యూక్లియార్ వెపన్స్ కాన్‌స్పిరసీ అనే పుస్తకం ఈ అంశంపై ప్రామాణి కమైనది. ఆ పుస్తకం కవర్ పేజీ పైనే ‘‘అమెరికా సహా యంతో, సాంకేతికతను ఇతర దేశాలకు అందించడం ద్వారా, పునరుజ్జీవితమైన తాలిబన్‌కు, అల్‌కాయిదాకు ఆశ్రయం కల్పించడం ద్వారా భారీ అణ్వాయుధ సంపత్తిని సమకూర్చుకుని పాకిస్తాన్ నిజానికి పాశ్చాత్య దేశాలను వంచిం చింది’’ అని ప్రముఖంగా ముద్రించి ఉంటుంది. ‘‘టైఫాయిడ్ మర్ఫీ’’ మారుపేరున్న డాక్టర్ అబ్దుల్ ఖదీర్ ఖాన్ డబ్బుకు ఆశపడి... కొన్నిసార్లు ఆ దురాశకు భావ జాలం ముసుగుతొడిగి మరీ అణు రహస్యాలను అమ్మేశాడు.
 
 ఒక అసాధారణమైన డాక్యుమెంటు ఫలితంగా ఖాన్ 2004 ఫిబ్రవరి 4న బహిరంగంగా ఆ విషయాన్ని టెలివి జన్‌లో అంగీకరించాల్సివచ్చింది. లిబియా, ఉత్తర కొరి యాల వంటి ఖాతాదార్లకు అణు సాంకేతికతను అమ్ముతూ ఖాన్ అణు బ్లాక్ మార్కెట్‌ను నడిపాడు. ఆయన ఇది ఒంటరిగా చేసి ఉండరనేది స్పష్టమే. కానీ సైన్యం చేత తప్పు చేసినవాడిగా ముద్ర వేయించుకున్నాడు. ‘‘ఖాన్ తన తప్పును అంగీకరించాడు, ఆయన అత్యున్నత సహాయకు లకు అణు వ్యాపారం లేకుండా పోయింది’’ అని నాటి అధ్యక్షుడు బుష్ అన్నారు. ‘‘ఖాన్ నెట్‌వర్క్‌కు సంబంధించి తనకు తెలిసిన సమాచారాన్నంతా పంచుకుంటానని, తమ దేశాన్ని తిరిగి మరెన్నడూ అణు వ్యాప్తికి వనరును కానిచ్చేది లేదని అధ్యక్షుడు ముష్రాఫ్ వాగ్దానం చేశారు’’ అని కూడా తెలిపారు. పాకిస్తాన్ అధ్యక్షుడు సైతం తన దేశం తప్పు చేసిందని అంగీకరించాల్సి వచ్చింది. ఖాన్‌కు నగదు రూపం లోనూ, భౌతికంగానూ కూడా చెల్లింపులు జరిగాయి.  అతడ్ని జైలుకు పంపడానికి బదులు ఆ డబ్బునంతా ఆయననే ఉంచుకోనిచ్చి, ప్రశాంతంగా పదవీ విరమణానం తర జీవితం గడపమని పంపేశారు.
  
 దీనికి విరుద్ధంగా భారత్ ‘‘అణ్వాయుధ వ్యాప్తి నిరో ధక ఒప్పందంలోని నిబంధనలను, లక్ష్యాలను సాధ్యమై నంత విశాలమైన రీతిలో అమలుపరచడానికి’’ సహకరిం చిందని ఎన్‌ఎస్‌జీ 2008లో పేర్కొంది. ఇంతకంటే ఎక్కు వగా చెప్పాల్సినది, ప్రత్యేకించి ఎన్‌ఎస్‌జీకి సంబంధించి ఏమీ లేదు. పాకిస్తాన్‌ను కాపాడటం కోసం భారత్‌కు వ్యతిరేకంగా అణ్వస్త్రవ్యాప్తి నిరోధం సమస్యను లేవనె త్తడం పూర్తి పరిహాసోక్తి కాకపోయినా, గొప్ప వైచిత్రి అవుతుంది. చైనా అభ్యంతరం సైతం సభ్యత్వ క్రమానికి సంబంధిం చినదే తప్ప మన దేశ అర్హతకు సంబంధించి నది కాకపో వడం కూడా భారత్ విశ్వసనీయతపై సందేహం లేదనే దానికి ఆధారం.
  
 దౌత్యం ఒక సుదీర్ఘ క్రీడ. క్షిపణి సాంకేతికత వంటి విష యాల్లో మనం ఫలితాలను వెంటనే సాధించగలుగుతాం. ఎన్‌ఎస్‌జీ సభ్యత్వం కేవలం కాలానికి సంబంధించిన సమస్యే, అది కూడా చాలా ఎక్కువ కాలమేమీ కాదు.
 వ్యాసకర్త: ఎం.జె. అక్బర్ (సీనియర్ సంపాదకులు)
 పార్లమెంటు సభ్యులు, బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి


 బైలైన్
 ప్రభుత్వ వ్యతిరేకత అనేది ఏమీ కనిపించకపోవడం కూడా కాంగ్రెస్‌ను ఇందుకు ప్రేరేపించి ఉండవచ్చు. నరేంద్ర మోదీ ప్రభుత్వ పాలన ద్వితీయ వార్షికోత్సవం నేపథ్యంలో జరిగిన సర్వేల ప్రకారం చూసినా ఆయన వ్యక్తిగత ప్రాభవం ఇప్పటికీ ప్రజలలో అలాగే నిలిచి ఉంది. ఎక్కువ మంది అభిప్రాయమో, లేక గణాంకాలను బట్టో కాకుండా ఆర్థిక వ్యవస్థ పురోగమనం స్పష్టంగా కనిపిస్తోంది. మధ్యప్రదేశ్‌లో శివరాజ్‌సింగ్ చౌహాన్ చిరకాలంగా అధికారంలో కొనసాగుతున్నప్పటికీ ఉపఎన్నిక లలో కాంగ్రెస్‌ను చిత్తు చేయగల సత్తాతోనే ఉన్నారు.
  
 ఎన్నికల రాజకీయాలలో సాధించిన విజయం గురించి వివరించడం కష్టమేమీ కాదు. కొన్ని లక్ష్యాల ప్రాతిపదికగా ఆ విజయాన్ని కొలుస్తారు. లక్ష్యాలనేవి స్థూలంగా రెండు. అధికారంలోకి రావడమే ధ్యేయంగా ఎన్నికలకు వెళితే అప్పుడు గెలిచిన స్థానాలను చూస్తారు. పార్టీ ఎదుగుదలే లక్ష్యంగా ఎన్నికలలో పోటీ చేస్తే అప్పుడు ఓట్ల శాతాలను పోల్చి చూసుకుని, ప్రాభవం అనే గ్రాఫ్‌లో సూచీ ఉత్తర దిశగానో, దక్షిణ దిశగానో ఎత్తుకు వెళ్లిందా లేక, యథాతథంగా సమాంతరంగానే ఉండిపోయిందా అని పరికిస్తారు. ఆ విధంగా 2009 సాధారణ ఎన్నికలను కాంగ్రెస్ పార్టీ విజయంగానే పరిగణిస్తుంది. ఎందుకంటే, ఆ ఎన్నికలలో ఆ పార్టీ 205 స్థానాలు గెలిచి, సుస్థిర ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. 1989 నాటి ఎన్నికలను అపజయంగా భావిస్తుంది. ఎందుకంటే, 197 మంది ఎంపీలతో అప్పుడు ప్రతిపక్షంలో కూర్చుంది.
 
 ఈ ఫలితాలనే ఓట్ల శాతం ప్రాతిపదికగా విశ్లేషిస్తే మీరు కలవరపడడం అనివార్యం. 1989లో కాంగ్రెస్‌కు 39 శాతం ఓట్లు దక్కాయి. కానీ అధికారం చేపట్టడంలో విఫలమైంది. అదే 2009 సంవత్సరంలో ఆ పార్టీ 28.55 శాతం ఓట్లు సాధించింది. అయితే అధికారం చేపట్టగలిగింది. ఇది పార్టీ విస్తృతి ఆధారంగా పాక్షికంగా ఇచ్చిన వివరణ. 1989లో కాంగ్రెస్ మొత్తం లోక్‌సభ స్థానాలకు పోటీ చేసింది. కానీ రెండు దశాబ్దాల తరువాత గణనీయంగా కుంచించుకుపోయి, మిత్రపక్షాల అవసరం కూడా వచ్చింది. అధికారం మాదేనంటూ చాటాలంటే, ఎన్నికలలో అన్ని చోట్లా పోటీ చేసి, పార్లమెంటులో చోటు లేకుండా చేసుకోవడం కంటే, పార్టీ ప్రభావం ఉన్న ఒక ప్రాంతంలో లభించిన సగటు విజయాన్ని గణనీయంగా చూపించడం మంచి ఉపాయం.
 
 ప్రభుత్వ వ్యతిరేక సిద్ధాంతంపైనే నమ్మకం
 ఇప్పుడు అందరికీ ఆసక్తి కలిగిస్తూ చోటు చేసుకున్న పరిణామం ఏమిటంటే, కాంగ్రెస్‌కు సంబంధించి ఆ పార్టీ ప్రభావం కలిగిన ప్రాంతం, సగటు విజయం - రెండూ కూడా పతనదిశ లోనే ఉన్నాయి. అయితే ఆ పార్టీ అబద్ధపు విశ్లేషణలతో తనను తాను మోసపుచ్చుకోవచ్చు. కానీ ఇలాంటి కొంగజపాలు మనల్ని మరింత లోతైన విశ్లేషణ దగ్గరకు తీసుకు పోలేవు. విశ్లేషకులకీ, రాజకీయవేత్తలకి తేడా ఏమిటంటే, రాజకీయవేత్తలు కేవలం మౌలిక సత్యంతో ప్రతిస్పందిస్తారు. చీర్‌లీడర్లకు మాత్రం అంకెల గారడీయే నచ్చుతుంది.
 
 ప్రతిపక్షంగా కాంగ్రెస్ పార్టీ ప్రభుత్వ వ్యతిరేకత అనే సిద్ధాంతాన్ని నమ్ముకుని దింపుడు కల్లం ఆశతో ఉంటుందని పరిశీలకులు ఎవ రైనా వెంటనే ఊిహించవచ్చు. కానీ ఛత్తీస్‌గఢ్ వంటి రాష్ట్రంలో మాత్రం ఆ పార్టీ చీలికలు పేలికలవుతోంది. అత్యంత ప్రభావశీలురైన కాంగ్రెస్ నాయకులలో నిస్సందే హంగా ఒకరని చెప్పదగిన అజిత్ జోగి తిరుగుబాటు ప్రకటించారు. సొంతంగా ప్రాంతీయ పార్టీ స్థాపించాలన్న యోచనకు వచ్చినట్టు కనిపిస్తున్నారు. అయితే ఆయన అధిష్టానాన్ని బెదిరించడానికే ఇదంతా చేస్తున్నారన్న ఊహాగానాలు లేకపోలేదు. అయినప్పటికీ, కాంగ్రెస్ పార్టీని తమ జాగీరులా ఏలుతున్న సోనియా గాంధీ, రాహుల్ గాంధీల పాలిట ఆ ఊహాగానం కూడా అశనిపాతం వంటిదే. రెండేళ్ల క్రితం వరకు కూడా అధి ష్టానం రాష్ట్రాల నాయకులను క్రమశిక్షణ గురించి బెదిరించేవారు. అలాగే ఢిల్లీ పెద్దలు పార్టీ వ్యవహారాలపై తీసుకున్న నిర్ణయాలు పసలేనివని ఆనాడు వారు చెప్పలేకపోయారు కూడా. కానీ నేడు ఆ పరిస్థితి లేదు.
 
 ఇదంతా ఎందుకు జరుగుతోంది? దీనికి సహజంగా వచ్చే సమాధానం - పార్టీ ఆధిపత్యం సోనియా గాంధీ నుంచి మధ్య వయస్కుడైన ఆమె కుమారుడు రాహుల్‌కు బదలాయించే ప్రక్రియ సంధిగ్ధంలో పడింది మరి! దండాన్ని కుమారుడికి అప్పగించాలని సోనియా విస్పష్టంగానే ఆశిస్తు న్నారు. కానీ వారసుడి చేతిలో ఆ దండం స్థిరంగా ఉంటుందన్న నమ్మకం పార్టీకి మాత్రం లేదు. కాంగ్రెసేతర ప్రభుత్వాల పట్ల ప్రబలే వ్యతిరేకత కోసం ఎదురు చూడడం తప్ప పార్టీని పునరుద్ధరించే మరో కార్యక్రమం అటు సోనియా గాంధీ వద్దగానీ, ఇటు రాహుల్ గాంధీ వద్దగానీ ఏదీ లేదు. ఇదొక స్తబ్దత ఆధారంగా తయారైన విధానం.
 
 ఓటరుకు అభివృద్ధే అత్యున్నత ప్రాథమ్యంగా మారిన కాలంలో మళ్లీ అధికారంలోకి రాగోరుతున్న ఒక ప్రతిపక్షం నిర్వర్తించవలసిన ప్రథమ విధ్యుక్త ధర్మం- ప్రత్యామ్నాయ ఆర్థిక విధానాలను ఓటర్ల ముందుంచడం. కనీసం ఈ ఆలోచన కూడా కాంగ్రెస్ నాయకులకు రావడంలేదు. వారి వ్యూహం ఏమిటంటే దేనిమీద అయినా, ఎవరి మీద అయినా నిర్దాక్షిణ్యంగా దాడి చేయడమే. ఆర్భాటం నుంచి ఎవరైనా కొంత మేలు పొందవచ్చు. కానీ ఓటర్లు ఆకాంక్షిస్తున్నది మాత్రం వారికి ఎలాంటి ప్రత్యామ్నాయం చూపు తారనే. ప్రజాస్వామ్యం గురించి మాట్లాడడం హేతుబద్ధ కార్యక్రమమే. కానీ ఎవరి దృష్టినో ఆకర్షించడానికి గొంతు చించుకోవడం మాత్రం నిర్హేతుకమే.
 
 కనిపించని ప్రభుత్వ వ్యతిరేకత - అదే కాంగ్రెస్ బాధ
 ప్రభుత్వ వ్యతిరేకత అనేది ఏమీ కనిపించకపోవడం కూడా కాంగ్రెస్‌ను ఇందుకు ప్రేరేపించి ఉండవచ్చు. నరేంద్ర మోదీ ప్రభుత్వ పాలన ద్వితీయ వార్షికోత్సవం నేపథ్యంలో జరిగిన సర్వేల ప్రకారం చూసినా ఆయన వ్యక్తిగత ప్రాభవం ఇప్పటికీ ప్రజలలో అలాగే నిలిచి ఉంది. ఎక్కువ మంది అభిప్రాయమో, లేక గణాంకాలను బట్టో కాకుండా ఆర్థిక వ్యవస్థ పురో గమనం స్పష్టంగా కనిపిస్తోంది. అలాగే మధ్యప్రదేశ్ వంటి రాష్ట్రంలో శివరాజ్‌సింగ్ చౌహాన్ చిరకాలంగా అధికారంలో కొనసాగుతున్నప్పటికీ ఉప ఎన్నికలలో కాంగ్రెస్‌ను చిత్తు చేయగల సత్తాతోనే ఉన్నారు. ఈ వాస్తవాలు చాలామంది కాంగ్రెస్ నాయకులను మౌనం వైపు తిరోగమించేటట్టు చేస్తు న్నాయి. నిస్సహాయ జడత్వం నుంచే వారు ఉపశమనం పొందుతున్నారు.
 
  కానీ కాంగ్రెస్ నాయకులంతా అలాంటి జడత్వంలో లేరు. తన స్థాన మేమిటో చెప్పగల ఇటీవలి కాలపు కాంగ్రెస్ నాయకులలో ఒకే ఒకరు అజిత్ జోగి. అసోం సహా, కొన్ని ఈశాన్య రాష్ట్రాలలోను, ఉత్తరాఖండ్‌లోను కాంగ్రెస్ చీలిపోయింది. కొన్ని రాష్ట్రాలలో కాంగ్రెస్ నాయకులు ఎటు పోవాలో తోచక పార్టీలోనే కొనసాగుతున్నారు. ఒకప్పుడు దేశాన్ని పాలించిన పార్టీలో ఉండడం కంటే ఒంట రిగా మిగలడంలోనే మంచి భవిష్యత్తును చూసుకుంటున్నారు అజిత్ జోగి.
 
 సముద్రపు ఆటుపోట్లలో ఉపరితలం కిందనే విద్యుత్ ప్రవహిస్తుంది. కానీ అది సృష్టించే కల్లోలం తక్కువేమీ కాదు. అయితే ఉపరితలం ప్రశాంతంగా ఉందికాబట్టి వచ్చే నష్టం ఏమీ లేదని నమ్మే కాంగ్రెస్ నేతలు ప్రళయంలో ఓదార్పు పొందుతారు. కానీ అదొక బాధాకరమైన స్మృతి గీతే అవుతుంది.
 
  వ్యాసకర్త పార్లమెంటు సభ్యులు, సీనియర్ సంపాదకులు, బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి: ఎం.జె. అక్బర్
  


 బైలైన్
 క్యూబా. వియత్నాం. హిరోషిమా. బరాక్ ఒబామా మనకు ఏమైనా చెప్పడానికి ప్రయత్నిస్తున్నారా? నాకైతే అలాగే అనిపిస్తున్నది. అమెరికా చరిత్రలో అనూహ్యమైన ఈ అధ్యక్ష పదవీకాలంలోనే ఈ తరం అమెరి కన్లను వెంటాడిన కొన్నికొన్ని జ్ఞాపకా లనూ, సందిగ్ధాలనూ తనకు సాధ్యమై నంత మేర భూస్థాపితం చేయాలని ఒబామా ప్రయత్నం చేస్తున్నారు. ఆ జ్ఞాపకాలు, సందిగ్ధాలు ఏవంటే: 1945లో నాగసాకి, హిరోషిమాలను సర్వ నాశనం చేసిన అణుబాంబులు, 1960లలో క్యూబా, వియత్నాంల మీద జరిగిన దాడి ఘటనలు.
  
 దేశాధ్యక్షునిగా ఆయన ఈ సంఘటనల మీద క్షమాపణలు చెప్పలేరు. ఎందుకంటే రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో జపాన్ సామ్రాజ్యవాదానికి వ్యతిరేకంగా పోరాడిన యోధులకు అది క్షేమకరం కాదు. అలాగే సోవియెట్ యూనియన్‌కు తీవ్రమైన సవాళ్లు విసరి, కమ్యూనిజం నుంచి ఈ స్వేచ్ఛా ప్రపం చాన్ని రక్షించామని విశ్వసించే వారికి కూడా అది ఆత్మహత్యా సదృశమవుతుంది. కానీ 19 60, 1970లలో పెరిగి పెద్దదైన తరానికి మాత్రం క్యూబా మీద జరిగినది ఓ మూర్ఖపు చర్య, వియత్నాం మీద దాడి ఘోర తప్పిదం.
  
 ఇది పూర్తిగా యాదృచ్ఛికం కాకున్నా, బరాక్ ఒబామా పుట్టిన సంవత్సరం, బే ఆఫ్ పిగ్స్ (దక్షిణ క్యూబా) మీద విఫల దాడికి జాన్‌ఎఫ్ కెన్నెడి ఆమోదించిన సంవ త్సరం కూడా 1961. కొన్ని మాసాల తరువాత క్యూబాలో క్షిపణల గురించిన వివాదం మీద అమెరికా, సోవియెట్ రష్యా అణు సంఘర్షణతో ఈ ప్రపంచాన్ని పేల్చేసినంత పనిచేశాయి.
  
 పశ్చాత్తాపం కూడా తగిలిన ఎదురు దెబ్బలకి కొంత సాంత్వన చేకూర్చగలదని ఒబామాకు తెలుసు. అయితే ఇందుకు తాను కూడా కొంత మూల్యం చెల్లించవలసి ఉంటుందని ఆయ నకూ తెలుసు. అందుకు సంబంధించిన ఆత్మలు ప్రార్థనలతో సరిపెట్టుకోవు. వాటిని పూర్తిగా భూస్థాపితం చేయవలసిందే. గతకాలపు విషాదాలను మనం తుడిచిపెట్టలేం. వాటి పర్యవ సానాలను నిరాకరించలేం కూడా. ఒక ఘోర తప్పిదం గురించి బాహాటంగా అంగీకరిస్తే ప్రజలలో గుర్తింపు ఉంటుంది.
  
 గడచిన శతాబ్దంలో మనం చూసిన కనీవినీ ఎరుగని రక్తపాతాలు- యుద్ధాలు, వర్ణ వివక్ష, మారణహోమాలతో పోల్చి చూస్తే కామగాటమారు ఉదంతం వాటితో సమంగా మానవాళి మీద పెద్దగా ప్రభావం ఏమీ చూపలేదు. కానీ సిక్కుల మీద అది లోతైన ముద్రను వదిలి వెళ్లింది. 1914లో సిక్కులు ప్రయా ణిస్తున్న కామగాటమారు అనే ఓడను జనంతో అలాగే కెనడా వెనక్కి తిరగ్గొట్టింది. ఇప్పటికీ ఆ గాయం రేగుతూనే ఉంటుంది. ఈ గాయాన్ని మాన్పవలసిన అవసరాన్ని కెనడా యువ ప్రధాని జస్టిన్ ట్రూడో గుర్తించారు.
 
 ఇందుకు సంబంధించి ఆచితూచి వేసిన పదాలతో ఆయన ఓ ప్రకటన ఇచ్చారు కూడా. కామగా టమారు నౌకకు, అందులో అప్పుడు ప్రయాణించిన వారు ఎదుర్కొన్న ప్రతి విషాద ఘటనకి కెనడా బాధ్యత వహించలేదు. అయితే ఈ ప్రయాణికులు నిరపాయంగా తిరిగి వలస పోవడానికి వీలు కల్పించని నాటి కెనడా చట్టాలకు మాత్రం మా ప్రభుత్వం బాధ్యత వహిస్తుంది. పర్యవసానంగా ఎదురైన అన్ని విచారకర పరిణామాలకు మాత్రం మమ్మల్ని క్షమించాలి.’’ ఇందులో ముఖ్యాంశం బహిరంగంగా విచారం వ్యక్తం చేయడం. వాస్తవం ఏమిటంటే ఈ పనిచేయడానికి వందేళ్లు పట్టిందంటే, ఇలాంటి విషాదాన్ని గుర్తించడానికి వ్యవస్థలకు ఎంతకాలం పడుతుందో ఇది సూచిస్తుంది. అలాగే ఆ విషాదాలలోని అన్యాయం ఎంతటిదో గమనించడానికి కూడా ఎంత సమయం కావాలో ఇది సూచిస్తుంది.
  
 హిరోషిమా, నాగసాకిలలో నిర్మించిన శాంతి స్మారక స్తూపాన్ని సందర్శించడానికి అమెరికా అధ్యక్షుడికి 71 ఏళ్లు పట్టింది. ఇలాంటి వాటి మీద ఆగ్రహం ప్రకటించడం కంటే, నైతిక ప్రమాణాల గురించి మాట్లాడటం కంటే ఇలాంటి ఆలస్యాల వెనుక ఉన్న సంక్లిష్టతలను అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నం చేయాలి. 1945 నాటికి అమెరికా, జపాన్ అప్పటికి మూడేళ్ల నుంచి ఘోర యుద్ధంలో నిమగ్నమై ఉన్నాయి. ఎవరూ వెనక్కి తగ్గేటట్టు లేరు. కమికాజి అనుభవం దృష్ట్యా (పేలుడు పదార్థాలను నింపిన ఆ పేరు కలిగిన జపాన్ విమానం శత్రు స్థావరం మీద దాడి చేసింది) జరిగే ప్రాణనష్టం గురించి అమెరికా యోచించవలసి వచ్చింది. అయినప్పటికీ హిరోషిమా, నాగసాకిల మీద అణుబాంబుల బీభ త్సం తప్పలేదు. నా అభి ప్రాయం వరకు అమెరికా, జపాన్‌ల మధ్య సయోధ్య ఇప్పటికి పరిపూర్ణం కాలేదు కానీ, 1950లలోనే ఇందుకు శ్రీకారం చుట్టడం జరిగింది. ఒక ఉత్పాతం కంటే శాంతి గొప్పదన్న వాస్తవాన్ని ఇంత తొంద రగా గుర్తించినందుకు రెండు దేశాలకు చెందిన ప్రజలకు శిరసు వంచి నమ స్కరించాలి. పర్యవసానం గా ప్రపంచం కొంత మెరుగైన స్థితికి చేరింది.
  
 చరిత్రలో సరికొత్త అధ్యాయం ఎప్పుడు మొదలవుతుంది? విజయం లేదా పరాజయం ప్రతి అంశాన్ని పరిపూర్ణంగా మార్చి వేసినప్పుడు తప్ప, సరికొత్త అధ్యాయం గురించి చెప్పడం ఎప్పుడూ కష్టమే. ఒక పరిణామం కొనసాగింపు ఎప్పుడూ అస్పష్టంగానే ఉంటుంది. ఒబామాకు క్యూబా సాదర స్వాగతం చెప్పినప్పుడు కూడా అమెరికా ఆ దేశంతో సంబంధాలకు సిద్ధంగా లేదు. నిజానికి కొన్ని ఏళ్ల నుంచి ఆ తలుపులను తట్టలేదు. అయితే ఆ తలుపులు ఇక ఎప్పటికీ తెరిచే ఉంటాయని ఒబామా పర్యటన గట్టిగా చెబుతోంది.
  
 అమెరికా-వియత్నాం సంబంధాలలో ఒబామా తాపీగా చేసిన విన్యాసం ఒక కొత్త విధానాన్ని పరిచయం చేస్తున్నది. వియత్నాంకు అమెరికా ఆయుధాలు అమ్మబోతున్నది. వియ త్నాం యుద్ధం కొన్ని దశాబ్దాల క్రితమే ముగిసి ఉండవచ్చు కానీ, విభేదాలకు సంబంధించిన చివరి జాడలు, అంటే అనుమానాలు కూడా ఇప్పుడు సమసిపోయాయి. ఇది 1940లలో కమ్యూనిస్టు యోధుడు హోచిమన్ జపాన్‌కు వ్యతిరేకంగా అమెరికాతో కలసినప్పుడు ఆ రెండు దేశాల మధ్య కొనసాగిన బంధానికి పూర్తి విరుద్ధమైనది. రెండో ప్రపంచ యుద్ధం ముగియగానే ఐరోపా దేశాలను వలసల నుంచి ఖాళీ చేయవలసిందిగా అమెరికా ఒత్తిడి చేస్తుందని హోచిమన్ భావించారు (ఇలాంటి కారణాలతోనే గాంధీజీ మొదటి ప్రపంచ యుద్ధానికి మద్దతు ఇచ్చారు). కానీ రూజ్వెల్ట్ చనిపోయిన తరువాత ఆయన వారసుడు హ్యారీ ట్రూమన్ వియత్నాం మీదకు ఫ్రాన్స్‌ను ఉసిగొలిపారు. మిగిలిన కథ అందరికీ తెలుసు.
 వ్యాసకర్త: ఎం.జె. అక్బర్
 సీనియర్ సంపాదకులు
 వ్యాసకర్త పార్లమెంటు సభ్యులు
 బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి


 బైలైన్
 విజయానికి ఎందరో తల్లి దండ్రులు, ఓటమి మాత్రం అనాథ . ఇది మానన సంఘర్షణ మొదలైన నాటి నుంచి రూఢిగా స్థిరపడ్డ సత్యం. ఒకవేళ మీరు ఆ విషయాన్ని మరచిపోయి ఉంటే భారత రాజకీయాలే మీకు దాన్ని గుర్తు చేస్తాయి. మే 21, శనివారంనాడు ఒక జాతీయ పత్రికలో ఆసక్తికర కథనం వచ్చింది. ఇది శుక్రవారం రాసినదో లేక కాంగ్రెస్‌ను చావు దెబ్బ తీసిన ఎన్నికల ఫలితాలు వెలువడ్డ  ఆ మరునాడు రాసినదో అయి ఉండాలి. తిరిగి అధికా రంలోకి వస్తామని ఆశిస్తున్న అసోం, కేరళలలోనూ, మిత్రుల సహాయంతో అధికారంలోకి రాగలమని నమ్మకం పెట్టుకున్న బెంగాల్, తమిళనాడులలోనూ ఆ పార్టీ కుప్ప కూలింది.
  
 గుర్తు చెప్పడానికి నిరాకరించిన ‘ఆధారాల’కు ఆపాదించిన ఆ కథనం ప్రకారం... బెంగాల్‌లో కమ్యూనిస్టు లతో కూటమికి, కాంగ్రెస్ పార్టీకి ఆచరణలో అధినేతగా వ్యవహరిస్తున్న రాహుల్ గాంధీ ‘విముఖుడు’. సోనియా గాంధీకి మమతా బెనర్జీతో ఉన్న ‘అత్యంత సన్నిహితత్వం’ కార ణంగా బెంగాల్‌లో ప్రచారం సాగించ డానికి ఆమె అంతే ‘విముఖం’గా ఉన్నారని సైతం అది జోడించింది. ఆ ‘ఆధారాలు’ తమ పేరేమిటో చెప్పడానికి ఇష్టపడక పోవడం కొంత విచిత్రమే. అయితే ఇదేమీ పరిశోధ నాత్మక పత్రికా రచన కాదు కాబట్టి చెప్పక పోయినా ఫర్వాలేదు. కాంగ్రెస్‌కు నాయకత్వం వహిస్తున్న కుటుంబ వైఫల్యం బయటపడ్డప్పుడు దాన్ని కాపాడటానికి విధేయతతో కూడిన సమర్థనను ప్రయోగిం చారని దీని అర్థం.
  
 ఈ సమర్థన ఉత్త చెత్తవాగుడు. బెంగాల్‌లో మమతా బెనర్జీని గద్దె దించే మంత్రంగా... రాహుల్ గాంధీయే, సీపీఎం ప్రధాన కార్యదర్శి సీతారాం యేచూరితో కలసి కుమ్మక్కైఆ కూటమిని నిర్మించారు. ఆయన ప్రయత్నమే సఫలమై ఉంటే, ఇదే కథకులు రాహుల్‌ను సాటిలేని మేటి  వ్యూహకర్తగా ఆకాశానికెత్తేవారు, కాబోయే రాజుగా పట్టం కట్టేవారు. బహుశా పదిహేను రోజుల్లోపలే ఓ ప్రత్యేక ఏఐసీసీ సమావేశాన్ని ఏర్పాటు చేసి ఆయనను పార్టీ అధ్యక్షుణ్ణి చేసేవారు. బెంగాల్ ఎన్నికల ప్రచారంలో రాహుల్ ఎలాంటి విముఖతను కనబరచలేదు. గత వామపక్ష ముఖ్యమంత్రి బుద్ధదేవ్ భట్టాచార్యతో కలసి వేదికపై ఆయన చాలా సంతోషంగా కనిపించారు. మమతా బెనర్జీని ‘అవినీతిపరురాలు’గా, ‘అసమర్థు రాలు’గా అభి వర్ణించడంలో కాంగ్రెస్ ప్రత్యేక ఆనందాన్ని పొందింది కూడా. అసలు సమస్య ఈ సమర్థన బూట కపుది కావడం కాదు, నిస్సహాయంగా కాంగ్రెస్ దాన్ని ఆమోదించడం.
  
 గెలుపు, ఓటములు ప్రజాస్వామ్యంలో భాగం. ఒక రాజకీయ పార్టీ ఈ రెంటిలో దేనిలోనూ పడి కొట్టుకు పోకూడదు. విజయం కడుపున పొంచి ఉండేటన్ని ప్రమా దాలు ఓటమిలోనూ ఉంటాయి. పేదలకు ప్రయోజనాలను కలిగించే విధానం గల నిజాయితీతో కూడిన మంచి పాల నను అందించడమే విజయం పట్ల విజ్ఞతాయుతమైన ప్రతి స్పందన. ఇది తెలిసిన వారు తిరిగి ఎన్నికవుతారు, తెలి యనివారు ఉన్న అధికారం కోల్పోతారు.
 
 ఓటమి పర్యవసానంగా ఉండాల్సింది ఒకే ఒక్కటి... నిజాయితీ. ఇతరుల గురించి కంటే మీ గురించి మీరు నిజాయితీగా ఉండటం అవసరం కావడమే ఇందులో ఉన్న ఇబ్బంది. షేక్‌స్పియర్ అన్నట్టు దోషం గ్రహాల్లో కాదు, మనలోనే ఉంటుంది . మాటలతో సరిపుచ్చడం, ‘ఆత్మ శోధన’ అనే పదాన్ని, దాని అర్థం దిగజారేంతగా పదే పదే వల్లె వేయడం వల్ల ప్రయోజనమేమీ లేదు. ఇది ఇంత స్పష్టంగా కనిపిస్తున్నా అదే ఇంకా ఎందుకు సమస్య అవుతుంది? సీనియర్ కాంగ్రెస్ నేత ద్విగిజయ్‌సింగ్ నిస్సందేహంగా వారి పార్టీకి అంతా మంచే జరగాలని కోరుకునే వ్యక్తి. ఆయన తమ పార్టీకి ‘శస్త్ర చికిత్స’ అవసరమని అంగీకరించారు. అంటే ఆస్పిరిన్ మాత్రతోనో లేదా బ్యాండ్ ఎయిడ్ పట్టీతోనో క్యాన్సర్ వ్యాధిని నయం చేయలేమని అర్థం.
  
 అయితే ఉన్న విషయం ఇది. కాంగ్రెస్ నేతలే నిజాయితీగా ఉంటే... వారు తమ కళ్లకు కట్టుకున్న గంతలను విప్పేసి, చక్రవర్తి లేదా చక్రవర్తి వారసునిగా కనిపిస్తున్నవారి ఒంటిపైన బట్టలు లేవని చెప్పి ఉండేవారు. సుప్రసిద్ధై మెన ఆ  నీతి కథలో ఒక పసివాడు మాత్రమే ఆ ధైర్యం ప్రదర్శించగలి గాడు. ఎందు కంటే ఆ బాలుడు ఆ చక్రవర్తికి విధేయుడూ కాదు, చక్రవర్తి నుంచి ముందు ముందు తనకు ఏమైనా ప్రయోజనం జరగాలని ఆశిం చడమూ లేదు. కాంగ్రెస్ నాయక- చక్రవర్తి అంటి పెట్టుకుని ఉండేదల్లా ఎలాంటి తర్కమూ లేదా సారమూ లేని ప్రతికూలాత్మకతకే.
  
 కాంగ్రెస్ చూడటానికి నిరాక రిస్తున్న దానిని ఓటర్లు గమనించ గలుగుతారు.  మీ నాయకుని ప్రత్యేక ఆదేశాలను అనుసరించి పార్లమెంటును స్తంభింపజే యడం ద్వారా ప్రజలకు నష్టాన్ని కలుగజేస్తూ మీ ప్రయోజనాలను ఈడేర్చుకుంటున్నారు. మీరు దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థను దెబ్బ తీస్తుంటే, వృద్ధి వల్ల లబ్ధిని పొందే ప్రజ లకు దెబ్బ తగులుతోంది, ప్రజాస్వామ్యంలో ప్రతిపక్షానికి సముచితమైన స్థానం ఉంది. ప్రతిపక్షంలేనిదే ప్రజా స్వామ్యం లేదనేదీ నిజమే. అయితే అతి తీవ్రమైన, అర్థరహితమైన ఈ దుర్నీతికి మాత్రం తావు లేదు. హుందాగా వ్యవహరించడం, అతి స్పష్టమైన ప్రత్యా మ్నాయ ఆర్థిక వేదికను చూపడం ద్వారా మాత్రమే మీరు ప్రజలపై సానుకూల ప్రభావాన్ని కలుగజేయగలుగుతారు.
  
 ఆ రెంటిలో ఏదీ జరిగేట్టు లేదు. ఈ ఓటమి తర్వాత వెంటనే కొన్ని అసమ్మతి స్వరాలు  వినిపిస్తాయి. ఇక ఆ తదుపరి పెడబొబ్బలు పెట్టే సమర్థకులు టీవీల్లో ప్రత్యక్షమై చక్రవర్తి ఏ తప్పూ చేయజాలడని వాదిస్తారు. ఏదో సరైన సమయం చూసి, వానలు పడి కాస్త వాతావరణం చక్కబ డ్డాక, ఓ పూట ఏఐసీసీ సమావేశం జరపి... మనం ఇంతకు ముందు చాలా తరచుగా విన్న సాకులనే ఆమోదిస్తూ తీర్మానం చేసేస్తారు. ఎన్నడూ టైలర్ దగ్గరకు పోకుండానే చక్రవర్తి బతికేయగలుగుతాడు. ఇలా మీరు ఒకసారి తప్పించుకోగలరు. అదృష్ట వంతులైతే ఒకటి కంటే ఎక్కువ సార్లే తప్పించుకో గలుగుతారు. అయితే అది అతి తరచుగా ‘ఒకసారి’గా మారే సమయమూ వస్తుంది.  
 ఎం.జె. అక్బర్
 సీనియర్ సంపాదకులు
 వ్యాసకర్త పార్లమెంటు సభ్యులు, బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి    
 
  


 బైలైన్
  
 ఒక ఇటాలియన్ కోర్టు తీర్పు భారత ప్రజాస్వామ్యాన్ని ఎలా హతమార్చిందో చెప్పగలరా?  శక్తివంతమైన ఒక ప్రత్యేక కాంగ్రెస్ ‘‘కుటుంబం’’ తీసుకున్న లంచాలను అనుమతిస్తేనే ప్రజాస్వామ్యం సురక్షితంగా ఉంటుందా? పోలీసులను వారి విధులను నిర్వర్తించమని చెప్పినంత మాత్రాన ప్రజాస్వామ్యాన్ని కాలరాచివేసినట్టేనా?
  
 ప్రాచీనులకు పోలికలు బాగా తెలుసు. మనిషి మానసిక స్థితులను వారు శరీరాంతర్గత స్రావాల ఆధారంగా (గ్రీకులు) నాలుగు రకాలుగా లేదా ‘ప్రవృ త్తులు’గా విభజించారు. రక్తం, కఫం, నల్ల పైత్యం, పచ్చ పైత్యం అనే నాలుగూ వారి దృష్టిలో దేహాంతర్గత ద్రవాలు. ప్రజా స్వామ్య వ్యవస్థలో విమర్శను లేదా వ్యతిరేకతను కూడా వాటిలో ఒకటిగా చేర్చడం ఉపయోగకరం. ఎన్డీఏ ప్రభుత్వ ద్వితీయ వార్షికోత్సవం సమీపిస్తుండగా అవన్నీ కలసి ప్రకో పిస్తుండటాన్ని చూస్తుంటే నాకీ విషయం హఠాత్తుగా స్ఫురించింది.
 
 మొదటిది, రక్తం. అన్ని శరీరాల్లాగే రాజకీయ వ్యవస్థ కూడా రక్తం నిరంతరాయంగా ప్రవహించనిదే మనజాలదు. ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థ హృదయం, మస్తిష్కాలు ప్రభుత్వ అధీనంలో ఉంటే... అధికారానికి ఎదురు నిలిచే సంస్థల చేతుల్లో అభిప్రాయాలనే రక్తనాళాలుంటాయి. ప్రభుత్వం చేసే ప్రతి తప్పును పట్టి చూసే హక్కు ప్రతిపక్షానికి ఉంది. అతిశయీకరించడం, వక్రీకరించడం ఆ ద్వంద్వ యుద్ధ ఆయుధాలలో భాగం. కఫం, శాంతిని సూచిస్తుంది. ఆర్థిక లేదా రాజకీయ విజ్ఞాన శాస్త్రాలకు చెందిన స్వతంత్ర విశ్లేష కుల ప్రవృత్తి ఇది. వారి తీర్పు ప్రతికూల అంశాలవైపు ఎక్కు వగా మొగ్గు చూపే ధోరణితో ఉంటుంది. అయితే సాను కూల అంశాలపై వారి ప్రశంసల విశ్వసనీయతను అది పెంచుతుంది.  అధికారంలో ఉన్నవారు స్వీయ ప్రయోజన ప్రేరితులైతే తప్ప, ఇది వారికి తోడ్పడేదే.  
 
 విషాదాన్ని సూచించే నల్ల పైత్యం అధికారం పట్ల మీడియా వైఖరిని బహుశా అత్యుత్తమంగా అభివ ర్ణిస్తుంది. పాత్రికేయులు అవహేళన చేయాలని చూస్తుంటారు. అది వారు సంధించే ప్రశ్నలకు వ్యంగ్యంతో కూడిన పదనును, ఉద్వేగాన్ని కలిగిస్తుంది. వారి సవాళ్లకు పోరాటపు మైకం ఉంటుంది. బహుశా ఇది 80% మీడియా విషయంలో నిజం కావచ్చు. దురదృష్టవశాత్తూ ఆ మిగతావారు అవినీతి పరులు. కాబట్టి అంతగా పట్టించుకోవాల్సిన పని లేదు. అమెరికాలో స్వేచ్ఛాయుతమైన పత్రికలు పుట్టినప్పటి నుంచీ ఎల్లో జర్నలిజంపై చర్చ కూడా పుట్టింది. భావ ప్రక టనా స్వేచ్ఛ ఉన్నంత కాలం బహుశా అది కూడా ఉంటుంది. సెన్సార్‌షిప్ ఒక్కటే దీనికి విరుగుడు అను కుంటాం. కానీ, అది నిజం కాదు. పాఠకులకు లేదా వీక్ష కులకు ఎల్లో జర్నలిజాన్ని తిరస్కరించే సామర్థ్యం ఉంది. అలాంటి అలుగ్గుడ్డలను కొనడాన్ని, చూడటాన్ని మానేసి సర్క్యులేషన్ లేదా టీఆర్‌పీలు తగ్గిపోయేలా చేయగలరు. నాలుగో ప్రవృత్తి అయిన పచ్చ పైత్యంతోనే ఉంది అసలు పెద్ద సమస్య.
 
 కాలేయం నుంచి స్రవించి, పిత్తాశయంలో నిల్వ ఉండే పైత్యం తలకు ఎక్కితే... నిరాశానిస్పృహల వల్ల పెరిగి పెద్దదై దుర్మార్గపూరితంగా, విషపూరితంగా మారి నాలుకకు పాకుతుంది. ఇక ఆ వ్యాధిగ్రస్తులు స్పందించడానికి బదులు ప్రేలాపిస్తుంటారు, వాదించడానికి బదులు ఆరోపిస్తుం టారు, వివరించడానికి బదులు దుమ్మెత్తిపోస్తుంటారు, మాట్లాడటానికి బదులు ఆగ్రహంతో రగులుతుంటారు. ఇప్పటికే ఒక టీవీ ప్రధానికి వ్యతిరేకంగా దుర్మార్గమైన వ్యక్తి గత దాడిని ప్రసారం చేసింది. ఎలాంటి ఆధారాలూ లేని ఆరోపణలను ఏకరువు పెడుతూ తమ దుష్ట బుద్ధిని ఇంతైనా దాచుకోకుండా ఆ దాడి సాగింది. అదృష్టవశాత్తూ, అలాంటి ద్వేషం వారికే శత్రువుగా పరిణమిస్తుంది. దుమ్మెత్తి పోసేవారే చూసేవారికి దుష్టులుగా కనిపిస్తారు.
 
 అయితే ఐదవది, కొత్తది అయిన మరో ప్రవృత్తి కూడా ఉంది. ప్రాచీనులు దాన్ని ఎన్నడూ పరిగణనలోకి తీసుకో లేదు. అసంబద్ధ నాటక రంగస్థలం మరింత ఆధునిక పరి ణామం కావడమే అందుకు కారణం కావచ్చు. ఒక ఇటాలి యన్ కోర్టు, భారతదేశంతో వీఐపీ హెలికాప్టర్‌ల అమ్మకం ఒప్పందం కుదుర్చుకునేందుకు అగస్టా వెస్ట్‌లాండ్ హెలి కాప్టర్ కంపెనీ ఎగ్జిక్యూటివ్‌లు లంచాలు ఇచ్చారని శిక్ష  విధిం చింది. ఆ విషయంపై కాంగ్రెస్ స్పందించిన తీరునే ఇందుకు ఉదాహరణగా చూడొచ్చు. లంచాలు ఇచ్చారంటే ఎవరో తీసుకున్నారు. ఆ డబ్బు యూపీఏ ప్రభుత్వంలో పలుకు బడిగల వారికి చేరిందనేది స్వయంవిదితమే. ఇంతవరకు విచారణాధికారులు ఈ లంచాల గొలుసులో అట్టడుగునున్న వారి వరకే చేరారు, అసలు సూత్రధారులను కాదు. కానీ కాంగ్రెస్ యుద్ధ బాకాల హోరును చూస్తుంటే.... అది ఇటాలియన్ కోర్టు మొదటి తీర్పులాగా లేదు, బైబిల్‌లోని తుది తీర్పులా ఉంది.
 
 నేటి ప్రభుత్వం ‘ప్రజాస్వామ్యాన్ని హత్య చేస్తోం’దని ఢిల్లీలో జరిగిన ఓ ప్రదర్శనలో సోనియా గాంధీ ఆరోపిం చారు. అదే ప్రదర్శనలో కాంగ్రెస్ అత్యున్నత నాయక ద్వయం అధికారికంగా నాయక త్రయంగా మారింది. సోనియా, రాహుల్ గాంధీల మధ్య రాబర్ట్ వాద్రా చిత్రాన్ని ఉంచారు. ఒక ఇటాలియన్ కోర్టు తీర్పు భారత ప్రజాస్వా మ్యాన్ని ఎలా హతమార్చిందో చెప్పగలరా?  శక్తివంతమైన ఒక ప్రత్యేక కాంగ్రెస్ ‘‘కుటుంబం’’ తీసుకున్న లంచాలను అనుమతిస్తేనే ప్రజాస్వామ్యం సురక్షితంగా ఉంటుందా? ఇంతవరకు మనకు తెలిసింది ఒక ‘‘కుటుంబం’’ అని మాత్రమే. అనుమానితులను ఇంకా విచారించిన తర్వాత మరింత నిర్దిష్ట సమాచారం లభిస్తుందని ఆశించవచ్చు. పోలీసులను వారి విధులను నిర్వర్తించమని చెప్పినంత మాత్రాన ప్రజాస్వామ్యాన్ని కాలరాచివేసినట్టేనా?
 
 ఒక పార్టీ నాయకత్వం తన మంచి ప్రవృత్తిని లేదా సంతులనాన్ని కోల్పోతే జరిగేది ఇదేనేమో అనుకుంటాను.  కాంగ్రెస్‌ను ఇప్పడు తమ శాశ్వత నియంత్రణలోకి తీసు కున్న కుటుంబానికి ముప్పు ఏర్పడటం తప్ప మరేదీ ఆ పార్టీని అంత వేగంగా లేచి నిలబడేలా చేయలేదను కుంటాను. ఆ లంచాలు పుచ్చుకున్న వ్యక్తి ఏ క్యాబినెట్ మంత్రో అయ్యుంటే... ఇలా భుజాలెగరేసి, అలా అతన్ని వదిలిపారేసేవారే. కానీ ఈ భుజాల కుదుపుతో పాటూ విన వస్తున్న అరుపులు, పెడబొబ్బలు మనకేదో చెబుతున్నాయి.
  
 - ఎం.జె. అక్బర్
 సీనియర్ సంపాదకులు
  వ్యాసకర్త పార్లమెంటు సభ్యులు, బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి.


 బైలైన్
 
 శరణార్థుల విషయంలో యూరప్ మడిగట్టుకుని ఉండలేదని, ఉదాసీనంగా లేదా శత్రుపూరితంగా వ్యవహరించజాలదని పోప్ అన్నారు. ఆయన మత విశ్వాసం ఇతరులను కలుపుకుని పోయేది. మనుషుల బాధల పట్ల ఆయనకున్న పట్టింపు మత విశ్వాసాల సరిహద్దు గోడలను అధిగమించినది.
  
 అసలు చెప్పుకోవాల్సిన కథనాలే అతి తరచుగా వార్తల్లో పడి కొట్టుకుపోతుంటాయి. ఉదయం నుంచి రాత్రి వరకు సాగే సుదీర్ఘ సమాచార కవాతులో వార్తలు సైతం కళ్ల ముందు కదలాడుతూ పోయే శీర్షికలుగా మారిపోతాయి. వాటి ప్రాముఖ్యతను కొలిచే పాటి తీరిక, శ్రద్ధ ఎవరికి ఉంటుంది? ఏప్రిల్ 16న ఒక ప్రాముఖ్యత గల ఘటన జరిగింది. ఆ కథనం పూర్తిగా కాకపోయినా, చాలా వరకు దాన్ని చేరవేసే క్రమంలో కొట్టుకుపోయింది. రోమన్ కేథలిక్కుల మత పెద్దయైన హోలీ ఫాదర్ పోప్ ఫ్రాన్సిస్, యుద్ధ విధ్వంసానికి గురైన సిరియా వంటి ముస్లిం దేశాల శరణార్థులను కలుసు కున్నారు. నేడు మరుపున పడిపోయిన ఒకప్పటి సుప్రసిద్ధ గ్రీకు ద్వీపం లెస్‌బోస్‌లో ఈ కలయిక జరిగింది.
  
 యూరప్ అంచున ఉన్న గ్రీస్, రెండు శతాబ్దాల స్వతంత్ర అస్తిత్వం తర్వాత... మళ్లీ ఆ ఖండపు ముఖ ద్వారంగా మారింది. అయి తే, యూరోపియన్లు మాత్రం గ్రీస్, యూరప్‌కు రక్షణను కల్పించే అడ్డుగోడగా నిలవా లనే కోరుకున్నారు. ఒకప్పు డు, అట్టోమన్-తురుష్క సేనలు గ్రీస్‌ను స్థావరంగా చేసుకుని బాల్కన్ దేశాల లోకి చొరబడుతూ, అక్కడి నుంచి శక్తివంతమైన యూరోపియన్ రాజ్యాలపైకి దృష్టిని సారిస్తూ ఉండేవి. నేడు యుద్ధ బీభత్సానికి గురైన ముస్లిం దేశాల ప్రజలు టర్కీని ఆనుకుని ఉన్న లెస్‌బోస్‌ను జర్మనీ, స్కాండినేవియాలకు, సుదూరంలోని బ్రిటన్‌కు చేర్చే హార్బర్‌గా మార్చారు.
 
 16, 17 శతాబ్దాలలోని యూరోపియన్ దర్బారులు అట్టోమన్ సామ్రాజ్య శక్తి యురేసియా, మధ్యధరా ఆఫ్రికా ప్రాంతాలకు విస్తరించడం గురించి సహేతుకంగానే ఆందోళ న చెందుతుండేవి. పాశ్చాత్య నాటకకర్తలే ఆనాటి జనరంజ క ప్రసార మాధ్యమాల శాసకులు. వారు తురుష్కులను యూరప్ నాగరికతను, సంపదను, సౌందర్యాన్ని కాలరాచి వేయడానికి వేచి చూస్తున్న రాక్షసులుగా చిత్రించారు. ఉదారవాద మేధావి షేక్‌స్పియర్ ఇందుకు మినహాయింపు. ఈసారి యూరప్‌లో భయాన్ని రేకెత్తించినది అరబ్బుల వంపు తిరిగిన ఖడ్గాల దండయాత్ర కాదు, వచ్చిపడే జనాభా దండు. ఈ సారి గుంపులు గుంపులుగా వచ్చి పడ్డవారు వేగాశ్వ పదఘట్టనల సంరంభంతో రాలేదు.  దుర్బలమైన పడవల్లో శరణార్థులై వచ్చారు. అలా వచ్చే సాధారణ ప్రజలు, పౌరులుగా మారగలుగుతారు. కాబట్టి నేటి ప్రజాస్వామ్య యుగంలో వారు సైతం సైనికులంత గానూ ఆందోళనను రేకెత్తిస్తున్నారు.
  
 యూరోపియన్ ప్రభుత్వాలు తొలుత ఈ శరణార్థుల వెల్లువను చూసి బెంబేలెత్తిపోయాయి. మానవీయ స్పందన లకు, పెరుగుతున్న ప్రజాగ్రహానికి మధ్యన అవి ఇరుక్కు పోయి మ్రాన్పడిపోయినట్టనిపించింది. టర్కీతో తీవ్ర దౌత్య కృషి, సరిహద్దు రక్షణ చర్యలను పటిష్టం చేయడం కలసి వాటికి కొంత ఉపశమనాన్ని కలుగజేశాయి. అయితే ఎవరికీ చెందని భారీ శరణార్థుల జనాభా సరిహద్దుల మధ్యన చిక్కుకు పోయి మిగిలింది. తమ మాతృ భూమికి తిరిగి వెళ్లడమనే ఆలోచనకే వారు భయకంపితులౌతున్నారు.
  
 అలాంటి ఆపత్కాలంలో పోప్ ఫ్రాన్సిస్ లెస్బోస్‌లోని ఒక శరణార్థుల శిబిరాన్ని స్వయంగా సందర్శించారు. ఇది, రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత అత్యంత మానవ మహా విపత్తని ఆయన అన్నారు. పోప్ మాటలను ఆచితూచి జాగ్రత్తగా వాడటమే కాదు, ఎంతో ఆలోచన చేసిన తర్వాత నే కార్యాచరణకు దిగారు. లండన్ నుంచి వెలువడే ‘సండే టైమ్స్’ పత్రికలో వెలువడ్డ క్రిస్టియన్ లాంబ్ కథనం ప్రకారం... పోప్ శరణార్థులకు మద్దతును వాగ్దానం చేసి వారి సౌఖ్యం కోసం ప్రార్థన చేశారు. డజను మంది ముస్లిం శరణార్థులను వాటికన్ నగరంలోకి స్వీకరించారు. (ఆ 12 మంది డమాస్కస్‌కు, ఐఎస్‌ఐఎస్ అదుపులో ఉన్న డయర్ ఎజ్జార్ పట్టణానికి చెందినవారు). దీన్ని మీరు సంకేతాత్మక మైనదిగా కొట్టి పారేయవచ్చు. కానీ, అది సామాన్యుల హృదయాల్లో మారు మోగే శక్తివంతమైన ప్రేమాస్పద చర్య. లాంబ్ కథనానికి జోడించిన అందమైన ఫొటోలో ఒక పిల్లాడు నవ్వుతున్న ఆ మతాధిపతి చేతిని ముద్దాడుతుం డగా.. అతని తల్లి ఉద్వేగంతో కన్నీటిని బిగబడుతూ కనిపి స్తుంది. చెప్పాల్సిన అవసరం ఉన్న దయనీయ కథనాలు ఎన్నో ఉన్న మాట నిజమే. కానీ, ఆశ కూడా ఒక కథనమే.
  
 నిజమే, పోప్ ముస్లింలకు స్నేహ హస్తాన్ని చాస్తున్నా రు. ఇంతకు ముందు కూడా ఆయన ఈ పని చేశారు, ఇక ముందూ చేస్తారు. ఆయన మత విశ్వాసం ఇతరులను కలుపుకుని పోయేది. మనుషుల బాధల పట్ల ఆయనకున్న పట్టింపు మత విశ్వాసాల సరిహద్దు గోడలను అధిగమించి నది. నూర్ ఇస్సా, హస్సన్ అనే ఇంజనీర్ల జంట వారి రెండేళ్ల కొడుకు వంటి  కుటుంబాల విషయంలో యూరప్ మడిగట్టుకుని ఉండలేదని, ఉదాసీనంగా లేదా శత్రుపూరి తంగా వ్యవహరించజాలదని కూడా ఆయన చెబుతున్నారు. ఆ ముగ్గురి కుటుంబం ఇకపై డమాస్కస్‌లో కాక వాటికన్ లోనే జీవిస్తుంది. ఐదేళ్ల క్రితం లేదా రెండు, మూడేళ్ల క్రితం సైతం వారు తమ మనుగడలో అలాంటి మలుపు వస్తుం దని ఊహించలేదు. వారెన్నడూ సిరియా వదిలి పోవాలని అనుకోనేలేదు.
 
 అత్యంత నిర్దాక్షిణ్యమైన యుద్ధం కారణంగా తీవ్ర విధ్వంసానికి భయంకరమైన ఒంటరితనానికి గురై ఉన్నవారిని వారి దేశం నుంచి తరిమేశారు.  అయినా వారు అదృష్టవంతులు. అంతకంటే భిన్నమైన జీవితం కోసం అన్వేషణలో వారిలాంటి వేలాది మంది ప్రాణాలను కోల్పో యారు. యూరప్ ఈ విషాదాన్ని అర్థం చేసుకోలేదని  అనడం సమంజసం కాదు. చాలా ప్రభుత్వాలు తాము చేయగలిగినదంతా చేశాయి. ఈ విషయంలో చేసిన కృషికి గానూ జర్మన్ చాన్స్‌లర్ ఏంజెలా మర్కెల్ వచ్చే ఎన్నికల్లో మూల్యం చెల్లించాల్సి రావచ్చునేమోగానీ, చరిత్రలో ఆమె ఎన్నటికీ గుర్తుండిపోతారు. కానీ, ఇంకా ఆ  నరకంలో తేలుతున్న వారిని ప్రపంచం మరచిపోలేదు.
  
 ప్రపంచంలోనే అత్యంత సుప్రసిద్ధ మతానికి పెద్ద అయిన పోప్ మనం వినడానికి సిద్ధంగా లేని ఒక విషయా న్ని కూడా చెప్పారు. మానవత్వానికి అర్థం తెలుసుకోకపోతే మానవులు ఇక మానవులే కారు. నేటి మన నేతల పట్ల సంశయాత్మక దృష్టితో చూడటం ఫ్యాషన్‌గా మారింది. తర చుగా అందుకు సమంజసమైన కారణాలను సైతం చూపు తుంటారు. మతం, సంశయాత్మకతకు వ్యతిరేకంగా హామీని కల్పించే బీమా కాదు. భగవదాంశ సంభూతునిగా భావించే మత పెద్దే ఆ భగవంతునిలో విశ్వాసాన్ని ప్రదర్శించడాన్ని చూసినప్పుడు... మనం ఆయన ధైర్యాన్ని మెచ్చుకోవడం, ఆయన దృక్పథాన్ని ప్రశంసించడం తప్పదు.
 వ్యాసకర్త: ఎం.జె. అక్బర్ (సీనియర్ సంపాదకులు)
 పార్లమెంటు సభ్యులు,
 బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి    
  
   
  
  


 బైలైన్
 గాంధీకి గానీ, కాంగ్రెస్ నేతలకు గానీ మొట్టమొదటి రాష్ట్రపతిగా అంబేడ్కర్ అనే ఆలోచన  రాకపోవడం ఆసక్తికరం. వైస్రాయి రాజప్రాసాదంలో ఒక దళితుడు ఉండటానికి మించి కుల వ్యవస్థ మానసిక పునాదులను శిథిలం చేసే చర్య మరేదీ ఉండదు.
  
 మహాత్మా గాంధీ 1947 మేలో తీవ్ర వ్యక్తిగత విషాదానికి గురయ్యారు. 1935లో సేవాగ్రామ్ ఆశ్రమాన్ని స్థాపించినప్పటి నుంచి అక్కడ సేవలందించిన ఆయన యువ దళిత శిష్యుడు చక్రయ్య, మెదడులోని కణతి కారణంగా మరణించారు. గాంధీ ఆయనను కుటుంబ సభ్యునిగానే భావించేవారు. అందువలన మహాత్ముని దుఃఖం బహిరంగంగానే వ్యక్తమౌతుండేది. జూన్ 2న గాంధీజీ తన ప్రార్థనా సమావేశాన్ని ఒక విప్లవాత్మక సూచనతో ప్రారంభించారు.
 
 మొదటగా ఆయన, భారతదేశపు మకుటంలేని మహారాజుగా జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ పేరును ప్రకటిం చారు. బారిస్టర్ కావ డానికి ముందు నెహ్రూ హారో, కేంబ్రిడ్జి విశ్వవిద్యాలయాల్లో చదువుకున్నందున ఇంగ్లిష్ వారితో బేరసారాలకు ఆయన అవసరమన్న గాంధీ వాదన ఏమంత పస ఉన్నదేమీ కాదు. అయినా స్వతంత్ర భారత ప్రథమ ప్రధానిగా నెహ్రూ పాత్ర గురించి ఆలోచించాల్సిన పనే లేదనే విషయాన్ని ఆయన ఆ ప్రకటన ద్వారా చెప్పదలుచుకున్నారు. అయితే రెండో పదవి ఇంకా ఖాళీగానే ఉంది. సాంకేతికంగా అది నూతన రాజకీయ వ్యవస్థలో ప్రధాన మంత్రి కంటే కూడా ఉన్నత స్థాయిది.
 
 ఆ పదవికి సంబంధించి గాంధీజీ ఇలా అన్నారు: భారత రిపబ్లిక్  ప్రథమ రాష్ట్రపతిని ఎన్నుకోవాల్సిన సమయం వేగంగా సమీపిస్తోంది. చక్రయ్య బతికి ఉండివుంటే నేనాయన  పేరును సూచించి ఉండేవాడిని. ధైర్యవంతురాలు, నిస్వార్థపరురాలు, పరిశుద్ధ హృదయి అయిన (గాంధీ ప్రయోగించిన ఈ పదానికి నేడు కాలదోషం పట్టిపోయి, అక్కడక్కడా దాన్ని మార్చేస్తున్నారు కూడా) దళిత యువతి మన దేశ ప్రథమ రాష్ట్రపతి కావాలని ఆశిస్తున్నాను. ఇదేమీ నిష్ఫల స్వప్నం కాదు...మన భావి రాష్ట్రపతికి ఇంగ్లిష్ రావాల్సిన అవసరమేమీ లేదు. రాజకీయ వ్యవహారాల్లో నిష్ణాతులై, విదేశీ భాషలను కూడా తెలిసిన వారు సహాయకులుగా తోడ్పడతారు. అయితే, ఈ కలలు నిజం కావాలంటే మనం ఒకరిని ఒకరం చంపుకోవడంపై కంటే గ్రామాలపై పూర్తి శ్రద్ధను చూపగలగాలి (కలెక్టెడ్ వర్క్స్, వాల్యూం 95).
  
 ఈ ఆలోచన గురించి గాంధీ జూన్ 6న రాజేంద్రప్రసాద్‌తో జరిపిన సంభాషణలో కూడా చర్చను కొనసాగించారు. అయితే ఆయనే ప్రథమ రాష్ట్రపతి అయ్యారనుకోండి. గాంధీ తన ప్రతిపాదనను ఇలా రూపొందించారు: నాయకులంతా మంత్రివర్గంలో చేరి పోతే ప్రజలతో విస్తృత సంబంధాలను కొనసాగించడం చాలా కష్టమౌతుంది.... అందువల్లనే నేను నా ప్రార్థనా సమావేశ ప్రసంగంలో చక్రయ్యలాంటి దళితుడిని లేదా దళిత యువతిని దేశ ప్రథమ రాష్ట్రపతిగాను, జవహర్‌లాల్‌ను ప్రధానిగాను సూచించాను... చక్రయ్య చనిపోయారు కాబట్టి ఒక దళిత మహిళకు ఆ గౌరవం దక్కాలి. కాంగ్రెస్ నేతలకు గాంధీజీ సూచన రుచించలేదు.
 
 ఆ చక్రయ్య పేరును కాంగ్రెస్ నేతలలో ఏ ఒక్కరూ తమ గాంధీ స్మృతులలో ఎక్కడా ప్రస్తావించకపోవడం (కనీసం నాకు తెలిసినంతలో) ఆసక్తికరం. బహుశా వారు గాంధీజీ ఆలోచనను ఉన్నత పదవీ బాధ్యతల అవసరాలకు నానాటికీ దూరం అవుతున్న సాధుపుంగవుని విప్లవతత్వంగా కొట్టిపారేసి ఉండవచ్చు. గాంధీ, అలాంటి దళిత సాధికారత గురించి ప్రచారం సాగిస్తూనే వచ్చారు. మనకు దళితుల పాలన కావాలి.
 
 దళితుల సేవలు అత్యున్నతమైనవి కాబట్టి వారే అందరిలోకీ అత్యున్నతులు వంటి వ్యాఖ్యలు చేస్తూనే వచ్చారు. గాంధీగానీ, లేదా కాంగ్రెస్ నేతలలో ఎవరైనాగానీ అంబేడ్కర్ మొట్టమొదటి రాష్ట్రపతి కావడమనే ఆలోచనను ఎన్నడూ పరిగణనలోకి తీసుకోకపోవడం ఆసక్తికరం. అంబేడ్కర్‌కు అందుకు కావాల్సిన అర్హతలే కాదు, ప్రతిష్ట కూడా ఉంది. స్వాతంత్య్రోద్యమంలో స్వతంత్ర పాత్రను నిర్వహించాలని  బాబాసాహెబ్ తీసుకున్న నిర్ణయం నాటి కాంగ్రెస్ నేతలకు కోపం కలిగించి ఉండవచ్చు. బాబాసాహెబ్ వారిలో ఒకరు కారు. ఆయనను ఒక స్థాయికి మించి విశ్వసించడానికి నిరాకరించారు.
  
 గాంధీ, అంబేడ్కర్‌లు ఇద్దరికీ దళిత సాధికారతే అత్యున్నత ప్రాధాన్యాంశం. కాకపోతే గాంధీ స్వాతంత్య్రా నికి ప్రథమ స్థానం ఇస్తే, అంబేడ్కర్ దళిత విముక్తికి ప్రథమ స్థానం ఇవ్వడమే వారి మధ్య ఉన్న విభేదం. 1940ల నాటికి, స్వాతంత్య్రం కనుచూపు మేరలోకి వచ్చేసరికి ఆ విభేదం ప్రాధాన్యాన్ని కోల్పోయింది. హిందువులకు, ముస్లింలకు కూడా ఆమోదయోగ్యమైన రాజకీయ వ్యవస్థను రూపొందించే ప్రతిపాదనలను జాగ్రత్తగా రూపొందిం చడంపై అంబేడ్కర్ తన మేధోపరమైన శక్తియుక్తులన్నిటినీ కేంద్రీకరించారు. దేశవిభజనకు అర్థం ఏమిటనే విషయం గురించి కూడా ఆయన లోతుగా ఆలోచించారు. 1940 డిసెంబర్ నాటికే ‘పాకిస్తాన్’ అనే పదం శీర్షికలో భాగంగా ఉన్న మొట్టమొదటి పుస్తకాన్ని ప్రచురించారు.
 
 థాట్స్ ఆన్ పాకిస్తాన్ అనే ఆయన పుస్తకం ఆశ్చర్యకరమైన రీతిలో భవిష్యత్ పరిణామాలను ముందుగానే తెలిపింది. వాయవ్య సరిహద్దు, అఫ్ఘానిస్తాన్‌ల నుంచి భౌగోళిక- రాజకీయ అజెండా గల ఇస్లామిక్ జీహాద్ ముప్పు పెంపొందడం గురించి అంబేడ్కర్ తప్ప మరెవరూ నాడు ఊహించలేకపోయారు. అదే నేడు దేశం ఎదుర్కొంటున్న ప్రధానమైన ముప్పు కావడం విశేషం. సురక్షితమైన సరిహద్దు కంటే సురక్షితమైన సైన్యం మెరుగనే అంబేడ్కర్ సిద్ధాంతం చెప్పుకోదగినది.
  
 ఒక్కసారి పాకిస్తాన్ నిజమయ్యాక, ఆయన దృష్టి అంతర్గత సవాళ్లపైకి మళ్లింది. హేయమైన కుల వ్యవస్థ అనే శాపాన్ని చ ట్టరీత్యా నిషేధించగలంగానీ, నిజజీవితం నుంచి నిర్మూలించడం అందుకు భిన్నమైనది. ఉల్లంఘనలకు పరిష్కారాలు లేనిదే హక్కులూ ఉండవు అనే సుప్రసిద్ధ సూత్రీకరణను అంబేడ్కర్ చేశారు. అదే మన రాజ్యాంగానికి క్రియాశీల సూత్రమైంది. రాజ్యాంగాన్ని చూడగలిగేటంత కాలం గాంధీ జీవించలేదు. కానీ ఆయన రాజకీయ సంకేతాత్మకవాదపు శక్తిని గుర్తించగలిగారు.
 
 రాజప్రతినిధుల రాజప్రాసాదంలో ఒక దళితుడు ఉండటానికి మించి కులాల అంతస్తుల వ్యవస్థ మానసిక పునాదులను శిథిలం చేసే చర్య మరేదీ ఉండదు. గాంధీ కలను నిజం చేయడానికి మనకు దశాబ్దాలు పట్టింది. ఏమాటకామాటే చెప్పాలి, 1947 నుంచి మనం చాలా దూరమే వచ్చేశాం. అయినా సుప్రసిద్ధ కవి అన్నట్టు, ఇంకా మైళ్ల దూరం వెళ్లాల్సే ఉంది. నాయ కులు కూడా మనుషులే. వారంతా ఏదో ఒక రోజు సుదీర్ఘ నిద్రలోకి పోవాల్సినవారే. కానీ దేశం మాత్రం ఎప్పటికీ జీవిస్తూనే ఉంటుంది. దళిత విముక్తి, ఆర్థిక సాధికారతలను పూర్తిగా సాధించిన నాడే భారతదేశం ఉన్నతిని సాధించగలుగుతుంది.     
 
 వ్యాసకర్త: ఎం.జె. అక్బర్ సీనియర్ సంపాదకులు    
 పార్లమెంట్ సభ్యులు, బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి


 బైలైన్
 జాతీయవాదం పట్ల  నిబద్ధత విషయంలో రాహుల్ రాజీపడ్డ విధంగా మరే కాంగ్రెస్ నేతా రాజీపడలేరని చెప్పగలను. ఒక విద్యార్థి కార్యకర్త... మన సైనికులు యూనిఫామ్‌లో ఉన్న రేపిస్టులని, సైన్యం మావోయిస్టులకన్నా అధ్వానమైనదని మూర్ఖంగా వ్యాఖ్యానిస్తే... ఉత్సాహంగా వాటికి ఆమోదం తెలిపేటంతటి మూర్ఖత్వాన్ని ఆయన ప్రదర్శించారు.
  
 సఫలత శక్తిసామర్థ్యాలకు కొలబద్ద. సంక్షోభం వ్యక్తి లేదా సంస్థ పరిణతికి, అది తిరిగి కోలుకునే శక్తికి పరీక్ష. 2014 సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ పెద్ద విస్ఫోటనాన్ని చవి చూసింది. అది ఆ పార్టీ భావజాల ముసుగును తునాతునకలు చేసి, దాని పునాదులను తూట్లు పొడిచిన చెదలను బహిర్గతం చేశాయి. దేశ చరిత్రలోనే ఉద్విగ్నభరితమైన, ఆకాంక్షాపూరితమైన కాలంలో దాన్ని ముందుకు నడిపించగలిగిన పున రుజ్జీవనామృతాన్ని సూచించే సూక్ష్మబుద్ధియైన నేత ఆవిర్భావం అవసరమైన సమయం అది.
 
  అందుకు బదులుగా, కాంగ్రెస్ తన ప్రాణాంతకమైన  తప్పును కొనసాగించడాన్నే నమ్ముకుంది. రాహుల్ గాంధీ నేతృత్వంలో ఆ విస్ఫోటనాన్ని వెన్నంటి ఆ పార్టీలో మరిన్ని విస్ఫోటనాలు సంభవించాయి. రాజకీయ పరిస్థితిని అర్థం చేసుకోలేకపోవడం, నడవడికి సంబంధించిన నిర్వహణా దక్షత కొరవడటం కలసి అంతర్గత  వివాదాన్ని పగుళ్లుగా, ఆ పగుళ్లు చీలికగా మారేలా విషమింపజేశాయి. ఉత్తరాఖండ్‌లోని ఆ పార్టీ శిథిలాలు అంత ప్రత్యేకమైనవేమీ కావు. అవి ఒక క్రమంలో భాగం. అస్సాం, అరు ణాచల్‌ప్రదేశ్ లు అంతకు ముందటి ఉదాహర ణలు.
 
 తరుణ్ గొగోయ్ ప్రభుత్వం ఆ చీలికను తట్టుకోగలిగినా, 2014 ఉపద్రవంలో కాంగ్రెస్‌తో నిలచిన  ప్రాంతీయ పార్టీలకు ఆ పార్టీ దీర్ఘకాలిక గందరగోళంలో చిక్కుకు పోయిందని అర్థమైంది. తమ కోసం కేటాయించడానికి రాహుల్ గాంధీకి సమయం లేదని, ఒకవేళ కొన్ని నిముషాల సమయం చిక్కినా ఆయన తమ మాటలు వినడం లేదనేది వారి సాధారణ ఫిర్యాదు.  అమెరికాలో రిపబ్లికన్లు ఎలా తమ గందరగోళం నుంచి బయటపడలేక పోతున్నారో గత వారాంతంలో ‘న్యూయార్క్ టైమ్స్’ కాలమిస్టు డేవిడ్ బ్రూక్ విశ్లేషించారు. శాస్త్రీయ విప్లవాల గురించిన థామస్ ఖాన్ సిద్ధాంతాన్ని బ్రూక్ అన్వయించారు. ప్రజాస్వామ్యాన్ని సవివరంగా విశ్లేషించడం కోసం ఆయన మార్క్సిస్టు సిద్ధాంతంలా ధ్వనించే ఆ పదబంధాన్ని ప్రయోగించారు. మేధోపరమైన  పురోగతి నిలకడగా సాగదని ఆయన ప్రతిపాదన. అది సాఫల్యతా నమూనా నుంచి అంతా సజావుగా సాగుతున్నట్టుగా అనిపిస్తుండగా,  వైరుధ్యాలు, క్రమరాహిత్యాలు బయటపడేసరికి ‘‘నమూనా వెంబడి కొట్టుకుపోవడం’’ దిశగా సాగుతుంది.  నమూనా కుప్పకూలేసరికి అది అనివార్యంగా ‘‘నమూనా సంక్షోభం’’గా మారుతుంది: ‘‘నమూనా వైఫల్యానికి అతుకులు వేసే ప్రయత్నాలన్నీ విఫలమౌతాయి. అంతా వ్యథ చెందుతారే తప్ప ఏం చెయ్యాలో ఎవరికీ తెలియదు’’.
 
  ఊహింపశక్యంకాని రిపబ్లికన్ పార్టీ ప్రవర్తనకు కారణం ‘‘మానసికంగా ఓటమికిగురవుతుండటం’’, అది విధానపరమైన స్థానభ్రంశానికి, క్రమరాహిత్యానికి దారితీస్తుండట మేనని బ్రూక్స్ ప్రతిపాదన. ‘‘తన చరిత్రను తానే నిరాకరించుకోవడ’’మే అయినా జరిగేది మాత్రం అదే.
  2009-2014 మధ్య ఐదేళ్ల కాలంలో తిరిగి ఎన్నిక కావడంతో లభించిన ఆమోదంతో కాంగ్రెస్ పార్టీ సాఫల్యత నుంచి నమూనా సంక్షోభంలోకి జారిపోయింది. దీని గురించి ఆ పార్టీలో అంతులేని వ్యథ ఉంది, స్థానికమైన తేడాల వల్ల ఎవరూ దానికి పరిష్కారాలను అన్వేషించే ప్రయత్నం చేయరు సరికదా అసలు అంగీకరించనే అంగీకరించరు. వంశపారంపర్య పాలన విజయవంతంగా సాగుతున్నప్పుడు అది పదిలంగా ఉంటుంది. కాబట్టి కొంత వెసులుబాటును అనుమతిస్తుంది. ముప్పును ఎదుర్కొంటున్నప్పుడు మాత్రం మేధ తలుపులను  మూసేసుకుంటాయి.
 
  కాంగ్రెస్ తన చరిత్రను తానే నిరాకరించుకున్న వైనాన్ని ఇటీవలే మనం చూశాం. జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ జీవిత చరిత్రను నేను అధ్యయనం చేశాను, ఇందిరాగాంధీ హయాం నుంచి మన్మోహన్‌సింగ్ దశాబ్దివరకు ఆ ప్రాజెక్టుకు సంపాదకత్వం వహించాను. జాతీయవాదం పట్ల  నిబద్ధత విషయంలో రాహుల్ గాంధీ రాజీపడ్డ విధంగా మరే కాంగ్రెస్ నేతా రాజీపడలేరని నేను ఘంటాపథంగా చెప్పగలను. హఠాత్తుగా సుప్రసిద్ధు డైపోయిన ఒక విద్యార్థి కార్యకర్త... భారత సైనికులు యూనిఫామ్‌లో ఉన్న రేపిస్టులని, భారత సైన్యం మావోయిస్టులకన్నా అధ్వాన్నమైనదని మూర్ఖంగా వ్యాఖ్యానించాడు. దిగ్భ్రాంతిగొలిపే ఆ వ్యాఖ్యలకు ఉత్సాహంగా ఆమోదం తెలిపేటంత మూర్ఖత్వాన్ని రాహుల్ గాంధీ ప్రదర్శిం చారు. భారత ప్రజలకే కాదు, ఆయన పూర్వీకులకు సైతం భారత సైన్యం అంటే ఏమిటో తెలియకుండానే ఆయన మధ్య వయస్కులయ్యారు.
 
  ఒక ఎత్తుగడగా చూసినా ఇది ప్రతికూల ఫలితాలనిచ్చేదే. దేశాన్ని విచ్ఛిన్నం చేయాలని కోరుకునేవారి పక్షాన నిలిచి కాంగ్రెస్ ఎన్నో ఓట్లను సంపాదించుకోలేదు. గతంలో కాంగ్రెస్ పార్టీ అంతర్గత సంక్షోభాలను చీలిక ద్వారా పరిష్కరించుకోగలిగింది. వాటిలో అత్యంత సుప్రసిద్ధమైనది, అత్యంత ఫలదాయకమైనది. 1969లో ఇందిరాగాంధీ చాకచక్యంగా తెచ్చిన చీలికే. అయితే 1969 నాటికి వారసత్వపాలన వల్ల  కాంగ్రెస్ చేష్టలుడిగి పోయిలేదనే ముఖ్య విషయాన్ని గుర్తుంచుకోవాలి. 1970ల మధ్యలోనే ఈ జబ్బు మొదలైంది. నేడు కాంగ్రెస్‌లోని ఆలోచనాపరులైన, సీనియర్ నేతలు జనాంతికంగా చేప్పే ఆ విషయాన్ని, బహిరంగంగా అంగీకరించరు. అలా చేయడం, వారి వ్యక్తిగత అవకాశాలకు సంబంధించి ఆత్మహత్యాసదృశమైనదే.
  
 టీఎస్ ఇలియట్ వంశపారంపర్య పాలనలు చివరికి ఎలా అంతమవుతాయని చెప్పి ఉండేవాడో అలాగే... ‘బ్రహ్మాండమైన ధ్వనితో గాక, గుసగుసతోనే అంతమవుతాయి’.      
 
 (వ్యాసకర్త : ఎంజే అక్బర్, పార్లమెంటు సభ్యులు, బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి)


 ఒబామా అధ్యక్షునిగా ఎన్నికైన వాస్తవాన్ని జీర్ణించుకోవడమే అసాధ్యం అన్న రీతిలోనే రిపబ్లికన్లు కనిపించారు. వాళ్లు అబద్ధాలను ఆయుధాలుగా ఉపయోగించారు. ఆఖరికి ఆయన జన్మ ధృవీకరణ పత్రం గురించి కూడా కట్టుకథలు అల్లారు. వేలం వెర్రితో ఇలాంటి దుష్ర్పచారానికి పాల్పడిన బృందానికి నాయకుడు ట్రంప్. ఒబామా రెండురకాలుగా బయటి వ్యక్తి అన్నట్టు సూచించారు. ఎలాగంటే - మొదటిది- ఆయన అమెరికన్ కాదు, రెండోది - ఆయన మహమ్మదీయుడు. ఉద్యోగాలంటూ వస్తున్న మెక్సికన్లు, యుద్ధమంటున్న మహమ్మదీయులు అమెరికాకు ‘‘ప్రమాదకరంగా’’ పరిణమించిన నేపథ్యంలో అధ్యక్ష అభ్యర్థిత్వం ట్రంప్‌కు దక్కడం యాదృచ్ఛికంగా జరిగిందని అనుకోలేం.
  
 ఇలాంటి వేలం వెర్రి ప్రతికూల ప్రచారాలు తిరిగి తమకే చేటు చేస్తాయని మన దేశంలో కాంగ్రెస్ పార్టీ ఎప్పటికైనా గుర్తిస్తుందా? ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ మీద ఆ పార్టీ అవిశ్రాంతంగా సాగిస్తున్న ప్రతికూల ప్రచారంలో ఉద్వేగమే తప్ప, హేతువు లేదు. ఆ విమర్శలన్నీ వ్యక్తిగతమైనవే. మోదీ ప్రతిపాదించినది ఏదైనా సరే, అది ఎప్పటికీ మంచిది కాదు. ఆఖరికి తాను ప్రతిపాదించినది గతంలో యూపీఏ అధికారంలో ఉండగా చేసినదేనని మోదీ చెప్పినా కూడా వారికి పట్టదు. సాధారణ వస్తుసేవల సుంకం బిల్లు ఇందుకు ప్రత్యక్ష ఉదాహరణ. ఆ పార్టీ ప్రస్తుత నాయకత్వం పుణ్యమా అని శ్లేష్మంలో పడ్డ ఈగలా కొట్టుకుంటున్నది. వాస్తవాల పట్ల ఏమాత్రం గౌరవం లేకుండా సత్యాన్ని అణచిపెడుతున్నారు.
  
 కెనడా ప్రధానమంత్రి జస్టిన్ ట్రూడోతో కలసి గడచిన గురువారం ఉమ్మడి విలేకరుల సమావేశంలో పాల్గొన్నప్పుడు అమెరికా అధ్యక్షుడు బరాక్ ఒబామా దీర్ఘాలోచనలో మునిగి ఉన్నట్టు కనిపించారు. ఆయన చురుకైన మేధ అమెరికా అధ్యక్ష ఎన్నికల వ్యవహారాలకు సంబంధించిన పరిమిత డిమాండ్లకు అతీతంగానే ఆలోచిస్తున్నదని స్పష్టంగానే అనిపిస్తుంది. శ్వేత సౌధంలో రెండు దఫాలు కొలువైనప్పటికీ ఒబామా తాత్వికుడైన అమెరికా అధ్యక్షునిగా అవతరించలేకపోయారు. అయితే అధ్యక్షునిగా చివరి దశను పూర్తి చేసుకుంటున్న ఈ కాలంలో మాత్రం సుదీర్ఘకాలంగా అమెరికా రాజకీ యాలలో పూరించకుండా ఉండిపోయిన వెలితిని భర్తీ చేయబోతున్నారు. ఎన్నికైనవారు, కొన్ని విపరీత మినహాయింపులు కాకుండా- తెలివైనవారే అయి ఉంటారు. కానీ వీరిలో కొద్దిమంది మాత్రమే మేధావులు. ఒబామా త్వరలోనే అమెరికాకు చెందిన పిన్న వయస్కుడైన పెద్ద రాజనీతిజ్ఞుడు కాబోతున్నారు.
 
 ఇందుకు సంబంధించిన రుజువు ఈ విలేకరుల సమావేశంలోనే కనిపించింది. ఎన్నికల ప్రచారంలో అరుపులూ, కేకలతో హడావిడి చేస్తున్న డొనాల్డ్ ట్రంప్ ఎన్నికైతే, అమెరికా- కెనాడా సంబంధాలు ఎలా ఉంటాయి అని ఒక విలేకరి ప్రశ్నించాడు. ఇప్పటికే ఈ అంశం మీద అమెరికాలో ఒక చతురోక్తి బాగా ప్రాచుర్యంలోకి వచ్చేసింది. ఆ పరిస్థితే వస్తే కెనడా అమెరికాకు మరోసారి అద్భుతమైన వలసగా మారు తుందన్నదే ఆ చతురోక్తి. అయితే రిపబ్లికన్‌ల అధ్యక్ష అభ్యర్థి ఎంపిక వ్యవహారం ఒక కొలిక్కి వచ్చి, ట్రంప్ అవకాశాలు మెరుగుపడుతూ ఉండడంతో, ఈ చచ్చు చతురోక్తి కాస్తా, అమెరికావాసుల పాలిట పీడకల స్థాయికి చేరుతోంది.
 
 ఒబామా తన జ్ఞాపకాలను నెమరువేసుకున్నారు. ఆలోచనకు కూడా రాని కొన్ని అంశాలు ఎందుకు ఎలా పరిగణించదగినవిగా ప్రాముఖ్యంలోకి వచ్చాయి? అధ్యక్ష పదవికి ఎన్నికైన నాటి నుంచి తాను ఏది చెప్పినా, ఏది చేసినా కూడా తప్పే అన్నట్టు రిపబ్లికన్ పార్టీ నిరాఘాటంగా ప్రతికూల ప్రచారం చేయడమే ఇందుకు కారణమని ఒబామా చెప్పారు. ఏ అంశాన్ని కూడా దానిలోని మంచిచెడ్డల మేరకు పరిశీలించలేదు. తాను ఏం చేసినా అది తప్పే. ఒబామాకు ముందు అధ్యక్షులైన వారు కూడా విమర్శలను ఎదుర్కొనకపోలేదు. కానీ వారిలో ఎవరూ ఇలా పరాయి ముద్రతో బాధపడలేదు. ఒబామా ‘ద్వేషం’ అన్న మాటను ఉపయోగించలేదు. కానీ ఆ అర్థం స్ఫురించే విధంగానే మాట్లాడారు. అలాగే ఆయన జాతి గురించిన ప్రస్తావన కూడా చేయలేదు. అయితే తనను ‘ఆక్రమణదారుడు’గానే భావించారన్నట్టు నర్మగర్భంగా చెప్పారు. అసలు  ఒబామా అధ్యక్షునిగా ఎన్నికైన వాస్తవాన్ని జీర్ణించుకోవడమే అసాధ్యం అన్న రీతిలోనే రిపబ్లికన్లు కనిపించారు. వాళ్లు అబద్ధాలను ఆయుధాలుగా ఉపయోగించారు. ఆఖరికి ఆయన జన్మ ధృవీకరణ పత్రం గురించి కూడా కట్టుకథలు అల్లారు. వేలం వెర్రితో ఇలాంటి దుష్ర్పచారానికి పాల్పడిన బృందానికి నాయకుడు ట్రంప్. ఒబామా రెండురకాలుగా బయటి వ్యక్తి అన్నట్టు సూచించారు. ఎలాగంటే - మొదటిది- ఆయన అమెరికన్ కాదు, రెండోది - ఆయన మహమ్మదీ యుడు. ఉద్యోగాలంటూ వస్తున్న మెక్సికన్లు, యుద్ధమంటున్న మహ మ్మదీయులు అమెరికాకు ‘‘ప్రమాదకరంగా’’ పరిణమించిన నేపథ్యంలో అధ్యక్ష అభ్యర్థిత్వం ట్రంప్‌కు దక్కడం యాదృచ్ఛికంగా జరిగిందని అనుకోలేం.
 
 అయితే ఈ మతిభ్రమించిన వాచాలత్వాన్నీ, అవాస్తవాలను అమెరికన్లు విశ్వసించలేదు. అందుకే ఒబామా రెండోసారి కూడా అధ్యక్ష ఎన్నికలలో విజయం సాధించారు. కానీ చాలామంది రిపబ్లికన్లు ఈ ధోరణిలోనే వ్యవహరించారు. అందుకే వారు ఇంత వికృతంగా, ఇంత దుస్సాహసంతో మాట్లాడుతున్నప్పటికీ ట్రంప్ అభ్యర్థిత్వం వైపు మొగ్గారు. ఇప్పుడు నమ్మకం కుదరక రిపబ్లికన్ పార్టీ తనను తను గిల్లుకుని చూసుకుంటోంది. అయినా వాస్తవం ఏమిటంటే, ట్రంప్ వారి సృష్టే. ప్రతిపక్షంలో ఉన్నప్పుడు ఎవ రిైైనైనా వెర్రి రాజకీయాలు ఊరిస్తూనే ఉంటాయి. కానీ అసభ్య పిల్లచేష్టలతో ఎవరూ మనుగడ సాధించలేరు.
 
 ఇలాంటి వేలం వెర్రి ప్రతికూల ప్రచారాలు తిరిగి తమకే చేటు చేస్తాయని మన దేశంలో కాంగ్రెస్ పార్టీ ఎప్పటికైనా గుర్తిస్తుందా? ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ మీద ఆ పార్టీ అవిశ్రాంతంగా సాగిస్తున్న ప్రతికూల ప్రచా రంలో ఉద్వేగమే తప్ప, హేతువు లేదు. ఆ విమర్శలన్నీ వ్యక్తిగతమైనవే. మోదీ ప్రతిపాదించినది ఏదైనా సరే, అది ఎప్పటికీ మంచిది కాదు. ఆఖరికి తాను ప్రతిపాదించినది గతంలో యూపీఏ అధికారంలో ఉండగా చేసిన దేనని మోదీ చెప్పినా కూడా వారికి పట్టదు. సాధారణ వస్తుసేవల సుంకం బిల్లు ఇందుకు ప్రత్యక్ష ఉదాహరణ. ఆ పార్టీ ప్రస్తుత నాయకత్వం పుణ్యమా అని శ్లేష్మంలో పడ్డ ఈగలా కొట్టుకుంటున్నది. వాస్తవాల పట్ల ఏమాత్రం గౌరవం లేకుండా సత్యాన్ని అణచిపెడుతున్నారు.
 
 తాజాగా జరిగిన ఉదంతాన్నే తీసుకుందాం. ఈ ఘట్టంలో అపఖ్యాతిని మూటగట్టుకున్న వ్యాపారవేత్త విజయ్‌మాల్యా దేశం నుంచి పారిపోవడానికి కారణం ప్రస్తుత ప్రభుత్వమని కాంగ్రెస్ పార్టీ ఆరోపిస్తున్నది. ఇందులో గమనించవలసిన సున్నితమైన సత్యం ఏమిటంటే, మాల్యాకు చెందిన కింగ్‌ఫిషర్ అనే మునిగిపోతున్న విమానయాన సంస్థకు కాంగ్రెస్ అధి కారంలో ఉండగానే ప్రభుత్వ బ్యాంకుల నుంచి నిధులు కుమ్మరించేందుకు అనుమతి లభించింది. ఫిబ్రవరి 21, 2012న ఎస్‌పీఎస్ పన్ను, సంజయ్ సింగ్ అనే ఇద్దరు పత్రికా రచయితలు రాసిన నివేదిక నుంచి ఇక్కడ ఒక అంశాన్ని ఉదహరిస్తున్నాను. భారతీయ స్టేట్ బ్యాంక్ ‘‘విజయ్ మాల్యా  కింగ్‌ఫిషర్ విమానయాన సంస్థ మునిగిపోకుండా కాపాడడానికి మంగళ వారం రూ. 1500 కోట్లు విసిరింది. ఆదాయ పన్ను శాఖ కూడా తన విధా నాన్ని సరళం చేసుకుంది. నష్టాలలో ఉన్న ఆ సంస్థను కాపాడేందుకు ప్రకటించిన ఆర్థిక ప్రణాళికలో భాగంగా స్తంభింప చేసిన ఆ విమానయాన సంస్థ ఖాతాలు తిరిగి చెలామణిలోకి రావడానికి అంగీకరించింది.’’ మాల్యాకు ప్లాటినమ్ చెమ్చాతో అన్నీ నోటికందించిన ఘనత కాంగ్రెస్ పార్టీదే. ఆయన మీద చర్యలు మొదలైనది నిజానికి ప్రస్తుత ప్రభుత్వ హయాంలోనే. ప్రస్తుత వ్యవస్థను తనకు అనుకూలంగా మలుచుకోవడానికి ఇంక ఏమాత్రం సాధ్యం కాదని తెలుసుకున్న తరువాతే మాల్యా హడావిడిగా దేశం విడిచి వెళ్లారు. అతడి మీద చర్యలకు బ్యాంకులకు కూడా ఆదేశాలు వెళ్లాయి. ఇక్కడితో ఈ కథ అయిపోయిందని అనుకోవద్దు. చట్టం దృష్టి  చాలా విస్తృతమైనది. మాల్యా ఆచూకీ తెలిసి, హాజరు కావలసిన తేదీకి అతడు కోర్టుకు రాని పక్షంలో ఈ దృష్టిని ప్రభుత్వం కాపాడగలిగితే దాని విస్తృతికి లోటుండదు.
 
 ఒబామా ప్రత్యేకంగా చెప్పినట్టు, అసలు బాధ అమెరికా తన విలువలు, ఇంగిత జ్ఞానం- ఈ రెండింటినీ కోల్పోవడం గురించినది కాదు. రిపబ్లికన్ పార్టీ తనకు తాను చేసుకున్న గాయాల నుంచి కోలుకుంటుందా లేదా అన్నదే. ప్రజాస్వామ్యంలో విశ్వసనీయమైన ప్రభుత్వం ఎంత అవసరమో, పొందికైన ప్రతిపక్షం కూడా అంతే అవసరం. ఒక సామెత చెబుతారు, దేవతలు కాలు మోపడానికి కూడా భయపడే చోటికి అవివేకులు వెళతారట. అయితే ప్రజాస్వామ్యానికి ఉన్న శక్తి ఏమిటంటే, అక్కడ అవివేకులు కూడా అభ్యర్థులవుతారు. కానీ ఓటర్లు అంత దయకలిగిన వారేమీ కాదు. కానీ మూర్ఖులను సంతోషంగా భరిస్తున్న రాజకీయ పార్టీలు  మాత్రం విశ్వసనీయత విషయంలో చాలా మూల్యం చెల్లించవలసి ఉంటుంది.
 
 వ్యాసకర్త పార్లమెంటు సభ్యులు  బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి
  


 మనం ఇప్పుడు హద్దులను చెరిపేసి, జ్ఞానం కొత్త అంచుల దగ్గర ఉన్నాం. ఆవిష్కరణలోని నాటకీయతను చూసినప్పుడు ఎక్కువ ఆశించడం సులభమే. అయితే అతిశయోక్తుల గురించి శాస్త్రవేత్తలు మనలను హెచ్చరిస్తూనే ఉన్నారు. వారు ఈ అవిష్కరణలో ప్రతి అడుగులోను ఎంతో శ్రమించారు. ఆ శ్రమ అనేది ప్రయోగశాలలో కావచ్చు లేదా అబ్జర్వేటరీలో కావచ్చు. అందిన సమాచారాన్ని వాస్తవంగా మలచడానికి కొన్ని జీవితాలు పట్టాయి.
 
  ఒక ఆవిష్కరణ గురించిన ఉద్వేగం అందుబాటులో దొరికే సమాధానాలను గమనించడం కంటే, మరిన్ని ప్రశ్నలను సంధించడానికే చూస్తుంది. రెండువేల సంవత్సరాలకు పైగా వినిపించిన ప్రశ్నలు పైథాగరస్ నుంచి ఐన్‌స్టీన్‌ను వేరు చేసి చూపాయి. అలాగే ఐన్‌స్టీన్‌కీ, విర్గో కొలాబిరేషన్-లీగో బృందాలకీ మధ్య వందేళ్ల పాటు సాగిన ప్రయత్నం ఉంది.  
  
  తెలుసుకోవాలనుకున్నప్పుడు విజ్ఞానశాస్త్రం నన్ను సదా గజిబిజి చేసిపోయేది. పాఠశాల స్థాయిలో మొదట్లో భౌతికశాస్త్ర పాఠాలు విన్నప్పుడు అంతా గందరగోళంగానే ఉండేది. రసాయనశాస్త్రం కాస్త అర్థమైనప్పుడు ఏదో కుట్ర పన్నుతున్నట్టు ఉండేది. తర్కంతో, అంచనాలతో సాగే గణితం మాత్రం బాగుండేది. కానీ లేని సున్నాతో ఏమైనా లెక్కకట్టాలని చూస్తే దానిని మాత్రం తత్వశాస్త్రంగా పరిగణించాలి.
  
  ఇకపోతే, ఒక హోటల్ గదిలో ఈ వారంలోనే ఒక వేకువ నిశ్శబ్ద వేళ అనుకోకుండా టీవీ పెట్టి, ఒక న్యూస్ చానల్ చూస్తున్నాను. హఠాత్తుగా నన్ను వివశత్వంలో ముంచెత్తుతూ భూతభవిష్యద్వర్తమానాలు, ఇంకా అనేక భవిష్యత్తు అంచనాలు కలగలసిన కలగూరగంప వంటి, ఇంకా అంతులేని కథనాలను జోడించుకుని ఓ సైన్స్ విషయం దర్శనమిచ్చింది. గూడు కట్టినట్టున్న ఆ నిశ్శబ్దంలోనే సాహిత్య గుబాళింపు ఉన్న ఒక వాక్యం వినిపించింది. విశ్వాసానికి అతీతమైనదానిని నిరాకరించమని హేతువు చెప్పినప్పుడు మనం దేని గురించి ఎదురు చూడవచ్చునో ఆ వాక్యం చెప్పి, మనోహరమైన వాస్తవం దగ్గరకి తీసుకుపోయింది. అదే- గోళాల సంగీతం. వందకోట్ల కాంతి సంవత్సరాల క్రితం గురుత్వాకర్షణ కారణంగా రెండు కృష్ణబిలాలు డీకొన్నప్పుడు జనించిన అంతరిక్ష సంబంధమైన, మరచిపోలేని శ్రావ్యమైన సంగీతం అందులో విన్నాను. మేధావుల స్థాయిలో చెప్పాలంటే పైథాగరస్ వచ్చి ఐన్‌స్టీన్‌ను కలుసుకున్నాడు. ఖగోళంలోని రాశులన్నీ లయాత్మకంగా కదులుతున్నాయని ఆ పురాతన గ్రీకు మార్మిక గణితశాస్త్రవేత్త ఏనాడో ప్రతిపాదించాడు. ఆ రాశులన్నీ కదిలిపోతూ మనిషి చెవులకు సోకని ఒక అనుపమానమైన ఆలాపన చేస్తున్నాయని కూడా చెప్పాడాయన. కవులని సూదంటురాయి వలే ఆకర్షించే ఆ అంశమే గోళాల స్వర సమ్మేళనం.
  
  కింది తరాలవారి అద్భుత మేధస్సునూ, ఈ తరం శాస్త్రవేత్తల సాహసోపేతమైన జ్ఞానదీప్తినీ ఒక ప్రేక్షకునిలా వీక్షించే నాలాంటి వ్యక్తి బుద్ధికి ఆ నాదం పదును పెడుతుంది. కొత్త ఆలోచనలు రేకెత్తిస్తుంది.  స్థలకాలాలు, ఉనికిల సారం గురించి వినూత్న విశ్లేషణలు ఇచ్చే ఒక ప్రపంచంతో మన బుద్ధిని అనుసంధానింపచేస్తుంది. జీవితం అంటే కాలం గడిచిపోవడమే. అది ఒక శూన్యంలో అర్థంతరంగా ఎక్కడో ముగిసిపోతుంది. ఆ తరువాత ఏమవుతుందన్నది అంతుచిక్కని అంశం. దీనికి సమాధానం కేవలం  నిర్దిష్ట విశ్వాసం, సిద్ధాంతాల ద్వారా లభిస్తుంది తప్ప, మనిషి మేధస్సుతో చేసే అనిర్దిష్ట ప్రయత్నంతో కాదు.
  
  కానీ, విశ్వంలో గురుత్వాకర్షణతో పాటే, మనిషి చెవికి సోకని కొన్ని శబ్దాలు ఉన్నాయని మేధస్సుతో చే సిన ప్రయత్నంతోనే ఇప్పుడు రుజువైంది. ఇంకో మాటలో చెప్పాలంటే మానవాళి అనుభవాల మౌలిక ధర్మాలు ఎక్కడెక్కడో ఉన్న ఇతర ప్రపంచాలలో కూడా ఉనికిలో ఉన్నాయి. ఇకపై శబ్దం వినడం మనిషి ఇంద్రియాలు చేసే పనులలో ఒకటి మాత్రమే కాదు, ఈ శాశ్వత ఉనికిలో కూడా దాని జాడ ఉంది. ‘లిగో’ (లేజర్ ఇంటర్‌ఫెరోమీటర్ గ్రేవిటేషనల్ - వేవ్ అబ్జర్వేటరీ)బృందంలో సభ్యుడు, కొలంబియా విశ్వవిద్యాలయంలో ఆచార్యుడు సబోల్క్స్ మర్కా న్యూయార్క్ టైమ్స్ పత్రికకు చెప్పిన మాటను ఇక్కడ ఉటంకిస్తాను.
  
   ‘‘ఈ ఆవిష్కరణ చాలా కాలం తరువాత భౌతికశాస్త్ర పరిశోధన లు సాధించిన అతి గొప్ప పురోగతిగా నేను భావిస్తున్నాను. ఖగోళశాస్త్రంలో వేరే అన్నీ అంశాలు చర్మచక్షువులకు కనిపించేవే. ఇప్పుడు ఈ శాస్త్రానికి వినికిడి శక్తి కూడా వచ్చింది. ఇంతకు ముందు ఇలాంటి శక్తి ఏనాడూ లేదు.’’ఎంతో వాగ్ధాటితో వివరించిన ఈ అంశంలోని లోతైన ఆ భేదం గురించి ఆలోచించండి. దృష్టి మానవుల చూపు ద్వారా ఆవిర్భవిస్తుంది. అది వారి సామర్థ్యం మేరకు ప్రయాణిస్తుంది. నాదం మరెక్కడి నుంచో ఉద్భవిస్తుంది. ఇప్పుడు మనకు తెలిసిన దానిని బట్టి వంద కోట్ల కాంతి సంవత్సరాల క్రితం ఆ నాదం వెలువడింది. కన్ను ఆత్మాశ్రయం లేదా వ్యక్తి అనుభవం. చెవి బాహ్యమైనది.
  
  మనం ఇప్పుడు హద్దులను చెరిపేసి, జ్ఞానం కొత్త అంచుల దగ్గర ఉన్నాం. ఆవిష్కరణలోని నాటకీయతను చూసినప్పుడు ఎక్కువ ఆశించడం సులభమే. అయితే ఉత్ప్రేక్షల గురించి, అతిశయోక్తుల గురించి శాస్త్రవేత్తలు మనలను హెచ్చరిస్తూనే ఉన్నారు. వారు ఈ అవిష్కరణలో ప్రతి అడుగులోను ఎంతో శ్రమించారు. ఆ శ్రమ అనేది ప్రయోగశాలలో కావచ్చు లేదా అబ్జర్వేటరీలో కావచ్చు. అందిన సమాచారాన్ని వాస్తవంగా మలచడానికి కొన్ని జీవితాలు పట్టాయి. అయితే తెలియని కోణం వైపు మరో కొత్త అడుగు పడే వరకు ఈ  వాస్తవాన్ని కూడా తాత్కాలికమైనదిగానే పరిగణిస్తారు.
  
  అలాగే ఒక ఆవిష్కరణని తక్కువ చేసి చూడడం కూడా చాలా సులభం. ఈ ఉద్వేగంలో నేను అతిగా స్పందిస్తూ ఉండాలి. కానీ నేను ఆశావాదంలోని దోషాన్ని చూడడానికే ప్రాధాన్యం ఇస్తాను. ఒక ఆవిష్కరణ గురించిన ఉద్వేగం అందుబాటులో దొరికే సమాధానాలను గమనించడం కంటే, మరిన్ని ప్రశ్నలను సంధించడానికే చూస్తుంది. రెండువేల సంవత్సరాలకు పైగా వినిపించిన ప్రశ్నలు పైథాగరస్ నుంచి ఐన్‌స్టీన్‌ను వేరు చేసి చూపాయి. అలాగే ఐన్‌స్టీన్‌కీ, విర్గో కొలాబిరేషన్-లీగో బృందాలకీ మధ్య వందేళ్ల పాటు సాగిన ప్రయత్నం ఉంది.
  
  ఊహకు కూడా అందని ఈ విశాల విశ్వం నిరీశ్వరవాదుల రచనలు వాదించినట్టు  కొన్ని యాదృచ్చిక పరిణామాల మాలిక అనుకోవాలా? అంతకు మించి నైపుణ్యంతో  మలచిన ఆకృతి అనకోవాలా? లేకపోతే ఈ భూగోళానికి అందకుండా బయట కాలానుక్రమణికలు ఉన్నాయా?  కాలాన్ని వెనక్కు జరపవచ్చన్న వాగ్దానం ద్వారా మన ఊహలు ఎల్లప్పుడూ ప్రభావితమవుతూ వచ్చాయి. అల్బర్ట్ ఐన్‌స్టీన్ తన భావాలను రూపుదిద్దుతున్నప్పుడు, హెచ్.జి. వెల్స్ ‘ది టైమ్ మిషన్’ను రాస్తూ ఉండేవారు. భారతీయ తత్వశాస్త్రం అన్ని వేళలా  కాలాన్ని పునర్జన్మలో విశ్వాసానికి తప్పనిసరి అవ సరంగా ఒక భ్రమగా కొట్టిపారేసింది. కాలంలోని వంపును, చపలతను లిగో శాస్త్రజ్ఞులు నమోదు చేశారు. మన మనస్సు సూచించేదానికంటే ఎక్కువ పరిమాణాలను కాలం కలిగి ఉంది. తర్వాతేమిటి? తర్వాత ఎక్కడ?
  
 జ్యోతిషశాస్త్రాన్ని ప్రస్తావించడం అనేది ఉత్కృష్ట స్థితినుంచి పరిహాసాస్పద స్థాయికి దిగజారడమే అవుతుందా? జ్యోతిషశాస్త్రానికి సైన్స్ అంత పరిపక్వత, కచ్చితత్వం ఉండదు కానీ అది సామూహిక అభద్రత కంటే ఎక్కువగా స్పష్టమైన రుజువుగా మన విశ్వాసాల్లో బలంగా నిలిచిపోయింది. మీడియాలో కనిపించే రోజువారీ లేదా వారాంతపు జోస్యాలు, అంచనాలు విస్పష్టంగానే అర్ధరహితమైనవి కానీ అన్ని సంస్కృతులను ఆదేశిస్తున్న జాతకచక్రం పట్ల పూజ్య భావం అనేది విలువ కోల్పోయిన పురాగాధనే సూచిస్తోంది. నాకు సమాధానాలు తెలియవు. ప్రశ్నలు మాత్రమే తెలుసు. వ్యాసకర్త పార్లమెంటు సభ్యులు: బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి
  - ఎం.జె. అక్బర్
  సీనియర్ సంపాదకులు


 బైలైన్
  
 సమోసా తిరుగుబాటు కంటే కఠోర దండన రాజకీయాల్లో మరొకటి లేదు. ప్రతి రాజకీయ వేత్తకూ ఆ మాత్రం తెలుసు. బిహార్ ముఖ్యమంత్రి నితీశ్ కుమార్, ఆయనకు పెద్ద దిక్కు, సూపర్ ముఖ్యమంత్రి అయిన లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్‌లు ఎన్నో ఎన్నికల సమరాలలోనూ, పరిపాలనలోనూ కూడా ఆరితే రిన అనుభవజ్ఞులే. అయినా వారు, పేద వాడి నోటి తిండి నుంచి డబ్బు పిండి ఖజానా కడుపు నింపే పని ఎన్నడూ చేయరాదనే ప్రాథమిక ప్రజాస్వామిక సూత్రాన్ని మరిచి పోవడం ఆశ్చర్యకరం. రోజంతా కష్టపడ్డ పేదవారికి తక్కువ ఖర్చుకే దొరికే కొన్ని క్షణాల సంతోషపు విలాసం... సమోసా, అలాంటి ఇతర సాయంకాలపు చిరు తిండ్లే. 
  
 బడ్జెట్ పరిభాషలో ‘‘పాపం పన్ను’’గా పిలిచేది ప్రభు త్వానికి క్రమం తప్పక ఆదాయాన్ని సమకూర్చే వనరు. అది, లిక్కరు, సిగరెట్లు వంటి వస్తువులపై విధించే పన్ను. అవును, పరిశుద్ధాత్మకమైన స్థితిలో ఖరీదైన హోటళ్లవంటి విలాసాలకు కూడా వర్తించేలా మీరు ఆ పాపాల జాబి తాను సాగదీయవచ్చు. అంతేగానీ మతి స్తిమితంగా ఉన్న ఏ ఆర్థిక మంత్రీ ఎన్నడూ బీడీ నుంచి డబ్బు పిండడు.
  
 బిహార్ ప్రజలు ఇటీవలే తాము అధి కారంలోకి తెచ్చిన ప్రభుత్వం మీద అప్పుడే ఆగ్రహం చెం దరు. కానీ, సమోసా, భుజియా(కారప్పూస వంటిది)ల మీద 13.5 శాతం వాల్యూ యాడెడ్ ట్యాక్స్ (వ్యాట్) విధించడం ఆగ్రహం కంటే మరింత ప్రమాద కరమైన అవహేళనకు తలుపులు తెరుస్తుంది. వ్యంగ్య పరిహాసానికి బిహారీల తర్వాతే ఎవరైనా. సమోసాకు ఉన్న ఆకర్షణే వేరు. వర్గ, జాతి, కుల భేదాలకు అతీతమైన నిజమైన జనబాహుళ్యపు వినియోగ వస్తువు అది. కాబట్టి దాని మీద విధించిన పన్నుపై బిహారీ పరిహాసం కూడా అంత సార్వత్రికంగా వ్యాపించేదే. బహుళజాతి సంస్థల కంటే చాలా ముందే మనవాళ్లు ఫాస్ట్‌ఫుడ్‌ను కనిపెట్టారు. అంతేకాదు దాన్ని గృహ పరిశ్రమగా ఉంచాలనే మంచి ఇంగితం కూడా మనకుంది. పేదవాడికి కూడా ఆ వ్యాపారం బతుకు తెరువు కల్పిస్తుంది. సాధారణంగా వాటి ఉత్పత్తిదారు, వినియోగదారు ఇద్దరూ ఒకే సామాజిక ఆర్థిక అంతస్తుకు చెందినవారై ఉంటారు.
  
 ఈ నిర్ణయం ముఖ్యమంత్రి కార్యాలయం తీసుకున్న దేననేది నిర్వివాదం. అయినా నితీశ్ , లాలూ యాదవ్‌లు ఇద్దరూ వెక్కిరింతలను ఎదుర్కోక తప్పదు. పైగా బిహార్ ఆర్థికమంత్రి పదవి లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్ పార్టీ చేతుల్లోనే ఉంది. నితీశ్  బహిరంగంగా చేసే పనులను గురించి లాలూ జనాంతికంగా బిగ్గరగా నవ్వలేని సంద ర్భాల్లో ఇది ఒకటి.
  
 సమోసా ప్రతీకారం అతి త్వరగానే బయటపడింది. నితీశ్  ప్రస్తుతం దాన్ని చల్లార్చడం కోసం, ఖరీదైన ప్యాకే జ్డ్ సమోసా మీద పన్ను విధించాలనేదే తమ అభిమత మంటూ రాజకీయ ప్రతిదాడిని రేకెత్తించాలని యత్ని స్తున్నారు. అయితే ప్రజలకు గుర్తుండిపోయేది.... తొలుత పుట్టిన ఆలోచనే తప్ప, ఆ తర్వాత వచ్చినది కాదు. అయినా ఈ సవరణ వంచనేననేది స్పష్టంగానే కనిపి స్తోంది. భుజియా కూడా శిక్షపడ్డ వాటి జాబితాలో ఉంది.
  
 తరచి చూస్తే ఈ వ్యవహారం ఇంకా ఇంకా ఆసక్తి కరంగా మారుతోంది. ఉదారణకు, దోమలను పారదోలే మస్కిటో రిపెల్లంట్స్‌పై పన్ను ఎందుకు విధించినట్టు? దోమలు ఓటు వేయవు, కాటేస్తాయి. ఒక్కోసారి అవి ప్రాణాంతకం అవుతాయి కూడా. బిహార్‌లో మస్కిటో రిపెల్లంట్స్‌కు  భారీ మార్కెట్ ఉంది, ప్రభుత్వం వాటి నుంచి భారీగా రాబడిని ఆశిస్తోంది. ఒక్క పాట్నా అమ్మ కాల నుంచి లభించే రాబడే ఒక భారీ ప్రభుత్వ శాఖ ఖర్చుకు సరిపోతుంది. రాష్ట్రం అంతటా దోమల స్వైర విహారం సాగుతోంది. బిహార్‌లో పన్నుల రాబడిని కల్పించే పరిశ్రమలంటూ పెద్దగా చెప్పుకోడానికి ఏమీ లేవు. కాబట్టి పన్ను వేయడానికి వేరే ఏవీ లేవు. అందువలన, ప్రభుత్వం తన గత వైఫల్యాల నుంచే లబ్ధి పొందాలని చూస్తోంది. మాట కూడా దోమలంత వేగంగానే వ్యాపిస్తుంది.  
  
 రాజకీయాల్లోనైనా లేదా పరిపాలనలోనైనా అనుభ వజ్ఞులైనవారు కూడా ఇంత తెలివిమాలిన పొరపాట్లెలా చేస్తారా? అని ఆశ్చర్యం కలుగుతుంది. ఎందుకు చేస్తా రంటే, అధికారంలో ఉండగా సమోసాలకు, కారప్పూసకు డబ్బులు చెల్లించేది వారు కాదు కాబట్టి. వారి సాయం కాలపు టీ, దానితో పాటూ ఉండే  ఫలహారాల ఖర్చును పరిపాలన బడ్జెట్ నుంచి చెల్లిస్తారు.
  
 బ్రిటన్ ప్రధాని డేవిడ్ కామెరూన్ నాగరికంగా భోజ నం చేసే ఉన్నత సమాజానికి చెంది నవారు. మానసికో ల్లాసం కోసమని ఆయన ఒకసారి ప్రజలు ఆరుబయట నిలుచుని తినే ఒక బడ్డీ దగ్గరకు వెళ్లి... మన సమోసాకు సమానమైన ‘కార్నిష్ పై’ తినాలనుకున్నారు. ముందస్తు ఏర్పాట్లతో సాగిన ఆ కార్యక్రమలో కామెరూన్... దాన్ని తినడం ఎలాగో తెలి యక రసాభాస చేశారు. ఆ ప్రజా సంబంధాల  కార్య క్రమం అభాసుపాలైంది. బడ్జెట్‌ను సంతులనం చేయడమే లక్ష్యంగా పెట్టుకున్న జార్జ్ ఆస్‌బోర్న్ తనకు ఆర్థిక మంత్రిగా ఉన్నా, కామెరూన్‌కు ‘పై’ మీద పన్ను వేయాలనే ఆలోచన ఎన్నడూ రాలేదు. ఆస్‌బోర్న్ తన లక్ష్య సాధనలో పూర్తిగా సఫలం కాకున్నా, ప్రయత్నమైతే చేశారు. కాబట్టి ఆయనను ఎవరూ తప్పు పట్టలేరు.
  
 లాలూ-నితీశ్  ప్రభుత్వం ఇప్పుడిప్పుడే వెలుగును కోల్పోతున్న సమయంలో సమోసా-భుజియా విషాద ప్రహసనం ప్రదర్శితం కావడానికి కారణాలు హాస్యా స్పదమైనవి మాత్రం కావు. నేరస్తులకు రాజకీయ ఆశ్రయం లభిస్తుండటంతో నేరాలు ప్రతీకారం తీర్చు కోడానికన్నట్టు తిరిగి పేట్రేగుతున్నాయి. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో భయం పెంపొందుతోంది. అధికారులకు లాలూ సమాంతర యంత్రాంగం నుంచి ఆదేశాలు అందుతున్నాయి. నిజమైన అధికార పీఠం ఎక్కడ ఉందో వారికంటే బాగా అర్థం చేసుకోగలవారు మరె వరూ ఉండరు. ఈ సమోసా తిరుగుబాటును అదుపు చేయవచ్చు. కానీ గత జ్ఞాపకాలకు సమోసా తోడు కావడం, నితీశ్  కుమార్ పేరుప్రతిష్టలకు గణనీయమైన నష్టాన్ని కలుగజేస్తుంది.
  
 - ఎం.జె. అక్బర్
  సీనియర్ సంపాదకులు
  వ్యాసకర్త పార్లమెంటు సభ్యులు, బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి


 బైలైన్:
 దక్షిణాఫ్రికా క్రికెట్ జట్టుకు ఇప్పుడు మాజీ కెప్టెన్‌గా మారిన హషీమ్ ఆమ్లాకు జేజేలు పలకండి. కపటత్వంతో కృత్రిమ వినమ్రతను ప్రదర్శించకుండా, తానెంత మంచివాడో చాటుతూ ఉపన్యాసం దంచకుండా తన గురించి తాను నిజాయితీగా చెప్పుకున్న మనిషి ఆమ్లా. కల లాంటి ఆ పదవికి ఎవరూ కోరకుండానే ఆయన రాజీనామా చేశాడు. కెప్టెన్సీ బాధ్యతల వల్ల  జట్టు బ్యాటింగ్‌కు వెన్నెముకగా తాను నిర్వహించాల్సిన కృషికి నష్టం వాటిల్లుతోందనే నిర్ణయానికి రావడంతో ఆమ్లా కెప్టెన్సీకి వీడ్కోలు పలికాడు.  
 
  క్రికెట్ కెప్టెన్‌లలో చాలా మంది బ్యాట్స్‌మెన్‌లే. బ్యాటింగ్, ఆ క్రీడలోని ఏదో ఒక అగ్రకుల అంతస్తుకు చెందినది కావడం అందుకు కారణం కాదు. బాధ ఎక్కువ, గ్లామర్ తక్కువైన బౌలింగ్, కఠోర శ్రమతో కూడిన పని. ఆస్ట్రేలియాకు చెందిన రిచీ బెనాడ్, మన కపిల్‌దేవ్‌లాంటి గొప్ప బౌలర్ కెప్టెన్లూ ఉన్నారు (ఇమ్రాన్ ఖాన్ , ఇయాన్ బోథామ్‌లాంటి ఆల్‌రౌండర్లు పూర్తిగా భిన్న శ్రేణికి చెందిన వారు). అయినా సెలెక్టర్లు బ్యాట్స్‌మెన్‌నే ఎక్కువగా కెప్టెన్లుగా ఎంచుకోవడానికి సజావైన కారణమే ఉంది. సుదీర్ఘమైన ఆ క్రీడలో కెప్టెన్‌గా మొత్తం ఆట నిర్వహణను అత్యంత అనుకూల దృష్టితో చూసే అవకాశం బ్యాట్స్‌మెన్‌కు ఎక్కువగా ఉంటుంది.
 
  ఐదు రోజుల టెస్ట్ మ్యాచ్‌లో మాత్రమే ఒక కెప్టెన్‌ను సరిగ్గా పరీక్షించగలం. 20 ఓవర్ల ఆటలో కెప్టెన్ పాత్ర ఫుట్‌బాల్ కెప్టెన్‌లాంటిదే. ఇకఒక రోజు మ్యాచ్‌కు వస్తే, కెప్టెన్ ఆల్‌రౌండర్ అయితే మంచిదనడానికి సమంజసమైన కారణాలే ఉన్నాయి. కానీఅది వేరే కథ.                                                                                                                                                                                                                     
  అతి సుతారమైన ఆటగా క్రికెట్ (టెస్ట్ మ్యాచ్) మెల్లగా సాగే ఆట. ఎత్తుగడలపరమైన మార్పులతోపాటూ వ్యూహాత్మక  నిర్ణయాలకు కూడా అవకాశాన్ని కల్పిస్తుంది. టెస్ట్ కెప్టెన్, ఆట పురోగతిని నిరంతరం విశ్లేషించడం అవసరం. ఫీల్డింగ్ చేస్తున్నప్పుడు ప్రతి మూడు నాలుగు ఓవర్లకు అలా జోక్యం చేసుకోవాల్సి వస్తుంది. తన జట్టు బ్యాటింగ్ చేస్తున్నప్పుడు పరుగుల వేగాన్ని నియంత్రించడానికి ప్రయత్నించాల్సి ఉంటుంది. దక్షిణాఫ్రికా జట్టులో స్థానం సంపాదించినప్పటి నుంచి హషీం ఆమ్లా ఆడుతున్న తీరునుబట్టి చూస్తే అతను ఆలోచనాపరుడైన మనిషి. ఎప్పుడూ క్రీజ్‌కు నడుచుకుంటూ వెళ్తూనే... ఆయన ఆ ఆటలో పెద్దమనిషిగా మంచి గుర్తింపును సంపాదించుకు న్నాడు. ఇంగ్లండుతో జరుగుతున్న క్లిష్టమైన సిరీస్ మధ్యలో కెప్టెన్సీ బాధ్యతలను స్వీకరించాల్సి వచ్చినప్పటి నుంచి ఆయన నడక సుదీర్ఘంగా సాగింది. అదే ఆయన జ్ఞాపకాన్ని నిర్వచించేది.
 
  ఆమ్లా నేతృత్వంలో దక్షిణాఫ్రికా ఆట అధ్వానంగా సాగింది. ఇటీవల భారత్‌లో జరిగిన సిరీస్‌లో ఆఫ్రికన్లు చిత్తుగా ఓడారు. పిచ్‌పై వివాదాలు ఆ వాస్తవాన్ని పూర్తిగా దాచలేవు. ఏదిఏమైనా పిచ్‌ను ఒక ఆధారంగా ఉపయోగించుకోవడం ఆసక్తికరం. రెండు జట్లూ అదే పిచ్‌పై ఆడాల్సి ఉంటుంది. అది బాగా లేకపోతే ఇద్దరికీ బాగా లేకుండా ఉండాలి. గ్రీన్-టాప్ పిచ్ పేస్ బౌలర్లకు సహాయపడితే పిచ్‌ని ‘‘చెడగొట్టారని’’ ఎవరూ ‘‘ఆరోపించరు’’. అలాంటప్పుడు బ్రౌన్-టాప్ పిచ్ స్పిన్నర్లకు తోడ్పడి నప్పుడు కామెంటేటర్లు తీవ్రంగా ఎందుకు స్పందిస్తారు? భారత్‌తో సిరీస్‌ను కోల్పోయినప్పుడు ఆమ్లా... అయాచితంగా దొరికే అలాంటి సాకులను చూపలేదని గుర్తుంచుకోవడం సముచితం.
 
  తన స్కోర్లు స్వల్పంగా ఉండటంతో ఆమ్లా సమస్యలు రెట్టింపయ్యాయి. దక్షిణాఫ్రికాలో ఇప్పుడు జరుగుతున్న సిరీస్‌లోని తొలి టెస్ట్‌లో ఇంగ్లండ్ గెలిచినప్పుడూ అదే వరుస కొనసాగింది. రెండవ టెస్ట్‌లో దక్షిణాఫ్రికా ఆటలోని అన్ని విభాగాల్లోనూ ప్రత్యర్థులపై ఆధిక్యాన్ని ప్రదర్శించి భారీ మొదటి ఇన్నింగ్స్ స్కోర్‌ను సాధించింది. అయితే ఆమ్లా బ్యాటింగ్‌కు వచ్చేసరికి ఆ జట్టు దాదాపుగా ఓటమి అంచున ఉంది. అతను సాధించిన డబుల్ సెంచరీ బ్యాట్స్‌మన్‌గా ఆయన విలువను పునరుద్ధరించడమే కాదు, కెప్టెన్‌గా విశ్వసనీయతను కూడా కాపాడింది. తమ జట్టు బ్యాటింగ్ చేస్తుండగా బాక్స్‌లో కూచుని కెప్టెన్ చేసేది ఏమీ ఉండదని ఎన్నడూ అనుకోకండి. ఇన్నింగ్స్ పొడవునా అతను ప్రతి ఆటగాడి పాత్రను నిర్వచిస్తుంటాడు. కెప్టెన్ అంటే ఒక్క చేతి సంజ్ఞతోనే నియంత్రించే కాపరి.
 
  హషీమ్ ఆమ్లా సరిగ్గా తనపై ఉన్న అనుమానాన్ని నివృత్తి చేసిన సమయంలోనే రాజీనామా చేశాడు. అటు ఆటగాడిగా, ఇటు నాయకునిగా తిరిగి అగ్రస్థానానికి వచ్చాకనే నాయకత్వ బాధ్యతల నుంచి నిష్ర్కమించాడు. కొద్దికాలంపాటూ ఆట బాగోనందుకే సెలెక్టర్లు కెప్టెన్‌ను శిక్షించేట్టయితే, ఏ కెప్టెనూ మహా అయితే రెండు లేదా మూడు సీజన్లకు మించి మనజాలడు.  పోటీ క్రూరంగా ఉండే ఫుట్‌బాల్‌లో సైతం యజమానులు, జట్టు విఫలమౌతున్నా మేనేజర్లను మార్చడానికి సమయం తీసుకుంటారు. ఆమ్లాను ఎవరూ ఒత్తిడి చేయకున్నా, తమ జట్టు ప్రయోజనాలకు మంచిదని తనంత తానే అనుకుని రాజీనామా చేశాడు. అలాంటి ఉదాహరణలు ఎన్నో కనబడవు. పేర్లు వద్దుగానీ, కెప్టెన్లకు వారి అధికారం ద్వారా బహిరంగంగానూ, చాటుమాటుగానూ ఆర్థిక ప్రతిఫలాలు లభిస్తాయి. కాబట్టే వారు తమ అధికారాన్ని పట్టుకు వేలాడుతారు.
 
  క్రికెట్‌ను విచిత్రంగా ‘‘పెద్దమనుషుల ఆట’’ అని అభివర్ణిస్తుంటారు. ఇప్పుడు అది అలాగే ఉన్నదని గట్టిగా చెప్పడం తీవ్ర అతిశయీకరణే. ఎక్కడైనా ఉండేట్టే ఇప్పుడు క్రికెట్‌లో  కూడా ఎందరు పెద్దమను షులున్నారో అందరు ఆకతాయిలూ ఉన్నారు. ఇది మంచీ కాదు, చెడూ కాదు. రిపబ్లికన్ యుగంలో విలు వలు లేదా విలువల రాహిత్యం అనేవి ఒక వర్గానికి సం బంధించినవి కావు. ఎవరు ఉత్పత్తులను అమ్ముకోగలి గితే వారికే భారీగా డబ్బు వచ్చిపడుతుంది. అందుకే క్రీడలో ఒక పెద్ద మనిషి కనిపిస్తే అది సంబరపడటానికి కారణమవుతుంది. విధి ప్రతి ఒక్కరికీ వారు ధరించాల్సిన పాత్రను కేటాయిస్తుంది. ఒక ఆదర్శ నమూనా కాగలగడం మాత్రం ఆ వ్యక్తి సాధించాల్సినదే.
 
  వ్యాసకర్త పార్లమెంటు సభ్యులు, బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి: ఎం.జె. అక్బర్
  
  


 బైలైన్
  
 పార్లమెంటులో అధికార ప్రతిపక్షాల పాత్రలు ఆసక్తికరంగా తారుమారు కావడమే గత ఏడాదిలో చాలా కాలాన్ని మింగేసింది. ఆగ్రహంతో ఒళ్లు మరచి ఊగిపోయే పరిస్థితులు ఏర్పడటమంటే పార్లమెంటరీ వ్యవస్థ ఆరోగ్యానికి కీడు జరుగుతున్నదని సంకేతం. స్వల్పకాలిక సమావేశాలను నిర్వహించడంలో ప్రభుత్వానికేమైనా స్వార్థ ప్రయోజనాలు ఉండవచ్చునని ఊహించడం తర్కబద్ధమైనదే. పెద్దగా చర్చలేకుండానే చట్టాలు చేసేయడం దానికి ఆదర్శప్రాయం కావచ్చు.
 
 ప్రభుత్వాలంటే సువ్యవస్థితమైన పాలనా యంత్రాంగాలు కాబట్టి, అవి కనీస పరిశీలనకు గురవుతూ, గరిష్ట వెసులుబాటును కోరుకుంటాయి. అందుకు బదులుగా ప్రభుత్వంపై ప్రజాభిప్రాయమనే ఒత్తిడిని తెచ్చే వేదికగా పార్లమెంటు అందించే పలు అవకాశాలను ప్రతిపక్ష కాంగ్రెస్ పార్టీయే స్వయంగా కాలరాచివేయాలనే కృత నిశ్చయంతో ప్రవర్తించింది. హేళనగా కూతలు పెట్టడం, గావుకేకలు వేసి అడ్డగించడం ద్వారా కాంగ్రెస్ పదే పదే ప్రశ్నోత్తరాల సమయాన్ని హతం చేసింది.
 
 బోర్డింగ్ స్కూల్లో ఇలాంటి ప్రవర్తనకు టర్మ్ ముగిసేసరికి తీవ్రమైన మందలింపులు తప్పవు. కొన్ని బిల్లుల ఆమోదానికి కాంగ్రెస్ సహకరించిన మాట నిజమే. అయితే అవి కూడా చాలా వరకు ప్రతికూల ప్రజాభి ప్రాయమంటే భయంతో పెద్దగా చర్చ లేకుండా ఆమోదించినవే. అయితే కాంగ్రెస్ ఏకాకి కావడం గమనించదగ్గ వాస్తవం. మిగతా ప్రతిపక్ష పార్టీలన్నీ అలాంటి ఎత్తుగడలకు దూరంగా ఉన్నాయి. ఇదేమైనా కాంగ్రె స్ ప్రవర్తనలో ముందు ముందు పెద్దగా తేడాను కలుగజేస్తుందా? నిర్హేతు కమైన వ్యూహం ఏ మలుపు తీసుకుంటుందో ముందుగా చెప్పడం కష్టం.
        
 ఈ ఏడాది మాటగా చెప్పుకోవాల్సిన సూక్తి ఒక పెద్ద విషయంగానే విస్తరింపజేయగలిగినది. అయితే మొన్ననే సెలవు పలికి నిష్ర్కమించిన ఏడాది అనుభవంపై ఆధారపడి ఆ సూక్తి ఉత్పన్నార్థాన్ని నిర్మించాల్సి ఉంటుంది. ఫ్రెంచ్ తత్వవేత్త వోల్టేర్ దేవుని పట్ల పెద్దగా విధేయత గలవాడుగా సుప్రసిద్ధుడు కాడు. అయినా ఆయన ఆకాశం వైపు తలెత్తి చూసినప్పుడల్లా భగవంతుడా! అంటూ అత్యంత అర్థస్ఫోరకమైన ఓ మంచి మాట చెప్పేవాడు. ఓసారి ఆయన ‘‘ఓ ప్రభువా, నా శత్రువులను పరిహాసాస్పదులను చేయుము’’ అన్నాడు. ఉత్సాహంగా పలు భిన్నాభిప్రాయాలు వ్యక్తమయ్యే ప్రజా జీవితంలో ఎవరైనాగానీ అంతకంటే ఎక్కువగా కోరగలిగేది ఏముంది?
       
 కాలక్రమానుగుణంగా పుట్టుకొచ్చే ఆందోళనలు కూడా కొన్ని ఇతర చర్చల్లాగే తయారు చేయాల్సినవి. అయితే అవి భోజనానికి అనుబంధంగా ఉండాల్సిన రుచికరమైన పదార్థాలేగానీ, ఆవశ్యకం కానివి. కానీ పసందైన భోజనానికి అవి అనుబంధంగా ఉండాల్సిందే. లిటరరీ క్రిస్‌మస్ క్రాకర్ (క్రిస్‌మస్ సందర్భంగా పత్రికలు ఒకప్పుడు ప్రచురిస్తుండే సాహిత్య అనుబంధంలోని చమత్కారాల శీర్షిక) ఏమైపోయింది? లిటరరీ అనే ముందు మాటను బట్టే ఇదేదో టపాకాయలా ఇలా పేలి, అలా చచ్చిపోయేది కాదని తెలుస్తోంది. చమత్కారపూరితమైన ప్రశ్న, అనూహ్యమైన సమాధానం రూపంలో దాగిన మేధోపరమైన సృజనాత్మక పదప్రయోగ చమత్కారం అది. ఆ సమాధానం అర్థం స్ఫురింపజేసేదానికంటే ఒకింత ఎక్కువ అర్థాన్నే అది కలిగి ఉంటుందనేది స్పష్టమే.
 
 విసుగుదనం లేదా అంతకంటే అధ్వానమైనదైన నైతికత నుంచి సమాచారాన్ని కాపాడి, బోధించడమేగాక ఉల్లాసపరుస్తుంది. కళలు, పుస్తకాలకు వార్తా పత్రికలు ఎక్కువ స్థలాన్ని కేటాయించి, వాటిని సంకలనపరిస్తే అవే తదుపరి ఏడాదికి పాఠకులకు నూతన సంవత్సర కానుకలవుతాయి. బ్రిటన్ వార్తా పత్రికలు ఇంకా ఆ అద్భుత వినోదానికి శ్రద్ధను, సమయాన్ని కేటాయిస్తున్నాయి. మన దేశం నుంచి అది నిష్ర్కమించడం చింతించాల్సిన విషయం. సీమట పాకాయ పెరిగి పెద్దదై క్విజ్‌గా మారిందని, అన్ని కాలాలూ అందుబాటులో ఉంటోందని ఆశావాదులు వాదించొచ్చు. అయినా గతంలో ఉండే మంచి ఉండనే ఉంది. అందుకు నేనో ఉదాహరణ చెబుతాను. లీనింగ్ టవర్ ఆఫ్ పీసాను (ఇటలీలోని ఒరిగి ఉండే సుప్రసిద్ధ కట్టడం) నిటారుగా నిలపాలని ఎవరు అనుకుంటారు? ముస్సోలినీ. మరింత విడమర్చి చెప్పాలంటే... ప్రజాస్వామ్యంలేని అధికారం వెర్రి.
       
 క్రిస్‌మస్ ఒక జననానికి సంబంధించినది. అది పరిరక్షకుని పుట్టుకకు సంబంధించిన పండుగ. మనకంటే దురదృష్టవంతులైనవారిపట్ల దయ, దాతృత్వం చూపడమే క్రైస్తవ మత లక్ష్యం. ప్రిసిల్లా చాన్, ఫేస్‌బుక్ వ్యవస్థాపకుడు మార్క్ జుకెర్‌బర్గ్‌లే 2015 క్రైస్తవులు. వారు తమ తొలి సంతానం పుట్టుక సందర్భాన తమ అపార సంపదలో 99 శాతాన్ని చాన్ జుకెర్‌బర్గ్  ఇనిషియేటివ్‌కు ఇచ్చేస్తామని వాగ్దానం చేశారు. అది నమ్మశక్యం కానంతటి మొత్తం. దాదాపు 45 బిలియన్ల (4,500 కోట్లు) డాలర్లు. ఉన్నదున్నట్టుగా చెబుతున్నా, నాకైతే బిలియన్ డాలర్లంటే ఎంతో తెలీదు. 45 బిలియన్లంటే ఓ చిన్న దేశం వార్షిక రాబడంత కావచ్చు.  
 
 ప్రిసిల్లా, మార్క్‌లు జీవితంలో వచ్చే జన్మ కోసం బీమా పాలసీలను తీసుకోవాలని ఆరాటపడాల్సిన దశలో లేరు. ఇంకా యవ్వనంలోనే ఉన్నారు. అమెరికాలోని కొత్తా, పాతా బిలియనీర్లలో వారు ఒంటరివారు కారు. మైక్రోసాఫ్ట్ వ్యవస్థాపకుడు బిల్ గేట్స్ కూడా 44 బిలియన్ డాలర్ల ట్రస్టు ఆర్థిక సహాయంతో నడిచే గేట్స్ ఫౌండేషన్‌ను ఏర్పాటు చేశారు. ఆ సంస్థ ఇతర దేశాలతోపాటూ మన దేశంలో కూడా అద్భుతమైన కృషి చేస్తోంది. భారతదేశంలో అలాంటి బిలియనీర్లు కనబడేదెన్నడు?
       
  ఈ ఏడాది అత్యుత్తమ కొటేషన్ ఖ్యాతి మాత్రం మరుపున పడిపోయిన హాలీవుడ్ స్టార్ బర్డ్ రేనాల్డ్స్ ఆత్మకథకే దక్కుతుంది. ఇటీవలే ప్రచురితమైన అందులో ఆయన, అలనాటి గ్లామరస్ నటి జోన్ క్రాఫోడ్ మరణాన్ని గుర్తు తెచ్చుకున్నారు. ఆ రోజు సాయంత్రం జరిగిన ఒక పార్టీకి, క్రాఫోడ్ బద్ధ శత్రువైన మరో నటి బెట్టీ డెవిస్ కూడా హాజరైంది. విలేకర్లతో మాట్లాడుతూ ఆమె ఇలా అంది... ‘‘చనిపోయిన వారి గురించి మంచే తప్ప, చెడు మాట్లాడకూడదు, జోన్ క్రాఫోడ్ చనిపోయింది. మంచిది! ’’
 - ఎం.జె. అక్బర్
  సీనియర్ సంపాదకులు
  వ్యాసకర్త బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి


 బైలైన్
 ప్రజా చర్చలోకి భయాన్ని ప్రవేశపెట్టి, పరస్పర విద్వేషాగ్నిని రగిల్చే శక్తి యుద్ధోన్మాదులకు ఉంది. అదే భారత్-పాక్ చర్చలకు ప్రమాదకరమైన అడ్డంకి. మోదీ లాహోర్ సందర్శన ముందస్తు సన్నాహంతో వచ్చిన ‘వాతావరణంలోని మార్పు’ కావడంలోనే ఉన్నది అసలు నైపుణ్యమంతా.
 ఒక్కోసారి చరిత్రంటే కొన్ని ప్రాధాన్యంగల ఘటనల సమా హారమేననిపిస్తుంది. కాబూల్ నుంచి ఢిల్లీకి వెళ్తూ హఠాత్తుగా లాహోర్‌లో ‘‘దిగాలి’’ అని ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ నిర్ణ యించుకోవడం లాంటి అద్భుత ఘటనలు అతి కొన్నే ఉంటాయి. ఆయన పాకిస్తాన్‌లో దిగి, ఆ దేశ ప్రధాని నవాజ్ షరీఫ్ ఇంటి శుభకార్యానికి వెళ్లిరావడం అక్షరాలా హఠాత్తుగా ఆకాశం నుంచి ఊడిపడ్డట్టే జరిగింది. ఈ వ్యక్తీకరణ ఆ ఘటనకున్న రాజకీయ పార్శ్వాన్ని కూడా చక్కగా వర్ణిస్తుంది. దీని ప్రభావం ఉపఖండాన్ని దాటి ప్రపంచవ్యాప్తంగా విస్తరించడానికి కారణం... అది అనూహ్యమైనది, అసాధారణమైనది కావడమే కావచ్చు.
 అటూ ఇటూ కూడా ఎంతో ధైర్యం, ఊహాత్మకత, నైపుణ్యం అవసరమైన అద్భుత దౌత్య విజయం ఇది. లేకపోతే అనిశ్చితితో ఉండే పాక్ ప్రధాని నవాజ్ ఒక టెలిఫోన్ సంభాషణలో ఆహ్వానాన్ని ఇమిడ్చి ఉండేవారూ కారు, ఆత్మవిశ్వాసం కొరవడిన మన ప్రధాని మోదీ దాన్ని ఆమోదించి ఉండేవారు కారు. సమస్యాత్మకమైన భారత్-పాక్ సంబంధాల కథనంలో ఓ నూతనాధ్యా యాన్ని లిఖించడం ఒక్క రచయిత వల్ల కాని పని. ఇద్దరు రచయితల అవగాహనా ఒకేలా ఉండాల్సి ఉంటుంది.
  
 దీని ఫలితం తక్షణమే కనిపించింది. ప్రజాభిప్రాయం తమకు అనుకూలంగా ఉంటుందనే నమ్మకం ఇద్దరు నేతలకూ ఉండి ఉంటుందనడంలో అనుమానమే లేదు. కానీ దానికి లభించిన సానుకూల స్పందన స్థాయి ఇంతగా ఉంటుందని మాత్రం భావించలేదు. రెండు దేశాల మధ్య గత శతాబ్దిలో జరిగిన సంఘర్షణల ఫలితంగా ప్రజల జీవితాల్లో కొరవడ్డ పరస్పర సాంస్కృతిక, బంధుత్వ సంబంధాలను అది పునరావిష్కరించింది. ఎప్పుడో అరుదుగా తప్ప యుద్ధానికి సహేతుకమైన కారణమంటూ లేకపోవడం మానవ ప్రవృత్తిలోని వింత వాస్తవం. ఉపఖండంలోని ప్రజలు యుద్ధం అంటే విసిగిపోయారు. శాంతి వల్ల కలిగే అపార ప్రయోజనాలను గురించి చాలా మంది నేతలకంటే వారికే ఎక్కువ తెలుసు.
 శాంతి కావాలనే కాంక్ష ఉన్నంత  మాత్రాన అది లభించేది కాకపోవడం విషాదకరం. యుద్ధం సాగించడాని కంటే శాంతిని నిలిపి ఉంచడం కోసం ఎక్కువ జాగ్రత్త వహించాల్సి ఉంటుందనేదీ నిజమే. 2014లో తన ప్రమాణ స్వీకారోత్సవానికి సార్క్ (దక్షిణ ఆసియా ప్రాంతీయ సహకార సంస్థ) నేతలందరినీ ఆహ్వానిస్తూ ప్రధాని మోదీ తన పదవీ బాధ్యతలను ప్రారంభించారు. తద్వారా ఆయన ఇలాంటి మరో పరిణామాత్మక ప్రాధాన్యంగల ఘటనకు కారకులయ్యారు.
 అయితే అది స్వార్థ ప్రయోజ నాల కింద సమాధైపోయింది. భారత్ -పాక్ సంబంధాల లో ఇంత త్వరగా మరో ఆరంభం సాధ్యం కావడం అద్భుతమే. ఈ ప్రక్రియకు ద్రోహం చేసేవారితో వ్యవహరి స్తూనే, ఈ సంబంధాలను పట్టిపీడిస్తున్న సంక్లిష్ట సమస్యల పై  మధ్యంతరమైన అవ గాహననైనా ఏర్పరచుకోవడానికి కొంత సమయం, ఓపిక అవసరం. ఇప్పటికే ఒక తీవ్రవాదుల కూటమి నవాజ్‌ను కూలదోయాలని చూస్తున్న సూచనలు కనిపిస్తున్నాయి. కాబట్టి ఈ కలయిక వల్ల కలిగే ప్రమాదాలేమిటో ఆయనకు తెలుసు.
 అయితే, పాక్ సైన్యం కూడా ఆయన వెంట ఉన్నదని అనుకోవాల్సి ఉంటుంది. పాక్ ప్రధాన స్రవంతి పార్టీలన్నీ ఈ విషయంలో ఆయనకు మద్దతుగా ఉండటం కూడా అంతే ప్రోత్సాహదాయకమైన వాస్తవం. మన దేశంలో ప్రజలు ప్రధాని వెంటే ఉన్నా, కాంగ్రెస్ లాంటి పార్టీలు దురదృష్టవశాత్తూ జాతీయ ప్రయోజనాలకు, పక్షపాత పూరిత రాజకీయాలకు మధ్య రేఖను గీయలేక, యథా లాపంగా విమర్శిస్తున్నాయి. ఆ పార్టీల నేతల వ్యాఖ్యలు పూర్తి పిల్లతనంతో కూడినవి కావడంలో ఆశ్చర్యం లేదు. మార్క్సిస్టు పార్టీలు చూపిన పరిణతితో దీన్ని పోల్చి చూడండి. సీపీఐ, సీపీఎంలు రెండూ ఆయన చూపిన ఈ చొరవనూ, సంఘర్షణ అనే విషపూరితమైన ఊబి నుంచి తలెత్తిన అవకాశాన్నీ స్వాగతించాయి.
 
 ఇలాంటి ప్రాధాన్యంగల ఘటనలు జోస్యవేత్త చక్రం నుంచో ఇంద్రజాలికుని టోపీలోంచో బయటపడేవి కావు. సామెత చెప్పినట్టూ, ఆ జరగాల్సిన క్షణంలోనే అది హఠాత్తుగా ఫలిస్తుంది. అయితే అంతకు ముందే ఎప్పుడో విత్తనాలను నాటి, జాగరూకతతో కూడిన దౌత్యమనే ఎరువును వేసి ఉండాలి. ఈ ఏడాది జూలైలో ఇరువురు నేతలు రష్యాలోని ఊఫాలో సమావేశమైన ప్పుడే దీనికి సన్నాహక కృషి జరిగి ఉండాలి. నవంబర్ 30న పారిస్‌లో దానికి ఎరువు వేసి ఉంటారు.   బ్యాంకాక్‌లో ఇరుదేశాల జాతీయ భద్రతా సలహాదారులు కలుసుకున్నప్పుడే  తొలి పచ్చదనం కనిపించింది. విదేశాంగ మంత్రి సుష్మా స్వరాజ్ డిసెంబర్‌లో అఫ్ఘానిస్తాన్‌లో జరిగిన ‘‘హార్ట్ ఆఫ్ ఆసియా’’ మంత్రుల సదస్సు సందర్భంగా నవాజ్ షరీప్‌ను కలుసున్నప్పుడు అది మొలకెత్తింది.
  
 ప్రజాస్వామ్య ప్రక్రియ ద్వారా పదవుల్లోకి వచ్చే రాజకీయవేత్తలు ప్రజల హృదయ స్పందనలను, మనోభా వాలను అర్థం చేసుకోవాలి. అదే వారి గొప్ప బలం.  వాతావరణాన్ని పరిపక్వం చెందించాల్సిన ఆవశ్యకతను కూడా వారు అర్థం చేసుకుంటారు. ప్రజా చర్చలోకి భయా న్ని ప్రవేశపెట్టి, పరస్పర విద్వేషాల దావానలాన్ని రగల్చ గలిగే శక్తి యుద్ధోన్మాదులకు ఉంది. అదే భారత్-పాక్ చర్చలకు ప్రమాదకరమైన అడ్డంకిగా ఉంటూ వస్తోంది. ఇది ముందస్తు సన్నాహంతో వచ్చిన ‘వాతావరణంలోని మార్పు’ కావడంలోనే ఉన్నది అసలు నైపుణ్యమంతా.  
 
 ఈ క్రమమంతా వచ్చే ఏడాది పాక్‌లో జరగనున్న సార్క్ శిఖరాగ్ర సదస్సుకు ప్రధాని మోదీ హాజరు కావడంగా పరిణమిస్తుందని ఆశించవచ్చు. మనం ఓ విష వలయంలో చిక్కుకుపోయి ఉన్నప్పుడు ఏం చేయాలి? అనే చిరకాల ప్రశ్నకు పాత సూఫీ సమాధానం ఒకటుంది. సంప్రదాయకంగా చెప్పే జవాబైతే ఆ విషవలయాన్ని బద్దలుకొట్టి బయటపడాలంటుంది. సూఫీలది అందుకు భిన్నమైన వైఖరి. మరింత పెద్ద వలయాన్ని గీస్తే, యుక్తిగా కదిలే వెసులుబాటు మనకు లభిస్తుందని వారంటారు. సార్కే ఆ పెద్ద వృత్తం.
     
 (వ్యాసకర్త : ఎంజే అక్బర్ బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి, ఎంపీ)


  బైలైన్
  
  
 భారత్-పాక్ క్రికెట్ సిరీస్ విజయవంతంగా జరగడమే అందరికీ కావాలి. అయితే క్రికెట్ ఒక సంబరం కానట్లయితే, అంతటి ప్రమాదానికి సిద్ధపడాలా? క్రీడ ఆనందం కోసమే తప్ప, యుద్ధానికి ప్రత్యామ్నాయం కాదు.
  
 భారత్-పాకిస్తాన్ క్రికెట్ విషయంలో నెలకొన్న బాధా కరమైన ప్రతిష్టంభనకు పరి ష్కారం ఒక్కటే. ఎవరూ పట్టించుకోనంత మహా విసుగెత్తించేదిగా దాన్ని మార్చేయడం. హాకీ ఆ పని ముందే చేసి చూపింది. ఒకానొకప్పడు ఎప్పుడో గతంలో ఒలింపిక్ లేదా ఆసియా హాకీ స్వర్ణం కోసం భారత్, పాక్ జట్లు తలపడుతుంటే ఉపఖండమంతా ఆ క్రీడకు దాసోహమనేది.
 
 రెండు జట్లు మొదటి స్థానం కోసం గాక, చివరి స్థానం కోసం పోటీ పడటం మొదలు కావడంతోనే ఆ ఉత్సాహోద్వేగాలన్నీ తుస్సుమని పోయాయి. ప్రస్తుతం ఇరు దేశాల మధ్య క్రికెట్ గురించిన చర్చ నత్తనడక నడుస్తోంది. అసలు అలాంటి చర్చే సంఘ వ్యతిరేకమైనదన్నట్టుగా సోషల్ మీడియా ఉద్రేకపడుతోంది. భారత్, పాక్‌లు హాకీ ఆడుతుంటే గుసగుసైనా వినిపించదు. అదే క్రికెట్ అయితే కల్లోలం రేగుతుంది.
 
 కాబట్టి సమస్య క్రీడ కాదు, దానికి లభించే ప్రతిస్పందన. ఆసక్తిని చంపేస్తే, వివా దమూసమసిపోతుంది. కాకపోతే ఇరు దేశాల క్రికెట్ జట్లూ విసుగెత్తించ నిరాకరిస్తుండటమే సమస్య. రెండు జట్లూ ఏ శుభ దినానైనా ప్రపంచంలోని ఏ జట్టునైనా ఓడించగలిగేవే. సహజంగానే, ఏదీ నిలకడగా ఆడే బాపతు కాదు. ఉపఖండం స్వభావానికే అది విరుద్ధం. రెండు జట్ల ఆట తీరూ ఊహింపశక్యం కానిదే. అదే ఉద్విగ్నతకు కారణం.
 
 భారత్-పాక్ టెస్ట్ సిరీస్ విషయంలోని ఆచర ణాత్మక సమస్యలను గురించి ఆలోచించండి. హాకీ అయితే ఓ రెండు గంటల్లో ఆట ముగిసిపోతుంది. క్రికెట్ టెస్ట్ మ్యాచ్ ఐదు రోజులుంటుంది. సిరీస్ మన దేశంలో జరుగుతుంటే మన మైదానాల అధికారులు ఆట మూడు రోజుల కంటే ముందే ముగిసిపోయేలా చేసి, శాంతిభద్రతల పరిరక్షణలో తమ వంతు కర్త వ్యాన్ని నిర్వర్తిస్తారు. భారత్, పాక్‌తో ఆడుతున్న ప్పుడు ఆ పద్దెనిమిది గంటల క్రీడా సమయం సైతం అనంతంలా అనిపిస్తుంది. శాంతికాముకులైన పౌరుల ఉద్వేగాలను నియంత్రించడం నిజానికి అతి చిన్న సమస్య.
 
 కానీ క్రీడాకారుల భద్రతకు ఎవరూ హామీని కల్పించలేరు. కాబట్టి పాకిస్తాన్ జట్టు పాక్‌లో ఆడలేదు. ఆ దేశం తన ‘సొంత మైదానాల’ను యునెటైడ్ ఎమిరేట్స్‌కు ఔట్‌సోర్స్ చేసింది. పాక్‌లో క్రికెట్‌ను అసాధ్యం చేసిన ఉగ్రవాదులు, మరెక్కడైనా పాక్, భారత్‌తో తలపడుతుంటే చూస్తూ ఊరుకుం టారా? ఆట జరిగేచోట కాకున్నా మరెక్కడైనా దాడి జరిగితే ఏం చేయాలి? మీడియా ఉన్మాదాన్ని రేకె త్తిస్తుంది కాబట్టి, ప్రభుత్వాలు సంతృప్తిపరచే విధా నాన్ని అవలంబిస్తున్నాయని విమర్శలను ఎదుర్కో వాల్సి ఉంటుంది. కాబట్టి ఆటను పూర్తిగా కట్టిపెట్టే యాలా? ఇటీవల ఈ సిరీస్‌ను ఇంగ్లండ్‌లో ఏర్పాటు చేయాలనే మాట వినిపిస్తోంది. పారిస్ ఉగ్రదాడి తదుపరి లార్డ్స్‌లో ఈ ప్రదర్శన జరగడానికి ఆ మైదానం యజమాని ఎమ్‌సీసీగానీ, బ్రిటన్ గూఢచార సంస్థ ఎమ్16గానీ సుముఖత చూపితే ఆశ్చర్య పోవాల్సిందే.  
 
 భారత్-పాక్ క్రికెట్‌లో ఏ మూల చూసినా, ఏదో ఒక ఊహించని సమస్య పొంచి ఉంటుంది. ఉదాహ రణకు, గత టీ20 వరల్డ్ కప్ బంగ్లాదేశ్‌లో జరిగిన ప్పుడు భారత టీవీ చానళ్లలో చూపిన పలు ప్రకటనలు రెచ్చగొట్టేవిగా, ప్రమాదకరమైనవిగా, వివేకరహిత మైనవిగా, జాతీయోన్మాద పూరితమైనవిగా ఉన్నాయి. అవి లెక్కలేనంతమంది వీక్షకులను భారత్‌కు వ్యతి రేకంగా మార్చాయి. నాడు జరిగిన నష్టం ఇంకా కనిపిస్తూనే ఉంది. భారత క్రికెట్‌కు బాధ్యత వహిం చాల్సిన బీసీసీఐ అప్పుడూ దాన్ని పట్టించుకోలేదు. ఇప్పుడు పట్టించుకునే అవకాశమూ తక్కువే. దానికి పట్టేది ఒక్కటే, కాసుల గలగలలు.
 
 ఇక చారిత్రకంగా అత్యంత వివాదాస్పద అంశమైన అంపైరింగ్‌ను చూద్దాం. అంపైరింగ్‌లో సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని వినియోగించే విషయంలో భారత్‌ది... తప్పంటూ జరిగితే అది మానవ తప్పిదమే కానిద్ధామనే యంత్ర విధ్వంసకుల(లుడ్డైట్ల) వైఖరే. ఇది మాజీ కెప్టెన్ ఎమ్‌ఎస్ ధోనీ వారసత్వంలో భాగం. జనం యంత్రాలను క్షమిస్తారే తప్ప, మనిషిని క్షమించలేరనే చిన్న విషయం పెద్దపెద్ద క్రికెట్ బుర్రలకు ఎందుకు బోధపడదు? యంత్రానికి లంచం ఇవ్వలేం.
 
 క్రికెట్ భారీగా డబ్బుతో ముడిపడినదిగా మారడం, దాన్ని అనుసరించి వచ్చిన బెట్టింగ్ తమాషా నేపథ్యంలో ప్రతిచోటా అవినీతి వాసనలు వ్యాపిస్తూనే ఉన్నాయి. అలా అని అంపైర్లు అవినీతి పరులని ఆరోపిస్తున్నట్టు కానే కాదు. వాళ్లు తమపైన తామే నిరంతర నిఘాను ఉంచుకుంటారు. అయితే పుకార్లకు, ఊసుపోని కబుర్లకు వాస్తవాలలో ఆసక్తి ఉండదు. పాక్‌తో మనం క్రికెట్ ఆడటం అంటూ జరిగితే అది, మనం కూడా మిగతా ప్రపంచంలాగా అనుమానం వస్తే కెమెరాను సంప్రదించడం మొదలు పెట్టాకనే.
 
 విసుగెత్తించేటప్పుడైనా నాకు క్రికెట్ అంటే ప్రేమే. అదీ, ఇంగ్లిష్ ప్రీమియర్ ఫుట్‌బాల్ మాత్రమే టీవీ కొనడానికి నాకు ముఖ్య కారణం. భారత్-పాక్ క్రికెట్ సిరీస్ విజయవంతంగా జరగడం కంటే ఎక్కువ ఎవరూ ఆశించరు. క్రికెట్ ఒక సంబరం కానట్లయితే, అంత ప్రమాదాన్ని ఆహ్వానించాలా? క్రీడ ఆనందం కోసమే తప్ప యుద్ధానికి ప్రత్యామ్నాయం కాదు. క్రీడ అంటే స్త్రీపురుషులు తమ అత్యున్నత స్థాయి ప్రతిభను ప్రదర్శించి, మహోత్కృష్ట మనోహర కళా కౌశలాన్ని ప్రదర్శించే రంగస్థలి. క్రీడ అంటేనే పోటీ పడటం ఉంటుంది. నాటకీయతను అత్యున్నత స్థాయికి చేర్చేది అదే.
 
 అయితే  వివేకవంతులైన క్రీడాకారులెవరూ పోటీని శత్రుత్వమనే రొచ్చుగుంటలోకి దిగజారిపోని వ్వరు. క్రీడల మౌలిక సూత్రాలకే అది విరుద్ధం. చూస్తు న్నదాన్ని  మనం ఆస్వాదించలేకపోతున్నామంటే, అది ఆటే కాదు. ఈ చలికాలంలో భారత్, పాక్‌తో ఆడాలా? ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం చెప్పాల్సిన వారికి నా ప్రగాఢ సానుభూతిని తెలియజేస్తున్నాను.
 
 - ఎం.జె. అక్బర్
  సీనియర్ సంపాదకులు
 వ్యాసకర్త పార్లమెంటు సభ్యులు, బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి.


 న్యూఢిల్లీ: రాజకీయంగా దెబ్బతిన్న వాళ్లంతా.. ఏం చేయాలో అర్థంకాక అసహనం పేరుతో నాటకాలు చేస్తున్నారని బీజేపీ మండిపడింది. కాంగ్రెస్ రాష్ట్రపతిని కలవటంలో అర్థం లేదని.. అసహనం అనేది కాంగ్రెస్ జీన్స్‌లోనే ఉందని కేంద్ర మంత్రి వెంకయ్యనాయుడు మండిపడ్డారు. రాష్ట్రపతి దగ్గరకు కాంగ్రెస్ ర్యాలీ చేయటం రాజకీయ నాటకమని మరో కేంద్రమంత్రి ప్రకాశ్ జవదేకర్ విమర్శించారు. ఎమర్జెన్సీ, 3వేల మంది సిక్కులను హత్య చేసినపుడు అసహనం ఏమైందని ప్రశ్నించారు. నైతికంగా, రాజకీయంగా దివాలా తీసిన కాంగ్రెస్ నాయకత్వం.. ఓటుబ్యాంకు రాజకీయాల కోసం మత ఘర్షణలను రెచ్చగొట్టి నిప్పుతో ఆడుకుంటోందని.. బీజేపీ నేత ఎంజే అక్బర్ విమర్శించారు.
 
 రాజకీయంగా అస్తిత్వం కోల్పోతున్న కొందరు విద్వేషాలను రెచ్చగొట్టడం ద్వారా అభివృద్ధిని అడ్డుకునే ప్రయత్నం చేస్తున్నారని.. కేంద్ర మంత్రి ముక్తార్ అబ్బాస్ నక్వీ విమర్శించారు. అసలు దేశంలో అసహనమే లేదని, భవిష్యత్తులోనూ ఉండదని జైట్లీ అన్నారు. మోదీలో అసహనం లేదని.. అందరినీ కలుపుకుని ముందుకు వెళ్లటం ఆయన నైజమని జమ్మూ కశ్మీర్ సీఎం ముఫ్తీ మహమ్మద్ సయీద్ అన్నారు. కాగా, దేశవ్యాప్తంగా రచయితలు, కళాకారులు అసహనానికి వ్యతిరేకంగా అవార్డులు వెనక్కిచ్చి ఏం సాధిస్తారని సినీనటుడు కమల్ హసన్ ప్రశ్నించారు. అవార్డులు తిరిగివ్వటంలోనూ రాజకీయం ఉందని.. దేశానికి మంచి చేసిన పార్టీకి ఓటు రూపంలో సమాధానం ఇస్తానని తెలిపారు.


 మొబైల్ వీడియో రాజకీయవేత్తల కాళ్ల కింద భూలోక నరకాగ్ని జ్వాలలను రాజేస్తుంది. స్మార్ట్‌గా మారినది ఫోన్ ఒక్కటే కాదు... ఓటర్లు కూడాను. స్మార్ట్ ఓటర్ లేనిదే స్మార్ట్ ఫోన్ వల్ల ప్రయోజనమేముంది? ఎన్నికల ప్రచారంలో అభ్యర్థి నుంచి తాము ఏం వినాలనుకుంటున్నామో చెప్పగల కళ ఓటర్లకున్నప్పుడు... అదే నిజాన్ని ఓటింగ్ మిషన్ ద్వారా చెప్పడం చాలా సులువు. ఎవరి ఆగ్రహానికో గురయ్యే ప్రమాదాన్ని ఎందుకు ఎదుర్కోవాలి?
  
 మొబైల్ ఫోన్ ఎన్ని ఎన్నికలను చూసి ఉంటుంది? దాదాపు  దశాబ్ది క్రితమే కారుచౌక కాల్స్, ఎస్‌ఎమ్‌ఎస్‌లు అసాధారణమైన రీతిలో వ్యక్తిగత సమాచార సంబంధాలు జగమంతటికీ  విస్తరించాయి. ఈ విస్తరణతోపాటే అది ఒక స్వతంత్ర శక్తిగా ఆవిర్భవించింది. అయితే, స్మార్ట్ ఫోన్లు విరివిగా అందుబాటులోకి వచ్చాకనే ప్రజాస్వామిక చర్చ లో గణనీయ స్థాయి జోక్యం చేసుకోగలిగే శక్తి దానికి సంక్రమించింది. వీడియో కెమెరా దాన్ని అత్యంత శక్తివంతమైన సాధనంగా మార్చింది.  
 
 'సెల్ఫీ' (స్వీయ చిత్రం), మొబైల్ ఫోన్ కెమెరాకు సంబంధించిన అత్యంత ఆహ్లాదకరమైన, ప్రయోజనకరమైన అంశం. కుటుంబ అను బంధాలను లేదా స్నేహానుభూతులను శక్తివంతంగా ప్రసారం చేయడం ద్వారా అది కొద్ది కాలంపాటే అయినా దూరాన్ని మటుమా యం చేయగలిగింది. వీడియో ఆ ఆనందాన్ని మరింత ఇనుమడిం పజేసింది. ఇక మొబైల్ వీడియో, ప్రజా నిఘా ఆయుధంగా విరుచు కుపడటానికి ఆ తర్వాత ఎంతో కాలం పట్టలేదు. సాంకేతికత ప్రజాస్వా మ్యాన్ని పునరావిష్కరించడంతో 'డెమ్‌టెక్'(ప్రజాస్వామ్య సాంకేతికత) విప్లవం సంభవించింది.
 అలాంటి ప్రతి పరిణామానికి ఒక పేరు అవసరం. ప్రజాస్వామ్యంపై సాంకేతికత ప్రభావానికి తగిన పేరు 'డెమ్‌టెక్'అనే  అనిపిస్తోంది. ఆ పదం ప్రాచుర్యంలోకి వస్తుందని నేను సహజంగానే ఆశిస్తున్నాను. అయితే, నిశ్చల స్వీయ చిత్రమైన సెల్ఫీకంటే విభిన్నమైన వీడియో రికార్డింగ్‌ను ఏమనడం సముచితం? 'హెల్ఫీ'అంటే ఎలా ఉంటుంది? 'హెల్‌ఫైర్'(నరకాగ్ని) అనే పదంతో హెల్ఫీకి ఉన్న సన్నిహిత ధ్వన్యానుబంధ ప్రభావం కూడా కలుగు తుంది. మొబైల్ వీడి యో రాజకీయవేత్తల కాళ్ల కింద భూలోక నరకాగ్ని జ్వాలలను రాజేస్తుంది.
 24 గంటలూ కెమెరా చూపులో జీవించడమంటే ఏమిటో మన పార్టీలన్నిటి రాజకీయవేత్తలకూ ఇంకా పూర్తిగా అర్థం కాలేదు. ఇప్పుడు సాగుతున్న బిహార్ ఎన్నికల ప్రచారంలో అభ్యర్థులు ఏ మాత్రం ఆలోచనా లేకుండా తమ వాహనాల దండుతో వేగంగా దూసుకుపోతూ, పౌరులను దురుసుగా పక్కకు నెట్టేయడం కనబడుతోంది. వారు దాన్ని వీడియో కెమెరాల్లో రికార్డ్ చేసి తక్షణమే అందుకు ప్రతీకారం తీర్చుకోవడం చూశాను. ఈ ప్రతీకారం ఇప్పటికైతే పార్టీలకు అతీతంగా తటస్థంగానే ఉన్నా, పోలింగ్ రోజున తప్పక  అంతో ఇంతో ప్రభావం చూపుతుంది. రాజకీయవేత్తల ఈ అమాయకత్వం-ఇది అత్యంత దయతో ఉపయో గిస్తున్న పదం- అగమ్యగోచరమైన భవితను వెతుక్కుంటున్న అనామక అభ్యర్థులకే పరిమితం కాలేదు. నేతలకు సైతం ఈ విషయం అర్థం కావడం లేదు.
 బిహార్ శాసనసభ ఎన్నికల్లో అసాధారణమైనదేదీ జరగకపోవడమే అసాధారణం అవుతుంది. లాలూప్రసాద్ యాదవ్ వంటి వారు ఈ ఎన్నికల చర్చలో, నడవడికలో నాటకీయమైన ప్రమాణాలను నెలకొల్పారు. వాటినే కొలమానంగా తీసుకుని చూసినా... గందరగోళ పడిపోతున్న నితీశ్ కుమా ర్‌ను ఒక తాంత్రిక బాబా ముద్దు పెట్టుకోడాన్ని వీడియోలో చూడటం... వెర్రి విపరీత స్థాయికి చేరిందనిపించేలా చేస్తుంది. వివేకంగల నాయకుడైన నితీశ్ ఆ తాంత్రికుడి జిత్తులకు పడలేదు. 2014 సార్వత్రిక ఎన్నికల ఘోర పరా జయం నుంచి నితీశ్ ఇంకా కోలుకోక ముందు, ఆ ఏడాది మధ్యలో తీసిన వీడియో అది. ఆ సమయంలో  తిరిగి మానసిక స్థయిర్యాన్ని సమకూర్చు కోవడం ఆయనకు అవసరమై ఉంటుంది. అందుకు క్షుద్ర తాంత్రికుడైన ఆ వ్యక్తితో సంబంధాలు పెట్టుకోడానికి సైతం సిద్ధపడి ఉంటారు. అయినాగానీ ఆయన చేసిన దానిలో కొంత అనుమానాస్పద మైనది ఉందనడం సమంజసమే. 
 
 ఉన్నది ఉన్నట్టుగా విప్పి చెప్పే కె మెరా తనకు సమీపంలోనే ఉన్నదని, అది తనను రికార్డు చేస్తోందని నితీశ్‌కు ఎంత మాత్రమూ తెలియదు. తన రాజకీయ జీవితం ధ్వంసమై, శకలాలుగా పడి ఉన్న ఆ సమయంలో ఆయన తనకు మంచి భవిష్యత్తు ఉందని జోస్యం చెప్పేవారెవరైనా దొరుకుతారే మోనని వ్యక్తిగతంగానో లేదా రహస్యంగానో ఎవరినో ఒకర్ని కలుసుకోడానికి వెళ్లి ఉంటారు. పర్యవసానం? ఆ గదిలో ఉన్నవారంతా నితీశ్ కుమార్‌కు నమ్మకస్తులేనని చెప్పనవసరం లేదు. అయినా వారిలోని ఒక వ్యక్తి ఆయన విశ్వాసాన్ని వమ్ముచేశారు.
 
 ఈ ఉదంతం, ఈ హెల్ఫీ భీతి రుగత్మకు సంబంధించిన అనుమానాస్పద అంశాన్ని విశదం చేస్తుంది. విశ్వాసం, ప్రలోభాన్ని మించిన పెద్ద బలహీనతని స్పష్టమౌతుంది. రాజకీయాల్లో విశ్వాసం ఎప్పుడూ అధిక మూల్యం చెల్లించా ల్సినదిగానే ఉంటుంది. ఎంతైనా రాజకీయాల చరిత్రంతా విద్రోహాలతో నిండినదే కదా. అందుకు సమకాలీన ఆధారాలకు సైతం కొదవ లేదు.  లీకిచ్చిన ఏ కథనం ద్వారానో మాటలపరమైన ద్రోహం జరిగితే, అది పచ్చి అబద్ధమనో లేదా దాన్ని ఖండించో దానివల్ల కలిగే నష్టాన్ని మీరు పరిమితం చేసుకోవచ్చు. కానీ కెమెరా బయటపెట్టే విషయాలను మీరెలా కాదనగలరు? మొబైల్ ఫోన్లు విస్ఫోటనాలను సృష్టించగల సాధనాలు కాగలవు. అందుకే వీఐపీల కార్యాలయాలు చాలా వాటిలో మొబైల్ ఫోన్లపై ఆంక్షలున్నాయి. వీఐపీలు తమ సంభాషణలను సురక్షితంగా చేసుకోవాలని ఈ ఆంక్షలను మరింతగా విస్తరింపజేస్తారు కూడా.
 ప్రజాస్వామ్యం ఎన్నటికీ అతి సులువైన వ్యవహారంగా మారదు. అదే అందులోని ఉత్తేజకరమైన వాస్తవం. స్మార్ట్(తెలివైనది)గా మారినది ఫోన్ ఒక్కటే కాదు, ఓటర్లు కూడా అలాగే మారారు. నిజమే, స్మార్ట్ ఓటరు లేనిదే స్మార్ట్ ఫోన్ వల్ల ప్రయోజనమేముంది? ఉదాహరణకు, ఎన్నికల ప్రచార సమయంలో అభ్యర్థి నుంచి తాము ఏం వినాలనుకుం టున్నామో చెప్పగల కళ ఓటర్లకున్నప్పుడు... అదే నిజాన్ని ఓటింగ్ మిషన్ ద్వారా చెప్పడం చాలా సులువవుతుంది. అలాంటప్పుడు ఎవరి ఆగ్రహానికో గురయ్యే ప్రమాదాన్ని ఎందుకు ఎదుర్కోవాలి?
 
 'విల్-ఓ'ద-విస్ప్'(వాతావరణ సంబంధ భ్రమాత్మకమైన వెలుగు 'దయ్యపు దీపం') అనే పదబంధానికి కాలదోషం పట్టిపోయింది. ఇంగ్లండు లో ఎక్కువ భాగం ఇంకా చిత్తడి నేలలతోనే నిండి ఉన్న కాలానికి చెందిన పదబంధమది. చిత్తడి నేలల మీద తేలియాడే దయ్యపు వెలుతురు లేదా దీపం అని దాని వాచ్యార్థం. అలంకారికంగానైతే పట్టుకోవడం కష్టమైనది లేదా అసాధ్యమైనది అని అర్థం. ఈ దయ్యపు వెలుతురు పట్టించి పీడించేది అభ్యర్థులను మాత్రమే కాదు. మధ్యస్తులుగా జోక్యం చేసుకునేవారి భారీ సేనను కూడా అది ఆవహిస్తుంది. అందుకు విరుగుడు, వ్యక్తిగత విచారణ కంటే సమష్టి వాస్తవికత ప్రాతిపదికపైన అంచనా వేయడమే  సురక్షితం కావచ్చని అర్థం.  ఒక వ్యక్తితో సాగించే సంభాషణ తరచుగా దుబాసీతో ఘర్షణగా ముగుస్తుంటుంది. కాబట్టి ఎన్నికల సభ మానసిక స్థితిని లేదా ప్రవర్తనను బట్టి అంచనా వేయడం ఉత్తమం.
 మనం ఇంకా మొబైల్ ఫోన్ శక్తిసామర్థ్యాల సరిహద్దునే ఉన్నాం. అయినా అదే రాజకీయవేత్తలకు ఆందోళన కలిగిస్తోంది. నేడు దానికున్న సామర్థ్యమే గందరగోళం రేకెత్తిస్తోందంటే, ఈ వినోదం ఇప్పుడే ప్రారం భమైందని మాత్రమే అర్థం.
 
 
 వ్యాసకర్త పార్లమెంటు సభ్యులు, బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి


 బైలైన్
 ఇంటర్వ్యూ చేయడం ఒక కళ. ఇంటర్వ్యూ ఇస్తున్న వారు దాటవేస్తున్నట్టయితే ఆ జవాబులోని పరస్పర విరుద్ధతను పట్టుకోగలిగే విధంగా  ప్రశ్నను మలచగలిగిన ప్రజ్ఞ జర్నలిస్టుకుండాలి. చెప్పకూడదని అనుకున్న దాన్ని కూడా రాబట్టగలిగే మార్గాలుంటాయి. కానీ అది  దూకుడుతనం కాదు. టీవీ ఇంటర్వ్యూ అధమ స్థాయికి చేరితే చర్చ కంటే కొట్లాటే ప్రేక్షకు లకు ఆసక్తికరమనే భ్రమతో కేకల పోటీగా  మారుతుంది. ప్రశ్నలు సంధించడం మీడియా విధేగానీ దాని స్ఫూర్తి బోనెక్కించి క్రూరంగా విచారించాలనే దుర్బుద్ధిగా దిగజారకూడదు.
  
 ఏ ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థలోనైనా ప్రభుత్వానికి, మీడియాకు మధ్య సంబంధం అత్యంత ఉద్విగ్నభరితమైనదిగానే ఉండ టం ఖాయం. నిజానికి  ఆ రెండూ అధికారపు రెండు సమాంతర ధ్రువాలకు ప్రాతినిధ్యం వహించేవే. కానీ అవెన్నడూ నిజంగా విడివిడిగా వేరుపడిపోయి ఉండేవీ  కావు. పరిస్థితులను బట్టి వాటి మధ్య సంబంధాల తీరుతెన్నులు మారుతుంటాయి. పరస్పర మెచ్చుకోళ్ల నుంచి అనుమానం,  సంశయవాదం, నిరాశావాదం, అత్యంత అధ్వానమైన పరిస్థితుల్లో శత్రుత్వం వరకు అవి మార్పు చెందుతూ ఉంటాయి. కొన్ని సందర్భాల్లో ఆ  రెండింటి ప్రయోజనాల మధ్య సంఘర్షణ నెలకొంటుంది. ఇతర సందర్భాల్లో వ్యక్తి ప్రధానంగా మారడంతో వివేకరహితమైన అహం, నిర్ణయం  తీసుకోగల శక్తిలో జోక్యం చేసుకుంటుంది. అయితే ఈ రెండు శక్తుల మధ్య అంతర్నిహితమైన అవసరం ఎప్పుడూ ఉంటుంది.
  
 ఆ అవసరం వ్యక్తిగతమైనది కావచ్చు లేదా సంస్థాగతమైనది కావచ్చు. అందువలన, ఈ సంబంధాన్ని జాగ్రత్తగా నిర్వహించాల్సి ఉంటుంది.  కానీ చాలా తరచుగా అది నిర్లక్ష్యం వల్ల దెబ్బ తినిపోతుంటుంది. ఈ చర్చను ఇంకా కొనసాగించడానికిముందుగా ఒక విషయాన్ని గుర్తుంచుకోవడం ముఖ్యం.  ఒక ప్రజాస్వామ్య ప్రభుత్వానికి సెన్సార్‌షిప్  విధించడమనే అవకాశం ఉండదు. ‘అయితే’, ‘కానీ’లకు ఈ విషయంలో తావే లేదు. భావ ప్రకటనా స్వేచ్ఛ బేరసారాలకు అతీతమైన   హక్కు. జర్నలిజం ఒక వంచకుని నాలుకంత ‘పచ్చ’గా మారిపోయే సందర్భాలూ ఉంటాయి. మరోపక్క ప్రభుత్వాలకు కశ్మీర్ నుంచి కోచి  వరకు విస్తరించిన సమస్యల జాబితా ఉన్నా వాటిని చట్టం అనుమతించే ఏకైక రీతిలోనే పరిష్కరించాల్సి ఉంటుంది. క్రూరమైన సెన్సార్  కత్తెరను వాడే అవకాశమే ఉండదు. అయినా సెన్సార్‌షిప్ అనైతికమైనది, చట్టవిరుద్ధమైనది, ఆచరణసాధ్యం కానిది. ఇక చేయగలిగేది  ఏముంటుంది?
  
 ప్రజాస్వామ్యంలో ప్రతి అడ్డంకినీ అధిగమించే చుట్టు తిరుగుడు మార్గాలను కనిపెట్టగల నిర్మాణాలుంటాయి. ‘దానికి బదులుగా ఇది’ అనే  పద్ధతి ద్వారా వ్యక్తిగతంగా పాత్రికేయులు స్వీయ సెన్సార్‌షిప్‌ను విధించుకోడానికి ప్రోత్సాహకాలను అందించడం వాటిలో అత్యంత  ప్రముఖమైనది. దీన్ని పట్టుకోవడం కష్టమనేది స్పష్టమే. అయితే ఒక్కసారి అది రుజువయ్యిందీ అంటే ఎప్పటికీ విశ్వసనీయతను  కోల్పోవాల్సిరావడమనే ముప్పు దీనితో ఉంది. కోల్పోయిన విశ్వసనీయతను పునరుద్ధరించగల శస్త్ర చికిత్స నిపుణులు లేరు. ఒక మీడియా  ఉత్పత్తిపై ప్రేక్షకులు విశ్వాసాన్ని కోల్పోయారంటే, ఆ ప్రచురణ లేదా చానల్ జీవిత చక్రం ముగిసిపోయినట్టే.
  
 మీడియాకుండే సాధనాల్లోకెల్లా అత్యంత మౌలికమైనదైన సంభాషణ ద్వారా జర్నలిస్టుకి, రాజకీయ నాయకునికి మధ్య ఉండే సాధారణ  సమీకరణం వడపోతకు గురవుతుంది. కొన్ని సందర్భాల్లో అత్యంత ఉపయుక్తమైన సంభాషణ జనాంతికంగా సాగే  ముచ్చటే అవుతుంది.   అది కూడా హఠాత్తుగానూ, ఆశ్చర్యకరంగానూ జరగొచ్చు. పాత్రికేయునికి, రాజకీయవేత్తకు మధ్య ఉండే అత్యున్నతస్థాయి అనుబంధం ఈ  నమ్మకమే. ఈ నమ్మకాన్ని వమ్ముచేసిన ఏ పాత్రికేయుడైనాగానీ మరొక్క రోజు ఆ ఉద్యోగంలో ఉండటానికి కూడా అర్హుడు కాడు. అలాగే,  ప్రజాజీవితంలో ఉన్నవారెవరైనాగానీ జనాంతికమైన ముచ్చట పేరిట తప్పుదారి పట్టించడం అవివేకం. ఎందుకంటే అధికారంలో  ఉన్నవారెవరూ అన్ని విషయాలూ చెప్పరు. అలా అని  తప్పుదారి పట్టించడమో లేదా వక్రీకరించడమో చేయకూడదు. పాత్రికేయులు తమపై  ఉంచిన విశ్వాసాన్ని దుర్వినియోగం చేసిన సందర్భాలున్న మాట నిజమే. తద్వారా వారు తమపై నమ్మకం ఉంచిన వారికి చే యగల హాని  కంటే తమకే ఎక్కువ హాని చేసుకుంటారు.  
  
 ఇక బహిరంగ ఇంటర్వ్యూలు మరింత సున్నితమైన సమస్య. దీనికి సంబంధించిన నియమాలు చాలా స్పష్టంగానే ఉంటాయి. అయినాగానీ  ఇంటర్వ్యూ చేయడం ఒక సున్నితమైన కళ. ఇంటర్వ్యూ ఇస్తున్న వారు దాటవేసే సమాధానమేదైనా చెప్పేట్టయితే అందులో ఉన్న పరస్పర  విరుద్ధతను పట్టుకోగలిగే విధంగా ప్రశ్నను మలచగలిగిన విషయ పరిజ్ఞానం జర్నలిస్టుకు ఉండాలి.
  
  స్థిరమైన ప్రశ్నల జాబితాతో వెళ్లి, వేసిన ప్రశ్నకు చెప్పిన సమాధానానికి కొనసాగింపుగా తిరిగి ప్రశ్నించగలిగే చాకచక్యం ఇంటర్వ్యూచేసే  జర్నలిస్టుకు ఉండాలి. లేకపోతే ఆ ఇంటర్వ్యూ చాలా నిస్సారమైనదిగా ఉంటుంది. ఇంట ర్వ్యూ ఇచ్చే వ్యక్తి తన  ప్రయోజనాలకు సరిపడే  మేరకే సమాచారాన్ని ఇవ్వ డానికి సిద్ధంగా ఉంటారని ఆశించడమే సమంజసం. ఆ వ్యక్తి చెప్పాలనుకొని దాన్ని కూడా రాబట్టగలిగేలా  ప్రేరేపించే మార్గాలుంటాయి. దూకుడుతనం అందుకు సమాధానం కాదు. ఆరోపణలతో కూడిన ప్రశ్నలు జాగరూకత లేకుండా  ప్రత్యుత్తరమిచ్చేలా రెచ్చగొడతాయి. కానీ అనుభవజ్ఞుడైన ఏ రాజకీ యవేత్తయినా ఆ బౌన్సర్లను అలవోకగా తప్పించుకోగలరు.  
  
  ఈ విషయంలో నాకు నచ్చే పద్ధతి వ్యూహాత్మక మౌనాన్ని ప్రయోగిం చడమే. చేతనైనంత మృదువుగా, స్పష్టంగా ప్రశ్నను అడగండి. దానికి  సమా ధానం లభిస్తుంది. ఆ సమాధానం సరిపోలేదని లేదా ఎంచుకుని చెప్పినదిగా ఉందని విశ్వసించేట్టయితే... ఆ సమాధానం పూర్తి  కావడం కోసం వేచి చూస్తున్నట్టుగా మౌనం రాజ్యం చేయనియ్యండి. ఈ మౌనంతో వ్యవహరిం చడం ఇంటర్వ్యూ ఇస్తున్నవారికి చాలా  కష్టమనిపిస్తుంది. దాదాపు అనివా ర్యంగానే వారు ఆ నిశ్శబ్ద శూన్యాన్ని ఏదో ఒక విషయంతో భర్తీ చేయడానికి ప్రయత్నిస్తారు. ఆ ఏదో ఒక  విషయమే పరిశీలన అవుతుంది లేదా ఇంట ర్వ్యూకి జీవాన్ని తెచ్చే కథనం అవుతుంది.
  
  ప్రింట్ మీడియా ప్రధానమైనదిగా ఉన్న కాలంలో ఈ పద్ధతిని ప్రయో గించడం ఎక్కువ సులువైనదిగా ఉండేది. ప్రచురణకు ఉద్దేశించిన ఇంట  ర్వ్యూ విషయంలో కాలం దాని పక్షాన ఉంటుంది. టెలివిజన్‌కున్న శక్తులు అపారమైనవనే మాట నిజమే. కానీ తీవ్ర దుష్ప ర్యవసానాలకు  దారితీ యగల ఘోరమైన లోపం కూడా దానికి ఉంది. టీవీలో మౌనానికి స్థలంగానీ, కాలంగానీ ఉండదు. జర్నలిస్టే అనివార్యంగా ఏదో ఒకటి  చెబుతూ ఉండక తప్పదు. దీంతో అనివార్యంగానే ఆమె లేదా అతడు ఇంటర్వ్యూ చేస్తున్న వ్యక్తి తప్పించుకుపోవడానికి అవకాశాన్ని  కల్పించక తప్పదు. టెలివిజన్ ఇంటర్వ్యూ అధ్వాన స్థితికి చేరినప్పుడు శ్రోతలకు చర్చ కంటే కొట్లాటే ఎక్కువ ఆసక్తికరమనే భ్రమతో  గావుకేకల పోటీని ప్రోత్సహిస్తుంది.
  
  ప్రశ్నలు అడగడం మీడియా విధేగానీ ఆ విచారణ స్ఫూర్తి బోనెక్కించి క్రూరంగా విచారించాలనే దుర్బుద్ధిగా దిగజారకూడదు. హేళన  చేసేవాడికి ఇంటర్వ్యూ ఇచ్చేవారందరిలాగే రాజకీయవేత్తలు కూడా సహజంగానే దీన్ని అసహ్యించుకుంటారు. జర్నలిస్టు అడిగిన వాటి కంటే  తర్వాత చింతిం చాల్సివచ్చే విషయాలను చెప్పాలని తాపత్రయపడటం కూడా రాజకీయ వేత్తలకు ఉంటుంది. ఈ పరిస్థితికి అది కూడా అంతే  కారణమని వారికీ బహుశా  అర్థమవుతుందని అనుకుంటాను.
  
  ‘‘చురక’’ (ఆమోదయోగ్యమైన చురక) అనే పదం నాకు ఆనందం కలిగిస్తుంది. అది  ధ్వన్యనుకరణను ప్రతిధ్వనించే సరసమైన పదం. అది  సునిశితమైనది, చుర్రుమనిపించేది, అభిరుచికి ఆహ్లాదకరమైనదిగా ఉండేది. అయినాగానీ కుడుతుంది. అలా అని ‘‘చురక’’ కోపం  తెప్పించేదిగానీ, చికాకు పుట్టించేదిగానీ, ఆగ్రహం రేకెత్తించేదిగానీ కాదు. దానికి అత్యుత్త మమైన సమాధానం ఏమిటి? నిబ్బరంతో శాంతంగా  ఉండటమే. దాన్ని కోల్పోయిన వారు ఇంటర్వ్యూలో చిత్తయినట్టే.
  వ్యాసకర్త పార్లమెంటు సభ్యులు, బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి
  
 ఎం.జె. అక్బర్, సీనియర్ సంపాదకులు


 బెంగళూరు: దేశ రాజకీయాల్లో రాహుల్‌గాంధీ చెడిపోయిన పిల్లాడని, ఆయన నాయకత్వంలో కాంగ్రెస్ పార్టీ బాధ్యతారహితంగా వ్యవహరిస్తోందని బీజేపీ విమర్శించింది. దేశంలోనే తప్పుదారి పట్టించే వ్యక్తుల్లో రాహుల్ ప్రముఖుడిగా మారాడని ఎద్దేవా చేసింది. బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి ఎంజే అక్బర్ శుక్రవారం బెంగళూరులో మాట్లాడారు. ‘‘కాంగ్రెస్ అధికారంలో ఉన్న కర్ణాటకలో, విపక్షంలో ఉన్న ఢిల్లీలో రాహుల్ నాయకత్వంలో కాంగ్రెస్ బాధ్యతా రహితంగా వ్యవహరిస్తోంది. రాహుల్ భారత రాజకీయాల్లో చెడిపోయిన పిల్లాడు.
 
 ఎప్పుడూ వాస్తవాలు మాట్లాడడు. అనుభవం లేదు. తప్పుదారి పట్టించే వ్యక్తుల్లో   ప్రముఖుడిగా రోజురోజుకూ మరింతగా స్పష్టమవుతోంది..’’ అని విమర్శించారు.


 న్యూఢిల్లీ: ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ, ఎంఐఎం అధ్యక్షుడు అసదుద్దీన్ ఒవైసీతో భేటీ అయినట్టు వచ్చిన వార్తలను బీజేపీ తోసిపుచ్చింది. ఈ వార్తలు నిరాధారమని, దీనిపై న్యాయపరమైన చర్య తీసుకుంటామని బీజేపీ నేత, రాజ్యసభ సభ్యుడు ఎంజే అక్బర్ తెలిపారు. బిహార్ అసెంబ్లీ ఎన్నికలకు షెడ్యూల్ విడుదలైన నేపథ్యంలో మోదీ, ఒవైసీ భేటీ జరిగిందని ఒక దినపత్రిక ప్రచురించింది.
 
 ఎల్లో జర్నలిజానికి ఈ వార్త మచ్చుతునక అని ఢిల్లీలో విలేకరులతో మాట్లాడుతూ ఎంజే అక్బర్ అన్నారు. ఈ వార్త ప్రచురించి పత్రికపై పరువు నష్టం దావా వేస్తామని ఆయన హెచ్చరించారు. విపక్షాలు తమపై కుట్ర చేస్తున్నాయని చెప్పడానికి ఈ వార్తే సాక్ష్యమన్నారు. కాగా, తమ భేటీలో చర్చించిన రహస్యాలను మోదీ, ఒవైసీ ప్రజలకు వెల్లడించాలని జేడీ(యూ) నేత కేసీ త్యాగి డిమాండ్ చేశారు. బిహార్ అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో పోటీ చేస్తామని ఒవైసీ ఇటీవల ప్రకటించిన సంగతి తెలిసిందే.


 విశ్లేషణ:
 ఏ ఒక్క పార్టీలోనూ లేదా కూటమిలోనూ పూర్తి లోపరహితమైన సీట్ల పంపిణీ జరగదు. అయితే అది ఏ పక్షాన కల్లోలం సద్దుమణగేలా చేసిందో, ఏ పక్షాన ఫిరాయింపును ప్రేరేపిస్తున్నదో గమనించండి. అగ్రశ్రేణి నేతలు 'మహా కూటమి' లోని ప్రధాన పార్టీలను నిష్ర్కమింపజేయటం ప్రారంభమైంది. ఇది సహజంగానే కొందరిలో ఆగ్రహావేశాలను రగిల్చింది. వాటిని చల్లార్చే ప్రయత్నాలు సాగుతున్నాయి. అయితే ఇది మాసికే గానీ ఐక్యత కాదు. సుపరిపాలనకు మౌలిక ఆవశ్యకత అయిన సుస్థిరతను అది ఓటరుకు అందించలేదు.
 
  పేరు అనేది ఉందే అది మహా జిత్తులమారిది. మీరు మీ పేరుకు తగ్గట్టుగా నడుచుకోక తప్పని పరిస్థితిని ఎప్పుడు కల్పిస్తుందో తెలియనే తెలీదు. అందుకే రాజకీయ పార్టీలు తెలివిగా... తర్వాత చింతించడం కంటే ముందే జాగ్రత్తగా ఉండటాన్ని కోరుకుంటాయి. భారతీయ జనతా పార్టీ, భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ లేదా సమాజ్‌వాదీ పార్టీ వంటి పేర్లు పెద్ద పెద్ద లక్ష్యాలను అతి సామాన్యంగా నిర్వచించే బాపతు పేర్లు. ఇక సీపీఐ(ఎమ్) లోని మార్క్సిస్టు అనే భాగం కచ్చితంగా చెప్పేది ఏమిటా అని ఆశ్యర్యం కలుగుతుంటుంది. అయితే అది ఈ చర్చను పెడదోవ పట్టించే అనవసర మైన ఆ సంగతిని అలా ఉంచితే... కూటములు అని పిలిచే చలనశీల మైన వాస్తవాలకు సామాన్యంగా సూటిగా లక్ష్యాన్ని తెలిపే పొట్టి పేరు ఉండటం అవసరం. జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి ఎన్డీఏ, యూపీఏలు రెండూ వాటి ఉద్దేశాలను సమంజసమైన రీతిలో వివరించేవే. బిహార్‌లో ఇటీవల నితీష్‌కు మార్, లాలూప్రసాద్ యాదవ్, ములాయంసింగ్ యాదవ్, శరద్ పవార్, సోనియా గాంధీలు 'మహా కూటమి' ని నిర్మించారు. అతుకుల బొంతలా ఏర్పాటు చేసిన ఆ కూటమి పగులు బారి ఉండటం స్పష్టంగా కనిపిస్తూనే ఉంది. ఆ కూటమి తనకే కీడు చేసేటంతటి అతి బృహత్తరమైనది మరి.
 
  జ్ఞాపకం స్వల్పకాలిక మే, కానీ మరీ అంత స్వల్పకాలికమైనదేమీ కాదు. ఆ కూటమి ప్రారంభ స్థానం 'మహా విలీనం' ములాయం మూలపురుషునిగా ఏర్పడ్డ ఆ కూటమికి... గతం జ్ఞాపకం మీది మక్కువతో 'జనతా పరివార్' అని నామకరణం చేశారు. జయజయ ధ్వానాల హోరు మధ్య ఆ విషయాన్ని ప్రకటించారు. అది సద్దుమణగక ముందే ఆ కూటమి కాస్తా కుప్ప కూలింది. విలీనానికి బదులుగా బిహార్ ఎన్నికల్లో అంతా కలసి పోటీ చేస్తామంటూ.. వారు అంతటి ఘనమైననదేమీ కాని ప్రత్యామ్నాయాన్ని చూ పారు. అంతా ప్రశాంతంగా ఉన్న ఓ రోజున నితీష్, లాలూప్రసాద్‌లు శాసన సభ ఎన్నికలకు సీట్ల కేటాయింపును ప్రకటించారు. ఇద్దరు బడా నేతలకు చెరి 100, దీన మౌన ముద్రలో ఉన్న కాంగ్రెస్‌కు 40, ఏ భాగస్వామైనా ఏరుకోవ చ్చని ఓ మూడు సీట్లను వదిలారు. పవార్ లేదా ములాయం సంప్రదించవ లసిన నేతలని ఎవరూ ఆలోచించలేదు. ఇది సహజంగానే కొందరికి ఆగ్రహావే శాలను కలిగించింది. ఇది రాస్తున్నప్పటికి ఆగ్రహావేశాలను చల్లార్చే ప్రయ త్నాలు సాగుతున్నాయి. కాంగ్రెస్ జాబితా నుంచి 10 సీట్లు తమకు ఇవ్వాలని ములాయం కోరుతున్నారు. ఇది అత్యంత అమోఘమైన ఎత్తుగడ.
 
  ఏం జరుగుతుందో వేచి చూద్దాం. అయితే ఓటరుకు సంబంధించినంత వరకు ఇది మాసిక వేయడమే గానీ ఐక్యత కాదు. సుపరిపాలనకు మౌలిక ఆవశ్యకత అయిన సుస్థిరతను అది అందించలేదు.
  ఎన్నికల సరళి ఏ దిశను చూపిస్తున్నదో తెలుసుకోవాలనుకునే వారి కోసం అందుకు  సంబంధించిన కొన్ని సూచికలను ఇస్తున్నాం.
  1.  వలసను గమనించండి. ఏ ఒక్క పార్టీలోనూ లేదా కూటమిలోనూ పూర్తి లోపరహితమైన సీట్ల పంపిణీ జరగదు. అయితే అది ఏ పక్షాన కల్లోలం సద్దుమణగేలా చేసిందో, ఏ పక్షాన ఫిరాయింపును పేరేపిస్తున్నదో గమనిం చండి. అగ్రశ్రేణి నేతలు 'మహా కూటమి' లోని ప్రధాన పార్టీలను నిష్ర్కమిం పజేయటం ప్రారంభమైంది.
  2. ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలను గమనించండి. కానీ అవి తమకు తాముగా చేసుకునే ప్రచారాన్ని బట్టి మాత్రం చూడకండి. అవి సీట్ల అంచనాలను ప్రకటించేటప్పుడు మీలో కొంత సంశయవాదానికి తావు ఉండనివ్వండి. బ్రిటన్ ఎన్నికల అంచనాల పండితులు ప్రపంచంలోనే అత్యంత నిపుణులు. అయినా ఈ వేసవి సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో వారి అంచనాలు ఎంతగా తప్పాయంటే...వారింకా టీవీ స్టూడియోల్లో ముక్కలు చెక్కలై పడివున్న తమ అహం శకలాలను ఏరుకుంటూనే ఉన్నారు. ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలు ఓటర్ల అభిప్రాయాలను ప్రతిబింబించడానికి ఉద్దేశించినవి. కానీ చాలా తరచుగా అవి విశ్లేషకులకున్న పక్షపాత వైఖరినే సూచిస్తుంటాయి. ఏది ఏమైనా. మీరు శ్రద్ధగా గమనించాల్సింది మాత్రం ఒక ఎన్నికల సీజనులో జరి పిన పలు అభిప్రాయ సేకరణల్లో ఒక్కో పార్టీకి లభించిన మద్దతు గ్రాఫ్‌ను.  కాలానుగ తంగా వచ్చే హెచ్చుతగ్గులు స్వల్పంగానే ఉండొచ్చు, కానీ అవి ఆ గ్రాఫ్‌లో నమోదు  అవుతాయి. ఒక పక్షాన ఆ గ్రాఫ్ పైకి ఎదుగుతుంటే, మరో పక్షాన దిగువకు దిగజారుతుంటుంది. ఒక్కొక్క అంగుళమే పైకి ఎగబాకే పార్టీని వెన్నంటే విజయాన్ని సాధించిపెట్టే 'గాలి' వీస్తుంటుంది.  
 
  3. మాటల్ని జాగ్రత్తగా గమనించండి. మీ స్వంత మాటల్ని కాదు...అవి ఎప్పుడూ ప్రశాతంగా, స్థిరంగా ఉంటాయనే అంతా భావిస్తారు. శ్రద్ధగా గమ నించాల్సింది రాజకీయ నాయకుల మాటలను. స్థిమితత్వాన్ని కోల్పోవడం మొదలుపెట్టిన నాయకులు క్షేత్రస్థాయిలోని ప్రతికూల పరిస్థితుల వేడిమికి ఉక్కిరిబిక్కిరవుతున్నవారై ఉంటారు. ఒక బహిరంగ సభలో నితీష్ కుమార్ చిరచిరలాడి, ఆగ్రహంతో జగడానికి దిగారు. మొబైల్ కెమెరా అనే ప్రమాదక రమైన ఆవిష్కరణ దాన్ని ఖండించే ఆవకాశం ఆయనకు లేకుండా చేసేసింది. ఆ వీడియో క్లిప్పు వైరస్‌లా సోషల్ మీడియాలో వ్యాపించిపోయింది.
 
  4. కళ్లను గమనించండి. సభకు హాజరయ్యే ప్రజల సంఖ్య లెక్కలోకి వచ్చేదే. అయితే ఓటర్లు ప్రత్యర్థిని గేలి చేయడం కోసం గాక, తమ పక్షానికి హర్షధ్వా నాలు పలకడానికి వెళ్తారు. ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ సభలకు హాజరైన వారిలో ఎక్కువ మంది యువతే. అయితే అది కథలో ఓ భాగం మాత్ర మే. అసలు కథ వారి కళ్లల్లో ఉంది. అవి విశ్వాసంతో నిండిన సజీవమైన వెలుగును నింపుకుని ఉన్నాయి. ఆ వెలుగు రవ్వ ఇతరులకు సైతం సోకేది.
 
  5. గెలుపు, ఓటముల మధ్య స్వల్ప తేడాలను, ఆధిక్యతలను గమనించండి. మీరు అలాంటి వివరాల్లోకి వెళ్లే బాపతు రాజకీయ వ్యసనపరులు కాక పోవచ్చు. కానీ నిజం వెల్లడయ్యేది అక్కడే. గత ఎన్నికల్లో గెలుపు, ఓటము లకు మధ్య తేడా 5,000 ఓట్లు ఎక్కువ లేదా తక్కువ  ఉన్న నియోజక వర్గాల్లో ఏం జరుగుతోందో పరిశీలించండి. ఫలితాన్ని తారుమారు చేయ డానికి 1 శాతం మొగ్గు సరిపోతుంది. ఆ మాత్రం బలం మీ పక్షానికి చేరితే 5,000 ఓట్ల తేడాతో కోల్పోయిన సీటును 3,000 ఓట్ల తేడాతో గెలుచుకుంటారు.
 
  వీటికి నేను ఆరో విషయాన్ని కూడా చేర్చగలను. కానీ అది పూర్తిగా అభ్యర్థులను ఉద్దేశించినది: మీరు మీ జేబుల విషయంలో జాగ్రత్త వహించండి. ఎన్నికల పోరాటానికి డబ్బు అవసరమే. కానీ డబ్బు ఎన్నికల్లో గెలుపును సంపాదించిపెట్టలేదు. ఒత్తిడికి గురైన అభ్యర్థులు ఊహల భూతాలను మనీ పర్సులతో తరిమికొట్టాలని చూస్తుంటారు. కానీ డబ్బు ఎప్పుడూ మీ వెంట తిరిగే వారిని సంపాదించిపెట్టగలదే తప్ప, క్షేత్ర స్థాయి వాస్తవికతపై మాత్రం ఎలాంటి ప్రభావం చూపజాలదు. ప్రజలు ఒకరోజు సంబరం కోసం గాక, మెరుగైన జీవితం కోసం ఓటు వేస్తారు. మీరు సరళమైన పేరున్న కూటమికి ప్రాతినిధ్యం వహించేలా జాగ్రత్త వహించండి.
  (వ్యాసకర్త పార్లమెంటు సభ్యులు, బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి)


 ఈ హత్య ఎందుకు ఇంతగా మనల్ని నిర్విణ్ణులను చేసేసింది? మనమెరిగిన దురాగతాలన్నిటి అనుభవం పరిధికే కాదు, మన ఊహాశక్తికి సైతం మింగుడుపడని అమానుషత్వం ఈ హత్యలో ఉంది కాబట్టి. తల్లీ కూతుళ్ల మధ్య ఉండే అత్యంత పవిత్రమైన నైతిక జీవిత నిబంధనావళిని ఇది నమ్మశక్యం కానివిధంగా మొద్దుబారిపోయేట్టు చేసింది. దురాశతో జీవించేవారు డబ్బుతో రక్షణను కొనుక్కోగలమని విశ్వసిస్తారు. వారి విశ్వాసం నిరాధారమైనది కాదు. ఇంద్రాణి దాదాపుగా తప్పించుకోగలిగిందని ఎన్నటికీ మరవొద్దు.
  
  పరిపూర్ణమైన దుష్ట బుద్ధితో చేసిన హత్యకు వశీకరణ శక్తి ఉంటుంది. అంతులేని ఆసక్తితో గత్యంతరం లేనట్టు, అదో వెర్రిలాగా మనం అటే దృష్టి సారిస్తాం. మనోవైజ్ఞానిక విశ్లేషకులే అందుకు కారణాలేమిటో చెప్పగలుగుతారు. నేను మాత్రం నా పరిశీలన గురించే చెప్పగలను.  దుష్టత్వం ఎప్పుడూ ఆప్యాయతానురాగాలకు తావేలేని అమానుషత్వంగానే ఉంటుంది. లెక్కలేనన్ని వంచన ల పొరలలో చుట్టేసిన ఉద్వేగ రహితమైన లెక్కలపైనే ఆధారపడి ఉంటుంది. పలుకుబడి కలిగిన హంతకురాలికి కుతంత్రాలు చేయగల సామాజిక బృందాల రక్షణ దొరికితే... ప్రతి అబద్ధమూ సిద్ధాంతంగా చలామణీ అవుతూ ఆధారాల కోసం అన్వేషించే పోలీసు బలగాన్ని తప్పు దారి పట్టిస్తుంది. అంతేకాదు భయానక వినోదం పట్ల  ప్రజలలో అంతులేని దుర్దాహాన్ని సైతం ప్రేరే పించి గందరగోళాన్ని సృష్టిస్తుంది. షీనా బోరా హత్య పరిపూర్ణ దుష్టత్వపు ప్రతిరూపం.  
  మీడియాను అతి సులువుగా బురిడీ కొట్టించగలిగినప్పుడూ, పోలీసులు ఘోరంగా రాజీపడిపోయినప్పుడూ తప్ప అబద్ధం ఎంతో కాలం మన జాలదు. మన మీడియాలో తప్పులుంటే ఉండొచ్చు. కానీ దాన్ని వంచించడం అంత తేలికేం కాదు. అది బంతిని తిరిగి అవతలి కోర్టులోకి తోసేయనూ గలదు, గట్టిగా తిప్పి కొట్టనూగలదు. తన సవతి తండ్రి ఉపేంద్ర బోరా తనపై అత్యాచారం చేయడం వల్లనే షీనా పుట్టిందంటూ ప్రధాన నిందితురాలైన ఇంద్రాణి ముఖర్జియా ప్రచారంలోకి తెచ్చిన తాజా కథనాన్నే తీసుకోండి. ‘టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా’ దీన్ని ప్రధాన ప్రాముఖ్యాన్ని ఇవ్వదగిన విషయంగా పరిగణించింది. అయితే అదే పత్రిక అదే రోజున, ఆగస్టు 29న ఆ ఆరోపణను ఖండిస్తూ... షీనా టీనేజీ వయసు లోనే ఇంద్రాణి పెళ్లాడిన సిద్ధార్థ దాస్‌కు పుట్టిన కూతురని బోరా చెప్పిన కథనాన్ని (లోపల 17వ పేజీలోనే అయినా) కూడా ఇచ్చింది . ఇక ఈ విషయం తేలిగ్గానే డీఎన్‌ఏ పరీక్షలతో తేలిపోతుంది.
 
 దుమ్మూ ధూళిపై ఓ కథనం తయారవ్వాలంటే గాలిలో దుమారాలు రేగాలి. మీడియాను తప్పు పట్టడం తేలికే. కానీ ప్రజలు దాన్ని ఎంత వరకు తీసుకుపోతే అంతవరకూ అది కూడా పోతుంది. పాఠకులు లేకపోతే కథనమే ఉండదు. ఈ హత్య ఎందుకు మనల్ని ఇంతగా మ్రాన్పడిపోయేలా చేసింది? ఎందుకు నిర్విణ్ణులను చేసేసింది? ఇది కేవలం ఇంకో హత్య మాత్రమే కాదు కాబట్టి. మనమెరిగిన దురాగతాలన్నిటి అనుభవం పరిధికే కాదు, మన ఊహాశక్తికి సైతం ఎంత మాత్రమూ మింగుడుపడనంతటి అమానుషత్వం ఈ హత్యలో ఉంది కాబట్టి. తల్లీ-కూతురు బంధానికి సంబంధించి మానవులలోనైనా లేదా జంతువులలోనైనా ఉండే అత్యంత పవిత్ర నైతిక జీవిత నిబంధనావళిని ఇది నమ్మశక్యం కానంతగా మొద్దుబారిపోయేట్టు చేసింది.  
 
  హత్యా కథనం బట్టబయలయ్యేసరికి అనుకోకుండా నేను ‘గోల్డెన్ ఏజ్ ఆఫ్ మర్డర్’ అనే చక్కటి పుస్తకాన్ని చదువుతున్నాను. జీకే చెస్టర్‌స్టన్ నుంచి ఇంగ్లిష్ సాహిత్యానికి అంతుపట్టని హత్యల కాల్పనిక సాహిత్యాన్ని సృష్టించి ఇచ్చిన అగాథా క్రిస్టీ వరకు ఉన్న ఉత్తేజకరమైన బ్రిటిష్ రచయితల తరం గురించి రాసిన పుస్తకమది.  క్రిస్టీ నవలల్లోని హ ంతకుడు ఎప్పుడూ  ‘‘మనలో ఒకడు’’గా అతి సాధారణంగా ఉండి, అనుమానించడానికి తావేలేని వాడై ఉంటాడు. అసాధారణంగా ప్రవర్తించే ఓ అపరాధ పరిశోధకుడు చివరకు న్యాయం చేస్తాడు.
 
 బ్రిటిష్ హంతకులంత ఉపాయంగా వేరెవరూ హత్య చేయలేరు. (వారితో పోల్చదగినదేదీ భారతీయుల్లో లేదు. మన దేశంలో హత్యలు జరగకపోవడం అందుకు కారణం కాదు. హత్యా రహస్యాన్ని ఛేదించగలరనే విషయంలో మనకు నమ్మకం లేకపోవడమే కారణం కావచ్చు.) సామూహిక మారణకాండలో అమెరికన్లను మించినవారు లేరు. అయితే అది భిన్నమైన కథ. క్రిస్టీ రాసిన అంతుబట్టని హత్యల్లో చాలావరకు బ్రిటన్‌లో వాస్తవంగా జరిగిన ఘటనలపై ఆధారపడి రాసినవేనని తెలిసి ఆశ్చర్యపోయాను. విస్తృతమైన ఆ అపరాధ పరిశోధనా సాహిత్యంలో ఎక్కడా తల్లే తన కడుపున పుట్టిన కూతురిని హత్య చేసిన పుస్తకం లేదు. హఠాత్తుగా ఏదో కోపావేశం కారణంగా చేసిన హత్య కాదు గదా... ఇంద్రాణి చేసిందని ఆరోపిస్తున్నట్టుగా అంత ప్రశాంతంగా, క్రూరంగా కన్నకూతురు షీనాకు ముందుగా మత్తు మందిచ్చి, గొంతు పిసికేసి చంపడం ఎక్కడా కనబడదు. షీనా సోదరుడు మైఖేల్ కూడా ఆమె హిట్ లిస్ట్‌లో ఉన్నట్టనిపిస్తోంది.  మొదటి హత్య నైతికపరమైన నిబంధనావళి నుంచి ఎంతటి స్వేచ్ఛను ప్రసాదిస్తుం దంటే, అనివార్యంగా రెండో హత్యకు దారి తీస్తుంటుందనే సత్యాన్ని క్రిస్టీ నిర్ధారించారు. ఇది ఆ సత్యానికి రుజువుగా కూడా సరిపోతుంది.  
 
  హత్యలకు వెనుక ఉండే అతి పెద్ద కారణం దురాశ. భయం దాని తర్వాత స్థానంలో నిలుస్తుంది. దురాశతో జీవించేవారు డబ్బుతో రక్షణను కొనుక్కోగలమని విశ్వసిస్తారు. వారి  ఆత్మవిశ్వాసానికి కార ణం ఉంది. ఇంద్రాణి దాదాపుగా హత్యా నేరం నుంచి తప్పించుకోగ లిగిందని ఎన్నటికీ మర వొద్దు. మూడేళ్ల క్రితమే ఈ కేసు వెలుగులోకి రావలసింది. శవాన్ని కాల్చేసి వదిలేసిన ప్రాంతానికి సంబంధించిన పోలీసు అధికారికి ఓ ఆదివాసీ గ్రామీణుడు ఆ సమాచారం అందించినా ఆయన పరిశోధించ నిరాకరించారు. ఎందుకు? ఆయన కేమైనా డబ్బు ముట్టజెప్పారా? డబ్బు ఇచ్చివుంటే వారెవరు? రాహుల్ ముఖర్జియా మూడేళ్ల క్రితం ఇచ్చిన ఫిర్యాదును ముంబై పోలీసులు ఎందుకు తేలిగ్గా తీసుకున్నారు?
 
  హఠాత్తుగా సంబంధితులందరినీ మౌనం ఆవహించడం నిజంగానే నివ్వెరపోయేలా చేస్తోంది. ఒక అడ్రస్‌గానీ లేదా ఓ మొబైల్ నంబర్‌గానీ లేని అమెరికాలోని ఏదో ప్రదేశానికి షీనా  వెళ్లడం వల్లే కనబడటం లేదనే చెత్తవాగుడును నమ్మానని సంపన్నవంతుడైన ఇంద్రాణీ భర్త పీటర్ అంటున్నారు. ఈ మూడేళ్లలో ఆయన అమెరికాకు వెళ్లివచ్చే ఉంటారు. ఆమె ఎలా ఉందో కనుక్కునేపాటి ఆసక్తిని సైతం ఆయన కోల్పోయారా? ఇది మింగుడుపడేదేమీ కాదు.
  షీనా గొంతు నులమడానికి సహాయపడ్డ ఇంద్రాణి రెండో భర్త సంజీవ్  ఖన్నా మౌనం తేలికగానే అర్థం చేసుకోగలిగేది. ఆయన్ను కొనేశారు. ఒకప్పుడు చిన్న వ్యాపారియైన అతగాడు హఠాత్తుగా సంపన్నుడైపోయాడు. డబ్బు దేన్నయినా కొనగలదు, హత్యతో సహా.
  బహుశా ఈ కేసు కూడా, కొంతకాలం తర్వాతే అయినా న్యాయం... దైవిక న్యాయం అనేది జరుగుతుందని రుజువు చేయగలుగుతుంది. ఒక విధమైన దైవిక శిక్షగా తప్ప వివరించలేని రీతిలో అనుకోకుండా జరిగిన ఘటనల్లో ఒకటి ఈ నిశ్శబ్దాన్ని ఛేదించింది. నరకాన్ని మనం మరణానంతరం భగవంతుడు విధించే శిక్షగా భావిస్తుంటాం. కానీ నరకం ఇక్కడ, ఈ భూమి మీద కూడా ఉండగలదు. ఇంద్రాణి ముఖర్జీ, సంజీవ్ ఖన్నాలు ఇప్పటికే అక్కడికి చేరిపోయారు.
  
 
 ఎంజే అక్బర్ (వ్యాసకర్త పార్లమెంటు సభ్యులు, బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి)


 పాక్‌తో చర్చలంటే ఎప్పుడూ అద్దం మీద నడకే. ఎప్పుడు పగులుతుందో ఎవరికీ తెలియదు. మంచే జరగాలని ఆశిస్తూనే అతి కీడుకైనా సిద్ధంకావాలి. మోదీ ప్రధానిగా పదవీ స్వీకారం చేసిననాడే ఆయన వైఖరిని పాక్ ప్రభుత్వం అంగీకరించిందనేది ఇబ్బందికరమైన నిజం. మోదీ వచ్చే ఏడాది పాక్‌లో జరిగే సార్క్ సమావేశాలకు హాజరుకావడానికి అంగీకరించారు. అది జరిగితే, సార్క్ చరిత్రలోనే శిఖరాయమానంగా నిలుస్తుంది. ఆలోగా జరిగే ఎన్‌ఎస్‌ఏల సమావేశం ఆ నిచ్చెనలోని మొదటి మెట్టు అనే ముఖ్య విషయాన్ని పాక్ మరిచిపోకూడదు.
 
  భారత్-పాకిస్తాన్ చర్చలు, 2001 ఆగ్రా సమావేశంలో తీవ్రంగా దెబ్బతిన్నప్పటి నుంచి అపస్మారస్థితిలోనే ఉన్నాయి. 2015లో పరిస్థితి మరింత ఘోరంగా దిగజారనుందా? ఉగ్రవాదమే ద్వైపాక్షిక సంబం ధాల్లోని కేంద్ర సమస్యని పాకిస్తాన్ అంగీకరించకపోవడం వల్లనే ఆగ్రా చర్చలు కుప్పకూలాయి. అలా అంగీకరించడమంటే తనపైన తానే నేరారోపణ చేసుకున్నట్టవుతుంది కాబట్టే పాక్ అందుకు నిరాకరిం చింది. చర్చల ఎజెండాపై తలెత్తే ప్రతి వివాదంలోనూ ‘కశ్మీర్ సమస్యను కూడా చర్చించాలి, లేకపోతే...!’ అనే మాట పాక్ నోట రావడమే దాని దాటవేత యత్నానికి విస్పష్టమైన రుజువు.
 
  గత 15 ఏళ్లుగా భాష పెద్దగా మారలేదేమో అనిపిస్తుంది. భారత్ కశ్మీర్ సమస్యను చర్చించకపోతే పర్యవసానాలు ఎలా ఉంటాయో దానికి త్వరలోనే తెలిసివస్తుందని సాత్రాజ్ నవాజ్ పాక్‌లోని ఓ పత్రికా సమావేశంలో అన్నారు. మరోవిధంగా చెప్పాలంటే, హింసాకాండను ప్రజ్వరిల్ల చేసే మీట పాక్ ప్రభుత్వం చేతుల్లోనే ఉన్నదని, అది తన ఆదేశానుసారం ఎప్పుడు కావాలంటే అప్పుడు హింసాకాండ రేగడం లేదా ఆగడం అనేదాన్ని నియంత్రించగలదని అర్థం. కానీ ఇప్పుడు పరిస్థితి మారింది. భారత్‌గానీ, పాక్‌గానీ 15 ఏళ్ల క్రితం ఎక్కడున్నాయో అక్కడ లేవు. నేటి పరిస్థితుల్లో సంబంధాలు మెరుగుపడే అవకాశాలు కనిపిస్తున్నాయి.
 
  భారత్‌తో వ్యవహరించేటప్పుడు పాక్ అనుసరించే వైఖరిని అలం కారికంగా పోలికకు తెచ్చే వెయ్యి తలల (హైడ్రా) వైఖరి సుపరిచితమైనదే. పాక్ ప్రధాని నవాజ్ షరీఫ్ సమస్య కూడా అదే. ఇక్కడ ఆ పోలికకు ప్రాముఖ్యం ఉంది. గ్రీక్ పౌరాణిక గాథల్లో హైడ్రా అంటే ఒక తలను నరికితే రెండు తలలు పుట్టుకొచ్చే జల సర్పం. హెర్క్యులిస్ దీనికి పరిష్కారం కనిపెట్టాడు. ఆ పాము తలను తెగనరికి, దాని మెడను తగులబెట్టేశాడు. ఆ పని చేయగల హెర్క్యులిస్ ఎవరూ ఇప్పుడు అందుబాటులో లేరు. ఎందుకంటే నేటి ఈ ఉగ్రవాద సర్పం పాక్ సైన్యంలోని శక్తివంతమైన విభాగాలు పోసే పాలు తాగి బతుకుతోంది.
 
 భారత్‌కు వ్యతిరేకంగా మరో రూపంలో యుద్ధం సాగిస్తున్న ఉగ్రవాద గ్రూపులకున్న విస్తారమైన మౌలికసదుపాయాల సురక్షిత స్థావరాల్లో అది హాయిగా నిదురించగలు గుతోంది. ప్రధానిగా గత పదవీకాలంలో నవాజ్ షరీ్‌ఫ్ చిత్తశుద్ధితోనే భారత్‌తో సంబంధాలను మెరుగుపరుచుకోవాలని అటల్ బిహారీ వాజపేయితో లాహోర్ సమావేశం జరిపారు. అయితే దాని వెంబడే కార్గిల్ యుద్ధం వచ్చింది. రష్యాలోని ఉఫాలో జరిగిన సమావేశంలో అంతకంటే తక్కువ నాటకీయంగా కుదిరిన అవగాహనకు వ్యతిరేకంగా అదే ముఠా నేడు సీమాంతర ఉగ్రవాదం, కాల్పుల విరమణ ఉల్లంఘనలు తీవ్రమయ్యేలా రెచ్చగొడుతోంది.
 
  హైడ్రాను సంతృప్తిపరచే యత్నంలో భాగంగా నవాజ్ షరీఫ్ జాతీయ భద్రతా సలహాదారు (ఎన్‌ఎస్‌ఏ) సత్రాజ్ అజీజ్ ... భారత ఎన్‌ఎస్‌ఏ అజిత్ దోవల్‌తో తన సమావేశం కోసం రూపొందించిన ఎజెండాలో క శ్మీర్‌ను కూడా పేర్కొన్నారంటూ వాస్తవాలను వక్రీకరించడానికి దిగజారారు. కానీ ఉఫా ఉమ్మడి ప్రకటన పాఠంలో ఎక్కడా కశ్మీర్ ప్రస్తావనే లేదు. ఉగ్రవాదానికి సంబంధించిన అన్ని అంశాలను చర్చకు పెట్టడమంటే దాని అంతరార్థం కశ్మీర్ కూడా వాటిలో ఉంటుందనేనని పాక్ ఇప్పుడు అంటోంది. కానీ అలాంటి ఉమ్మడి ప్రకటనలను అంతరార్థాలతో కూడినవిగా ఎన్నడూ రూపొందించరు. వాటిలో ప్రయోగించే ప్రతి పదం స్పష్టంగా వ్యక్తం చేసే అర్థాన్నిచ్చేదే అయివుంటుంది. కాబట్టి ప్రతి పదంపైనా పోరాటం జరుగుతుంది. కశ్మీర్‌ను ఆ ప్రకటనలో పేర్కొనలేదూ అంటే అది ఎజెండాలో లేదనే.
  భారత్, పాకిస్తాన్‌ల విషయంలో ‘‘చర్చల’’కు కచ్చితమైన అర్థం ఉంది, ఇరుపక్షాలు ‘‘సమగ్ర’’ చర్చలుగా పిలిచే వాటికి అంగీకరించాయి. అలాంటి చర్చలు కశ్మీర్ సహా అన్ని సమస్యలను ఆవరించేవిగానే ఉంటాయి, నిజమే.
 
 ఆ ఒప్పుదల నుంచి నరేంద్ర మోదీ ప్రభుత్వం ఎన్నడూ వెన క్కు తగ్గింది లేదు. కానీ అజిత్ దోవల్-సత్రాజ్ అజీజ్ సమావేశం ఆ సమగ్ర చర్చల్లో భాగం కాదు. అది ఒక అంతర్జాతీయ సమావేశం సందర్భంగా మోదీ, నవాజ్‌ల మధ్య విడిగా జరిగిన సంభాషణ నుంచి ఉత్పన్నమైనది. ఉగ్రవాదం పట్ల తీవ్ర ఆందోళన అనే నిర్దిష్ట అంశానికి పరిమితమైనది. కశ్మీర్ మరే మూడో శక్తి (అది విదేశమే అయినా లేదా తమను భారతీయులుగా భావించని ఇతరులు ఎవరైనా) ప్రమేయమూ లేని ద్వైపాక్షిక సమస్య మాత్రమే అనేదే భారత ప్రభుత్వ వైఖరి. ఎన్‌ఎస్‌ఏల మధ్య సమావేశం తిరిగి సమగ్ర చర్చలు జరగడానికి ఉన్న అడ్డంకులను తొలగించడానికి రూపొందించినది. ఉగ్రవాదాన్ని ఎదుర్కొనే విషయంలో పాకిస్తాన్ నిజాయితీగా ఉన్నట్టయితే... ఉగ్రవాదాన్ని పెంపొందింపజేసేవారు లేదా దాని పట్ల సానుభూతి చూపేవారైన వేర్పాటువాదులకు మద్దతుగా అది సంకేతాలను పంపజాలదు. అలాంటి ధిక్కార విధానం ఉద్దేశపూర్వకంగా రెచ్చగొట్టేదే తప్ప, ముందు జరగాల్సి ఉన్న విస్తృత చర్చలకు సానుకూలంగా ప్రజాభిప్రాయాన్ని సన్నద్ధం చేయడానికి తోడ్పడేది కాదు. ఏ భారత ఎన్‌ఎస్‌ఏనో లేదా విదేశాంగశాఖ కార్యద ర్శో ఇస్లామాబాద్‌లో సమావేశానికి ముందు బలూచీ వేర్పాటువాదులను కలుసుకోవాలని పట్టుబడితే పాక్ దాన్ని హర్షిస్తుందా?
 
  ఇది రాస్తున్నప్పటికి దఢాలున తలుపులు కొట్టుకున్నాయే తప్ప పూర్తిగా మూసుకుపోలేదు. పాక్‌తో చర్చలంటే ఎప్పుడూ అద్దం మీది నడకే. ఎప్పుడు పగులుతుందో ఎవరికీ తెలియదు. మంచే జరగాలని ఆశిస్తూనే అతి కీడు జరిగినా సరేనని సంసిద్ధం కావాలి. నరేంద్ర మోదీ ప్రధానిగా పదవీ స్వీకారం చేసిననాడే ఆయన ప్రభుత్వపు ఈ వైఖరిని పాక్ ప్రభుత్వం అంగీకరించిందనే ఇబ్బందికరమైన నిజాన్ని చెప్పడానికి ఇది అనువైన సమయం కాకపోవచ్చు. భారత-పాక్ చర్చల్లో ఇది ఆందోళన కరమైన కీలక సమయం. ఉఫా సమావేశాల సందర్భంగా నవాజ్ షరీఫ్, నరేంద్ర మోదీని వచ్చే ఏడాది పాక్ లో జరిగే సార్క్ సమావేశాలకు హాజరు  కావాలని ఆహ్వానించారు. మన ప్రధాని అందుకు అంగీకరించారు. ఆ పర్యటన జరిగితే, సార్క్ చరిత్రలోనే అదో అత్యున్నత శిఖరమవుతుంది.ఆ లోగా జరిగే ఎన్‌ఎస్‌ఏల మధ్య సమావేశం ఆ కష్టభరితమైన నిచ్చెనలోని మొదటి మెట్టు అనే ముఖ్య విషయాన్ని మరచిపోకూడదు.
 
 ప్రతి మెట్టు గురించి జాగ్రత్తగా చర్చించాల్సి ఉంది. అతి కీలక వ్యక్తి దావూద్ ఇబ్రహీం సహా పాక్‌లోని ఉగ్రవాదులందరి పూర్తి సమాచారాన్ని భారత్ అందిస్తుంది. కాకపోతే భారత్ ఆందోళనలతో పాటూ, దాని సైన్యానికి నిధులను అందించే అమెరికా ఆందోళనలు సైతం ఉపశమించేలా అది కార్యాచరణకు దిగాలి.  ఇప్పటికి, 2016కు మధ్య పలుమార్లు కిందామీదా పడటం జరగొచ్చు. కానీ నిచ్చెన మొదటి మెట్టు మీది నుంచే జారి పడిపోతే మాత్రం అది దురదృష్టానికి   సాదరంగా ఆహ్వానం పలకడమే అవుతుంది.
  
 (వ్యాసకర్త: ఎంజె అక్బర్, పార్లమెంటు సభ్యులు, బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి)


 బైలైన్
 రాజకీయ కలన గణితంలో లాలూ ప్రాభవం వసివాడి పోయింది. ఒక రాష్ట్ర నాయకుని హోదా నుంచి నేడు ఆయన ఒక కుల నాయకుని స్థాయికి జారిపోయారు. సంప్రదాయక ఓటు బ్యాంకులు క్షీణ ప్రతిఫలాలను ఇస్తున్నాయి. కుల లేదా జాతి విధేయత ఫలాలు కొందరికే పరిమితం. కాబట్టి ఆర్థిక వృద్ధి నేడు కులం లేదా జాతి విధేయతకంటే ముందు నిలుస్తోంది. ఊకదంపుడు మాటలు, దిశ మారాలని బిహార్ కోరుకుంటోంది. కంటికి కనిపించే ఫలితాల ఆశను కలిగించగల పార్టీ వెంటే బిహార్ నడుస్తుంది. శత్రువుల సహోదరత్వానికి కాలం చెల్లింది.
  
 అమూల్ వెన్న వ్యాపార ప్రకటనలు పదే పదే ద్వంద్వార్థ పదప్రయోగం (శ్లేష) చేయడం చికాకే. కానీ అంతటి చమత్కార భరితమైన ప్రచార కార్యక్రమం దేన్నయినా శ్రద్ధగా పట్టించుకోవాల్సిందే. అమూల్ ప్రకటనల్లోని మాటలు ప్రజాభిప్రాయం నాడిని కచ్చితంగా అంచనా వేస్తాయి. కాబట్టే అవి అంతగా విజయవంతం అవుతుంటాయి.  
 ‘భజరంగీ భాయిజాన్’ రాజకీయాలు చేసిన లోతైన విభజనపై మానన ఆత్మ స్థయిర్యం సాధించిన  విజయోత్సవ వేడుక. ఆ సినిమాను ప్రశంసల్తో ముంచె త్తేవారిలో ఇప్పుడు అమూల్ వాళ్లు కూడా చేరారు. అంటే దీనర్థం, భారత, పాకిస్తాన్‌ల ప్రజలు తమ రెండు దేశాల మధ్య సమస్యలున్నాయని గుర్తిస్తున్నా, అత్యధికుల సెంటిమెంటు మాత్రం సంఘర్షణకంటే సయోధ్యనే కోరుకుంటోందని గ్రహించడం తేలికే. అలా అని అదేదో ఇప్పుడే జరిగి పోతుంద ని కాదు, ప్రజలు ఆశను కోల్పోలేదని మాత్రమే.
 
 అమూల్ తన తదుపరి వ్యాపార ప్రకటన కు ‘భుజంగీ భాయ్‌జాన్’ శీర్షిక పెట్టి... బిహార్ ముఖ్యమంత్రి నితీష్ కుమార్ తన దీర్ఘకాల శత్రువు, నేటి ‘పెద్దన్న’ లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్‌కు దండ వేస్తున్నట్టు చూపిస్తే బావుం టుందని నా సూచన. భుజంగ్ అంటే సంస్కృతంలో పాము అని, భాయ్‌జాన్ అంటే ఉర్దూలో అన్న అని అర్థం. అయితే దీనికి కొంత నేపథ్యాన్ని చెప్పడం ఉపయోగకరం.
 
 అప్పుడే మరపున పడిపోయిన కొన్ని వారాల క్రితం, నితీష్ కుమార్, లాలూ ప్రసాద్‌యాదవ్‌లు ఓ చిన్న మూకీ ప్రహసనాన్ని ప్రదర్శించారు. రాబోయే బిహార్ శాసనసభ ఎన్నికల్లో బీజేపీని ఎదుర్కోవడం కోసం పరస్పర విరుద్ధమైన తమ రెండు పార్టీల విలీనాన్ని ప్రకటించారు. ఇది, ఒంటరిగా అయితే తమ గెలుపునకు ఎలాంటి అవకాశమూ లేదని బహిరంగంగా అంగీకరించడమే. అలాంటి గత్యంతరం లేని పరిస్థితి సైతం...ఆ విలీనోత్సవ వేడుకల మేళతాళాలు పూర్తిగా సద్దుమణగక ముందే పెళ్లి పథకాలు విచ్ఛిన్నమైపోవడాన్ని  నివారించలేకపోయింది. అయితే పెళ్లికి బదులు కలిసి సహజీవనం సాగించడానికి అంగీకారం కుదిరింది.
 
 ఎక్కువమంది మంచి కోసం ఎవరో ఒకరు హాలాహలాన్ని మింగక తప్పదంటూ లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్ ఈ ఏర్పాటును గురించి తన అనుచరులకు వివరించారు. నితీష్ కుమార్ అప్పుడయితే ఏమీ అనలేదు గానీ, ఆయనకు ఆ వ్యాఖ్య చురుక్కున అంటుకుంది. గతవారం ఆయన ను వారి కూటమిలోని ఇబ్బందుల గురించి ప్రశ్నించగా ‘‘విష సర్పాలు చుట్టుకున్నంత మాత్రాన చందన వృక్షం పరిమళం క్షీణించిపోదు’’ అనే సుప్రసిద్ధ నానుడిని వల్లించారు. తద్వారా ఆయన... లాలూ నా చుట్టూ తిరుగుతూ ఉంటే ఉండొచ్చు, అయినా నా సుగంధం మాత్రం అలాగే పరిమళిస్తుంటుంది అనే సందేశాన్ని పంపారు. దీనికి పర్యవసానంగా తొలుత లాలూ శిబిరం హోరెత్తి పోయింది. దాని పర్యవసానంగా ‘నన్ను తప్పుగా అర్థం చేసుకున్నారు’ అని ప్రకటించి, నితీష్ కుమార్ జూలై 23 అర్ధరాత్రి దాటాక లాలూప్రసాద్ యాదవ్‌తో సమావేశమయ్యారు. నితీష్, లాలూను తన అగ్రజునిగా అభివర్ణించడంతో సమావేశం ముగిసింది.
 
 'భుజంగ’ సహోదరత్వమంటే ఇదే.
 ప్రజా జీవితంలో మీరు ఏం చెబుతారనేది ముఖ్యమైనదే. కానీ ప్రజలు దాన్ని ఎలా అర్థం చేసుకుంటారనేదే నిర్ణయాత్మకం. నాలుక జిత్తులమారిది. ఒక్కోసారి మెదడు మాటను విధేయంగా పాటిస్తుంది, ఒక్కోసారి హృదయం మాట వింటుంది, ఇంకొన్ని సార్లు అంతరాంతరాల్లోని సహజాతం మాట వింటుంది. సహజాతం ఉద్వేగపూరితమైన ముడి భావనలను భద్రపరచే గది. నితీష్, లాలూల మధ్య సంబంధం అనేక ఏళ్లుగా విషపూరితమై ఉంది. వ్యక్తిగత ఆశ, మద్దతుదార్ల పునాదులు ప్రత్యామ్నాయ ధ్రువాలు కావడం, రాజనీతి, శైలి, లక్ష్యాల వంటి పలు అంశాలు అందుకు కారణం. ఒకరు మరొకరి సహజాతాన్ని సైతం ద్వేషించుకుంటూనే ఉంటారు.
 ఒక రాజకీయ కూటమిని ఏర్పరచడానికి మత్తెక్కి ఉద్వేగభరితులై ఉండాల్సిన అవసరమేమీ లేదు, నిజమే. కానీ ఇద్దరు ప్రబల ప్రత్యర్థుల శత్రువుల మధ్యన ఏర్పడే ఎలాంటి భాగస్వామ్యమైనాగానీ ఎన్నడూ స్థిరంగా ఉండదు. అలాంటి వారి మధ్య కూటమి ఏర్పాటంటే ఆందోళన కలగక తప్పదు. ఈ ఎన్నికలు జరగబోతున్నది అభివృద్ధి వాగ్దానం ప్రాతిపదికపైనే. సుస్థిరత అభివృద్ధికి ఆవశ్యమని బిహార్ ఓటర్లకు అర్థమవుతుంది. తొలి మాటల పోరే దాన్ని రుజువు చేసింది. జూలై 25న ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ, ముఖ్యమంత్రి నితీష్ కుమార్ యాదవ్‌లు వివిధ ప్రాజెక్టుల ప్రారంభోత్స వాల సందర్భంగా ఒకే వేదికపై నుంచి మాట్లాడారు. గతంలో ప్రధాని అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి మంత్రివర్గంలోని రైల్వేశాఖ మంత్రిగా పనిచేసిన నితీష్... వాజ్‌పేయి ప్రభుత్వం 2004లో మరో ఆరు నెలలు అధికారంలో ఉండివుంటే నేడు ప్రారంభిస్తున్న ఆ పథకం అప్పుడే సాకారమై ఉండేదని అన్నారు. వెంటనే ప్రధాని ఆ మాటను అంగీకరించేసి, ఓ చిన్న ప్రశ్న వేశారు. పదేళ్ల కాంగ్రెస్ పాలనలో ఈ ప్రాజెక్టుకు వెన్నుపోటు పొడి చిందెవరు? సమాధానం లాలూ. సోనియాగాంధీ నేతృత్వంలోని మన్మోహన్‌సింగ్ మంత్రివర్గంలో రైల్వే మంత్రిగా ఆయన పనిచేశారు.
 
 కాబట్టి, బిహార్‌కు అభివృద్ధిని నిరాకరించిన వ్యక్తి సాంగత్యంతో నితీష్ కుమార్ ఏం చెస్తున్నట్టు?
 బిహార్ ఎన్నికల ప్రచారంలో ఇది ఒక ప్రధాన చర్చనీయాంశం అవుతుందని మీరు ఏ చింతా లేకుండా పందెం కాయొచ్చు కూడా. నితీష్ వ్యాఖ్యలు ఖండించాల్సిన వాటి కోవలోకి వచ్చేవి కావు. వాటిలో వ్యంగ్యోక్తి ఏమీ లేదు. పైగా పెద్ద ప్రజా సమూహం, మీడియా బృందం, టీవీ వీక్షకుల ముందు ఆయన మాట్లాడారు. చందన వృక్షం మీది భుజంగానికి ఇదే సాక్ష్యం. లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్‌ను ‘‘జంగల్ రాజ్’’ ముఖ్యమంత్రిగా పదేపదే అభివర్ణించినది నితీష్ కుమారే. ఆ వాస్తవాన్ని ఆ ఇద్దరిలో ఎవరైనా మరచారంటే నాకు అనుమానమే. సీట్ల పంపకంతో అంతర్గత ఆధిపత్యం కోసం ఆ ఇద్దరి మధ్య పోరు మొదలవుతుంది. ఇద్దరికిద్దరూ గెలవగలిగే సీట్లు తమకే ఎక్కువగా దక్కడానికి హామీ ఉండాలని ప్రయత్నిస్తారు.
 రాజకీయ కలన గణితంలో, లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్ బ్రాండ్ ప్రాభవం కూడా వసివాడి పోయింది. ఒక రాష్ట్ర నాయకుని హోదా నుంచి ఆయన నేడు ఒక ప్రత్యేక కుల నాయకుని స్థాయికి జారిపోయారు. స్థిర రూప పెట్టుబడులు నిష్ఫలమైనవిగా మారే విధంగానే సంప్రదాయక ఓటు బ్యాంకులు సైతం క్షీణ ప్రతిఫలాలను ఇస్తున్నాయి. కుల లేదా జాతి పరమైన విధేయతా కార్యక్రమం ఫలాలు ఉన్నత శ్రేణిలోని కొందరికే పరిమితం. కాబట్టి ఆర్థిక వృద్ధి నేడు కులం లేదా జాతి విధేయతకంటే ముందు నిలుస్తోంది. ఊకదంపుడు మాటలు, దిశ మారాలని బిహార్ కోరుకుంటోంది. కంటికి కనిపించే ఫలితాల ఆశను కలిగించగల పార్టీ వెంటే బిహార్ నడుస్తుంది. శత్రువుల సహోదరత్వా నికి కాలం చెల్లింది.
 
  
 
 
 
 ఎంజె. అక్బర్
 సీనియర్ సంపాదకులు.


 బైలైన్
  
  భారత్-పాకిస్తాన్ సంబంధాలను ఎల్లప్పుడూ జాగ్రత్తగానూ, ముందు జాగ్రత్తతోనూ నిర్వహించాల్సి ఉంటుంది. ఇందులో రెండవది అత్యంత కీలకమైనది. శాంతి ప్రక్రియకు వెన్నుపోటు పొడిచేవారు ప్రస్తుతం తాత్కాలిక మౌనం పాటిస్తున్నారంతే. సరిహద్దులు నెత్తురోడుతుంటే మొత్తంగా వాతావరణమే పాడైపోతుంది. రెండు దేశాలూ దీన్ని గుర్తించాయి. ఇరుదేశాలు ఇలా శాంతి వైపు మొగ్గడానికి ప్రధాన కారణం భారత్, పాక్‌ల ప్రజాభిప్రాయం అందుకు బ్రహ్మాండమైన మద్దతును తెలుపుతుండటమే.     
  
 చరిత్ర, భౌగోళికత, భావజాలం, విద్రోహం, అనిశ్చితి, తప్పుడు అంచనాలలో ప్రతి ఒక్కటీ భారత్-పాకిస్తాన్ సంబంధాలను దుర్బలం చేయగలుగుతాయి. 1947లో, స్వాతంత్య్రం లభించిన పది వారాల్లోగానే పాకిస్తాన్ కశ్మీర్ కోసం మొదటి యుద్ధాన్ని ప్రారంభించింది. అప్పటి నుంచి సమరోత్సాహులు ఇరు దేశాల సదుద్దేశాల శవాన్ని విద్వేషపూరిత వస్త్రంలో చుట్టి, పదేపదే కప్పెట్టేస్తూనే ఉన్నారు. దీంతో ఇరు దేశాల మధ్య ప్రకటిత, అర్ధ ప్రకటిత, అప్రకటితమైనవనే సూక్ష్మ ప్రమాణాలలో యుద్ధం సాగుతూనే ఉంది. అది సత్సంకల్పాలతో కూడిన ప్రయత్నాలను సైతం దుర్బలపరచి,  యథాతథ స్థితికి తిరోగమించేలా చేసింది.
 
  భారత్, పాకిస్తాన్‌ల భావజాలాలు ఒకదానికొకటి హానికరమైనవి కాకు న్నా, ఒకరి లక్ష్యాలు మరొకరికి అర్థమయ్యేవి కావు. ఇరు దేశాల మధ్య సంఘ ర్షణపైనే ఆశలు పెట్టుకున్నవారు ద్వైపాక్షిక సమాచార సంబంధాల బాట పొడవునా మందు పాతరలను ఉంచారు. అనిశ్చితి తప్పుడు అంచనాలకు తల్లి. వారసత్వంగా సంక్రమించే సమస్య లెప్పుడూ ప్రమాదపూరితమైనవి గానే ఉంటాయి. వ్యూహాత్మక పర్యావరణ వ్యవస్థకు భవిత బందీగా ఉంటుం ది. కాబట్టే ఒక దేశ రక్షణ మంత్రి అంతటివారే యాథాలాపంగా అణ్వాయు ధాల గురించి ప్రస్తావించేస్తారు. బహుశా అందుకూ సమంజ సమైన కారణమే ఉండొచ్చు. అధినేత శాంతి కపోతం అన్వేషణకు ప్రాధాన్యాన్నిస్తున్న ప్పుడు యుద్ధోన్మాదుల ఆకలిని తీర్చడానికి భీకర సమర నినాదాలను ఉపయోగిస్తుంటారు.  
 
  పాకిస్తాన్ ప్రధాని నవాజ్ షరీఫ్ ఆచితూచి వ్యవహరిస్తుండటాన్ని ఎవరూ తప్పుపట్టలేరు. క్రితంసారి ఆయన భారత్‌తో శాంతి కోసం ప్రయత్నించినప్పుడు అధికారాన్ని కోల్పోయారు. అంతేకాదు, సైనిక తిరుగు బాటులో ప్రాణాలు పోయినంత పనైంది. ఆయన తదుపరి అధికారంలోకి వచ్చిన జనరల్ పర్వేజ్ ముషార్రఫ్ కొంత సమరోత్సాహాన్ని ప్రదర్శించినా, ఆ తర్వాత శాంతి ప్రక్రియ కొనసాగేలా చేయడానికి ప్రయత్నించారు. కానీ, ఆగ్రాలో జరిగిన భారత్-పాకిస్తాన్ శిఖరాగ్ర చర్చల కీలక ఘట్టంలో ఆఖరు నిమిషంలో ధైర్యాన్ని చూపలేకపోయారు. నవాజ్ రాజకీయాలు, దూరదృష్టి ఆయనకు రెండో అవకాశాన్ని ఇచ్చాయి. మరో ప్రయత్నం చేసే సాహసాన్ని ఆయన చూపారు. ఆ వైఫల్యం అనుభవం పాకిస్తాన్, భారత ప్రభుత్వాలు రెంటికీ సాఫల్యం దిశగా చేస్తున్న ప్రయత్నాల్లో బాగా ఉపయోగపడ్డాయి.
 
  ప్రజాస్వామిక లాంఛనాల పటాటోపం సద్దుమణిగాక, భారత ప్రజాభి ప్రాయమనే మహా తెలివైన ధర్మాసనం ఇంకా ఒక కీలక ప్రశ్నకు సమాధానాన్ని కోరుతూనే ఉంటుంది: ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ పాకిస్తాన్‌తో సంబంధాల విషయంలో ఇలా చొరవ చూపడం వల్ల ఆశించిన ఫలితం లభిస్తుందన్న విశ్వాసం ఆయనకు ఉండటం వల్లనేనా? పరస్పర శాంతియుత వాతావరణం లో పేదలకు సౌభాగ్యాన్ని అందించగలిగే విధంగా ‘సార్క్’ను పునరుజ్జీవింప జేయాలనేది ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ దార్శనిక యోచన.  పాకిస్తాన్‌తో సత్సంబంధాలు ఈ కలను సాకారం చేయడానికి కావాల్సిన చివరిదీ, కీలకమై నదీ అయిన మౌలిక భాగం. ఢిల్లీలో జరిగిన తన ప్రమాణ స్వీకారానికి సార్క్ నేతలందరినీ ఆహ్వానించడంతోనే మోదీ అందుకు పునాదులను వేశారు. ఆయన చూపిన ఈ చొరవకు నవాజ్ షరీఫ్ దిగ్భ్రాంతి చెంది ఉంటారు. కానీ,  ఆ అవకాశాన్ని ఆయన అందిపుచ్చుకున్నారు. మునుపు కూడా జరిగినట్టే శాంతిప్రక్రియకు విఘాతం కలిగించేవారు ఈసారీ జోక్యం చేసుకుంటున్నారు. కానీ మోదీ ఈ విషయంలో తన దృక్పథానికే దృఢంగా అంటిపెట్టుకుని ముందుకు సాగుతున్నారు. అపూర్వ కృషితో సుస్థిర వేగంతో ఆయన ఇతర సార్క్ దేశాలతో భారత్ సంబంధాలను బలోపేతం చేశారు. మోదీ నేపాల్, బంగ్లాదేశ్ పర్యటనలు మన దౌత్యచరిత్రలో ముఖ్య మలుపులుగా మిగిలిపో తాయి.
 
 పాకిస్తాన్ ప్రభుత్వం ఈ విషయాన్ని గమనించకుండా ఉండి ఉండ దు. ఇరుగుపొరుగులను భారత్‌కు శత్రువులుగా మార్చి చుట్టిముట్టేయ డం అనే దాని పాత దుష్ట వ్యూహం నేడు  తలకిందులైంది. దాని స్థానే ‘‘ఒకటి మినహా సార్క్ దేశాలన్నీ’’ అనే గుసగుస నెలకొంది.  భారత ప్రభుత్వంలో సైతం ఈ వైఖరికి కొందరు సమర్థకులున్నారు. మనం పాక్ చేసే మరో సాహసాన్ని ఎదుర్కొనడం కంటే ఇప్పుడున్న యథాతథ స్థితిని కొనసాగిస్తేనే పాకిస్తాన్‌మనకు సురక్షితమైనదిగా ఉంటుందని వారి వాదన. కానీ ప్రధాని సార్క్, ఉపఖండాల భవిత గురించిన కలను వదులుకోడానికి సిద్ధంగా లేరు.
 
 అయితే చేతల్లోకి దిగడానికి ముందే పాకిస్తాన్ నుంచి సానుకూల ప్రతిస్పందన ఉంటుందనే నమ్మకం కలగాలనే ముందు జాగ్రత్త వహించాల నేది వివేచన విధించే ముందు షరతు. జనవరి చివరి వారంలో సుబ్రహ్మణ్యం జైశంకర్‌ను విదేశాంగశాఖ కార్యదర్శిగా నియమిం చారు. ముమ్మరంగా ఉన్న పలు కార్యక్రమాల నడుమ ఆయన చడీ చప్పుడు లేకుండా ఇస్లామాబాద్‌కు వెళ్లి వచ్చారు. అక్కడ ఏం జరిగిందనేది మనం తెలుసుకోజాలమనేది సుస్పష్టమే. కానీ ఆ తర్వాతి నుంచే తిరిగి ఈ క్రమం ముందుకు కదులుతోం దని ఉహించడానికి పెద్ద తెలివితేటలేం అక్కర్లేదు.
 
  ఆగ్రా శిఖరాగ్ర సమావేశంలో ఉగ్రవాదాన్ని నిర్వచించే దగ్గరనే చర్చలు విఫలమయ్యాయి. ఉగ్రవాదానికి అర్థంపై ఏకాభిప్రాయం చాలా  కీలకమై నది. దాన్ని నేడు సాధించగలిగారు. పర్యవసానంగా, 2008 ముంబై ఉగ్ర దాడులకు సూత్రధారులుగా ఆరోపణలను ఎదుర్కొంటున్నవారి విచారణను వేగవంతం చేయడానికి పాకిస్తాన్ అంగీకరించింది.
 
  అయితే మొత్తంగా ఈ ప్రయత్నాలనన్నిటినీ ఒక కొలిక్కి తెచ్చింది మాత్రం.. ప్రధాని మోదీ 2016 సార్క్ శిఖరాగ్ర సమావేశాలకు పాకిస్తాన్‌కు వెళ్లాలని నిర్ణయించడమే. ఇప్పుడు రష్యాలోని ఉఫాలో జరిగిన మోదీ-నవాజ్ చర్చలను,  2014నాటి ప్రమాణ స్వీకారంతో ముడిపెట్టేది అదే. విస్తరిస్తున్న సంఘర్షణలకు నిలయంగా ఉన్న ఉపఖండాన్ని ఆర్థిక వృద్ధితో శక్తివంతమైన నూతన ఉపఖండంగా మార్చాలనే మోదీ లక్ష్యంతో ముడిపడిన నిర్ణయమే ఇది. సమస్యలన్నీ పరిష్కారం కాగలవని మతి సరిగా ఉన్నవారెవరూ అనరు. పరస్పర అంగీకారయోగ్యమైన యంత్రాంగాల ద్వారా వాటిని పరిష్కరిం చుకోవచ్చు. వాజ్‌పేయి 2004లో తిరిగి ఎన్నికై ఉంటే ఆగ్రా శిఖరాగ్ర సమావేశం తదుపరి చేపట్టాల్సిన చర్యగా మరో సమావేశం జరిగి ఉండేదే.
 
  జాగ్రత్తగా ఉండటం మాత్రమే సరిపోదు. భారత్-పాకిస్తాన్ సంబం ధాలను ఎల్లప్పుడూ జాగ్రత్తగానూ, ముందు జాగ్రత్తతోనూ నిర్వహించాల్సి ఉంటుంది. ఇందులో రెండవది అత్యంత కీలకమైనది. ఈ శాంతి ప్రక్రియకు వెన్నుపోటు పొడిచేవారు ప్రస్తుతం ఉపాయంగా తాత్కాలిక మౌనం పాటిస్తున్నారే తప్ప మరణించలేదు. సరిహద్దుల్లో సుస్థిరత నెలకొనడమే ఈ క్రమానికి కీలక పరీక్ష అవుతుంది. సరిహద్దులు నెత్తురోడుతుంటే మొత్తంగా వాతావరణమే పాడైపోతుంది. రెండు దేశాలూ దీన్ని గుర్తించాయి. సరిహద్దు ల్లోని ఉద్రిక్తతలను, ఘటనలను కనిష్టం చేయడం కోసం జాతీయ భద్రతా సంస్థల స్థాయిలోనూ, సైనిక స్థాయిలోనూ సమావేశాలకు కార్యక్రమం సిద్ధమైంది. అయితే తీవ్ర స్థాయి ఉగ్రవాద చర్యలు ఈ పరిస్థితిని అంతటినీ అస్థిరతకు గురిచేయగల పర్యవసానాలకు దారితీయగలిగినవి. పైకి చెప్పక పోయినా, ఉన్న అతి పెద్ద ముప్పు అదే. ఇరు దేశాలు ఇలా శాంతి దిశగా ఇలా శక్తియుక్తులను పెద్ద ఎత్తున బదలాయిచడానికి ప్రధాన కారణం భారత్, పాకిస్తాన్‌లలోని ప్రజాభిప్రాయం అందుకు బ్రహ్మాండమైన మద్దతును తెలుపుతుండటమే.గతాన్ని అధిగమించి ప్రజలు ఎదిగారు. ఎందుకంటే ఇదే భవితను మార్చడానికి ఉన్న ఏకైక మార్గమని వారికి తెలుసు.     
  
  
 ఎం.జె. అక్బర్
  సీనియర్ సంపాదకులు
  
  


 1947లో ఎక్కడ ప్రారంభించామనే కొలబద్ధతో గాక, 2015కి ఎక్కడికి చేరి ఉండాల్సింది అనే కొలబద్ధతో దేశ ఆర్థిక ఆరోగ్యం, సామాజిక న్యాయం ప్రమాణాలను లెక్కించాల్సి ఉంది. అలా చూస్తే మనమిప్పుడున్నది సంక్షోభపు అంచున కాదు, మహా విపత్తుకు అంచున.
 సావధానులుకండి. మన వైఫల్యం కషాయపు అడుగు అవశేషాల కటిక చేదు  విషయమిది. దేశంలో సగ భాగం ఆకలికి, అర్ధాకలికి మధ్యన ఇరుక్కుని, శిఖరాగ్రానున్న ఐదో వంతు తమ సంతోషాల బుడగలో మహా ఉల్లాసంగా గడుపుతున్నారు. నడమన పీల్చిపిప్పయిపోతున్న మధ్య భాగం గందరగోళంతో, అనిశ్చితంగా... టీవీ సీరియళ్లు తినిపించే ఆశావహ దృక్పథానికి, వీధి తిరుగుబాటు వెల్లువలకు మధ్య తెగ ఊగిసలాడుతోంది.
 
 2015నాటి భారతావని గురించిన ఈ సత్యాలు అత్యంత సమగ్రంగా నిర్వహించిన సామాజిక-ఆర్థిక గణన నుంచి తీసుకున్నవి. అవి సంతృప్తితో కళకళలాడే అతి సుసంపన్న వర్గీయుల సౌందర్యసాధనాలతో అలంకరించి చూపెడుతున్న భారతావని మొహానికి పెద్ద చెంపపెట్టు. దేశంలో ప్రతి ముగ్గురు బాలల్లో ఒకరు పోషకాహార లోపంతో బాధపడుతున్నవారే. దీన్ని సబ్‌సహారా (సహారా ఎడారికి దక్షిణాన ఉన్న) దేశాల్లోని ప్రతి ఐదుగురిలో  ఒకరితో పోల్చి చూడండి.
 
 మన దేశంలో 51%కి శారీరక శ్రమతో కుంగిపోవడమే ఏకైక ఆదాయ వనరు. శారీరక శ్రమంటే జీవనాధార స్థాయి మనుగడకు సమానార్థకం. కాబట్టే నేను ఉద్దేశపూర్వకంగానే శారీరక శ్రమ అన్నాను. 92%గ్రామీణ కుటుంబాలు నెలకు రూ.10,000 కంటే తక్కువతోనే జీవిస్తున్నాయి. వ్యక్తులు కాదు, కుటుంబాలే. మరీ నగ్నంగా చెప్పాలంటే ఇంచుమించు 75 శాతం కుటుంబాలు నెలకు రూ. 5,000 లేదా అంతకంటే తక్కువతోనే బతుకుతున్నాయి.
 
 
 ఈ సర్వే పొడవునా ఒకదాన్ని మించి మరొకటి మరింతగా ఎక్కువ  ఆందోళనకరమైన ఇలాంటి గణాంకాల మరకలే ఉన్నాయి. కావాలనుకుంటే, పిల్లల్లో పోషకాహార లోపం 45.1% నుంచి 30.7%కి తగ్గిందని మీరు ఉపశమమంపొందొచ్చు. కానీ దైన్యం నిండిన  తల్లుల కళ్లు నిస్సహాయంగా చూస్తుండగానే దారిద్య్రానికి హరించుకుపోతున్న ప్రతి మూడో శిశువు ముందు ఇలాంటి ప్రలాపనలను చేయడం మూర్ఖత్వం. బహుశా ఆ తల్లులు సైతం అప్పటికే తమ పిల్లలంత దుర్బలంగా ఉండి ఉంటారు. గత సార్వత్రిక ఎన్నికలకు ముందు యూపీఏ ప్రభుత్వం దేశంలో 30% మాత్రమే దారిద్య్ర రేఖకు దిగువన ఉన్నదంటూ ఒక బూటకపు అంచనాను చలామణి చెయ్యాలని యత్నించింది. ఎన్నికల రాజకీయల సేవలో దారిద్య్ర రేఖను మరికాస్త మింగుడుపడేలా చేయడం కోసం ప్రదర్శించిన గణాంకాల గారడీ అది.
 
 1947లో మనం ఎక్కడ ప్రారంభించామనే కొలబద్ధతో గాక, 2015కి మనం ఎక్కడికి చేరి ఉండాల్సింది అనే కొలబద్ధతో మన దేశ ఆర్థిక ఆరోగ్యాన్ని సామాజిక న్యాయం ప్రమాణాలను లెక్కించాల్సి ఉంది. అలా చూస్తే మనమిప్పుడున్నది సంక్షోభపు అంచున కాదు, మహా విపత్తుకు అంచున. ఆధునిక ప్రజాస్వామ్యంలో ప్రాథమిక అవసరాలైన ఆహారం, ఉపాధుల కోసం తమ హక్కుల పట్ల విశ్వాసంతో ఉన్న ప్రజలు తరాలతరబడి ఇంకా  ఎదురు చూడ లేరు. ఆగ్రహావేశానికి అత్యంత శక్తివంతమైన కారణం ఆకలి.
 
 కోట్లాది మంది ప్రజలు ఇంకా తలదాచుకోను గూడూ, ఎలాంటి గౌరవమూ,   ఏ ఆశా లేక బతుకుతున్నారు. పేదరిక సూచికకు కొలబద్ధగా ప్రపంచం సబ్ సహారన్ ఆఫ్రికాను  స్వీకరించింది. కానీ అదొక భ్రమ. మన దక్షిణ ఆసియా ఉపఖండమే నిజానికి పేదరికానికి సరైన నమూనా. అదేపనిగా ఇతరుల్ని చూడటమంటే మనకు మహా ఇష్టం. ఒక్కసారి అద్దంలో మనల్ని మనం తేరిపార చూసుకోవడం అవసరం.
 మనకది చాలా అసౌకర్యంగా అనిపిస్తుంది. మీకు అంతరాత్మంటూ ఉంటే ఆందోళన కూడా కలుగుతుంది. అయినా మనకు సంతృప్తి కలగడానికి రెండు కారణాలున్నాయి. ఆర్థిక మంత్రి అరుణ్ జైట్లీ ఈ వాస్తవాలను మీడియా ముందుంచేటప్పుడు కుంటిసాకులతో వాటిని సుతి మెత్తగా మార్చే ప్రయత్నించలేదు. పరిష్కారం దిశగా వేసే తొలి అడుగు సమస్యను గుర్తించడమే. నాటకీయతకు ప్రాధాన్యం ఇచ్చి వాస్తవాలను బలిపీఠంపైకి ఎక్కించేస్తుందని మీడియా అతి తరచుగా విమర్శలను ఎదుర్కొంటుంది. కానీ అది ఈ చే దు వాస్తవాల విస్తృతిని, లోతును అర్థం చేసుకున్నాయి. దినపత్రికలు మొదటి పేజీ బ్యానర్ హెడ్డింగులు పెట్టాయి.
 
 ఆలోచించదగిన ఈ పోలికను చూడండి. ‘టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా’ ఈ సర్వేపై పలు కథనాలను ప్రచురించిన రోజున లోపలిపేజీల్లో అది ‘‘భారతీయ టీనేజర్లలో పెరిగిపోయిన ఊబకాయం’’ అనే నివేదికను కూడా ప్రచురించింది. ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ నివేదిక ప్రకారం గత ఐదేళ్ల కాలంలో  స్థూలకాయులైన టీనేజర్లు 13% నుంచి 15%కి పెరిగింది. ఆ కథనంలోని ఈ రెండు వాక్యాలను చూడండి : ‘‘భారత పట్టణాల్లో 1.5 కోట్ల మంది పిల్లలు అధిక బరువుగలవారని అంచనా. అయితే గ్రామీణ భారతంలో ఇది బాగా తక్కువే ఉంటుందని నిపుణులు భావిస్తున్నారు.’’ ఇదేంటిలా అని ఆశ్చర్యపోవాల్సిందేమీ లేదు. పట్టణాల స్థాయిలో హామ్‌బర్గర్లను తినగలిగేటంత మిగులు ఆదాయం గ్రామీణ భారతం వద్ద లేదు, అంతే.  
 
 పేదరికానికి జవాబు వాగాడంబరం కాదు, కావాల్సింది పరిష్కారం. కేంద్రం తలపెట్టిన మూడు పథకాలు ఆశలను రేకెత్తిస్తున్నాయి. భారీ ఎత్తున చేపట్టిన గృహనిర్మాణం, పట్టణ పునరుజ్జీవం, స్మార్ట్ సిటీ ప్రాజెక్టులు దేశంలోని పట్టణాల పటం రూపు రేఖలను మార్చడం కోసం మాత్రమే కాదు. అవి భారీ ఉపాధి కర్మాగారాలు కూడా. నిర్మాణ రంగం పేదలకు భారీ ఎత్తున ఉపాధిని కల్పించగలుతుంది. ఏడాదికి రూ.12 అతి తక్కువ ప్రీమియంతో బీమా పాలసీలు ఎక్కువగా అవసరమైన వారికే సహాయాన్ని అందించడం కోసం ఉద్దేశించిన సానుకూల ప్రభుత్వ జోక్యం. మరుగుదొడ్ల నిర్మాణ కృషి వంటి ఆత్మగౌరవ పథకాలు జీవన నాణ్యతలో తక్షణమే మార్పును తేగలిగినవి. మన ప్రభుత్వం ఉదాసీనంగా ఉండటం లేదా చొరబడిపోయేదిగా ఉండటం మాత్రమే ఎక్కువ. అది సమ్మిళితమైనదిగా మారాలి.
 
 గత ప్రభుత్వాలు పేదరికాన్ని సవాలు చేయడానికి ఎలాంటి ప్రయత్నాలు చేయలేదని ఎవరూ అనరు. అవి ఆ ప్రయత్నాలు చేశాయి. కాకపోతే ఆ తక్షణ ఆవశ్యకతను గుర్తించడంలో, స్థాయిలో తేడా ఉంది. పేదరికాన్ని తగ్గించడం, నిర్మూలించడం అనే లక్ష్యాల్లో తేడా ఉంది. ఆకలితో ఉన్నవారు బాగా ఎక్కువ కాలమే వేచి చూశారు, చాలు. కొద్దిమంది భారీ సంపన్నుల చేతుల్లో సంపద పోగుబడటం పెరిగిపోతుండటం ప్రజల అసంతృప్తిని కుతకుతలాడే ఆగ్రహమయ్యేలా  వేడెక్కించేస్తోంది. నేటి పెద్దగా ఖర్చులేని కమ్యూనికేషన్ల కాలంలో అసమానతను, అన్యాయాన్ని కప్పిపుచ్చలేరు. చరిత్ర వేచి చూసే గదిలో పేదలు సుదీర్ఘంగానే నిరీక్షించారు. వారికిక ఉద్యోగాలు, విద్య, న్యాయం, గౌరవం కావాలి. లేదంటే వారి ఆగ్రహం పెల్లుబుకుతుంది.
  
  
 (వ్యాసకర్త: ఎంజే అక్బర్, సీనియర్ సంపాదకులు)


 ముంబై ఉగ్రదాడుల సూత్రధారి జకీవుర్ రెహ్మాన్ లఖ్వీ పాము లాంటివాడని, అతడు భారతదేశంతో పాటు చైనాను కూడా కాటేస్తాడని బీజేపీ అధికార ప్రతినిధి, సీనియర్ పాత్రికేయుడు ఎంజే అక్బర్ వ్యాఖ్యానించారు. ఈ అంశాన్ని విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వశాఖ తీవ్రంగానే పరిగణిస్తోందన్నారు. చైనా కూడా వివేకం చూపించి, ఉగ్రవాదాన్ని అర్థం చేసుకుంటుందనే భావిస్తున్నామని ఆయన అన్నారు.
 
 ముఖ్యంగా అత్యంత విషపూరితమైన లఖ్వీ లాంటి ఉగ్రవాదులు పాముల్లాంటి వాళ్లని, అత్యంత క్రూరంగా చైనాను కూడా కాటేసే ప్రమాదం ఉందని అక్బర్ చెప్పారు. లఖ్వీని జైలు నుంచి విడుదల చేయడాన్ని ఐక్యరాజ్యసమితిలో భారత్ చేసిన వాదనకు చైనా అడ్డుచెప్పిన నేపథ్యంలో ఎంజే అక్బర్ ఈ వ్యాఖ్యలు చేశారు.


 ఫుట్‌బాల్, క్రికెట్లలోకి డబ్బు రంగ ప్రవేశం చేయడంతో ఆ రెండు క్రీడలూ రోగగ్రస్తమై పోయాయి. బెట్టింగ్ వంటి పరిశ్రమలు భారీగా బలిసిపోయాయి. కొన్ని చోట్ల అవి చట్టబద్ధమయ్యాయి. చట్టాలు వాస్తవికతకంటే వెనుకబడి ఉన్న చోట గోప్యంగా మారాయి. ఆట తీరులోని స్వల్ప మార్పులకు సైతం అంతంత డబ్బు అందుతుంటే గిరాకీ సరఫరాను ఊరిస్తుంది. తిను, తినిపించు అనే వ్యవస్థ దిగువన ఉన్నవారి సంగతి చూసుకుంటుంది. ఒక క్రీడ విశ్వసనీయతను కోల్పోయిందీ అంటే ఇక దానికి అర్థమే లేకుండా పోతుంది.
  
  20వ శతాబ్దంలో చాలా కాలంపాటు, టికెట్టు దొరకాలేగానీ చూడాల్సిన ఆటంటే పుట్‌బాలే. ఇక రేడియో ఉందీ అంటే వినాల్సిన ఆట క్రికెట్టే. భారత దేశం హాకీ అనే మూడో మార్గాన్ని నెలకొల్పగలిగేదే. కానీ మొదట్లో హఠా త్తుగా ఆ ఆటకు పట్టిన మహా వైభోగం తదుపరి తుస్సుమని పోయింది. అందుకు కారణాలేమిటనే విషయమై పండితులే ఆసక్తి కనబరచడం లేదు. కాబట్టి ప్రజలకూ అది అంతుబట్టనిదిగానే మిగిలింది. కాలం, క్రికెట్‌తో పోలి స్తే ఫుట్‌బాల్ వైపే నిలిచిన సమయమూ ఉండేది. ఫుట్‌బాల్ తక్కువ సమ యం పట్టే క్రీడ. ఆ క్లుప్తతే ఆటకు అనిశ్చితినెరుగని నెమ్మదికి హామీనిచ్చింది. ఆర్కిటిక్ చల్లదనమో లేదా ఎడారి వేడి వంటి విపరీత  పరిస్థితులైతే తప్ప వాతావరణం ఆ ఆటను చెడగొట్టలేదు. క్రికెట్, రష్యన్ నవలలాగా అంతులే నట్టుండేది. ఓ చిరు జల్లు సైతం ఆటకు అంతరాయం కలిగించగలిగేంత అని శ్చితమైనదిగా ఉండేది. దురదృష్టకరమైన ఆ పాత రోజుల్లో అంతర్జాతీయ క్రికెట్ వారం రోజులపాటూ సాగేది. ఐదు రోజుల  మధ్య ఒక రోజు ప్రాక్టీస్ కోసం. ఆ రోజున క్లబ్‌వాలా క్రికెటర్లు బార్‌లలో, పానప్రియులు కాని క్రికెట ర్లు దర్శనీయ స్థలాల సందర్శనలో ప్రాక్టీస్ చేసేవారు.  
 
  ఆరోజుల్లో క్రికెట్ ఉద్యోగస్తులకు ఆచరణ సాధ్యమైన పోటీగా ఉండేది కాదు. జీవితంలో పైకి రావాలనుకునే తాపత్రయం ఉన్న వారెవరికెవరికైనా గానీ క్రికెట్ సూచించదగినదిగా ఉండేది కాదు. కాబట్టే అమెరికన్లు దాన్ని వెర్రి మొర్రిదిగా కొట్టిపారేశారు. ఉద్యోగాలు చేసుకునే దానికి పూర్వ దశలోని యువతే ఎక్కువగా క్రికెట్‌కు ప్రేక్షకులు. ఇక కులీన వర్గాలకు ఉద్యోగానం తరం కబుర్లు చెప్పుకోడానికి, వాదులాడటానికి అవకాశాన్ని అందించేది.
 
  క్రికెట్, ఫుట్‌బాల్ వర్గ ప్రాతిపదికపై విడిపోయి ఉండేవారు. సర్వ సమ్మతమైన సత్యాలు చాలా వాటిలాగే అది కూడా పాక్షికంగా తప్పు. ఫుట్‌బాల్ ఆగ్రహావేశంతో కూడిన తెగ స్వభావం కలిగినది. కాబట్టే మన దేశంలో అది కూడా పలు వర్గాలను తప్పుకుని పోయింది. కొన్ని వర్గాలనే ఆవరించి ఉండిపోయింది. కలకత్తాకు చెందిన సంప్రదాయక ఫుట్‌బాల్ జట్లైన మోహన్ బగాన్, తూర్పు బెంగాల్, మొహమ్మదన్ స్పోర్టింగ్‌లు జాతిపరంగా పశ్చిమ బెంగాలీలు, తూర్పు బెంగాలీలు, ముస్లింలవి. తెగ వర్గాన్ని తనలో విలీనం చేసుకుంటుంది. న్యాయవాదులు, వంటవాళ్లు భుజా లురాసుకుంటూ సాగుతారు. ఆవేశకావేశాలు మరీ తీవ్రంగా ఉంటాయి. ఏ ‘బారీ మ్యాచ్’కు ముందు రోజైనా, ఆట తర్వాత గంటల తరబడీ సాగే మ్యాచ్ కు ముందటి, తర్వాతి శవపరీక్ష నివేదికలు బెంగాల్‌లోని పదుల వేల టీ దుకాణాలను పోషించేవి. అదే ఇంగ్లండ్‌లోనైతే  చర్చా ప్రవాహమూ, డబ్బూ కూడా పబ్బులకు చేరేది.
 
  భౌగోళికత, విధేయత అనే సమాంతర విశ్వాన్ని అందించింది. తరచూ ఆ విధేయత ఇటు నుంచి అటు మొగ్గుతుండేది. అయినా అదేమీ ఆవేశాలను తగ్గించేది కాదు. జనసమూహం ఒక పతాకం కోసం తపిస్తున్నారంటే ఇక ఆ కేంద్ర బిందువు ఏదైనా అందుకు పనికి వచ్చేదే అవుతుంది. ప్రజాపునాదిని పలు రెట్లు విస్తరింపజేసే మొట్టమొదటి ముఖ్య గుణకం 1960లనాటి ట్రాన్సిస్టర్ల విప్లవం. ఇక టెలివిజన్ విప్లవం దాన్ని చెక్కుచెదరనిదిగా మార్చే సింది. మార్కెట్టున్న చోట మార్కెటింగూ ఉంటుంది. వ్యాపార ప్రకటలున్న చోట డబ్బుంటుంది. డబ్బున్న చోట వృద్ధి, ప్రలోభం ఉంటాయి.  ప్రలోభం ఉన్న చోట దాన్ని నిరోధించలేని వారూ ఉంటారు. సంపద అవసరాలను సంతృప్తిపరచి, విలాసాల పట్ల వ్యామోహాన్ని తీర్చి దురాశను తగ్గిస్తుందని తర్కం చెబుతుంది.
 
 కానీ మానవులు తార్కిక జీవులు కారు. వారి ప్రవర్తన సహజంగానే అందుకు విరుద్ధంగా ప్రవర్తించేలా చేయగలుగుతుంది. పేదలు తమకున్న దానిలోనే బతకడం నేర్చుకుంటారు. కాబట్టి వారు ధనవంతుల కంటే ఎక్కువ నిజాయితీగా ఉంటారు. ధనవంతులకు బంగారు గోళ్లతో వీపు గోక్కోవాలనే దురద ఎప్పుడూ ఉండేదే.
  ఫుట్‌బాల్, క్రికెట్ల పరిధిలోకి డబ్బు ముఖ్యమైనదిగా రంగ ప్రవేశం చేయడంతో ఆ రెండు క్రీడలూ రోగగ్రస్తమై పోయాయి. బెట్టింగ్ వంటి అనుబంధ పరిశ్రమలు భారీ కార్యకలాపాలుగా బలిసిపోయాయి. కాగలిగిన చోట అవి చట్టబద్ధమైనవే అయ్యాయి. చట్టాలు నిజమనే వక్రరేఖకు వెనుకనే మిగిలిపోయిన చోట అవి చాటుమాటు వ్యవహారమయ్యాయి. ఆట తీరులోని అతి స్వల్పమైన మార్పులకు సైతం అంత డబ్బు అందుతుండేటప్పుడు గిరాకీ సరఫరాను ఊరిస్తుంది. క్రీడాకారుల వృత్తి జీవిత కాలం స్వల్పం. వారిలో చాలామంది ఒక్కసారి తమ కెరీర్ ఒక్క ఏడుపుతో అలా మటుమాయమై పోయాక  వారి ముందు నిలిచేది శూన్యమే. ఒక జట్టులోని ఏ ఇద్దరు హీరోలకైనా తొమ్మిది మంది త్వరగానే మరపున పడిపోయేవారై ఉంటారు. బెంచ్‌పైనున్న రెండు డజన్ల మందిని ఎన్నడూ గుర్తుంచుకోరు.  ఫుట్‌బాల్, క్రికెట్ క్రీడలు రెండూ దశాబ్దాలుగా అవినీతి కాన్సర్ వ్యాధితో గుంజుకులాడుతున్నాయి.
 
 ఆ వ్యాధికి  బలైపోయినవారి జాబితా పొడవైనది. ఒకప్పుడు దక్షిణ ఆఫ్రికా, భారత జాతీయ జట్లకు నాయకత్వం వహించిన తాత్కాలిక హీరోలు కూడా అందులో ఉన్నారు. తప్పులకు యూరోపియన్ ఫుట్‌బాల్ సమష్టి శిక్షల తీర్పులను అమలు చేసింది. తీర్పు వెలువడే ప్రతి ఒక్క ఘటనకూ పది తప్పించుకున్నాయని నిస్సంకోచంగా అనుకోవచ్చు. ఆ కంపు ఇంకా అలాగే కొడుతూనే ఉండటానికి కారణం అది అత్యున్నత స్థాయికి, పరిపాలనా యంత్రాంగం వరకు చేరతుండటమే. క్రికెట్ లోని అత్యంత శక్తివంతుల పేర్లు బుకీలతో కలసి గదులను పంచుకుంటాయి. తిను, తినిపించు అనే వ్యవస్థ కామెంటేటర్లు, మీడియా పండిత వర్గాలు సహా దిగువన ఉన్నవారందరి సంగతీ చూసుకుంటుంది.
  పదిహేడేళ్లపాటూ ఫీఫా(అంతర్జాతీయ ఫుట్‌బాల్ సంఘాల సమాఖ్య) అధిపతిగా ఉన్న సెప్ బ్లాటర్ అధికారంలో ఉండగా డబ్బు రాజ్యమేలింది. ఆయన బండారం కాస్తా బట్టబయలు కావడంతో ప్రపంచ ఫుట్‌బాల్ గిలగిలలాడుతోంది. అది పరస్పర ప్రయోజనకరమైన భాగస్వామ్యం. ఒక  ప్రపంచ కప్పు మ్యాచ్ ఏర్పాటంటే హోదాకు పాస్‌పోర్ట్‌గా మారింది. ఫుట్ బాల్ క్రీడను నియంత్రించే కొందరి గుత్తాధిపత్య ప్రజాస్వామ్యం నుంచి ఆ విశేష హోదాను సంపాదించడంలో విజయవంతమయ్యే మార్గాన్ని కొనుక్కో డానికి ఎందరో సిద్ధంగా ఉంటారు. ఇలా వేలానికి దిగేవాళ్లలో ఆ తర్వాత నష్టపోయేవారు ఎవరూ ఉండరు... ఒక్క ఆ క్రీడ తప్ప.  వమాన భారం భరించలేక బ్లాటర్ తన ఖడ్గంపై పడి మరణించలేదు. చాలా మంది పరిస్థితి నరాలు తెగిపడేంత ఉత్కంఠతో ఉన్నది కాబట్టే ఆయన్ని శిఖరం మీది నుంచి నెట్టారు.
 
 ఒకప్పుడు క్రీడా స్ఫూర్తికి మూలంగా ఉండిన క్రీడ నేడు వంచనాత్మకతకు మించి మరేదైనా అయితే మనజాలదు. ఒక క్రీడ విశ్వసనీయతను కోల్పోయిందీ అంటే ఇక దానికి అర్థమే లేకుండా పోతుంది. అద్భుత మేధో ప్రమాణాలకు చేరిన అవినీతికి అడ్డుకట్ట వేయడానికి క్రికెట్ చాలానే చేసింది. బ్లాటర్ నిష్ర్కమణైనా ఫుట్‌బాల్ క్రీడలో రాజును మార్చడానికి మించిన వ్యవస్థాగతమైన మార్పులకు ప్రేరణకాగలదని ఎవరైనాగానీ ఆశించగలరు.  అప్పుడే ఫుట్‌బాల్, క్రికెట్ 21వ శతాబ్దపు ప్రధాన  క్రీడలుగా మిగులుతాయి.     
  
 (వ్యాసకర్త: ఎంజే అక్బర్.. సీనియర్ సంపాదకులు )


 బహుళజాతి సంస్థలన్నీ రంగుల మాయ చేసేవే. వాటి ప్రధాన ధ్యేయం లాభాలు పెంచుకోవడమే. ఈ ప్రకటనలేవీ కూడా పక్షపాత దృష్టిని కల్పించవు, లేదా ప్రోత్సహించవు. అయితే ఎవరి వెర్రితనం మీదనైనా డబ్బు సంపాదించే మార్గాలు ఉంటే వాటిని తప్పనిసరిగా అవి ఉపయోగించుకుంటాయి. అలాగే మన బలహీనతను సొమ్ము చేసుకునే విధంగానే ప్రకటనలలోని కళాత్మకత అంతా ఉంటుంది. సాధారణ ప్రజలకు ఉండే భ్రాంతులను లాభాలుగా మార్చుకునే విద్యలు పెద్ద పెద్ద కంపెనీలకు బాగా తెలుసు.
  
 సమకాలీన పట్టణ భారతాన్ని ఈ రెండింటిలో ఏది బాగా దృశ్యీకరించగలుగుతుంది: క్రీడామైదానంలో ప్రజ లు ఐపీఎల్ క్రికెట్ మ్యాచ్ చూస్తున్నప్పటి దృశ్యాలా? ప్రతి ఓవర్ తరువాత ప్రసారంలో విరామం ఇచ్చి, లేదా ఇతర విరామ సమయాలలోనూ చూపించే వ్యాపార ప్రక టనలా? వీటినే ఆడంబరంగా వ్యూహాత్మక విరామాలని కూడా అంటారు.
 
 ఇండియన్ ప్రీమియర్ లీగ్(ఐపీఎల్) పూర్వీకులు చాలా ప్రత్యేకమైనవారు. రోమన్ చక్రవర్తులు పౌరులకి ఆహారంతో పాటు, సర్కస్ విన్యాసాలను అందుబాటు లో ఉంచడం ద్వారా తమ ఉనికిని నిలుపుకోవడం ఎలా గో బాగా తెలిసినవారిగా ప్రసిద్ధికెక్కారు. పురుషుడనే వాడు కేవలం ఆహారంతోనే సరిపుచ్చుకుని బతకలేడు. అదే శుభవార్తను ప్రస్తుతకాలంలో ఆడవారి గురించి కూడా చెప్పవచ్చు. ఇవాళ్టి సర్కస్ ఏమిటో సుస్పష్టమే. ఆ సర్కస్ కూడా అదే విధమైన ప్రయోజనకారి కూడా. క్రికె ట్ స్టేడియంను కూడా అచ్చంగా రోమన్ల గతకాలపు కొలోసియంల  మాదిరిగానే నిర్మించారు. పాక్షిక పైకప్పు తప్ప మిగిలిన నిర్మాణంలో పెద్ద మార్పేమీ లేదు.
 
 అయితే హింసాస్వాదన పట్ల ఆధునిక కాలంలో ఉన్న ఆసక్తిలో కొంచెం భేదం ఉంది. అందుకే, మరీ రోమన్ల కాలంలోని గ్లాడియేటర్ యుద్ధవీరులు ధరించిన కవచాల మాదిరిగా కాకుండా, బ్యాట్స్‌మెన్ శిరస్త్రాణాలు ధరిస్తున్నారు. చంపుకోవడం ఇప్పుడు నిషిద్ధం కదా! కాబట్టి పైశాచికానం దాన్ని బ్యాట్స్‌మెన్ (అతడి యుద్ధ విన్యాసాలతో) మరణం కంటే, ఇన్నింగ్స్ మరణం మీదికి మళ్లిస్తున్నారు. అంపైర్‌కి తన బొటనవేలును నేలవైపు చూపడం కంటే, ఆకాశం వైపు చూపడానికే అధికారం ఉంది. రోమన్ కాలపు లక్షణానికీ, దీనికి పెద్ద తేడా లేదు. పాలక వర్గాలవారు ప్రత్యేకమైన బాక్సులలో కూర్చుని క్రీడను తిలకిస్తారు. పౌరులంతా కింద నుంచి పైవరకు శ్రేణులుగా అమర్చిన ఆసనాల మీద సొగసుగా ఆసీనులై ఉంటారు.  కెమెరాలు పౌరుల గురించి మనకి ఏం చెబు తాయి?
  
 21వ శతాబ్దపు యువ భారతీయులు ముమ్మాటికీ వారి తండ్రులూ, మామయ్యల కంటే చాలా బాగుంటా రు. ఇది జీవితంలో ఏదో ఒక దశకు సంబంధించి చెబు తున్నది కూడా కాదు. భవిష్యత్తుతో బంధం వల్ల యువకులు ఎప్పుడూ అందచందాలతో ఉంటారు. కానీ వయ సు మీరిన వారు అద్దానికి బందీలవుతారు. ఆరోగ్యం, వెలుగు మనిషి ఉన్నత స్థితిలో ఉన్న కాలాన్ని ప్రతిబిం బిస్తూ ఉంటాయి.
 
 స్త్రీపురుష సమానత్వమన్న ఆలోచనకు సంబంధించి ఒక జాతిగా మనం ఇప్పటికీ దానికి కొంత దూరం గానే ఉన్నాం. అయితే స్త్రీపురుష సహనం మాత్రం ఉంది. దాని గురించి నేను చెప్పదలుచుకున్నాను.  1950, 1960 నాటి సినిమాలలో చూస్తే అమ్మాయిలూ, అబ్బాయిలూ విశ్వవిద్యాలయం ఆడిటోరియంలో కూడా విడివిడిగానే కూర్చుని ఉన్నట్టు కనిపిస్తారు. వీటితో పోల్చుకుంటే నేటి యువతరం ఒకరితో ఒకరు చాలా సన్నిహితంగా ఉంటు న్నారనే చెప్పాలి. దీనిని పరిగణనలోనికి తీసుకోకపోతే ఏ రాజకీయవేత్తకు యువతరం ఓట్లు పడవు. అంటే, నైతిక వర్తనవాదులు ఆమోదించిన కాలం చెల్లిన గతాన్ని తప్ప, నాయకులు మరి దేనినీ గెలుచుకోలేరు. ఇది మంచి వార్త.
 
 అయితే భేషజానికి సంబంధించిన వాసనలు మనలను ఇంకా పూర్తిగా వీడిపోలేదు. సంకేతాలను అందుకుని  గాలిలో ముద్దులు విసరడానికీ, డబ్బులు తీసుకుని వయ్యారంగా కన్నుగీటడానికి మహిళా చీర్‌లీడర్ల కిరాయి బృందాన్ని ప్రతి ఒక్క క్రికెట్ జట్టు ఏర్పాటు చేసుకుంటూ ఉంటుంది. అయితే ఈ బృందంలో ఉండే యువతులంతా విదేశీయులే. బుద్ధిమంతులైన మన బాలికలు అలాంటి కురచ బట్టలలో ఎప్పుడూ కనిపించ కూడదు. ప్రతివారూ ఏం చెబుతారు? ఇలాంటి బృందా లలో కలసి నిలబడడానికి మన అమ్మాయిలను అను మతిస్తే, వాళ్లు చీరలు ధరించి ఏదో సంప్రదాయిక విన్యాసం చేస్తారనే. ఆధునిక వస్త్రధారణ, ఆస్వాదించే కన్ను ఇంటర్వ్యూ పరిధికే పరిమితం. చీర్‌లీడర్‌లు ఉండే చోటులో వీరిని వెతనక్కరలేదు. అయితే ఇందుకు నిరాశ చెందనక్కరలేదు. ఇవాళో రేపో అనే గానీ, అదీ జరుగు తుంది.
 
 దీనికి ఆధారం ఏమిటి? మన వ్యాపార ప్రకటనలే. వాటిలో కనిపిస్తున్న భారతీయ మహిళలు చిన్న చిన్న చెడ్డీలతో కనిపిస్తున్నారు, పురుషుడు అనాఛ్చాదిత వక్షా న్ని ప్రదర్శిస్తున్నాడు. పురుషులు ఉపయోగించే ఒక పెర్ ఫ్యూమ్‌కు సంబంధించిన ఆ వ్యాపార ప్రకటనలో ఒక పురుషుడు ఠీవిగా కెమెరా కేసి నడిచి వస్తాడు. అతడిని ఒక ఎయిర్ హోస్టెస్ ఆరాధనగా చూస్తూ ఉంటుంది. అప్పుడు ఆమె చెప్పే మాట అస్పష్టంగా ఉంటుంది. నీవు మహిళలను ఆకర్షించడానికీ, నిజానికి మహిళలే నిన్ను ఆకర్షించడానికి ఆ పెర్‌ఫ్యూమ్‌లో మునిగి తేలితే చాలు నన్నదే దాని భావం.  ఆ వ్యాపార ప్రకటన ప్రభావం చూపడం అని వార్యం. లేదంటే అది ప్రసారం కాదు.
  
 తెల్లతోలు లేదా శ్వేతవర్ణం దేనినైనా విజయవంతం గా విక్రయించడానికి దోహదపడుతుంది. యూరోపి యన్ బహుళజాతి సంస్థ ఫిలిప్. ఇది తను ఉత్పత్తి చేస్తు న్న ఎలక్ట్రిక్ షేవర్ (గెడ్డం గీసుకునే పరికరం) గురించి ప్రచారం చేయడానికి ఛానెళ్లలో సమయం తీసుకుం టుంది. అందుకు సంబంధించిన వ్యాపార ప్రకటనలో మొదటి దృశ్యం: ముఖమంతా గుబురుతో ముదురు చాక్లెట్ రంగు మనిషి కనిపిస్తాడు. ఇతడు తన గెడ్డాన్ని సంప్రదాయక పద్ధతులలో తొలగించడానికి ప్రయత్నిం చినపుడు అతడి చెంప మీద ఒక మెరుపు వస్తుంది. తరు వాత ఫిలిప్ షేవర్ వస్తుంది. అది అతడి గుబురు గెడ్డాన్ని పరమ సౌఖ్యంగా తొలగించడమే కాదు, ముఖంతో పాటు, భుజాల వరకు కూడా శరీరాన్ని కాంతిమంతం చేస్తుంది. ఈ అద్భుతం పూర్తయ్యే సరికి, అతడి చుబుకం మంచుముద్ద ఒంపు మాదిరిగా నున్నగా తయారవు తుంది. మరుక్షణం అతడు స్థానిక హాలెండ్ వాసిలా రూపుదాలుస్తాడు. నిజానికి అది గెడ్డం గీసుకోవడం అనిపించదు. ఆ పురుషుడు పునరుత్థానం చెందాడని అనిపిస్తుంది.
 
 ఈ వ్యాపార ప్రకటన కూడా తన ప్రభావం చూపు తుంది. లేదంటే అసలు ప్రసారం కాదు. దీనిని బట్టి భారతీయులు కూడా శరీరం లోపలే కాదు, బయట కూడా రంగుకు దాసులేనని ఇవన్నీ రుజువు చేస్తున్నాయి. బహుళజాతి సంస్థలన్నీ రంగుల మాయ చేసేవే. వాటి ప్రధాన ధ్యేయం లాభాలు పెంచుకోవడమే. ఈ ప్రకటనలేవీ కూడా పక్షపాత దృష్టిని కల్పించవు, లేదా ప్రోత్సహించవు. అయితే ఎవరి వెర్రితనం మీదనైనా డబ్బు సంపాదించే మార్గాలు ఉంటే వాటిని తప్పని సరిగా అవి ఉపయోగించుకుంటాయి. అలాగే మన బల హీనతను సొమ్ము చేసుకునే విధంగానే ప్రకటనలలోని కళాత్మకత అంతా ఉంటుంది. సాధారణ ప్రజలకు ఉండే భ్రాంతులను లాభాలుగా మార్చుకునే విద్యలు పెద్ద పెద్ద కంపెనీలకు బాగా తెలుసు. కాబట్టి కంపెనీలకు వ్యతిరేకంగా చట్టాలు రూపొందించవద్దు. వినియోగ దారు డనే మన బంగారం మంచిదైతే అదే చాలు.
 
 (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకుడు ఎం.జె.అక్బర్)


 బోస్ మరణించినట్టు రూఢిగా తెలిసి ఉంటే నెహ్రూ ఆయన కుటుంబంపై నిఘా  ఎందుకు పెట్టినట్టు? బోస్ నాడు బతికే ఉంటే, ఆయనను ఎక్కడకు తీసుకెళ్లారు?  ఎక్కడ మరణించాడు? నిజం...మిత్రదేశాలతో సంబంధాలను దెబ్బతీస్తుందనే అధికారిక వివరణ తప్ప మరేమీ మనకు తెలియదు.
  - ఎం.జె. అక్బర్, సీనియర్ సంపాదకులు
  
  కాలం ఆనాడు బోస్ పక్షాన ఉంది. ఆయనే ఉండి ఉంటే జాతీయస్థాయి ప్రతిపక్ష కూటమికి అయస్కాంతమై నిలిచేవాడు. 1962 సార్వత్రిక ఎన్నికల నాటికి కాంగ్రెస్‌ను తుడిచిపెట్టేసేవాడు. అదే జరిగితే భారత్‌పై చైనా దాడి చేసి ఉండేదా? చెప్పలేం. స్వతంత్ర భారత చరిత్ర మరోవిధంగా ఉండేదనేది మాత్రం నిస్సందేహం.
  
 ఇంటెలిజెన్స్ సంస్థలుగా పిలిచే గూఢచార సంస్థలు మహా ఇంటెలిజెంటే కాదు, నిగూఢ మైనవి కూడా. రహస్య సమాచారం పేరిట ప్రభుత్వాలు ప్రధాన వ్యక్తి లేదా సమస్య మరణించేంత వరకు మూడు లేదా నాలు గు దశాబ్దాలపాటూ ఫైళ్లను దాచేస్తాయి. అతి కొన్ని సందర్భాల్లో అలా దాచేసిన పత్రాలు బెడిసికొడతాయి. మృతులను మేల్కొల్పుతాయి. అనుభవిస్తున్న అధికారం మూల్యాన్ని చెల్లించి మరీ సంపాదించినదని గుర్తు చేయడానికి మేక్‌బెత్ విందులో ప్రత్యక్షమైన బాంకో దెయ్యంలా సుభాష్ చంద్రబోస్ హఠాత్తుగా ఇప్పుడు తెరపైకి వచ్చాడు. భారత జాతీయ సైన్యపు (ఐఎన్‌ఏ) సుప్రసిద్ధ నేత బోస్ పయనిస్తున్న విమానం 1945 ఆగస్టు 18న తైపీలో కూలిపోయిందన్న వార్త యుద్ధకాలపు మబ్బు తెరల మధ్య నుంచి వెలువడింది.
  
  అప్పటి నుంచీ ఆయన  ఏమయ్యారనే విషయంపై... ‘మృతి’, ‘అదృశ్యం’ అనే రెండు కథనాలు వినిపిస్తూనే ఉన్నాయి. అందులో మొద టిది అధికార వర్గాలు కోరుకున్నది కాగా, రెండోది ప్రజల ఆకాంక్ష. ఒక ఘటనపై వ్యాఖ్యానంలో ఇలాంటి నాటకీ యమైన సంఘర్షణ ఎందుకు? అది అర్థం కావాలంటే 1945 నాటి పరిస్థితులను అర్థం చేసుకోవాలి. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో జపాన్ లొంగిపోయిన తర్వాత సరిగ్గా మూడు రోజులకు బోస్ విమానం కూలి పోయింది. అమెరికా, సోవియట్ యూనియన్, బ్రిట న్‌లతో కూడిన యునెటైడ్ నేషన్స్ జర్మనీ, జపాన్, ఇటలీ లతో కూడిన యాక్సిస్ శక్తులపై విజయాన్ని లాంఛ నంగా ఇంకా ప్రకటించుకోవాల్సి ఉంది.
  
  భారత్ కూడా విజయం సాధించిన యూఎన్ కూటమి భాగస్వామే. కానీ భారత ప్రజలను సంప్రదిం చలేదని గాంధీ బ్రిటన్ సాగిస్తున్న యుద్ధానికి  కాంగ్రెస్ మద్దతును ఉపసంహరించారు. కానీ చట్టబద్ధ భారత ప్రభుత్వమైన బ్రిటిష్ రాజ్ నేతృత్వంలోని భారత సేనలు ఆ యుద్ధంలో పాల్గొన్నాయి. అవి ఆఫ్రికాలో జర్మనీకి వ్యతి రేకంగా, ఆగ్నేయ ఆసియాలో జపాన్‌కు వ్యతిరేకంగా పోరాడాయి. అధికారికంగా కాంగ్రెస్ వైఖరి యుద్ధానికి వ్యతిరేకం. అయినా అది బ్రిటిష్ యుద్ధ ప్రయత్నాలను దెబ్బతీయడం, తిరుగుబాటు లేవదీయ డం చేయలేదు. 1939లో గాంధీతో, కాంగ్రెస్‌తో తెగదెం పులు చేసుకున్న బోస్ ఆ పని చేశాడు.
  
  నాటి భారతీయుల, ప్రత్యేకించి యువతరం ఆలోచ నలను బోస్ గొప్పగా ప్రభావితం చేశాడు. అసాధారణ మైన రీతిలో 1941లో ఆయన  కలకత్తా నుంచి,  బెంగాల్ నుంచి తప్పించుకుని అఫ్ఘానిస్థాన్, మధ్య ఆసియాల మీదుగా బెర్లిన్‌కు చేరారు. అక్కడ బోస్ ఆక్సిస్ శక్తుల అధినాయకులతో సమావేశమయ్యారు. జలాంతర్గామి లో రహస్యంగా జపాన్‌కు పయనించి, అక్కడ బందీలు గా ఉన్న భారత సైనిక పటాలాలను కనీవినీ ఎరుగని రీతిలో సంఘటితం చేసి భారత జాతీయ సైన్యాన్ని ఏర్పాటు చేశారు. 1857 నాటి ప్రథమ భారత స్వాతంత్య్ర సంగ్రా మం పీడకలలు ఇంకా వెన్నాడుతున్న బ్రిటిష్ పాలకు లకు ఆ తదుపరి ఈ ‘తిరుగుబాటు’ కంటే ఎక్కువగా ఆగ్రహం కలగజేసింది మరేమీ లేదు. భారత్‌లో బ్రిటిష్ పాలన సైన్యం విధేయతపైనే ఆధారపడి ఉంది. ఆ విధేయతకు తూట్లు పడితే బ్రిటిష్ సామ్రాజ్యమే విచ్ఛిన్న మైపోతుందని వారికి తెలుసు.
  
  యుద్ధం తర్వాత జరిగిన బొంబాయి నావికాదళం తిరుగుబాటులో బోస్ ప్రభావం స్పష్టంగా కనిపించింది. నావికా తిరుగుబాటు భారతదేశంలో బ్రిటిష్ వలస పాలన అంతానికి నాంది పలికింది.  యుద్ధంలో ఐఎన్‌ఏ ఓడిపోయి ఉండొచ్చు. కానీ అది ఒక సువర్ణాధ్యాయంగా నమోదైన మరింత పెద్ద విజయాన్ని సాధించింది. బోస్ వంటి యుద్ధ వీరుడ్ని శతాబ్ద కాలంగా నాటి భారతదేశం చూసి ఎరుగదు. 1946లో ఐఎన్‌ఏ సైన్యాన్ని రాజద్రోహ ఆరోపణపై విచారించినప్పుడు దేశవ్యాప్తంగా ఎక్కడిక క్కడ ప్రజా తిరుగుబాట్లు చెలరేగాయి. భారతీయుల దృష్టిలో వారు ద్రోహులు కారు, అమరజీవులు.
  
  నాడు బ్రిటిష్‌వారు దేశాన్ని విడిచివెళ్లడానికి సిద్ధమే. కానీ వారికి ఇక్కడ అమలు చేయాల్సిన పథకాలున్నా యి. బోస్ దేశంలోలేకపోవడమనే సాధారణాంశం ప్రాతి పదికగా ఆసక్తికరమైన రాజకీయ కుమ్మక్కు జరిగింది.
  బోస్ బ్రిటిష్ వారికి బద్ధ శత్రువు. కాంగ్రెస్ మచ్చిక చేయడానికి వీలైనదిగా ఉండేది. కానీ బోస్ అలాం టివాడు కాడు. ఆయన భారత జాతీయ సైన్యంలో హిందువులు, ముస్లింలు, సిక్కులను ఉత్తేజకరమైన రీతిలో ఐక్యం చేసి, వారికి నేతృత్వం వహించాడు. ఐఎన్‌ఏ బోస్ కలలుకన్న భారతావనికి నమూనా అనేది స్పష్టమే. కాబట్టి ఆయన ముస్లిం లీగ్‌కు అక్కర్లేదు. బోస్ నాడు భారత్‌లో ఉండి ఉంటే దేశ విభజనను తీవ్రంగా వ్యతిరేకించేవాడు. బోస్ తమ సంస్థలోకి తిరిగి రావడం కాంగ్రెస్‌కు ఇష్టంలేదనే ది స్పష్టమే. ఎందుకంటే ఆయనే వస్తే వారు నాయకునిగా కోరుకుంటున్న జవహర్‌లాల్ నెహ్రూకు పోటీదారు అవుతారు.
  
  బోస్ చనిపోయాడని రూఢియైతే బోస్ కుటుం బంపై నెహ్రూ నిఘాను ఎందుకు కొనసాగించారు? 1957లో జపాన్ పర్యటనకు వెళ్లినప్పుడు నెహ్రూ ఎందుకు అంతగా గాభరా పడ్డారు? ఆయన గాబరా పడ్డట్టు ఆధార పత్రాలు ఉన్నాయి. బోస్ బతికే ఉంటే, ఆయనను ఎక్కడకు తీసుకె ళ్లారు? ఆయన ఎక్కడ మరణించాడు? నిజమేమిటో మనకు తెలియదు. ఆ నిజం, మిత్రదేశాలతో సంబం ధాలను దెబ్బతీస్తుందనే అధికారిక వివరణ తప్ప మరేమీ మనకు తెలియదు. ఆ మిత్ర దేశాల్లో బ్రిటన్ ఒకటనేది తథ్యం. ఎందుకంటే బోస్‌కు వ్యతిరేకంగా మన ఇంటెలిజెన్స్ బ్యూరో ఆ దేశ గూఢచార సంస్థతో చేయి కలిపింది.
  
  స్టాలిన్ నేతృత్వంలోని సోవియట్ రష్యా సంబం ధాలు దెబ్బతింటాయన్న ఆ రెండో మిత్ర దేశమనే గుసగుస కూడా ఉంది. 1945లో అది బ్రిటన్‌కు మిత్ర దేశం. బోస్ పాశ్చాత్తాపమెరుగని ఫాసిస్టని స్టాలిన్ ప్రచారం చేసినట్టనిపిస్తుంది. ఏదేమైనా రహస్య ఫైళ్లు బయటపడేవరకు ఆ విషయం మనం ఇదమిత్థంగా తేల్చి చెప్పలేం.  రాజకీయ కలన గణితం అంత సరళమైందేమీ కాదు. నెహ్రూ బోస్‌కంటే ఎనిమిదేళ్లు చిన్నవాడు. కాలం ఆయన పక్షాన ఉంది. ఆయన లేదా ఆయన పార్టీ 1952లో బెంగాల్, ఒరిస్సాలలో అధికారాన్ని గెలుచు కునేది. బోస్, జాతీయస్థాయి ప్రతిపక్ష కూటమి ఏర్పా టుకు అయస్కాంతమై నిలిచేవాడు. 1957 నాటికి కాం గ్రెస్‌ను గట్టి దెబ్బ తీసి ఉండేవాడు. 1962 సార్వత్రిక ఎన్ని కల నాటికి దాన్ని తుడిచిపెట్టేసేవాడు. అదే జరిగితే భారత్‌పై చైనా దాడి చేసి ఉండేదా? చెప్పలేం. స్వతంత్ర భారత చరిత్ర మరోవిధంగా ఉండేదనేది మాత్రం నిస్సందేహం.


  విశ్లేషణ
  తొలిదశలో పార్టీ నావ మునకేయకుండా ఉండటానికి పనికొచ్చే బరువుగా సైద్ధాంతిక ఆదర్శవాదం పరిమితమైతే మంచిదని కేజ్రీవాల్ భావించారు. పార్టీని పరిరక్షించడానికిగానీ లేదా ప్రభుత్వాన్ని నడపడానికిగానీ అది పనికిరాదని ఆయన నిర్ణయించారు. అధికారం బుట్టలోంచి ఆయన ప్రతి ఎమ్మెల్యేకు ఓ రొట్టె ముక్కనో లేదా చేపనో వేశారు. వారంతా మంత్రులో లేదా పార్లమెంటరీ కార్యదర్శులో అయ్యారు. ఇక వారు చేసే పనేమిటి? ఎవరికి తెలుసు? తలా ఒక కారూ, కార్యాలయమూ, సొంత డబ్బా కొట్టుకునే హక్కూ లభిస్తాయి.
  
  ఫ్రాయిడియన్ చింతనలోని ఏ ఉప స్రవంతిలోంచి  ‘‘సాలా’’ అనే పదం భారత ఉపఖండమంతా దూషణాత్మక అసమ్మతిగా మారింది? ఇదో పెద్ద చిక్కు ప్రశ్న. మనమంతా కులం, జాతి, మతం, దేశం వంటి భిన్న వర్గాలుగా విడిపోయి ఉండొచ్చు. కానీ ‘‘సాలా’’ పదానికి వచ్చేసరికి మన సాంస్కృతిక, భాషాపరమైన నిబద్ధతలో అపూర్వమైన ఐక్యత ఉంది. మీరు, హిందీ, ఉర్దూ, బెంగాలీ, భోజ్‌పురీ, పంజాబీ, గుజరాతీ, మరాఠీ తదితర భాషల్లోనూ లేదా ఆరోగ్యకరంగా స్థానికీకరించిన ఇంగ్లిష్‌లో మాట్లాడినా ‘‘సాలా’’ స్థానం మాత్రం అగౌరవ సూచకాల జాబితాలోనే (బెంగాలీలో ‘‘షాలా’’ అన్నా దాని స్థానం అక్కడే). సర్వవ్యాపితమైన ఆ పదాన్ని రకరకాలుగా ఉచ్చరిం చడంపై యాక్టింగ్ స్కూల్లో ఏకంగా ఒక కోర్సునే నడపొచ్చు. ఎందుకు? నాకు తెలీదు. నిజానికి ఆ పదానికి అర్థం, తనకంటే చిన్నవాడైన బావమరిది అని మాత్రమే. అంతకు మించి అందులో ఉద్రేకాన్ని రేకెత్తించేదేమీ లేదు. అది చాలా కుటుంబాల్లో సర్వసామాన్యంగా కనిపించే బంధుత్వ మే. అయినా ‘‘సాలా’’ మనోవిజ్ఞాన విశ్లేషకులందరి సమష్టి శక్తిసామర్థ్యాలకు సైతం అందని ఏదో లోతైన, చీకటి, మార్మిక అపరాధాన్ని లేదా వాంఛను  వ్యక్తం చేస్తోందా?
 
  ఏదేమైనా దానికి బహిరంగంగా ఉన్న అర్థం బావమరిదే. అది మాత్రం సుస్పష్టం. ఆగ్రహం లేదా దౌర్జన్యం వల్ల ఒళ్లు మరచిన ఆవేశం ఆవహించి ఉన్నప్పుడు ఆ పద ప్రయోగం ఒక ప్రత్యేక విద్వేషపూరిత భావాన్ని సంత రించుకుంటుంది. ఢిల్లీ ముఖ్యమంత్రి అరవింద్ కేజ్రీవాల్ మధ్యతరగతి నైతి కతావాదుల పాలిటి అత్యధునాతన కథానాయకుడు. ఇటీవలి కాలంలో ఢిల్లీలో జీవన భద్రతను కోల్పోయినవారి పాలిటి పవిత్ర ఆశాజ్యోతి. అలాం టాయన ఆ పదాన్ని ప్రయోగించారు. అదీ కూడా నేడాయనకు గిట్టకుండా పోయిన ఒకప్పటి సహచరులు యోగేంద్ర యాదవ్,  ప్రశాంత్ భూషణ్‌లకు వ్యతిరేకంగా. పైగా ఆయన తన ఆగ్రహ పదజాలానికి ‘‘కమీనా’’ను (ద్రోహి లేదా నీచుడు) కూడా జోడించారు. తద్వారా వారి సవాలును విషపూరిత విద్రోహంగా కొట్టిపారేశారు. ఆయన గొంతుక నుంచి బుసబుసమంటూ పొంగుకొచ్చిన మాటలు ఎన్నటి నుంచో పేరుకుపోతూ వచ్చి, బద్దలయ్యే అవకాశం కోసం ఎదురు చూస్తున్న లావా.   
  కేజ్రీవాల్, భూషణ్, యాదవ్‌లు ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీని ఏర్పాటుచేసి, పూర్తిగా స్థానికమైనవైన రెండు ఎన్నికల విజయాలను జాతీయ వార్తలుగా మార్చిన నాయకత్రయం. వారిలో శాంతిభూషణ్ నిశ్శబ్దంగా పనిచేసు కుపోయే సిద్ధాంతవేత్త. కాగా, యోగేంద్ర యాదవ్ ఆ పార్టీ ప్రధాన వ్యూ హకర్త. ఇక కేజ్రీవాల్ బహిరంగ ప్రచారవేత్త కాబట్టి అందరి దృష్టిలో నాయకునిగా గుర్తింపును, విశ్వాసాన్ని చూరగొన్న నేత. భూషణ్, యాదవ్‌ల సహాయం లేనిదే కేజ్రీవాల్ నేడున్న స్థానానికి చేరగలిగేవారే కాదు.  
 
  అయితే వైఫల్యం సానుభూతిని రేకెత్తించే చోట విజయం క్రూరమైన దవుతుంది. ఎందుకంటే విజయం అహాన్ని పెంచి పోషిస్తే, ఓటమి ఉద్రే కోద్వేగాలు మొద్దుబారేట్టు చేస్తుంది. ఆందోళనల దశలో కేజ్రీవాల్ తనకు మార్గదర్శకులైన వారితో కలసి బహిరంగ వేదికలను పంచుకోవాల్సివస్తే సంతోషపడేవారు, ఆతురతను సైతం కనబరిచేవారు. అత్యున్నత వేదిక సంగతికి వస్తే అది వేరే కథ. ఆమ్ ఆద్మీకి పొట్టి పేరు‘ఆప్’. అంటే హిందీలో అత్యంత మర్యాదపూర్వకమైన ‘‘మీరు’’ అని అర్థం. ఆనందదాయకమైన ఈ శ్లేషను ఆప్ నేతలు ఓట్లను అభ్యర్థించేటప్పుడు అత్యంత సమర్థవంతంగా ప్రయోగించారు. నేడు అధికారంలో ఉన్న కేజ్రీవాల్ నిర్మొహమాటంగా పంపుతున్న సందేశం ఒక్కటే. ఆప్ ‘‘నేను’’గా మారిపోయింది. ఆమ్ ఆద్మీ ఇక కేజ్రీవాల్ పార్టీ. ఆయన అభీష్టానుసారం ఇతరులంతా పనిచేయాల్సిందే. సమానుల మధ్య ఆయన ప్రథముడు కాడు. ఆయన మాత్రమే ప్రథముడు. ఆపై ఇక ఉండేది ఫుల్‌స్టాప్ గుర్తు మాత్రమే.
 
  ఏ విడాకుల ముచ్చట్లయినా కాసేపే ఉత్సుకతను రేకెత్తిస్తాయి. ఆ తర్వాత మహా విసుగు పుట్టిస్తాయి. చేదు కషాయంలాంటి ఆప్ విడాకుల వ్యవహారం, ఆస్తి హక్కుల వివాదంతో ముడిపడి ఉంది. కాబట్టి ఇంకాస్త ఎక్కవ కాలంపాటూ ఈ ఆసక్తి ఉంటుంది. వివాదాస్పదంగా మారిన ఆప్ ఆస్తుల్లో కపట పవిత్రత కూడా ఒకటి. కాబట్టి వాదోపవాదాలు సైతం ‘నీ కంటే పవిత్రుడను నేనే’ అంటూనే  సాగుతాయి. ఆ విషయం ఇప్పటికే కనబడుతోంది కూడా. అయితే నైతికత తమదేనని వాదిస్తున్నది మాత్రం అధికారంలో లేని పక్షమే. కేజ్రీవాల్ పక్షాన ఒక సర్వ సేనాని, 66 మంది సైనికాధికారులు, క్షీణిస్తున్న కాల్బలం ఉన్నాయి. ప్రత్యర్థి వాదనల తిరస్క రణకు నియమ నిబంధనలను అప్పుడే ప్రకటించేశారు. వారి సరికొత్త పవిత్ర ప్రశ్నావళి పేరు ఆచరణతాత్మక రాజకీయాలు.  
 
  ఈ మార్పు ఇటీవలి ఢిల్లీ ఎన్నికల ప్రచారం సందర్భంగా రూపు దిద్దుకుంది. నాలుగు రూ. 50 లక్షల చెక్కులను కేజ్రీవాల్,   కనీసం ఆ డబ్బు ఎక్కడిదని లేదా వాటి మూలమేమిటని కూడా ప్రశ్నించకుండా పుచ్చు కున్నారు. కేజ్రీవాల్ విహారయాత్ర విడిదిలోకి అవి కనుచూపు మేరలో ఏ ఆధారమూ లేకుండా చూసి మరీ నడచి వచ్చాయి. టికెట్లు కోరే అనుమా నాస్పద వ్యక్తుల నుంచి ఆయన డబ్బు స్వీకరించారు. ఇది బాధ్యతాయు తంగా ఆ సంప్రదాయానికి చేసిన సత్కారం. పోలీసులు కోర్టులో ఇచ్చిన వాంగ్మూలం ప్రకారం ఆయన పార్టీ అభ్యర్థులు పోలింగ్‌కు ముందు రోజున ఓటర్లకు మద్యం సరఫరా చేశారు.
 
  ప్రశాంత్‌భూషణ్, యోగేంద్రయాదవ్‌లు ఢిల్లీ ఎన్నికల్లో తమ పార్టీ విజయాన్ని దెబ్బతీయడానికి శాయశక్తులా ప్రయత్నించారని కేజ్రీవాల్ కోపంతో వివర్ణమైన మొహంతో పదేపదే నొక్కి చెబుతుండటం ఆసక్తికరం. అందుకే ‘‘కమీనా’’ పదప్రయోగం. ఇంతకూ వారు ఆప్ విజయాన్ని దెబ్బ తీసే పని ఏం చేశారు? ఎలా చేశారు? ఏ ఎన్నికల సభలోనూ లేదా పత్రికా సమావేశంలోనూ భూషణ్‌గానీ, యాదవ్‌గానీ కేజ్రీవాల్‌కు హానికరమైనది ఏదీ మాట్లాడలేదు. వారు తమ భిన్నాభిప్రాయాలను తమలో అలాగే అట్టిపెట్టుకున్నారు. కాబట్టి వారు కేజ్రీవాల్‌తో  జనాంతికంగా మాట్లాడి నప్పుడు తామంతా నైతిక నిష్ఠకు, విలువలకు కట్టుబడి ఉండాలని చెప్పి ఉండాలి. పారదర్శకతకు కట్టుబడి ఉంటామని వారు ప్రజలకు వాగ్దానం చేశారు. ప్రశాంత్‌భూషణ్, యోగేంద్ర యాదవ్‌లు పారదర్శకతే తమ పార్టీ విలక్షణత (యూఎస్‌పీ) అని భావించారు. (యూఎస్‌పీ- వినియోగదా రులను విశేషంగా ఆకట్టుకునేలా చేసే  తమ ఉత్పత్తి లక్షణం) ఆ ప్రత్యేకత వల్లనే ఓటర్లు తమ పార్టీ పట్ల ఆకర్షితులవుతారని నమ్మారు. కేజ్రీవాల్‌కు కూడా వారంతగానే తమ పార్టీ యూఎస్‌పీని లేదా ప్రత్యేకతను నమ్మారు... కాకపోతే అది కేజ్రీవాల్ మాత్రమేనని భావించారు. ఇక మిగతాదంతా శబ్దార్థ శాస్త్ర వాదోపవాదాలే.
 
  పార్టీ ఢిల్లీ కేంద్రమైనదిగానే ఉండాలా? లేక విస్తరించేదిగా ఉండాలా? అనేది అసంబద్ధమైనది. రంగప్రవేశంతోనే పార్టీ నావ మునక వేయకుండా ఉండటానికి పనికివచ్చే బరువుగా మాత్రమే సైద్ధాంతిక ఆదర్శవాదం పరిమితమైతేనే మంచిదని కేజ్రీవాల్ భావించారు. పార్టీని పరిరక్షించడా నికిగానీ లేదా ప్రభుత్వాన్ని నడపడానికిగానీ అది పనికిరాదని ఆయన నిర్ణ యించారు. అధికారం బుట్టలోంచి ఆయన ప్రతి ఎమ్మెల్యేకు ఓ రొట్టె ముక్క నో లేదా చేపనో ఇచ్చారు. వారు మంత్రులో లేదా పార్లమెంటరీ కార్య దర్శు లో అయ్యారు. ఇదమిత్థంగా ఈ పార్లమెంటరీ కార్యదర్శులు చేసే పనేమిటి? ఎవరికి తెలుసు? ఎవరికి పట్టింది? వారికి మాత్రం తలా ఒక కారూ, కార్యాలయమూ, సొంత డబ్బా కొట్టుకునే హక్కూ లభిస్తాయి.
 
  2014లో కేజ్రీవాల్ ప్రమాణస్వీకారం చేసినప్పుడు ఆయన దిలీప్ కుమా ర్ సినిమాలోని ‘‘ఇన్సాన్ కో ఇన్సాన్ సే హో భాయ్ చారా, యెహీ పైగాం హమారా’’ (మనిషికి మనిషితో ఉన్నది సహోదర బంధం, అదే మా సందే శం) అనే పాటను పాడారు. 2015లో ఆయన సంగీతం జోలికె ళ్లకుండా నిగ్ర హం చూపారు. కానీ ఆయన ఈ దిలీప్‌కుమార్ పాటను పాడి ఉండా ల్సింది: ‘‘సాలా, మైతో సాహబ్ బన్ గయా’’(సాలా, నే నయ్యా యజ మానిని)...
  అరవింద్ కేజ్రీవాల్ సవరించిన నియమ నిబంధనావళిలో బావమరుదుల గతి ప్రవాస విషాదమే. సంప్రదాయకమైన భ్రష్ట సోదరులెవరికైనా సుస్వాగతం.     
  


  బైలైన్
 
  నేటి భారతదేశాన్ని చూడండి. మహాత్ముని మాటలు, ముందుచూపు, ప్రవచనాలు లేని లోటు ఎంతగా ఉందో చూస్తే ఆశ్చర్యం కలుగుతుంది. యుద్ధ బీభత్సాన్ని చవిచూసిన నేలపైన అహింస అత్యంత సమంజసమైన భావనగా కనిపిస్తుంది. కానీ హీనపరిచే పేదరికాన్ని నిర్మూలించడం అంతకంటే తక్కువ ప్రాధాన్యం గలిగినది ఎలా అవుతుంది? మతం పేరిట హత్యలు, అల్లర్లు విచ్చలవిడిగా జరుగుతుండగా... మతాన్ని శాంతి, సామరస్యాల శక్తిగా చూపడం ఎంత కీలకమైనది?
  
  మహాత్ముడు జనవరి 2015లో తిరిగి మన పత్రికల్లో దర్శనమిస్తున్నాడు. ఇంచుమించుగా ఇది, జనవరి 2015లో మోహన్‌దాస్ కరమ్‌చంద్ గాంధీ మాతృభూమికి రావడమంతటి స్వాగతించదగిన  పరిణామం.
 
  1915, దేశ చరిత్రలో అత్యంత ప్రభావశీలమైన మైలు రాయిగా నిలిచిపోతుంది. గాంధీజీ జోక్యంతో భారత స్వాతంత్య్ర ఉద్యమం యూరోపియన్ వలస పరిపాలనాశకాన్ని అంతం చేసింది. మూడు వందల ఏళ్లుగా అప్రతిహతంగా సాగుతున్న యూరోపియన్ వలసీకరణ 20వ శతాబ్దం మొదటి దశాబ్దంలో మునుపెన్నడూ లేనంత బలంగా ఉన్నట్టు కని పించింది. రవి అస్తమించని బ్రిటిష్ సామ్రాజ్యమని అనడం సుప్రసిద్ధం. గాం ధీ దేశానికి తిరిగి వచ్చాక  ఏ సామ్రాజ్యంపైనా రవి ఉదయించడం ఎరుగం.
 
  1869లో జన్మించిన గాంధీ 24 ఏళ్ల వయస్సులో అబ్దుల్లా సేథ్ అనే వ్యాపారి తరఫు న్యాయవాదిగా పనిచేయడం కోసం దక్షిణాఫ్రికాకు వెళ్లారు. మోకాళ్ల కింది వరకు పొడవాటి కోటు, చారల ప్యాంటు, నల్ల తలపాగా, వాచీ, గొలుసు ధరించి ఆయన 1893 జవవరి 23న దర్బన్‌లో దిగారు. అక్టోబర్ 1901లో ఆయన ఏడాదిపాటు ఇంటికి తిరిగి వచ్చేటప్పటికే దేశం లోని ఉన్నత వర్గాల్లో ఆయన ఖ్యాతి  వా్యిప్తి చెందడం ప్రారంభమైంది. అఖిల భారత కాంగ్రెస్ కమిటీ కలకత్తా సమావేశానికి ఆయన హాజరయ్యారు. వెళ్లేటప్పుడు దిన్షా వాచా (మహాసభకు అధ్యక్షత వహించాల్సిన వారు), ఫిరోజ్‌షా మెహతా, చిమన్‌లాల్ సెతల్వాద్ వంటి గొప్ప వ్యక్తులతో పాటూ కలిసి ఒకే రైలులో వెళ్లారు. అక్కడ మొదటి రాత్రి గడిపిన గాంధీ, ఉదయాన్నే వరండాలో ప్రతినిధులు మూత్ర విసర్జన చేసి ఉండటాన్ని చూసి నిర్ఘాంత పోయారు. అప్పటికింకా ‘అంటరానివారు’గానే పరిగణిస్తున్న దళితులు వచ్చే వరకు మిగతా వారిలాగా వేచి చూడలేదు. ఓ చీపురు అందుకొని ఆ పని ఆయనే చేసేశారు.
  1901లో ఆయన బాటలో నడచినవారు ఎవరూ లేరు.
  గాంధేయవాద ఉద్యమం అంతటికీ మూల సారమైన ప్రతిపాదన ఒక్కటే. భారతదేశం ఓడిపోయినది బ్రిటన్ బలాధిక్యత వల్ల కాదు. స్వీయ బలహీనతల వల్ల వంచిత కావడం వల్లనే. అంటరానితనమనే శాపం, అజ్ఞా నం, మూఢవిశ్వాసం అనే చెడులను సమాజం నుంచి నిర్మూలించినప్పుడే దేశం కోలుకొని, ఆరోగ్యాన్ని పుంజుకుంటుంది. ఒక విధంగా చెప్పాలంటే, అలాంటి కర్తవ్య నిర్దేశనకు నాంది పలికినది కలకత్తాకే చెందిన స్వామి వివేకానంద. ఆ మేధావిని కలుసుకోవాలని గాంధీ బేలూరు మఠానికి వెళ్లారు. కానీ స్వామి అప్పటికే బాగా అస్వస్థులై ఉండటంతో కలుసుకోలేకపో యారు. ‘‘భారతదేశం ‘మ్లేచ్ఛ’ (నీచ జాతి) అనే పదాన్ని కనిపెట్టిననాడే సరిగ్గా దాని పతనం లిఖితమైపోయింది... దేశం గుడిసెలోనే బతుకుతోందని గుర్తుంచు కోండి’’ అన్న వివేకానందుని బోధనను ఆయన అప్పటికే ఆచరిస్తున్నారు.
  అదే విధమైన ఆలోచన ధ్వనించేలా ‘‘ఇలస్ట్రేటెడ్ లండన్ న్యూస్’’లో (సెప్టెంబర్ 1909) బ్రిటిష్ రచయిత జీకే చెస్టర్టన్, నాటి భారత జాతీయవాదులపై రాసిన ఈ విషయాలను గాంధీ చదివారు: ‘‘నాకు వారం టే విసుగు పుడుతోంది. వారిపట్ల అనుమానం కలుగుతోంది. వారు కోరేది  భారతీయమైనదీ కాదు, జాతీయమైనదీ కాదు... ఉదాహరణకు ఒక భారతీ యుడు ఇలా అంటాడు: ‘భారతదేశం తెల్లవారి నుంచి, వారి పనుల నుండి ఎల్లప్పుడూ దూరంగానే ఉండాల్సింది. వారిదైన ప్రతిదాన్లో ఏవో తప్పులు న్నాయి. అంతకంటే మా సొంతవే మేం కోరుకుంటాం... మా జీవిత విధానం మీకు (బ్రిటిష్‌వారికి) నచ్చకపోతే, మా దారిన మమ్మల్ని వదిలేయండి. వెళ్లండి, మీరిక సెలవు పుచ్చుకోండి.’’ చెస్టర్టన్ చాలా సరిగ్గానూ, ముందుచూపుతోనూ అలా అన్నారు. నిజమైన స్వరాజ్, స్వయంపాలనల మార్గం ఏదో తెలిసిన నిజమైన నేత ఆవిర్భవిస్తాడు. అతి కొందరు భారతీయులు మాత్రమే మాటల్లో పెట్టగలగడం కాదు... ఊహించ గలిగిన విషయాలను ఒక ఇంగ్లిషువాడు చెప్పాడు.
 
  గాంధీ జోహన్నెస్‌బర్గ్‌లో ప్రాక్టీసు కొనసాగించడానికి తిరిగి వెళ్లారు. కానీ ఆయన మనస్సు, హృదయం మరెన్నడూ భారతదేశాన్ని వీడి వెళ్లింది లేదు. హిందువులలో సంస్కరణ ప్రక్రియకు నేతృత్వం వహించాలంటే, ముందుగా హిందూతత్వాన్ని పూర్తిగా అవగతం చేసుకోవాలని గుర్తించారు.
  సంస్కృత, ఆంగ్ల భాషలలో  భగవద్గీతను అధ్యయనం చేయడంలో మునిగిపోయారు. గీతాభక్తునిగా మారి, పద్దెనిమిది అధ్యాయాలలో పదమూ డింటిని కంఠతా పట్టారు. అందులోని అపరిగ్రహణం అనే (తనకంటూ ఏదీ కోరుకోరాదనే భావన) అంశం ఆయనను వివశుడ్ని చేసింది. భారతదేశం తన స్వీయ పాపాల నుంచి, భరింపశక్యం కాని వలస పాలనా భారం నుంచి విముక్తం కావడానికి పన్నెండేళ్లకు పైగా అత్యంత జాగ్రత్తగా సోపానాలను రూపొందించడం ద్వారా గాంధీజీ అందుకు తనను తాను సన్నద్ధం చేసుకున్నారు.
  ప్రతి మతానుయాయులకు ఒక నూతన సామాజిక కొలబద్ధను ఇచ్చి, మతాన్ని శక్తివంతమైన సాధనంగా ఆయన మలచారు: ప్రతి మత వ్యవస్థ సారం ఒక్కటే... శాశ్వత సత్వం. కాబట్టి మతం ఐక్యతకు మూలమేగానీ విరోధాలకు కాదు. 1915లో కలకత్తా విశ్వవిద్యాలయంలో, సెయింట్ స్టీఫెన్స్ కళాశాలలో, 1915లో బెనారస్ విశ్వవిద్యాలయం ప్రారంభోత్సవంలో గాంధీ జీ మూడు ప్రధాన ఉపన్యాసాలు చేశారు.
  1916లో ఆయన తన రాజకీయ తాత్వికతలోని మూడు మౌలిక సూత్రాలను వివరించారు: 1) అహింస, 2) దేశంలోని అన్ని మతాల వారి మధ్య ఐక్యత, సంస్కరణ, త్యాగం, అంకితభావం, పరిశుభ్రత, 3) భవిష్యత్తు ఆకలితో, దరిద్రంతో అలమటిస్తున్నవారిదే. బెనారస్ విశ్వ విద్యాలయంలో ఆయన, వేదిక మీద ఆశీనులైన ‘‘గొప్పగా అలంకరించుకున్న ప్రభువుల’’ను అపహాస్యం చేశారు. భారత దేశాన్ని పరిరక్షించేది రైతే తప్ప న్యాయవాదులో లేక కులీనులో కారని ఆయన అన్నారు. 1916లో ఇది ఒక విప్లవాత్మక ఆలోచన. వందేళ్ల తర్వాత నేటి భారతదేశాన్ని చూడండి. ఆయన మాటలను, ముందుచూపును, సూత్ర ప్రవ చనాలను మనం ఎంతగా కోల్పోయామోనని ఆశ్చర్యం కలుగుతుంది. యుద్ధ బీభత్సాన్ని చవిచూసిన నేలపైన అహింస అత్యంత సమంజసమైన భావనగా కనిపిస్తుంది. కానీ హీనపరిచే పేదరికాన్ని నిర్మూలించడం  అంతకంటే తక్కువ ప్రాధాన్యం గలిగినది ఎలా అవుతుంది? మతం పేరిట హత్యలు, అల్లర్లు విచ్చలవిడిగా జరుగుతుండగా... మతాన్ని శాంతి, సామరస్యాల శక్తిగా చూపడం ఎంత కీలకమైనది?
  గాంధీ దేశానికి తిరిగి వచ్చిన శతాబ్ది వత్సరంలోనే గాంధీ మొహం ప్రజా ప్రసార మాధ్యమాలలోకి తిరిగి వచ్చింది. ఇక కావాల్సిందల్లా గాంధీ చింతనకు, హృదయానికి చోటే.    


 మోదీ వాగ్దానం చేసిన సుదూర గమ్యానికి చేరే దారి సునాయాసమైనదని ఆశించడం అత్యాశ. రాజకీయ వర్గంలోనూ, ప్రభుత్వ యంత్రాంగంలోనూ భారీ ఎత్తున జడత్వం ఉంది. అది అత్యుత్తమ లక్ష్యాలను సైతం నంగితనంగా మార్చేస్తుంది. స్వేచ్ఛ నిరంతర అప్రమత్తతను డిమాండు చేస్తుంది. ఎన్నికల వల్ల  శిక్షకు గురవుతామనే భయం, ప్రతిఫలం దక్కుతుందనే ఆశా ఉండటం వల్ల  రాజకీయాలు ఇంకా కచ్చితంగానే పనిచేస్తున్నాయి. దురదృష్టవశాత్తూ ప్రభుత్వంలోని ఇతర భాగాలకు ఎన్నికలను విస్తరింపజేయలేం. ప్రజలను నిర్ణేతలుగా వ్యవహరించడానికి అనుమతించలేనప్పుడు వారి తరఫున ప్రధాని ఆ పని చేయాల్సి ఉంటుంది.
  
 అభిప్రాయ సేకరణలు, ఎగ్జిట్ పోల్స్ తప్పు కాజాలవని కచ్చితంగా చెప్పగలమా? వాటి మధ్య వ్యక్తమయ్యే ఏకీభావం ఒక ధోరణిని ధ్రువపరుస్తుంది. కానీ అవి ఎందుకైనా మంచిదని తాము పేర్కొనే నిర్దిష్టమైన అంకెలకు 5 శాతం తేడా ఉండే అవకాశాన్ని బ్రాకెట్లలో ఉంచుకుంటాయి. దురదృష్టకరమైన ఆ పాత రోజుల్లో అది కేవలం 3 శాతంగా మాత్రమే ఉండేది. కానీ నేడు వ్యక్తిగత విచక్షణ సాహసానికి సమానార్థకంగా మారింది.
 
 మహారాష్ట్ర, హర్యానా రాష్ట్రాలు రెంటిలోనూ బీజేపీని ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయమని పిలుస్తారనడం ఖాయం. అయితే అది తన సొంత బలంతోనే ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేస్తుందా? లేక ఇప్పటి లేదా భవిష్యత్ మిత్రులతో కలిసి ఏర్పాటు చేస్తుందా? అనేది వేరే సంగతి. భారత ఓటర్లు ఓటు చేసినప్పుడల్లా నిర్ణయాత్మకంగానే ఓటు చేస్తారనే  విషయాన్ని ఇటీవలి ఎన్నికల చరిత్ర రుజువు చేస్తోంది. 2009 తర్వాత జరిగిన ప్రతి ఎన్నికల్లోనూ అదే జరిగింది.
 
 అనిశ్చితికి తావు లేని విధంగా లేదా ‘సంకీర్ణం నిర్బంధాల’వల్ల పరిపాలన కష్టమైందంటూ డాక్టర్ మన్మోహన్ చూపిన సుప్రసిద్ధమైన సాకుకు తావు లేకుండా చేయాలన్నట్టుగా ఓటర్ల తీర్పు ఉంటోంది. భారీ ఎత్తున అవినీతిని అనుమతించ డాన్ని మిత్రపక్షాలు అధికారానికి చెల్లించక తప్పని మూల్యాన్ని చేశాయంటూ డాక్టర్ మన్మోహన్ ఇచ్చిన సుప్రసిద్ధమైన  వివరణ ప్రజలకు ఏ మాత్రం రుచించలేదు. రాబర్ట్ వాద్రాకు కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వాలు చేకూర్చిన మేళ్లను లేదా మిత్ర పక్షాల ప్రమేయమే లేని ఆగస్టా హెలికాప్టర్ల కొనుగోలు వంటి వ్యవహారాలలో కూడా ఆయన అనేకమార్లు ఇదే ప్రముఖ పద ప్రయోగాన్ని వాడారు. 
  
 ఇక స్పష్టంగా కనిపిస్తున్న రెండవ అంశం రాజకీయంగా మరింత ప్రాధాన్యం కలిగిన విషయాన్ని వెల్లడించింది. బీజేపీ ఎంత మంచి ఫలితాలను సాధించిందనే దానితో సంబంధం లేకుండానే కాంగ్రెస్ ఓడిపోయిందనేది నిస్సందేహం. కాంగ్రెస్ తన కున్న రెండు కీలకమైన ప్రాంతీయ దుర్గాల్లో మూడు లేదా నాలుగో స్థానంలో మిగిలే పరిస్థితి ఉంది. ఈ నేపథ్యంలో కాంగ్రెస్ ఓటమికి గురైందనడం బహుశా సుతి మెత్తటి పద ప్రయోగమే కావచ్చు. ఢిల్లీ గద్దె దిశగా తిరిగి సాగించాల్సిన సుదీర్ఘ యాత్రను ప్రారంభించడానికి కాంగ్రెస్‌కు ఉన్న చిట్టచివరి సరిహద్దు ప్రాంతం మహారాష్ట్రే. కాబట్టి ప్రత్యేకించి అక్కడి ఫలితాలు దానికి ముఖ్యమైనవి. ఓట్ల లెక్కింపు ఇంకా ముగియక ముందే ఆ పార్టీలో అంతర్గత యుద్ధాలు మొదలయ్యాయి. తనకు ముందటి కాంగ్రెస్ ముఖ్యమంత్రులు, వారి లాబీలే ఈ ఓటమికి కారణమని పృధ్వీరాజ్ చవాన్ బహిరంగంగానే తప్పు పట్టడం ప్రారంభించారు. ఆయనపై వారి ఎదురు దాడులూ మొదలయ్యాయి. అత్యంత అసమర్థుడైన, చిత్రమైన క్విక్జోటిక్ నేత రాహుల్ గాంధీ.  
 
 ఆయనకు అండదండగా ఉండి, ప్రోత్సహించినది ఆయన తల్లి సోనియా గాంధీ. ఓటమికి అసలు కారకులు వారిద్దరే. అయినా వారిని తప్పు పట్టే సాహసం మాత్రం ఎవరికీ లేదు. పార్టీ లేదా దేశ ప్రయోజనాలకంటే అత్యున్నత స్థానానికి కుమారుని ఎదుగుదల నిలిచిపోవడమే ముఖ్య సమస్యగా ఆ తల్లి భావిస్తుంది. ఇక హర్యానాకు వస్తే ఎన్నికల మధ్యలో ముఖ్యమంత్రి భూపిందర్ హుడా, వాద్రాకు మేలు చేకూర్చే మరో భూ ఒప్పందానికి ఆమోదం తెలిపినప్పుడే లాంఛనంగా కాంగ్రెస్ ఓటమిని అంగీకరించారు. రాజకీయంగా కుప్పకూలిన పార్టీ శిథిలాల నుండి  కాంగ్రెస్ అధికార కుటుంబం మరోసారి వ్యక్తిగత ఆస్తులను ఏరుకోవడం ప్రారంభించింది.
  నాలుగు నెలల కాలంలో ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ అసాధారణమైన మూడు విజయాలను సాధించారు. మేలో బీజేపీకి లోక్‌సభలో ఉన్న స్థానాలను రెట్టింపు చేయడమే కాదు, 1985 తదుపరి మొదటిసారిగా ఒక్క పార్టీకి ఆధిక్యతను కట్టబెట్టారు. భారత పార్లమెంటరీ చరిత్రలో మరెవరూ అలాంటి భారీ గంతును వేసింది లేదు. రెండు రాష్ట్రాల ఎన్నికలకు సంబంధించి చారిత్రాత్మకమైన రీతిలో ఆయన ఆయా శాసనసభలలోని బీజేపీ స్థానాలు పెరిగేలా ఆ పెరుగుదల స్థాయి విస్మయం గొలిపేదిగా ఉంది.
 
 ఓటమి గాయాన్ని మిగులుస్తుంది. అయితే విజయం ఆందోళనను కూడా కలిగిస్తుంది. ఎందుకంటే విజయం ఎప్పుడూ ఆకాంక్షల అశ్వాన్ని అధిరోహించే వస్తుంది.శాసనసభలోని అంకెలు ఆవశ్యకమైన బలానికి కొలబద్దే. కానీ అవే సరిపోవు. విషాదకరమైన ఇందిరాగాంధీ హత్య కారణంగా రాజీవ్‌గాంధీకి బహూశా మరెవరూ గెలుచుకోలేనంత ఎక్కువ మంది ఎంపీలు లోక్‌సభలో ఉండేవారు. కానీ ఆ సంఖ్య అనుభవానికి పరిహారం కాలేకపోయింది. తరచుగా ఆయన అనవసరమైన జాగ్రత్తకు, అత్యధికమైన నిశ్చితత్వానికి మధ్య ఊగిసలాడేవారు. షాబానో మనోవర్తి కేసు విషయంలో ఆయన చేసినది మౌలికమైన తప్పు.  మితవాద లాబీల ప్రేరణతో పూర్తిగా అనవసరమైన జాగ్రత్త వహించి ఆయన దేశం తనపై ఉంచిన నమ్మకాన్ని దెబ్బతీశారు. పైగా ఆ చర్య మార్పు చెందుతున్న మన ఓటరు మానసిక స్థితిని కూడా తప్పుగా అంచనా కట్టింది. శ్రీలంకలో భారత సైనిక జోక్యం ఆవశ్యకమని ఆయన నిశ్చితాభిప్రాయానికి వచ్చారు. ఇవి రెండూ ఆయన   నిర్ణయాలు తీసుకోవడంలో తప్పులు చేయడానికి రెండు ఉదాహరణ లు.
 
 నరేంద్ర మోదీ ప్రధాని పీఠంపైకి పైనుంచి ఊడిపడ్డవారేమీ కాదు. జాతీయ స్థాయి గుర్తింపును పొందగలగడానికి తగినంత విజయవంతగా ఆయన గుజరాత్‌లో పరిపాలన సాగించారు. తనకు ఏమి కావాలి? అనే విషయంలో ఆయనకు సంతులన దృష్టి ఉంది. ఫలితాలైనా ప్రకటించక ముందే ఆయన రెండవ దశ అయిన ప్రభుత్వం ఏర్పాటును ప్రారంభించారు. అయితే అలా అని ఆయన వాగ్దానం చేసిన సుదూర గమ్యానికి చేరే దారి సునాయాసమైనదని ఆశించడం అత్యాశ. రాజకీయ వర్గంలోనూ, ప్రభుత్వ యంత్రాంగంలోనూ భారీ ఎత్తున జడత్వం ఉంది. అది అత్యుత్తమ లక్ష్యాలను సైతం నంగితనంగా మార్చేస్తుంది. స్వేచ్ఛ నిరంతర అప్రమత్తతను డిమాండు చేస్తుంది.
  మన దేశ స్వాతంత్య్రానికి సంబంధించి పెద్దగా అప్రమత్తత అవసరం లేదు. పరిపాలన విషయంలో మాత్రం అవసరం. మనలోని ఉన్నత వర్గ స్వభావం జవాబుదారీతనం పట్ల విముఖతను కలిగిస్తుంది. ఎన్నికల వల్ల  శిక్షకు గురవుతామనే భయం, ప్రతిఫలం దక్కుతుందనే ఆశా ఉండటం వల్ల  రాజకీయాలు ఇంకా కచ్చితంగానే పనిచేస్తున్నాయి. దురదృష్టవశాత్తూ ప్రభుత్వంలోని ఇతర భాగాలకు ఎన్నికలను విస్తరింపజేయలేం. ప్రజలను నిర్ణేతలుగా వ్యవహరించడానికి అనుమతించలేనప్పుడు వారి తరఫున ప్రధాని ఆ పని చేయాల్సి ఉంటుంది.    
  
  ఎం.జె. అక్బర్
  
  
  


 జాతీయ ప్రయోజనాల బంధనాల నుండే అత్యుత్తమ వ్యూహాత్మక భాగస్వామ్యం ఉద్భవిస్తుంది. రెండు దేశాల జాతీయ ప్రయోజనాలు కలగలిసిపోయేది అక్కడే. చాలాకాలంగా భారత్, అమెరికా ప్రభుత్వాల మధ్య విశ్వాసం లోపించడంతో ద్వైపాక్షిక సంబంధాలు దెబ్బతిన్నాయి. వాటిని మరమ్మతు చేయడం మోదీ, ఒబామాల ముందున్న సవాలు.
  
  ప్రధాని నరేంద్రమోదీ ఐదు రోజుల అమెరికా పర్యటనలో న్యూయార్క్ నగర ప్రజలను ఉద్దేశించి, ఆ దేశ ప్రభుత్వాన్ని ఉద్దేశించి మాట్లాడను న్నారు. ప్రవాస భారతీయుల్లో ఆయన అప్పుడే ఒక తరానికి సరిపడా ఉద్వేగోత్సాహాలను రేకెత్తించారు. ప్రభుత్వాధికారులు, శాసనకర్తలు, విద్యావేత్తలు. ఇంటెలిజెన్స్ అధికారుల నిలయమైన రాజధాని వాషింగ్టన్ గంభీరమైన, ఉదాసీన నగరం. ఉపన్యాస కళను పునర్ నిర్వచించడాన్ని ప్రారంభించి, ఇటీవలి కాలంలో అరుదైన తీరున దౌత్యనీతిని శక్తివంతం చేస్తున్న అసాధారణ భారతీయ నేత పేరు ఆ నగరంలో సైతం మారు మోగడం మొదలైంది.
 
 నరేంద్ర మోదీ, బరాక్ ఒబామాలు ఇద్దరూ అద్భుత వాక్చాతుర్యం కలిగిన ప్రజాస్వామిక ఉపన్యాసకుల విశిష్ట వర్గానికి చెందినవారే. ఆ విషయంలో ప్రధానంగా వారిద్దరూ ఒకరితో ఒకరు పోటీపడాల్సినవారే. భాష ఎంత పురాతనమైనదో ఉపన్యాస కళ కూడా అంతే పురాతనమై నది. ఫ్రెంచి విప్లవ కాలంలో ఆధునికార్థంలో అది ఒక రాజకీయ ఆయుధంగా మారింది. దిగువస్థాయి ప్రజలతో మాట్లాడటమంటేనే గౌరవానికి భంగకరంగా భావించిన ఫ్రాన్స్ రాజును, అతనిని అనుకరించిన ఆయన మంత్రు లను కూలదోసినది అలాంటి వాక్పటిమా శక్తే. రాజుల చెరసాలల్లో బందీగా ఉన్న ఉపన్యాస కళను విప్లవం విడుదల చేసింది. తద్వారా ఉపన్యాస కళ భావాల సేనా శ్రేణుల రక్షణలో వర్తమాన ప్రజాస్వామ్యానికి సుదీర్ఘ పయనం సాగించింది. ఆ సుదీర్ఘ ప్రయాణంలోనే అది సమానత్వవాదాన్ని సుస్థాపితం చేసింది. భారత అమెరికాలు స్వేచ్ఛాభీష్టపు ఖజానాలు మాత్రమే కాదు. అవకాశా లను పెంపొందింపజేసే సుసంపన్నవంతమైన గనులు.
 
 దౌత్యం అంటే వైరుధ్యాలను నియంత్రించి, సంఘర్షణను పరిమితం చేసి, సానుకూల అవకాశాలను ఉపయోగించుకుని, సహకారానికి అవకాశాలను సాధ్యమైనంతగా విస్తరింపజేసుకునే కళ. వాణిజ్య నిబంధనల విషయంలో విభేదాల కుదుపులున్నాగానీ, ఈ సానుకూలాంశానికి సంబంధించి బేరసారాలు సాపేక్షికంగా సులువు. గత కొన్నేళ్ల కాలంలో అలాంటి అనుబంధానికి సైతం ప్రేరణ కరువైంది. అయినాగానీ అనంగీకారానికి అవకాశాన్ని కల్పించి, ముందుకు సాగడానికి తగినంతటి సౌహార్ద్రత ఇంకా మిగిలి ఉంది. పాకిస్థాన్‌లోని అసంఖ్యాకమైన అంతర్గత సంఘర్షణలు మొదలుకొని, ఆఫ్రికా యుద్ధాల దిశగా అసమానంగా విస్తరించి ఉన్న సంక్షుభిత యుద్ధరంగంలో విస్పష్టంగా కనిపిస్తున్న గణనీయమైన ప్రమాదాలు పొంచి చూస్తున్నాయి. ఆ వాస్తవాన్ని గుర్తించే వ్యూహాత్మక భాగస్వామ్యపు సూచికల వివరాలను పొందు పరచడం రెండు దేశాలకు సవాలై నిలుస్తుంది.
 
 అటు అమెరికాకు గానీ ఇటు భారత్‌కు గానీ ఎడబాటు సౌఖ్యమేమీ కాదు. సకల రూపాలలోని శత్రువును అందుకోవడానికి మనం సహకరించుకోవాలి. లేకపోతే వాళ్లే మనల్ని అందుకోవడానికి సహకరించుకుంటారు. ఇవేవీ భౌగోళిక ప్రాంతం కోసం మాత్రమే జరుగుతున్న యుద్ధాలు కావు. స్థలం ఇక్కడ ద్వితీయమైనదే. ప్రధాన యుద్ధం భావజాలానికి సంబంధించినది. మత విశ్వాసాలకు అతీతంగా ప్రతి పౌరుడు సమానమని ప్రజాస్వామ్యం అనే సమ్మిళిత భావన ఎంచుతుంది. తద్విరుద్ధంగా మతరాజ్య వ్యవస్థలో అధికారం ఉగ్రవాదాన్ని శాశ్వత వ్యూహంగా ప్రయోగించే స్వయం నియమితులైన మతోన్మా దుల నియంత్రణలో ఉంటుంది. ఈ యుద్ధాలకు హృదయ స్థానంలో నిలిచేది ఆ రెండు పరస్పర విరుద్ధ భావనల మధ్య జరిగే సంఘర్షణే.
 
  సిద్ధాంత రీత్యా, శత్రువు స్వభావం, స్థానాలను గుర్తించడానికి సంబంధించి భారత్, అమెరికాలకు పెద్దగా సమస్యలేమీ లేవు. ఆచరణలో మాత్రం పాకిస్థాన్ అనే సమస్య ఉంది. పాకిస్థాన్ ఇప్పుడు భారత్‌కు సమస్యలోని అవిభాజ్యమైన భాగంగా మారింది. అమెరికా ఇంకా పాకిస్థాన్‌ను పరిష్కారంలో భాగంగానే పరిగణిస్తోంది. పాక్‌లోని అత్యంత శక్తివంతమైన రాజకీయ శక్తియైన సైన్యాన్ని మతరాజ్యవాద మిలిటెన్సీకి వ్యతిరేకంగా ఉపయోగించుకోగలమని అమెరికా భావిస్తోంది. భారత విశ్లేషణ దానికి పూర్తిగా విభిన్నమైనది. పాక్ సైన్యం ఒకవంక అఫ్ఘాన్‌లో తాలిబన్‌కు, మిగతా చోట్ల రాడికల్ జీహాదిస్టులకు సహాయం అందిస్తూనే... ఎప్పటికప్పుడు కుంటిసాకులతో ఉపయోగపడగల మిత్రునిగా పెంటగాన్, వైట్‌హౌస్‌లను మోసగించడంలో ఆరితేరింది.
 
 గత కొన్నేళ్లుగా పాశ్చాత్య దేశాల్లో పాకిస్థాన్‌కున్న విశ్వసనీయతలో అత్యధిక భాగం తుడిచిపెట్టుకుపోయిన మాట నిజమే. అయితే అదేమీ మటుమాయమై పోలేదు. పాక్ సైన్యం ఒసామాబిన్ లాడెన్‌కు సురక్షిత స్థావరాన్ని కల్పించడం లేదా హఫీజ్ సయీద్‌లాంటి ఉగ్రవాదులకు మద్దతునిస్తుండటం నిజాన్ని గుర్తించడానికి సరిపోయే రుజువులని అవి భావించడం లేదు. క్వెట్టాలోని సురక్షిత స్థావరం నుండే అఫ్ఘాన్ తాలిబన్ నేత ముల్లా ఒమర్ అమెరికా, నాటోలకు వ్యతిరేకంగా యుద్ధాన్ని సాగిస్తు న్నాడు. అయినా అమెరికా ప్రభుత్వం పాక్ వల్లె వేసే నీటి బుడగల సిద్ధాంతాలను విశ్వసిస్తుంది.
 
 భ్రమల్లో ఉండటం వల్ల ప్రమాదం రోజురోజుకూ పెరుగుతోంది. తాలిబన్ హెల్మాండ్ రాష్ట్రంలో సంప్రదాయక దాడిని ప్రారంభించడానికి సన్నాహాలు చేసేటంతటి ధైర్యాన్ని సమకూర్చుకుందనేది అఫ్ఘానిస్థాన్‌పై తాజా అంచనా. వాస్తవంగా యుద్ధం చేయగలపాటి సామర్థ్యంగల అఫ్ఘాన్ బలగాల సంఖ్య పది లేదా పదిహేను వేలకు మించదనీ, తీవ్ర ఓటమి ఒక్కటి ఎదురైతే చాలు అఫ్ఘాన్ సైన్యం చెల్లా చెదరైపోయి తమ జాతుల, తెగల దిశలకు మరలిపోతాయని తాలిబన్ నమ్ముతోంది.
 
 దీనికి తోడు ఈ ప్రాంతానికి ఇరాక్ నుండి తీవ్రమైన ముప్పు పొంచి ఉంది. అక్కడి సున్నీ ఖలీఫా రాజ్యం అంతర్జాతీయ యుద్ధానికి రెండో స్థావరంగా (తాలిబనీకరణ జరిగిన అఫ్ఘానిస్థాన్‌తో పాటు) మారాలని కోరుకుంటోంది. ఈ సమస్యకు సంబంధించి ప్రధాని మోదీ ఏ మాత్రం సహకారాన్ని అందిస్తారు లేదా అందించ జూపుతారు లేదా అసలు ఎంత సహకారం అవసరమవుతుంది అనే విషయాన్ని మనం ఇదమిత్థంగా చెప్పలేం. కానీ ఇది భారత్, అమెరికాల మధ్య వ్యూహాత్మక సమీకరణాన్ని అపారంగా బలోపేతం చేయగలిగిన అంశం. జాతీయ ప్రయోజనాల బంధనాల నుండే అత్యుత్తమమైన వ్యూహాత్మక భాగస్వామ్యం ఉద్భవిస్తుంది. రెండు దేశాల జాతీయ ప్రయోజనాలు కలగలిసిపోయేది అక్కడే.
 
 పసిఫిక్ ప్రాంతంలోని వ్యూహాత్మక సహకారం పతాక శీర్షికలకు దూసుకు పోకపోవటం ఊరట కలిగించే అంశం. అది రెండు దేశాల మధ్య మరో ముఖ్యమైన లంకెను బలోపేతం చేస్తుంది. అయితే శ్వేత సౌధంలో ప్రధాని మోదీ, అధ్యక్షుడు ఒబామాలు కలుసుకునేటప్పుడు వారి ముందు నిలిచే మరో సవాలు కూడా ఉంది. చాలాకాలంగా రెండు ప్రభుత్వాల మధ్య విశ్వాసం లోపించడం కారణంగా ద్వైపాక్షిక సంబంధాలు దెబ్బతినిపోయాయి. ఇరువురు నేతలు వాటిని మరమ్మతు చేయాల్సి ఉంది. కొన్ని సందర్భాల్లో ఆశ వాస్తవాన్ని మించిన వేగంతో ముందుకు సాగి ఉండొచ్చు. ఉదాసీనత తరచుగా సంభావ్యతను హతమార్చీ ఉండవచ్చు.
  నరేంద్ర మోదీది ముక్కు సూటి వ్యవహారం. అమెరికా దాన్ని గౌరవిస్తుంది.
 
  (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు) - ఎం.జె. అక్బర్
  


 స్కాట్లాండ్ జాతీయవాదులు ఆధిక్యంలో ఉన్నారంటూ గత వారాంతంలో నిర్వహించిన  ఒపీనియన్ పోల్ ఫలితం వెల్లడించడంతో ఇంగ్లండ్ ఉలిక్కిపడింది. నెల క్రితం నిర్వహించిన ఒపీనియన్ పోల్‌లో స్కాట్లాండ్ జాతీయవాదులు ఇరవై శాతం పాయింట్లు వెనకబడి ఉన్నారు. ఎటూ తేల్చుకోని ఓటర్లలో సగం మంది ఇప్పుడు విభజనకే మొగ్గు చూపుతున్నారని తేలింది.
  
  దేశ విభజన అంటే బ్రిటిష్ వాడి కత్తితో మనకు మనం చేసుకున్న లోతైన గాయమని నమ్మే భారతీయుడికి ఆ దేశం గురించిన ఓ ఆలోచన ఎంతో కొంత సంతృప్తిని కలిగించకుండా ఉండదు. సెప్టెంబర్ 18న అక్కడ జరిగే ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో బ్రిటన్ రెండు ముక్కలుగా చీలిపోవచ్చునన్న ఆలోచన అది. చరిత్రకు న్యాయం జరిగిందని అనిపించడం అరుదే అయినా, ప్రతీకారం లాంటిది ప్రతిధ్వనిస్తున్నప్పటికీ అన్నింటినీ పక్కనపెట్టి జరుగుతున్నది చూసి మనం సంతోషించగలం.
  
  ఇంగ్లండ్‌తో మూడు శతాబ్దాలుగా సాగిస్తున్న ఐక్యతను కొనసాగించే విషయం మీద సెప్టెంబర్ 18న ఓటుతో స్కాట్లాండ్ తన నిర్ణయాన్ని ప్రకటించబోతోంది. ఈ భూమండలం మీద ఎక్కడైనా ఇలాంటి ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ ఆవిష్కృతమైందా? బ్రిటన్ ఆత్మాతిశయంతో కూడిన ఒక సమష్టి మనస్తత్వం కలిగిన ఊహాప్రపంచం. రెండుమూడు పార్టీల ఆ దేశ రాజకీయ వ్యవస్థ స్కాట్ ప్రాంత జాతీయవాదులకు ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ జరిపేందుకు అవకాశం ఇవ్వడానికి అంగీకరించినందుకు చాలా ఆనందపడింది. స్కాట్లాండ్ వాసులు విభజనకు వ్యతిరేకంగా ఓటు వేస్తారని సంపూర్ణంగా విశ్వసించడమే ఇందుకు కారణం. ఇలాంటి ధోరణి లండన్ నగరంలో మరీ విపరీతంగా ఉంది. ఎప్పుడూ దిలాసాగా ఉండే లండన్ మేయర్ బోరిస్ జాన్సన్‌కు ఇతర విషయాల కంటె గ్లాస్గో పబ్‌లలో కూర్చుని పిచ్చాపాటీ మాట్లాడడమే ఎక్కువ ఇష్టం.
  
   స్కాట్లాండ్‌లో తగినంత ప్రచారం చేయడం గురించి ప్రధాని డేవిడ్ కామెరూన్ కూడా ఒక వారం క్రితం వరకు పెద్దగా పట్టించుకోలేదు. సంప్రదాయ పంథాలో నడిచే ‘స్పెక్టేటర్’ పత్రిక (ఒకప్పుడు జాన్సన్ ఈ పత్రిక సంపాదకుడు) ప్రముఖ కాలమిస్టుల రచనల నుంచి కొన్ని భాగాలను తీసి ప్రచురించింది. ఆగస్టు మధ్యలో ప్రచురించిన ఈ భాగాలలో కేవలం ‘స్కాట్లాండ్ ముక్క’ అని పేర్కొన్నారు. అయితే ఇప్పుడు స్కాట్లాండ్‌లో ఇంకా డోలాయమాన స్థితిలో ఉన్నవారికి విభజనకే ఓటు వేయండి, అంటే ‘ఎస్’ అని చెప్పండి అంటూ ఇంగ్లిష్ ప్రముఖులు సంతకాలు చేసిన లేఖలు కూడా ఇవ్వగలరు. మీ సొంత బీరు, సొంత విమానయానం ఉంటే తప్ప మీది అసలు సిసలు దేశం కాలేదంటూ హాస్య చతురత అతిశయించిన ఆంగ్లేయులు తీర్మానించేశారు. స్కాట్లు స్కాచ్ అంటే ఇష్టపడతారు.
  
  అయితే స్కాట్లాండ్ జాతీయవాదులు మొదటిసారి ఆధిక్యంలో ఉన్నా రంటూ గత వారాంతంలో నిర్వహించిన ఒపీనియన్ పోల్ ఫలితం వెలు వడడంతో ఇంగ్లండ్ ఒక్కసారి ఉలిక్కిపడింది. కానీ, ఒక నెల క్రితం నిర్వహించిన ఒపీనియన్ పోల్‌లో స్కాట్లాండ్ జాతీయవాదులు ఇరవై శాతం పాయింట్లు వెనకబడి ఉన్నారు. విభజనకు ఓటు వేయాలో, ఐక్యత వైపు మొగ్గాలో ఇంతవరకు తేల్చుకోని ఓటర్లలో సగం మంది, ఇప్పుడు విభజన దిశగానే చూస్తున్నారని తేలింది. అమెరికా కాలనీ నుంచి తిరిగి వచ్చిన కారన్‌వాలిస్ యుద్ధంలో జార్జి వాషింగ్టన్ గెలిచాడని చెప్పిన క్షణంలో అంతకు ముందెన్నడూ అంత తీవ్రంగా లండన్ బెదిరి ఉండకపోవచ్చు. దృఢమైన వాదనే ఒప్పించ గలిగింది. స్కాట్లాండ్ ఇంగ్లండ్‌ను వీడిపోలేదు. అది ప్రపంచంలో ఒకటైంది. నిజానికి 18న జరిగే ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో అత్యధికులు విభజనకు అనుకూలంగా ఓటు వేస్తారన్నది ఇప్పటికీ నిశ్చయమేమీ కాదు. కానీ ఒకటి మాత్రం నిజం. గెలుపును నిర్ణయించే మార్జిన్ ఓట్లు అతి స్వల్పంగానే ఉంటాయి. కాగా, గ్రేట్ బ్రిటన్ బతికి బట్టకట్టగలిగినా కూడా ఒకింత రాజకీయ ఐక్యతతో ఉంటుందే తప్ప, భౌగోళిక ఐక్యతకు నోచుకోదు.
  
  స్కాట్లాండ్‌కు ఎప్పుడూ తనదైన ఒక ఫుట్‌బాల్ ఆటగాళ్ల బృందం ఉంది. అయితే ఈ బృందం ఇంగ్లండ్ బృందం కంటే ఎప్పుడూ మెరుగ్గా లేదన్నది నిజం. అయినా ఆ క్రీడ ద్వారా ఉనికిని చాటుకోవడానికి వారికి ఉన్న హక్కుకు నీళ్లు వదులుకోవడం మంచిద ని స్కాట్లాండ్‌ను ఒప్పించడానికి ఇంగ్లండ్ ఏనాడూ ప్రయత్నించలేదు. ఫుట్‌బాల్ ఆట పురాతనత్వానికి ప్రతీక. దానిని పాలన కోసం చేసుకున్న ఆధునిక ఏర్పాట్లు తుడిచిపెట్టలేవు. తీర్పు మాటెలా ఉన్నా, ఈ ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ ఒక స్ఫూర్తిని పునరుజ్జీవింప చేయవచ్చునని అనిపిస్తుంది. పౌండ్ అనే కరెన్సీతో కొనడం సాధ్యం కాని స్ఫూర్తి అది.
  
  కలిపి ఉంచాలన్న తమ ప్రయత్నాలు విఫలమైతే బ్రిటన్ అనుకూల లాబీ గుండె చెదరవచ్చు. ఒకవేళ విజయం ఆ లాబీని వరిస్తే, ఆ విజయాన్ని ఇంకా గుర్తించవలసి ఉన్నప్పటికి కూడా దానికి చాలా మూల్యం చెల్లించి బ్రిటన్ కొనుగోలు చేయవలసి ఉంటుంది. అది బ్రిటన్ చిరకాలం పాటు భరించలేనంత మూల్యం. యాభై లక్షల సమూహంతో సాంస్కృతికంగా, ఆర్థికంగా బలంగా ఉండే ఒక సమాజాన్ని ఏర్పాటు చేసుకోగలిగిన సామర్థ్యం తాము కలిగి ఉన్నామని ఇప్పటికే ఎక్కువ మంది స్కాట్లు నమ్మకానికి వచ్చారు. ఈ రెండు కూడా యునెటైడ్ కింగ్‌డమ్‌లో సాధ్యమేనని లండన్ నిర్ధారించవలసి ఉంది. ఇలాంటి స్కాట్లాండ్‌కు కావలసిన ముద్రను ఎవరు ఎంపిక చేయగలరు? ఒకే పతాకం కింద ఉండాలని ముందు నుంచి చెప్పిన ఇంగ్లిష్ భాషే.
  
  ఇక సెప్టెంబర్ 18, 2024న ఇంగ్లండ్‌లో ఇంగ్లిష్ స్వాతంత్య్రం కోసం బ్రిటన్ ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ జరపడానికి ఇక అడ్డం ఏమిటి? ఈ ఆలోచనను కొట్టి పారేయవద్దు. పడుగుపేకల వంటి ఈ దేశాలలో ఇంకా విచిత్రమనిపించే సంఘటనలే చోటు చేసుకున్నాయి. ఇంగ్లండ్, స్కాట్లాండ్‌ల వైవాహిక జీవితం ఇక ముగిసిన అధ్యాయం. విడాకుల తతంగం విఫలమైతే, అందుకు కారణం ఒక భాగస్వామి దీర్ఘకాలం పాటు మనలేని ఆర్థిక షరతులు విధించడానికి ప్రయత్నిస్తూ ఉండడమే.
  
  ఒకప్పుడు ఈ వైవాహిక జీవితం సజావుగా సాగిన మాట నిజమే. ఎందుకంటే ఇంగ్లండ్, స్కాట్లాండ్‌లు కలసి సంతానాన్ని సృష్టించాయి. ఆ సంతానాన్ని సాకాయి. ఆ సంతానం నుంచి ఆ రెండు ప్రాంతాలు కూడా విశేషంగా లబ్ధి పొందాయి. వాటినే కాలనీలు అని పిలిచారు. సంపద్వంతమైన భారత్ కూడా ఆ కుటుంబంలో ఒకటి. మిగిలిన సంతానం వలెనే భారత్ కూడా పెరిగి పెద్దదై, తన కాళ్ల మీద తాను నిలబడింది. ఈ సంతానం ఇప్పుడు చుట్టం చూపుగానే ఇంగ్లండ్‌ను చూస్తున్నది.
 
 అంత వరకే. ఇప్పుడు భారతీయులు ఎలిజబెత్ అనే పేరు గల అమ్మను చూడ్డం కంటే అంకుల్‌ని చూడ్డానికి ఎక్కువ తహతహలాడుతున్నారు. ఆయన పేరు శామ్. ఇప్పుడు తల్లిదండ్రులు ఇద్దరూ బాగానే స్థిరపడ్డారు. కానీ ఒకరికి ఒకరు ఏమీ కానట్టు వ్యవహరిస్తున్నారు. సెంటిమెంట్ అంటే పెద్దగా పట్టింపు లేని స్కాట్లాండ్ ఇప్పుడు మరింత వాస్తవికంగా వ్యవహరించదలిచింది. విభజనకు వేళయిందని భావిస్తోంది. ఇంగ్లండ్ ఇప్పుడు ఎలాంటి భరణం లేకుండానే కొత్త హనీమూన్ కోసం బెదిరిస్తోంది. ఏం జరుగుతుందో మనం చూస్తాం. ప్రాథమికంగా చెప్పాలంటే బంధపు శ్వాస మాత్రం ఆగిపోయింది. దానిని ఇప్పుడు ఖననం చేయకుంటే, తరువాతైనా ఆ పని చేయక తప్పదు.
  (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు)
  - ఎం.జె. అక్బర్


 పోటీదారుల కన్నా మెరుగ్గా నిలవటం మోడీకి సమస్య కాదు. ఎన్నికల ప్రచారంలో తాను నెలకొల్పిన అసాధారణ ప్రమాణాలనే ఆయన అధిగమించాల్సి ఉంది. దేశానికి గమ్యాన్ని నిర్దేశించి, ప్రాధాన్యాలను ఎంచుకుని, వాటిని నెరవేర్చగలిగే రూట్ మ్యాప్‌ను తయారు చేయాల్సి ఉంది. గమ్యం లేకుండా ఎంత ఎగిరినా మిగిలేది సుదీర్ఘ ప్రయాణ ప్రయాసే.
  
 స్వాతంత్ర దినోత్సవం సందర్భంగా ఎర్రకోటలోని ఉపన్యాస వేదికకు తరలేటప్పుడు ఏ ప్రధానమంత్రి అయినా మూడిట్లో ఏదో ఒకదాన్ని ఎంచుకోవలసి ఉంటుంది. తమ ప్రభుత్వాన్ని ఉద్దేశించే ప్రసంగించడం లేదా తమలో తాము గొణుక్కోవడం లేదా దేశ ప్రజలను ఉద్దేశించి మాట్లాడటం. మొదటిది సులువు. ఎందుకంటే ప్రభుత్వమే అందులో కథనమూ, కథకుడూ కూడా. మేం ఇది చేశాం (చప్పట్లు), మేం ఇది చేయబోతున్నాం (తప్పనిసరి చప్పట్లు) అంటూ ఏకరువు పెట్టి స్వీయ ప్రశంసల మిథ్యా సౌఖ్యాన్ని అనుభవించే అవకాశం అందులో ఉంది.
  ఇక రెండోది, ఆత్మవిశ్వాసం కొరవడటం పర్యవసానమే తప్ప ఆత్మావలోకనం కొరవడటం కాదు. మన్మోహన్ సింగ్ దాన్ని అలవాటుగా మార్చుకున్నారు. తాను సంకోచించవ లసినది చాలానే ఉన్నదని ఆత్మావలోకనం ద్వారానే బహుశా ఆయనకు బోధపడి ఉండాలి. అధినేతతో అనుబంధం చెడి పోయినా ఆమెకు మోకరిల్లక తప్పని విలక్షణమైన ప్రధాని మన్మోహన్. అధికారాన్ని సోనియాగాంధీ,  ఆమె చపల చిత్తపు కుమారుడు రాహుల్‌గాంధీ అనుభవిస్తుండగా, ఆయన బాధ్యతలకు కట్టుబడి ఉండవలసి వచ్చింది. నష్టం వాట్లిలింది దేశానికి.
  
 ప్రధాని నరేంద్రమోడీ దేనిని ఎంపిక చేసుకున్నారో చెప్పిన వారికి బహు మానాలు లభించే అవకాశమేమీ లేదు. ఆయన ప్రజలను ఉద్దేశించి మాట్లా డారు. పోటీదారుల కన్నా మెరుగ్గా నిలవటం ఆయన సమస్య కాదు. ముమ్మ రంగా సాగిన ఎన్నికల ప్రచారంలో తాను నెలకొల్పిన అసాధారణ ప్రమాణా లనే ఆయన అధిగమించాల్సి ఉంది. ఇప్పుడాయన  గమ్యాన్ని నిర్దేశించాల్సి ఉంది. ఆ దృష్టి నుండీ ప్రాధాన్యాలను ఎంచుకోవాలి. వాటిని నెరవేర్చడానికి తగిన రూట్ మ్యాప్‌ను తయారు చేసుకోవాలి. గమ్యం అంటూ లేకుండా ఎంత ఎగిరినా సుదీర్ఘ ప్రయాణపు ప్రయాస తప్ప ఎక్కడికీ చేరలేరు.
 
 మోడీ అసలు సారం ఏమిటో ఆగస్టు 15 ఉదయాన విన్నాం, కన్నాం. ఆయన హృదయం ఆకాశపు అంచును నిర్దేశిస్తే, బుద్ధి దిక్సూచీలోని అయస్కాంతమైంది. దేశ ప్రగతి ప్రభుత్వ కార్యక్రమమేమీ కాదు, ప్రజలందరి కార్యక్రమం అనే అంశం చుట్టే ఆయన సందేశపు ఉరవడి తిరిగింది. ఒక్క పోలికతో ఆయన ఆ విషయాన్ని చక్కగా చెప్పారు. 125 కోట్ల మంది భారతీయులు ఒక్కొక్కరూ ఒక్కొక్క అడుగు ముందుకు వేస్తే, దేశం 125 కోట్ల అడుగులు ముందుకు పోతుంది. గత ప్రభుత్వ హయాంలో ప్రధాని ప్రసంగం షేర్ హోల్డర్ల వార్షిక సమావేశంలో సమర్పించే పద్దుల చిట్టాలా ఉండేది. మోడీ దానిని నిశిత పరిశీలన అనే ఇరుసుపై తిరుగాడే ముల్లుగా మార్చారు. మన జాతీయ స్వభావంలో ఏవైనా చెడులు ఉంటే వాటిని ఎత్తి చూపటంతోపాటు, అది పేదరికం లేదా లైంగిక వివక్షతతో కూడిన నేరాల వంటి శాపాలు లేదా అప్రతిష్టలపైకి వెలుగును ప్రసరింపచేసింది. ఇది నిరాశావాదం కాదు, వాస్తవిక వాదం. లక్ష్యం సాధించగలిగినది మాత్రమే కాదు, చేతికి అందుబాటులోనే ఉంది అనే విశ్వాసంతో మోడీ దేశ మానసిక స్థితిని మార్చేశారు. ఆ దార్శనికతనే ఆయన ప్రజలకు అందించారు. ఎర్రకోట దగ్గర మారుమోగిన చప్పట్లలో అతి గట్టిగా ధ్వనించినవి టీనేజీ బాలల చప్పట్లే. అవి దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న నగరాలు, పట్టణాలలోని కోట్లాది మంది ప్రజల ఆశల ప్రతిధ్వనులు.
 
 పెల్లుబికిన ఆనందోత్సాహాలు వివరణకు అందేవే. మన దేశానికి ప్రధానమంత్రి మాత్రమే కాదు, నేత దొరికాడు. ప్రధాని మోడీ ఎవరూ అడగని ప్రశ్నలను లేవనెత్తారు. కూతుళ్లను నిర్లక్ష్యం చేస్తూ మనం కొడుకుల పట్ల ఎందుకు గారం చేస్తున్నాం? ఆడపిల్లలను పిండదశలోనే చిదిమేసే అత్యంత అవమానకరమైన స్థితికి బాధ్యులు ఎవరు? మన ఇళ్లను, వీధులను, దేశాన్ని పరిశుభ్రం చేసుకోవడానికి మనకు చట్టాలు అవసరమా? కుల, మత హింస అనే కాలకూట విషానికి అంతం ఎప్పుడు? ఒక పదేళ్లపాటు సామరస్యాన్ని పాటించి ఫలితాలను మీరే చూడండి అంటూ ఆయన ప్రజలకు సవాలు విసిరారు. ఇలాంటి ప్రశ్నలను సంధించడం బహుశా ఢిల్లీ దర్బారుకు వెలుపలివారికి మాత్రమే సాధ్యమేమో. ప్రధాని మోడీ తనను తాను అలాగే అభివర్ణించుకున్నారు. అందుకే మోడీ ఢిల్లీ దర్బారు లోని భారత ప్రజాస్వామ్యపు అతి శిష్ట వర్గానికి, రాజకీయ-అధికార యంత్రాంగాన్ని నియంత్రించే వర్గం వారికి సంబంధించిన సర్వ సామాన్య సత్యాన్ని విస్పష్టంగా చూడగలరు. తీవ్ర సంస్కరణ తప్ప మరేదీ సరిదిద్దలేనంతగా వారి మధ్య సాగే అంతర్యుద్ధాలు పరిపాలనను పాడు చేశాయని చెప్పగలిగే నాయకత్వం కావాలి. మోడీ అలాంటి నాయకత్వాన్ని అందించగలరు.
 
 ప్రణాళికా సంఘం దాని అసలు లక్ష్యానికే కొరగాకుండా పోయింది. ఆ కారణంగానే మోడీ దాని మరణ సంతాప సందేశాన్ని వినిపించారు. అత్యంత తీవ్ర జాతీయ సంక్షోభమైన పేదరికం పట్ల గత పదేళ్లుగా అనుసరించిన స్వయం సంతృప్తికర, నిస్సార వైఖరే, దాని ముఖ్య వైఫల్యం. సామాన్యమైన అంచనాకు సైతం అది కనబడుతుంది. ఆరు దశాబ్దాల ప్రణాళికా బద్ధమైన ఆర్థిక వ్యవస్థలో పేదరిక రేఖకు దిగువనే ఉన్న భారతీయుల సంఖ్య కేవలం అతి స్పల్పంగా, ఏడాదికి అర శాతం (0.5 శాతం) చొప్పున తగ్గుతూ వచ్చింది. ఇది దిగ్భ్రాంతికరమైనదీ, ఆమోదయోగ్యం కానిదీ.రాష్ట్రాలతో సహకారం ద్వారా సమస్యలకు పరిష్కారాలను అన్వేషించాల్సింది పోయి  ప్రణాళికా సంఘం  రాచరిక ఆదేశాల పరంపరగా శాసించింది. రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు అది కేంద్రాన్ని బిచ్చమడుక్కుంటే ఒకటో రెండో మెతుకులు దక్కుతాయని బోధించేది. చట్ట రీత్యా, ఆచరణ రీత్యా కూడా మనది సమాఖ్య దేశం. కొన్ని చిన్న కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలను మినహాయిస్తే, దేశంలోని మరే ప్రాంతాన్నీ కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రత్యక్షంగా పరిపాలించడానికి వీల్లేదు. రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల ద్వారానే అభివృద్ధి పనులు అత్యుత్తమంగా సాగుతాయి. కేంద్రం అందుకు దోహదకారే తప్ప నియంత కాదు.
 
 ప్రపంచం మారిపోతోంది. మనం దానికి అతీతంగా ఉండలేం. సాంకేతికపరమైన నూతన ఆవిష్కరణలు, అత్యధునాతన వస్తు తయారీ ప్రధానంగా ప్రైవేట్ రంగంలోనే సాగే శకం ఇది. అందువలన మనకు అంతర్జాతీయ సహకారమనే సృజనాత్మక శక్తి అవసరం. పేదరికానికి అత్యుత్తమ విరుగుడు పారిశ్రామిక, వ్యవసాయ రంగాలలోని ఉపాధి కల్పనే. వ్యక్తిగత సంక్షేమాన్ని అది జాతీయ వృద్ధితో అనుసంధానిస్తుంది. ప్రధాని మోడీ అన్నట్లుగా భారత్ ప్రపంచ వస్తు తయారీరంగ కేంద్రంగా మారడానికి సన్నద్ధమై తీరాలి.
  కలలు నిజమయ్యేది మేలుకుని ఉన్నప్పుడు మాత్రమేనని ప్రధాని మోడీకి తెలుసు. నిద్రలో నడకతో అద్భుత స్వప్నం దిశగా మీరు ముందుకు పోజాలరు. జాతిని జడత్వం నుంచి మేల్కొల్పగల అభీష్టశక్తి ఆయనకుంది. రానున్న మాసాల్లో అది ఎలాగో మీరు చూస్తారు.
  
 (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు)  -   ఎంజే అక్బర్
  
 
  


 సోనియాగాంధీకి ఒకప్పుడు సన్నిహితుడైన నట్వర్‌సింగ్ ఆమె వ్యక్తిత్వం గురించి, యూపీఏ హయాంలో ఆమె చేసిన అధికార వినియోగం లేదా దుర్వినియోగం గురించి కొన్ని ముఖ్యమైన ప్రశ్నలను లేవనెత్తారు. సోనియా దాచి ఉంచాల్సింది ఏమైనా ఉందా? అనేదే కేంద్ర సమస్య. ‘అవును’ లేదా ‘కాదు’ అనే సరళమైన ఓ చిన్న సమాధానం చెబితే చాలు.
  
  ఒక్క వాక్యంలో చెప్పగలిగేదానికి పెద్ద పుస్తకం రాయడం అవసరమా? సోనియాగాంధీ తన జ్ఞాపకాలను గ్రంథస్తం చేయాల్సి ఉండటానికి ప్రశస్తమైన కారణాలెన్నో ఉన్నాయి. కున్వర్ నట్వర్‌సింగ్ రాసిన  ‘ఒక్క జన్మ చాలదు’ ఆత్మకథ మాత్రమే అందుకు కారణంగా సరిపోదు. నేడు సోనియా పాలిటి శాపంగా మారిన నట్వర్‌సింగ్ ఒకప్పుడు ఆమెకు ‘సన్నిహిత మిత్రుడు.’ సోనియా గాంధీ వ్యక్తిత్వం గురించి, యూపీఏ అధికారంలో ఉన్న 2004-2014 దశాబ్దంలో ఆమె అధికార వినియోగం లేదా దుర్వినియోగం గురించి ఆయన కొన్ని ముఖ్యమైన ప్రశ్నలను లేవనెత్తారు. ఆయన వెల్లడించిన విషయాలు, చేసిన వ్యాఖ్యలు విశ్వసనీయమైనవిగా అనిపిస్తున్నాయి. కాబట్టే మీడియాలోనూ, ప్రజల్లోనూ అవి కొంత కాక పుట్టించ గలుగుతున్నాయి.
  
   అందువల్ల ఆ ప్రశ్నలకు ఎప్పుడో కొన్నేళ్ల తర్వాత కాదు, ఇప్పుడే సోనియా గాంధీ సమాధానం చెప్పాలి. సోనియా దాచి ఉంచాల్సింది ఏమైనా ఉందా? అనేదే కేంద్ర సమస్య. ‘అవును’ లేదా ‘కాదు’ అనే సరళమైన ఓ చిన్న పదంతో సమాధానం చెబితే సరిపోతుంది. సోనియా దాచుకోవాల్సిందేమీ లేకపోతే... ఆమె, ఆమె కూతురు ప్రియాంకాగాంధీ మే నెలలో నట్వర్‌సింగ్‌ను కలసి ఆ పుస్తకంలోని కొన్ని భాగాలను తొలగించాలని ఎందుకు ప్రాధేయపడాల్సి వచ్చినట్టు? తన ఒకప్పటి సహచరుడు, సలహాదారు, మిత్రుడు కట్టుకథలను కల్పించారనుకుంటే అందుకు అత్యంత సమర్థవంతమైన తరుణోపాయం ఆమెకుంది. ఆ రచయితపైనా, ప్రచురణకర్తలపైనా పరువు నష్టం దావా వేయవచ్చు. గెలిస్తే భారీగా పరిహారాన్ని కోరవచ్చు. ఆమె తరఫున కోర్టుకు హాజరుకావడానికి పార్టీ పరివారంలో కావాల్సినంత మంది లాయర్లున్నారు. గంటలోగానే కోర్టు నోటీసు పంపవచ్చు.
  
  కాంగ్రెస్ ప్రతిస్పందన ఇంతవరకు జనాంతికంగా గుంజాటనపడటానికి లేదా బహిరంగంగా రంకెలేయడానికి మధ్య తారట్లాడుతోంది. టీవీ ముందుకు వచ్చే నిస్సహాయులైన కాంగ్రెస్ అధికారిక ప్రతినిధులు తీవ్ర స్థాయి స్వరాలతో విషయాన్ని దారి మళ్లించే క్రీడకు పాల్పడుతున్నారు. ఢిల్లీ గురించి అడుగుతుంటే ముంబైపై తీవ్ర దాడికి దిగుతారు. విస్తృతంగా ప్రచారం సాగినట్టుగా 2004లో సోనియాగాంధీ తమ అంతరాత్మ ప్రబోధం మేరకే ప్రధాన మంత్రి పదవి వద్దనుకున్నారా? లేక ఆమె కుమారునిలోని భయాల వల్ల కాదన్నారా? అని అడిగి చూడండి. సూటిగా సమాధానం చెప్పక పోగా  రచయితపై అంతులేని దూషణలకు దిగుతారు. ఏది ఏమైనా, పులోచ్ ఛటర్జీ అనే ఉన్నత ప్రభుత్వోద్యోగి అధికారిక ఫైళ్లను సోనియాకు చూపిన వైనం ముందు అది వెలవెలబోతుంది. భయపడటం చట్టవిరుద్ధం కాదు. అధికారిక రహస్యాల చట్టాన్ని ఉల్లంఘించడం మాత్రం చట్టవిరుద్ధం. సోనియాగాంధీకి ఏ ఫైళ్లను చూపిన సంగతి తనకు తెలియదని మన్మోహన్ సింగ్ ప్రశాంతంగా చెప్పొచ్చు. కానీ ఆయన అలా అంటారా? అనరా? అనకపోతే ఆయన కూడా దోషే అవుతారు.
  
  సోనియా తనను బలిపశువును చేయాలని అనుకోవడం వల్లనే సద్దాం హుస్సేన్ ‘చమురుకు బదులు ఆహారం’ కార్యక్రమంలో ‘‘కాంట్రాక్టేతర లబ్ధిదారుల’’లో ఒకరిగా చేర్చి 2005లో తనను ఉన్నత పదవి నుంచి, తదుపరి కాంగ్రెస్ పార్టీ నుంచి తొలగించారని నట్వర్‌సింగ్ ఆరోపించారు. ఆయన అన్నదానిలోని బహువచనం ‘లబ్ధిదారులు’ను గమనించాలి. వారిలో ‘‘ఏఐసీసీ’’ ఉంది. సోనియా, నట్వర్‌సింగ్‌పై చేసినంత తీవ్ర దాడిని ఏఐ సీసీలో మరెవరిపైనా, ఎన్నడూ చేయలేదనడం నిస్సందేహం. ఏఐసీసీలో ఇద మిద్దంగా ఎవరు ఆ పాత్రను నిర్వహించారో కనిపెట్టే ప్రయత్నాన్ని సోనియా గానీ లేదా కాంగ్రెస్ గానీ చేసింది లేదు. తర్వాతి కాలంలో టెలికాం లేదా బొగ్గు అవినీతి కుంభకోణాలు బద్దలైనప్పుడు గానీ లేదా ఆమె అల్లుడు రాబర్ట్ వాద్రా గంతులేస్తూ సంపన్నుడైపోయినప్పుడు గానీ ఆమె అలాంటి తీవ్ర ఆగ్రహాన్ని ప్రదర్శించలేదు.
  
  నట్వర్‌సింగ్ తన గౌరవానికి విలువనిచ్చే మనిషి. దౌత్య రంగలో ఆయన విశిష్టమైన పదవులను నిర్వహించినవారు. మంచి విషయ పరిజ్ఞానం గల వారు. సోనియా, కుటుంబంలోని మూడు తరాలకు ఆయన సన్నిహితుడు. మే సమావేశంలో సోనియా ఆయన తాను పిల్లలతో సైతం పంచుకోలేని విషయాలను పంచుకోగలిగిన ఆంతరంగికుడని కుమార్తె ప్రియాంకాగాంధీకి చెప్పారు. సోనియా, కాంగ్రెస్‌లు ఆయనను దుష్టునిగానో లేదా కపటిగానో చిత్రించే ప్రయత్నం చేయవచ్చు. కానీ మౌలికమైన ప్రశ్న మాత్రం మాయమై పోదు. ఆయన రాసిన పుస్తకం ఒట్టి చెత్త కుప్పే అయితే, ఆయన ఇంటికి పోయి ప్రాధేయపడటం కోసం ఆమె అంతటి అపారమైన  మానసిక ప్రయాస పడి ఉండేవారేనా?
  
  తన నైతికతను ముక్కలు చెక్కలు చేసి, నిర్దాక్షిణ్యమైన రాజకీయ యంత్రంలో వేసి తోలు వలిచేయడంతో 2005లో నట్వర్‌సింగ్ కుంగిపోయా రనేది స్పష్టమే. అలాంటి గాయాల గుర్తులను తాత్వికత దాచలేదు. అయితే ఆయన సార్వత్రిక ఎన్నికలకు ముందే తన పుస్తకాన్ని ప్రచురించడాన్ని అనుమతించ లేదు. తద్వారా ఆయన సోనియాగాంధీకి, కాంగ్రెస్‌కు గొప్ప మేలు చేశారు. లేకపోతే మరింత ఎక్కువ నష్టం వాటిల్లేది. సోనియాగాంధీ కేవలం కాస్త గడువును సంపాదించుకోవడం కోసం మాత్రమే గాక, నిజంగానే ఆమె వైపు నుంచి తన కథనాన్ని వినిపించదలు చుకుంటే ఓ కరపత్రాన్ని గాక పుస్తకాన్నే తన పేరిట వెలువరిస్తారని ఊహించవచ్చు.
  
  ఒకప్పటి చక్రవర్తులు తమ అధికారిక కథన రచనకు అత్యుత్తములైన మేధావులను  నియమించేవారు. మొఘల్ చక్రవర్తుల తర్వాత భారత్‌ను పరిపాలించిన బ్రిటిష్ రాజ్‌లోని దొరలు, దొరసానులు, దండిగా జ్ఞాపకాలను రచించిన వారు. అది, పదవీ విరమణకు చిట్టచివరి వీడుకోలుకు మధ్యన తప్పక చేయాల్సిన కర్మకాండ. 1947 తర్వాతి వారి వారసులు ‘ఇంగ్లిష్ ఇండియన్లు’ సైతం ఈ రచనా రంగంలో ఏమంత వెనుకబడింది లేదు. అదో గొప్ప వారసత్వం.
  
  అధికారాన్ని రుచి చూసినవారికి తమ చారిత్రక ప్రాధాన్యాన్ని కొలిచేది జ్ఞాపకం కొలబద్ధతోనే అని తెలుసు. 1945లో రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం ముగింపు దశలో యాల్టా కాన్ఫరెన్స్ జరిగింది. ఆ సందర్భంగా రోజంతా సాగిన క్లిష్టమైన సంప్రదింపుల తదుపరి ఫ్రాంక్లిన్ రూజ్‌వెల్ట్, జోసెఫ్ స్టాలిన్, విన్‌స్టన్ చర్చిల్ లు విశ్రాంతిగా గడుపుతుండగా... చరిత్ర తమను గురించి ఎలా అంచనా వేస్తుందోనని రూజ్‌వెల్డ్ విస్తుపోయారు. రూజ్‌వెల్డ్ నిరాశావాది, స్టాలిన్ అంతుబట్టనివాడు, చర్చిల్ ఉల్లాసవంతుడు. తనను లిఖించి తన పట్ల చర్చిల్ దయతో ప్రవర్తించాడని చరిత్ర తేల్చి చెప్పింది.
  దానికి తథాస్తు.
  (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు)
  ఎంజే అక్బర్


 ప్రజలు గొప్ప కష్టకాలాన్ని ఎదుర్కొంటున్న సమయంలో ఔరంగజేబు చక్రవర్తి 1679లో జిజియా పన్నును విధించాడు. దీన్ని నిరసిస్తూ శివాజీ ఆయనకు ఓ లేఖను పంపాడు. ప్రముఖ చరిత్రకారుడు సర్ జాదూనాథ్ సర్కార్ దాన్ని నమోదు చేశారు. ఔరంగజేబు పూర్వీకులు అక్బర్, జహంగీర్, షాజహాన్‌లకు సైతం ముస్లిమేతరుల పట్ల వివక్షను చూపే ఆ పన్ను వసూలు అధికారం ఉండేది. ‘‘అయినా వివిధ మతాలకు, ప్రవృత్తులకు ఉదాహరణగా మనుషులందరిని, ఎక్కువ తక్కువలను భగవంతుడే సృష్టించాడని వారు విశ్వసించారు. కాబట్టే మత దురభిమానానికి వారు తమ హృదయాల్లో తావివ్వలేదు.’’ అల్లాను ఖురాన్ ‘‘రబ్ అల్ ముసల్మాన్ (ముస్లింలకు మాత్రమే దేవుడు)అనడానికి బదులుగా రబ్ అల్ అలామిన్, మానవులందరికి దేవుడు అంది... ఏ మనిషి మతం లేదా మతాచారాల పట్ల మత దురభిమానాన్ని ప్రదర్శించడమంటే పవిత్ర గ్రంథంలోని మాటలను మార్చడంతో సమానం....’’ అని శివాజీ గుర్తుంచుకోదగిన రీతిలో మందలించారు. ముఖ్యమైన ఈ లేఖను గురించి జాదూనాథ్ తన ‘శివాజీ అండ్ హిస్ టైమ్స్,’ ‘హిస్టరీ ఆఫ్ ఔరంగజేబు’(మూడవ సంపుటి) గ్రంథాల్లో చర్చించారు.
 
 ప్రతి మత విశ్వాసానికి సమాన గౌరవం ఇవ్వడం భారత నాగరికతకు మూల స్తంభం. ఈ సాధారణ నైతిక, సాంస్కృతిక వారసత్వమే మన రిపబ్లిక్‌కు శాశ్వత ప్రేరణ. 17వ శతాబ్దినాటి శివాజీ లేఖ 20వ శతాబ్దినాటి మన భారత రాజ్యాంగానికి ముందుమాటగా పనిచేస్తుంది.
  హితోపదేశం చేయడం కాదుగదా ఉపన్యాసం దంచడం సైతం పత్రికలోని ఒక కాలంలో చేయాల్సిన పని  కాదు. అయినా శివాజీ లేఖను గుర్తు చేయడం సముచితమయ్యే సందర్భాలు కూడా ఉంటాయి. ఒక ఎంపీ ఆగ్రహ ప్రకోపం కలుగజేసే ప్రభావం, ఒక చక్రవర్తి ప్రదర్శించే పక్షపాతంతో పోలిస్తే చిన్నదే. మహారాష్ట్రకు చెందిన కొందరు ఎంపీలు ప్రభుత్వ భోజనశాలలో అంగీకారయోగ్యం కాని భోజనాన్ని వడ్డించినందుకు హేతువిరుద్ధంగానూ, దాదాపు స్కూలు పిల్లాడి ఆకాయితనంతోనూ అగ్రహాన్ని వ్యక్తం చేశారు. అది అపరిణత అపరాధమే తప్ప ప్రభుత్వ విధానం కాదు. అయినా గానీ మనం దాన్ని తీవ్రంగా పట్టించుకుని తీరాలి. భారత ప్రజాస్వామ్య సౌధం అసంఖ్యాకమైన వ్యక్తిగత, సమష్టి హక్కులతో నిర్మితమైంది. ఢిల్లీలోని మహారాష్ట్ర సదన్‌లోని ముస్లిం సర్వర్ నోట్లోకి ఒక ఎంపీ చపాతీని కుక్కాలనుకున్న సందర్భంలో జరిగినట్టుగా... మతం ఒక మనిషి మొహం మీద రాసి ఉండేదేమీ కాదనేది నిజమే. అయితే మానవుని గౌరవమనే భాషను ఏ లిపిలో రాయాలి? శివాజీ తన మతంగా మార్చుకున్న (లౌకికవాద) లిపిలో కాదా? సంబంధిత ఎంపీ శివాజీ వారసత్వాన్ని స్వీకరించినవాడైనప్పుడు ప్రత్యేకించి ఈ ప్రశ్న సందర్భోచితమైనది అవుతుంది. మనం ఇప్పడు మాట్లాడుతున్నది ప్రత్యేకించి ఒక మతం తరఫున కాదు. అంతకంటే సువిశాలమైన పేదల సమూహం పట్ల ఆ ఎంపీ నిస్సిగ్గుగా తలపొగరుతనాన్ని ప్రదర్శించారు.
  ప్రధాని నరేంద్రమోడీ తన ఎన్నికల ప్రచార కార్యక్రమంలోనూ, లోక్‌సభలోని తొలి ప్రసంగంలోనూ మూడు మౌలికమైన విషయాలను నొక్కిచెప్పారు. మొట్టమొదటిది, పేదల కోసం పనిచేయడమే ప్రభుత్వం బాధ్యత. రెండవది మైనారిటీలు సహా భారతీయులందరికీ అభివృద్ధి, ఉద్యోగాలు అందాలి (శరీరంలోని ఒక అంగం బలహీనంగా ఉండిపోతే ఆ శరీరాన్ని ఆరోగ్యవంతమైనదని అనలేం. మేం దీనికి కట్టుబడి ఉన్నాం... దీన్ని మేం సంతృప్తి పరచడంగా చూడటం లేదు). ఇక మూడవది, స్వాతంత్య్ర పోరాటాన్ని  గాంధీ ప్రజా ఉద్యమంగా మలచిన రీతిలోనే మనం అభివృద్ధిని కూడా ప్రజా ఉద్యమంగా మలచగలిగితేనే భారత్ రెండంకెల వృద్ధితో ఆధునిక దేశంగా మారగలుగుతుంది. బహిరంగ చర్చలోని చంచలత్వం ప్రభుత్వాన్ని ఆ విధానం నుంచి వైదొలగేలా చేసి, దానికి భిన్నమైన ైవె ఖరిని ప్రకటించేట్టు చేయగలుగుతుంది.
 
 బహిరంగ చర్చలోని చంచలత  అర్థం చేసుకోదగినది కాకపోయినా ఊహించదగినదే. ఎన్నికల ఫలితాలు ఒక భూకంపం. ఆ తదుపరి ప్రకంపనలు కొంతకాలం పాటూ ఇబ్బంది పెట్టక తప్పదు. ఫలితాలపై తమ అభిప్రాయాలకు సమంజసత్వాన్ని ఆపాదించుకునే వెలుపలి పరిధి ఒకటి ఉంటుంది. అవకాశవాదులు ఆ అంచును సంతోషపెట్టి ప్రయోజనాల పంపిణీలో ప్రతిఫలాలను దక్కించుకునే అవకాశాలను మెరుగుపరుచుకోగలమని ఊహిస్తుంటారు. సమ్మిళిత దృక్పథంతో మాత్రమే ఒక ప్రభుత్వం పనిచేయగలుగుతుంది. సదరు ఎంపీ ప్రవర్తన  దురదృష్టకరమంటూ హోం మంత్రి రాజ్‌నాథ్‌సింగ్ అది అంగీకారయోగ్యంకాదని ధ్వనించి పార్లమెంటుకు నమ్మిక కలిగించగలిగారు.
  ప్రకటిత విధానం నుంచి వైదొలగడంలో ఆచరణాత్మకమైన ప్రమాదాలున్నాయి. ఓటర్లు కూడా అస్థిరంగా మారవచ్చని రాజకీయవేత్తలకు అనుభవంలోకి రావచ్చు. ఎన్నికల ప్రచార సమయంలో తమకు ఏమి వాగ్దానం చేశారో వాటిని అందించాలని వారు కోరుకుంటారు. అంతేగానీ వాటిని విస్మరించి హఠాత్తుగా మరో పాట అందుకోవడంలో వాళ్లు ఆసక్తిని చూపరు.
 
 ఓటర్లు సిద్ధాంతవేత్తలు కారు. వారికి కావాల్సింది ఇళ్లు, విద్యుత్తు, నీరు, కూరగాయల ధరలు తగ్గడం. అది కూడా ఎప్పుడో కాదు, త్వరగా జరగడం కావాలి. వారి ఎన్నికల్లో తమకు నచ్చినవాళ్లను ఎంచుకునే విలాసవంతమైన అవకాశమూ ఉంది, పోటీలో ఉన్న వారిలో మిగతా అందరి కంటే వాటిని అందించగల సామర్థ్యంగల నాయకుడెవరో గుర్తించగల సామర్థ్యం కూడా ఉంది.  రాష్ట్రాల ఎన్నికల్లో ముఖ్యమంత్రి అభ్యర్థులు ఫలితాలను గణనీయంగా ప్రభావితం చేయగలుతారు. అధికారంతో పాటు బాధ్యతలను కూడా మోయాల్సి ఉంటుంది. ఆ బాధ్యతలను నెరవేర్చడం ద్వారా మాత్రమే ఎవరికైనా గౌరవమూ, పేరు ప్రతిష్టలు వస్తాయి.
 
 ఎడారిలాంటి గత కాలపు రాజకీయాలు, భాష, పరిపాలన ఇక గతించిపోయాయనే ఉత్సాహాన్ని నరేంద్ర మోడీ రేకెత్తించగలిగారు. తక్షణమే ఫలితాలు లభించాలని ఎవరూ ఆశించరు. లేదా పరివర్తన అంత సులువైనదని అనుకోరు. వారం లేదా పక్షం రోజుల పాటే అయినా మోడీ తెర వెనుకకు పోతే దేశం ఆయన గైరు హాజరీని గుర్తిస్తుంది. త్వరలోనే ఈ జూలై మాసపు కష్టాలు గడచిపోతాయి. ఆగస్టు నాటికి స్వచ్ఛమైన గాలులు వీయడం అవసరం.
 
  (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు) ఎంజే అక్బర్ 
  
  
 
  
  


 పాక్‌లో సున్నీ ఇస్లామిక్ మతతత్వ మిలిటెన్సీ హింసాత్మాకమైన ఒక్కొక్క అడుగూ వేస్తూ ఆ దేశాన్ని మతం పేరిట అరాచకంలోకి ఈడ్చుతోంది. భారత్ దాని లక్ష్యాలలో ఒకటి. భారత, పాక్ ప్రభుత్వాలు కఠోర వాస్తవాలతో కుస్తీలు పడుతున్నట్టు, నాట్యం చేస్తున్నట్టు నటించడం మానేయక తప్పదు.
  
 రుషి పుంగవులను మినహాయిస్తే, రచనా వ్యాపార కార్యకలాపాలలోని ప్రతి ఒక్కరూ... అట్టడుగు భాగాన ఉండే మా బోటి వాళ్లు సహా... కీర్తి ప్రతిష్టల ప్రలోభానికి గురికాకుండా ఉండటం అరుదు.అందులో ఉన్న ప్రమాదం సుస్పష్టమే. ఊహాత్మకత వాస్తవికత సరిహద్దులను దాటిపోగా,  మనం ఎవరమో వారిగా గాక ఎవరిలా ఉండాలని ఊహిస్తున్నామో వారిలాగా ప్రవర్తించేట్టు చేస్తుంది. ప్రాయశ్చితం చేసుకోవాల్సిన స్థానానికి చేరుస్తుంది.
 
 ఢిల్లీకి చెందిన సంచార ఇంటర్నెట్ కాలమిస్టు వేద ప్రకాశ్ వైదిక్ గత వారంలో పాకిస్థాన్‌కు వెళ్లి వచ్చి ఓ పదిహేను నిముషాల కీర్తిని ఆర్జించి సంబరపడిపోయారనేది రహస్యమేమీ కాదు.  జాతీయవాదపు అసంబద్ధ పరిమితుల నుంచి ఆయన స్వాతంత్య్రం ప్రకటించుకున్నారు. ఫ్రెంచి విప్లవ కాలపు తత్వవేత్త రూసో, కమ్యూనిస్టు మానిఫెస్టో కర్త కార్ల్ మార్క్స్‌ల సరసన ఆయన తనను తానొక అంతర్జాతీయవాదిగా పునఃప్రతిష్టించుకున్నారు. ట్విటర్‌లో వైదిక్ తనను తాను అభివ ర్ణించుకున్న తీరది. కాదని వాదించడానికి మనం ఎవరం? స్వేచ్ఛా సంచారియైన ప్రపంచ పౌరుని పాత్రలో వైదిక్ కాశ్మీర్‌ను సమైక్య స్వతంత్ర దేశంగా మార్చడమే  సంక్లిష్టమైన ఆ సమస్యకు పరిష్కారమని సూచించారు.
 
 పాకిస్థాన్ కళ్లకు అది వైదిక్‌ను ఆదర్శ భారతీయుడ్ని చేయగలగడం అర్థం చేసుకోదగినదే. గత పాక్ పర్యటనలో ఇస్లామాబాద్, లాహోర్లలో అయనకు ఘన స్వాగతం పలికారు. మన పొరుగింటి ప్రధాని నవాజ్ షరీఫ్ ఆయనతో కాసేపు ముచ్చటించారు. అంతేకాదు, అత్యంత హేయమైన ఉగ్రవాద రింగ్ లీడర్లలో ఒకడైన హఫీజ్ సయీద్‌తో కలిసి పరమ సంతుష్టికరమైన విందారగించారు. 2008 ఉగ్రవాద దాడులను చేయించిన హఫీజ్ సయీద్ లాహోర్‌లో దర్జాగా రాజాలా బతుకుతూనే ఉన్నాడు. అదీ రహస్యమేమీ కాదు. ఢిల్లీకి తిరిగి వచ్చినప్పటి నుండి  ఆ విషయాన్ని వినడానికి తీరిక ఉన్న ప్రతి ఒక్కరికీ వైదిక్ వినిపిస్తూనే ఉన్నారు.
 
 పాత్రికేయులు వార్తలను బట్టబయలు చేయడానికి బదులుగా తామే తయారు చేయడానికి ప్రయత్నించినప్పుడు తయారయ్యేది సీతాకోక చిలుకల్లాంటి వార్తలే. కాసేపవి మిడిసి పడుతూ అటూ ఇటూ ఎగిరి ఓ ఆవలింతతోనో లేదా భుజాల ఎగురవేతతోనో సత్వర మరణ ప్రాప్తి పొందుతాయి. వైదిక్ కథ విషయంలో సరిగ్గా అదే జరిగింది. కాకపోతే కాంగ్రెస్ దానికున్న స్వంత కారణాలతో రాజకీయ ఔచిత్యాన్ని మరచి మరీ దాన్ని కొనసాగించగలనని భావిస్తోంది. దానితో ప్రధాని నరేంద్రమోడీ ప్రభుత్వాన్ని ఓ దెబ్బ తీయవచ్చని ఆశిస్తోంది.
  కాంగ్రెస్ చరిత్రలోనే అత్యంత భారీ ఓటమి వల్ల అది ఇంకా సమతూకాన్ని కోల్పోయే ఉన్నట్టుంది. కాబట్టే అది తన మస్తిష్కపు పై మూతను ఇంకా బిగించినట్టు లేదు. ఉగ్రవాదం సమస్యపై ప్రధాని మోడీ పైన  దాడి చేయగలమని ఆలోచిస్తున్నదంటేనే  ఆ పార్టీ ఇంకా అసమతూకంతోనే ఉన్నదని అర్థం. ఉగ్రవాదంపై నేడు సాగుతున్న జాతీయ యుద్ధంలో మోడీ కంటే మెరుగైన అర్హతలు ఉన్నవారు లేరు. ఆయన గత చరిత్ర, అతి తరుచుగా ఆయన తన సంభాషణల్లో, ఉపన్యాసాల్లో వ్యక్తపరచిన విశ్వాసాలే ఆ విషయాన్ని చెబుతాయి.
  పాక్ పర్యటనకు వైదిక్‌తో పాటూ వెళ్లినవారి పేర్లను సరిచూసుకోవాలని కూడా కనీసం కాంగ్రెస్‌కు పట్టకపోవడం విచిత్రం. అది ఆ పని చేసి ఉంటే... సల్మాన్ ఖుర్షీద్, మణిశంకర్ అయ్యర్ వంటి బడా కాంగ్రెస్ నేతలు కూడా ఉన్నారని గ్రహించి ఉండేదే. మోడీపైన  అవిశ్రాంతంగా విమర్శలు గుప్పించినందుకు వారంతా కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వంలో కోరుకున్న నియామాకాల అనుగ్రహాన్ని పొందినవారే. ఫ్రీ కిక్‌ని సెల్ఫ్ గోల్‌గా మార్చుకున్న ఆ పార్టీ దుస్థితిని ఇది కొంత వరకు తెలియజేస్తుంది.
 
 మన్మోహన్ సింగ్ సోనియాగాంధీలు అధికారంలో ఉన్న దశాబ్ద కాలంలో భారత్-పాక్ సంబంధాలను ట్రాక్ 1. ట్రాక్ 2, ట్రాక్ 3 వంటి అట్టహాసపు పదాడంబరపు ముసుగులతో పనిచేసే సంస్థలకు అప్పగించేశారు. అది వారి అధికార కాలపు విషాదాలలో ఒకటి. శాంతి కపోతాలు పోటీలుపడి మరీ పెట్టిన అరుపుల్లో పడి ట్రాక్ 1 అదృశ్యమైపోయింది.
 
 అది పాక్ ప్రభుత్వానికి అద్భుతంగా సరిపోయింది. ఉగ్రవాదం గురించి, ప్రత్యేకించి  పాక్ సైన్యం. ఇంటెలిజెన్స్ సంస్థల్లోని తన మిత్రులతో కలిసి హఫీజ్ సయీద్ ముంబై ఉగ్ర దాడులను రచించి, నిర్వహించాడు. ఆ సమస్యపై బలమైన ప్రశ్నలకు వేటికీ సమాధానాలను చెప్పకుండానే ైద్వైపాక్షిక సంబంధాల్లోని సంఘర్షణను కొనసాగించడం పాక్ ప్రయోజనాలకు సరిపోయింది. మన జాతీయ ప్రయోజనాలను మంత్రివర్గ కమిటీల వంధిమాగధ స్తోత్రాలుగా నిర్వీర్యం చేసే ఈ క్రీడలో ఢిల్లీలోని కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వం ఇష్ట పూర్వక భాగస్వామి అయింది.
 
 కృత్రిమంగా సృష్టించిన అలాంటి వాతావరణంలో పాక్ తాను చూపదలుచుకున్న మొహాన్నే ప్రదర్శించగలిగింది. భారత సుహృద్భా వపరుల్లో ఎవరికీ తన రెండవ మొహంలో ఆసక్తి లేదని దానికి నమ్మకం కుదిరింది. దాని రెండవ మొహం మరింత హానికరమైనది, అంతకంటే అధ్వానమైనది. ఈశాంతి కపోతాల మధ్యవర్తులు ఉద్దేశపూర్వకంగానే లేదా అనుకోకుండానే పాక్‌లోని సామాజిక శక్తులలో సంభవిస్తున్న పెను మార్పులను గుర్తించలేదు.
 
 పాక్‌లో హఫీజ్ సయీద్ ఎవరూ ముట్టుకోలేని వ్యక్తిగా ఎదగడానికి కారణం ప్రభుత్వం అతనికి రక్షణను కల్పిస్తుండటం మాత్రమే కాదు. రోజురోజుకూ పాక్‌లో సున్నీ ఇస్లామిక్ మతతత్వ మిలిటెన్సీ పెరుగుతూ హింసాత్మాకంగా ఒక్కొక్క అడుగే ముందుకు వేస్తూ దేశాన్ని మతం పేరిట అరాచకంలోకి ఈడ్చుతోంది. భారత్ దాని లక్ష్యాలలో ఒకటి. పాక్ షియాల పాలిటి గోరీల దిబ్బగా మారింది. తమను తాము జిహాదీలుగా ప్రకటించుకున్న వారు తమ దృష్టికి భిన్నమైనదిగా కనిపించిన ఏ మత విశ్వాసం మీదకైనా ఆయుధాలను ఎక్కుపెట్టే బాపతు.  పాకిస్థాన్ జాతిపిత మొహ్మద్ ఆలీ జిన్నా షియా కావడమే వైచిత్రి. కానీ నేడు ఆ విషయాన్ని మరీ గట్టిగా గుసగుసలాడరాదు. సున్నీ ఇస్లామిక్ మతతత్వవాదులు తదుపరి జిన్నా ఫోటోలపైకి తుపాకులు ఎక్కుపెట్టడం మొదలవుతుంది.
 
  ఒక సంక్లిష్ట సమస్యపై అనుసరించిన దివాలాకోరు వైఖరి భారత్-పాక్ సంబంధాలను  మూసుకుపోయే దారి చివరికి చేరుస్తుంది. అప్పుడిక ఎక్కడికి పోవాలో ఎవరికీ తెలీదు, నేడు మన సరిహద్దుల్లో స్వల్ప స్థాయి యుద్ధం సాగుతోంది. హఫీజ్ సయీద్ లాంటి వారు మన దేశంలో అంతర్గతంగా మరో కార్చిచ్చును రగల్చడానికి పథకాలు రచిస్తున్నారు.
 
 భారత, పాక్ ప్రభుత్వాలు కఠోర వాస్తవాలతో కుస్తీలు పడుతున్నట్టు, నాట్యం చేస్తున్నట్టు నటించడం మానేయక తప్పదు. కుహనా దౌత్యం, అభూత కల్పనల అమ్మకాలు ఇప్పటికే చాలా నష్టం చేకూర్చాయి.    
 
 (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు) ఎంజే అక్బర్


 యూపీఏ బడ్జెట్లను ఎన్డీయే కాపీ కొడుతున్నదన్న కాంగ్రెస్ మొట్టమొదటి విమర్శనాస్త్రం నమస్కారబాణంలాంటిది. అదే నిజమైతే కాంగ్రెస్ జైట్లీని ప్రశంసించి ఉండాల్సింది. లేదంటే మన్మోహన్, చిదంబరం రూపొందించిన బడ్జెట్లన్నీ చెత్త కుప్పలేననే కొత్త వైఖరిని ఇప్పుడు కాంగ్రెస్ తీసుకుందా?
  
 అత్యంత ఆసక్తికరమైన ‘నిదురిస్తున్న నేత’ ఉదంతానికి సంబంధించి నా సానుభూతంతా రాహుల్ గాంధీపైనే. అలసట కలిగించే ఢిల్లీ వేసవి వేడి గాలులకు భారత ప్రజాస్వామ్య దేవాలయాంతర్భాగంలోని మహత్తరమైన లోక్‌సభ దర్బారులో నిద్ర అంటువ్యాధిలా ప్రబలిపోతుంది.  కొందరి ఉపన్యాసాలు సైతం దాన్ని అడ్డగించలేవు. రాహుల్  కంటే మెరుగైన పార్లమెంటేరియన్లు సైతం.... మధ్యాహ్న భోజనానంతర సమయంలో కడుపులోని మృష్టాన్నం మస్తు, మనస్సులోని మగత కలిసి విషంలాంటి నిద్ర మత్తు ఆవహించేట్టు చేస్తుంటే ఆవలింతలను ఆపుకోవడం కోసం తంటాలు పడాల్సివస్తుండేది.
 
 సుదూర గతంలోనైతే ఆ సుఖవంతుల సమాజం దాని అత్యుత్తమ సాంప్రదాయాలననుసరించి ఉద్దేశపూర్వకంగానే ఆ విషయాన్ని జాగ్రత్తగా కాపాడాల్సిన రహస్యంగా భావించి దాచి ఉంచడం రివాజుగా ఉండేది. పార్లమెంటు సభ్యులకు మరింత దృశ్యమాన ఖ్యాతిని ఆర్జించిపెట్టాలని స్పీకర్ సోమనాథ్ ఛటర్జీ సభలోని ప్రసంగాలను అప్పటికప్పుడే రికార్డు చేసి టీవీలో ప్రసారం చేయడాన్ని అనుమతించారు. బుల్లి తెర వేలుపులుగా వెలిగిపోయేందుకు లభించిన ఆ అవకాశాన్ని ఎంపీలు స్వాగతించారు. కెమెరాలకు హృదయం ఉండదు, వాటికి పనిచెప్పే కెమెరామన్లు స్వభావరీత్యానే కొంటె కోణంగులనే విషయాన్ని వాళ్లు పూర్తిగా గ్రహించలేకపోయారు. ఈ కోణంగులు సరిగ్గా తమకు కావాల్సిన సమయం ఎప్పుడు వస్తుందా అని ఎదురుచూస్తూ ఎంతటివారినైనా ఇట్టే పట్టేస్తారు.   
 
  సభ ధరల పెరుగుదల సమస్యపై చర్చ సాగిస్తుండగా బొజ్జ నిండా పాలు తాగి బజ్జున్న పాపాయిలా రాహుల్ గాఢనిద్రలోకి జారిపోయి వారికి దొరికిపోయాడు. అలాంటి విపరీత దృశ్యాలను కత్తిరించేయడం కోసం రాహుల్ సమాచార ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖలో నమ్మకస్తులైన నౌకర్లను నియమించుకోవడం మరచినట్టుంది. ఆ శాఖ అధికారులు ఎవరూ చెప్పాల్సిన పని లేకుండానే అలాంటి సందర్భాల్లో స్క్రీన్‌ను ఖాళీగా ఉంచేసేంతటి ప్రభుభక్తి పరాయణత దేశ రాజధానిలోని అధికార యంత్రాంగపు సంస్కృతి. అయితే అది కాంగ్రెస్ అధికారంలో ఉన్న రోజులనాటి సంగతి. రాహుల్ పవళింపు సేవను చూపిన అదే శాఖ అధికారులు రాహుల్ గనుక మెడను తలపై నిటారుగా నిలిపి అత్యంత సావధానంగా తమ పార్టీ ఎన్‌డీఏకు వ్యతిరేక ఎదురుదాడికి నాయకత్వం వహిస్తూ ఉండటాన్ని చూపడానికి కూడా సిద్ధంగానే ఉంటారు. ఓటమికి అర్థాన్ని రాహుల్ పూర్తిగా గ్రహించారో లేదో నాకు తెలీదు. కానీ విషాదకరమైన ఆయన పార్లమెంటు కునుకు మాత్రం... శ్లేషాత్మకంగా చెప్పాలంటే మేలు కొలుపు హెచ్చరిక.  
 
 ఆ మరుసటి రోజు అరుణ్ జైట్లీ బడ్జెట్ ప్రసంగాన్ని ప్రారంభించడానికి లేచినప్పుడు పార్లమెంటులో కనిపించిన దృశ్యం మనసుకు హత్తుకుంది. బిడ్డల పట్ల అత్యంత శ్రద్ధ చూపే తల్లిలాగా సోనియాగాంధీ ఇక ఎలాంటి అవకాశాలకు తావివ్వదలుచుకోలేదు. కునికిపాట్లకు దాదాపుగా అవకాశమే లేని ముందు బెంచీల్లో కొడుకును ఆమె తన పక్కనే కూచోబెట్టుకున్నారు. రాష్ట్రపతి ప్రసంగంపై జరిగిన చర్చకు ప్రధాని నరేంద్రమోడీ సుదీర్ఘ సమాధానం ఇస్తుండగా రాహుల్ మొబైల్‌ఫోన్‌ను తుడుచుకుంటూ లే దా మెరుగులు దిద్దుకుంటూ గడిపేశారు. ఈసారి మాత్రం నోట్స్ రాసుకోడం కోసం పెన్నూ, ప్యాడ్‌లతో సాయుధుడై వచ్చారు,  జైట్లీ అనర్గళోపన్యాసం సమయంలో రాహుల్ వాస్తవంగా ఏమి నోట్ చేసుకున్నారనేది తెలుసుకోవడం ఆసక్తికరమే. కానీ ప్రాచీన పత్ర భాండాగారంలో భద్రపరచడానికి ఆ డాక్యుమెంటు లభిస్తుందని అనుకోను. ఏదేమైనా, బడ్జెట్‌పై కాంగ్రెస్ ప్రతిస్పందనలు ఆ డాక్యుమెంటుకు ఏ మేరకైనా ప్రతిఫలనాలైతే... ఆ పేజీల్లో ఉన్నది పిచ్చిగీతలే అయి ఉండాలి. ప్రజాస్వామ్యం పక్షపాతంతో కూడిన వ్యవహారం. ఆ మేరకు ఎన్డీయే తొలి బడ్జెట్‌పై కాంగ్రెస్ వ్యతిరేకత ఊహించదగినది, అర్థంచేసుకోదగినది కూడా. కానీ కాంగ్రెస్ మరింత మెరుగైన దాడి వ్యూహాన్నయినా కనీసం చేపట్టాల్సింది. కానీ ప్రతిస్పందన సోమరిగానూ, అసంకల్పితమైనదిగా ఉండి ప్రతికూల ఫలితాలను కలిగించేదిగా సాగింది.
 
 యూపీఏ బడ్జెట్లను ఎన్డీయే కాపీ కొట్టడం మాత్రమే చేస్తోందనే  దాని మొట్ట మొదటి తూటా నమస్కార బాణంలాంటిది. అది చెప్పేదే నిజమైతే కాంగ్రెస్ జైట్లీని ప్రశంసించి ఉండాల్సింది. లేదంటే మన్మోహన్‌సింగ్, చిదంబరం రూపొందించిన బడ్జెట్లన్నీ చెత్త కుప్పలేననే కొత్త వైఖరిని కాంగ్రెస్ ఇప్పుడు తీసుకుందా? దూకడానికి ముందు చూడాలి, మాట్లాడటానికి ముందు ఆలోచించాలి. ఆ పార్టీ ప్రచార యంత్రాంగం బడ్జెట్ పేదలకు వ్యతిరేకమైనదనే వాదనను ముందుగానే తయారు చేసి ఉంచడమే ఇలా కాంగ్రెస్ తూటా  తుస్సుమనిపోవడానికి కారణమై ఉండాలి. ఇది దిగ్భ్రాంతికరమైన తప్పుడు అంచనా. ఎందుకంటే పేదలలోకెల్లా అతి పేదల అవసరాలను తీర్చలేకపోతే అది ప్రభుత్వమే కాదని ప్రధాని మోడీ నిలకడగా పదే పదే చెబుతూనే ఉన్నారు. సంక్షేమ పథకాలతో  పేదలపట్ల సానుకూలమైన మొగ్గును చూపిన అత్యుత్తమమైన రాష్ట్రాలు బీజేపీ పాలిత మధ్యప్రదేశ్, ఛత్తీస్‌గఢ్ వంటి ప్రభుత్వాలే తప్ప మహారాష్ట్ర, కర్ణాటక వంటి కాంగ్రెస్ రాష్ట్రాలు కావు.  బడ్జెట్ ఆ విషయంలో బీజేపీ రాష్ట్రాలపై జరుగుతున్న దుష్ర్పచారం గుట్టు బట్టబయలు చేసింది.
  బడ్జెట్‌లో భారీ దూరచ్చదృష్టి పథకాలు లోపించాయనేది రెండో ఆరోపణ. ఇది కూడా కొంత అర్థరహితమైనదే. మోడీ బడ్జెట్‌లోని ఈ అంశాలను చూడండి: 2022 నాటికి ప్రతి భారతీయునికి సరైన గృహ వసతిని కల్పించడానికి, ప్రతి ఇంటికీ విద్యుత్తును అందించడానికి అది వాగ్దానం చేసింది. వంద కొత్త శివారు నగరాల నిర్మాణానికి ప్రారంభ మూలధన నిధులను కేటాయించింది. హౌసింగ్, రక్షణ రంగాలలో భారీ విదేశీ పెట్టుడులకు దారులు తెరిచింది, రోడ్లు, నదుల అనుసంధానాన్ని కూడా ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ సదుపాయాల పద్దుకు చేర్చి ఆ శాఖ వ్యయాలను విస్తరింపజేసింది, 8 లేదా 9 శాతం వృద్ధిని తిరిగి సాధిస్తామని వాగ్దానం చేసింది.  2019 నాటికి అతి పురాతనమైన గంగా నదిని శుద్ధి చేసే కార్యక్రమంతో  పరిశుభ్ర భారత్ సృష్టికి నాంది పలికారు. 2019 మహాత్మా గాంధీ 150వ జన్మదినోత్సవ వత్సరం. కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వాలు బరి తెగించి నిర్లక్ష్యంగా చేసిన వ్యయాలతో ఖాళీయైన ఖజానాను లెక్కలోకి తీసుకోక తప్పని తొలి బడ్జెట్‌కు ఇదంతా తక్కువా?
 
 రాజధాని ఢిల్లీలోని పెద్దల ఆలోచన విలక్షణమైనది. ప్రధానంగా అది విద్యుత్ కోతలను ఉత్పాతంగా భావిస్తుంటుంది.  కరెంటన్నదే ఎరుగని గుడిసెలోని వారి ఆలోచనకు అది భిన్నమైనది. లూట్యన్ల కాలపు మహా ప్రాసాదాల ఢిల్లీ గురించి పగటి కలలు కనే వారి ఆలోచన నిలవడానికి నీడ లేక మరణిస్తున్నవారి  ఆలోచన కంటే భిన్నమైనది. తాగు యోగ్యమైన నీరు దొరక్క గొంతెండిపోతూ ఉండటం లేదా బతికి బట్టకట్టడానికి సరిపడా మెతుకుల కోసం బానిస చాకిరీ చేయటం గాక... పగటి నిద్రకు అవకాశమున్న వారి ఆలోచనలు భిన్నమైనవి.బడ్జెట్‌లో ఢిల్లీ కంటే భిన్నంగా ఆలోచించే వారికి వాగ్దానం ఉంది. ఆ విషయాన్ని సుస్పష్టంగా చెప్పడం కూడా జరిగింది. ఆ దృక్పథమూ ఉంది. ఇక అతి కష్టమైన భాగం ఒక్కటే.... ఈ ప్రభుత్వం దేశం కలలను నెరవేర్చాల్సి ఉండటమే.    
      
 (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకుడు)  ఎంజే అక్బర్
  


 రాహుల్ ఒంటికి రాజకీయ అధికారం ఏ మాత్రం సరిపడదని దిగ్విజయ్ ఎప్పుడు నిర్ధారణకు వచ్చారు? 2014 సాధారణ ఎన్నికలకు ముందు, ప్రచార ఘట్టంలో ఆయన మీద కాంగ్రెస్ అపారమైన ఆశలు పెట్టుకున్న సమయంలోనే ఇలాంటి నిర్ధారణకు వచ్చేశారా? కాంగ్రెస్‌కు కడు దీనమైన పరిస్థితిని కల్పించిన ఫలితాలు చూశాక  వచ్చారా?
  
 ప్రజాస్వామిక వ్యవస్థలో ఎదురయ్యే ఒక కఠోర వాస్తవం ఏమిటంటే, ఒకసారి ఒక ప్రకటన చేస్తే,  దాన్ని చెరిపివేయడం ఇక బ్రహ్మతరం కూడా కాదు. కాబట్టే ఉత్తమ రాజకీయవేత్తలు వారు ఎంతో జాగ్రత్తగా  చెప్పిన విషయానికి, వారు చెప్పకుండా వదిలిపెట్టిన దానితోనే ఓ ముసుగు కప్పి ఆసక్తి రేకెత్తేటట్టు అంతే జాగరూకత వహిస్తారు. ఇక ఉత్తమోత్తములైన రాజకీయవేత్తలైతే తాము చెప్పిందాన్ని పత్రికా రచయితలు విశ్లేషించడానికి ఉబలాటపడేటట్టు చేయవచ్చు.
  
 మాటలాడడం తప్ప, రోజంతా పొద్దు పుచ్చడానికి  మరో పనేదీ లేకపోతే, కాంగ్రె స్‌లో కాకలు తీరిన దిగ్విజయ్‌సింగ్ వంటి నాయకుడి నోటి నుంచి కూడా, అభేద్యమైన అన్ని అవరోధాలను దాటుకుని కొన్ని అప్రియ సత్యాలు బయటకు ఉరుకుతూ ఉంటాయి. రాజకీయాధికారమంటే వాళ్ల నాయకుడు రాహుల్‌గాంధీ ఒంటికి ఏమా త్రం సరిపడదంటూ ఆయన ఇచ్చిన ప్రక టన సరిగ్గా ఇలాంటి సందర్భంలోనే వెలు వడి ఉంటుంది. తప్పుని ఎప్పుడైనా సరిదిద్దుకోవచ్చు. కొన్ని మినహాయింపులతో అబద్ధం సంగతి కూడా అంతే. అవి వాటికవే సమసిపోతాయి కూడా. కానీ తెలిసో తెలియకో సత్యాన్ని ప్రజలంతా చర్చించుకునే విధంగా వదిలిపెట్టి ఆ తరువాత నాలుక్కరుచుకుని  ఎంత ప్రయత్నించినా మళ్లీ  వెనక్కి లాక్కుని రావడం సాధ్యం కాదు.
  
 రాహుల్‌గాంధీకి రాజకీయాలలో మహాత్మా గాంధీలా అవతరించే ఉద్దేశాలేమీ లేనపుడు, కాంగ్రెస్ పార్టీ తన భావి ఆశలన్నింటినీ ఆయన మీదే ఎందుకు పెట్టుకున్నట్టు? ఇది ఎవరికైనా వెంటనే వచ్చే ధర్మసం దేహం. అసలు రాహుల్ ఒంటికి రాజకీయ అధికారం ఏ మాత్రం సరిపడదని దిగ్విజయ్ ఎప్పుడు నిర్ధారణకు వచ్చారు? 2014 సాధారణ ఎన్నికలకు ముందు, ప్రచార ఘట్టంలో ఆయన మీద కాంగ్రెస్ అపారమైన ఆశలు పెట్టుకున్న సమయంలోనే ఇలాంటి నిర్ధారణకు వచ్చేశారా? కాంగ్రెస్‌కు కడు దీనమైన పరిస్థితిని కల్పిం చిన ఫలితాలు చూశాక  వచ్చారా? లేకపోతే, ఎన్నికల సమరం మధ్యలో విశ్రాంతి కోసం రాహుల్ గాంధీ పరుగెట్టిన మరు క్షణంలో ఇలాంటి నిర్వేదానికి దిగ్విజయ్ వచ్చారా? లేదంటే అసలు ఓటర్లతో రాహుల్ గాంధీ మమేకం కాలేకపోయిన పుడు ఈ జ్ఞానోదయం అయిందా?
  
  ఇతరులు ఎవరినీ అడగలేరు కనుక చతికిలపడిన కాంగ్రెస్‌వారు తమని తామే ప్రశ్నించుకుంటు న్నారు- రాహుల్ గాంధీ ఇంత కంటే మెరుగైన రీతిలో వ్యవహరిం చగలరని అనుకోవడానికి ఇంకా ఏమైనా ఆశలు ఉన్నాయా? తన కవి హృదయం ఎదుటివారికి బోధపడే విధంగా చేసుకుని, రాజ కీయాల గురించి ఆలోచించగలిగే మనిషిగా ఆయన తనను తాను మలుచుకోగలరా? కానీ, రాహుల్ మాత్రం  ఇంతవరకు  ఏంటినా నుంచి సంకేతాలు తెగిపోయిన రేడియోలా మౌన ముద్ర దాల్చడానికి పరిమితమయ్యారు.
 
 త్వరలోనో, సంవత్సరంలోనో, లేదా ఆ తరువాతే గానీ జరిగే ఎన్నికలేమీ లేవు.  ఉన్నా అవన్నీ విపక్ష జడత్వంతో ఉంటాయి. ఇంతలో తెరమరుగు కావడమనే ప్రమాదం ఉంది. ఒకవేళ రాహుల్‌కు అధికార రాజకీయాల పట్ల ఆసక్తి లేకుంటే, ఆయన దిగ్మండలంలో మరో రాజకీ యం ఏదీ లేదు కూడా. అంటే వెల్లకిలా శయనించాలని రాహుల్ గాంధీ గట్టిగా ఆకాంక్షిస్తున్నారన్నమాట.
  
 రాహుల్ గాంధీ రాజకీయ జీవితం నుంచి వైదొలగి, తన స్థానాన్ని సోదరి ప్రియాంక వాద్రాకి త్యాగం చేస్తే కాంగ్రెస్ పార్టీలో సంతోషించే వారి సంఖ్య పెరుగుతుందన్నది బహిరంగ రహస్యం. కాంగ్రెస్ ఇప్పుడు సోనియా గాంధీ కుటుంబ సంస్థగా చెలామణిలో ఉంది కాబట్టి, సదరు కుటుంబం బయట నుంచి కొత్త నాయకుడు ఎవరో వచ్చి ఉద్ధరిస్తారని ఇప్పుడు పార్టీ ఎదురు చూడడం సాధ్యం కాదు. అయితే తిరస్కరించడానికి వీల్లేని రీతిలో వర్ధిల్లుతున్న గుసగుసలు కొన్ని కాంగ్రెస్ వారిలో ఉత్కంఠకు కారణమవుతున్నాయి.
 
 అందుకే కొందరు దిగ్విజయ్ సింగ్ చేసిన వ్యాఖ్యలు అమాయకంగా చేసినవి  కాదని చెబుతున్నారు. కాంగ్రెస్ వాణిగా, పార్టీని ముందుండి నడిపించే నేతగా ప్రియాంకకు పట్టం కట్టే దృశ్యాన్ని వీక్షించడానికీ, పార్టీని పునర్ నిర్మించాలన్న తన స్వప్నాన్ని సాకారం చేసుకునే వీలు కల్పిస్తూ రాహుల్‌ను ప్రవాసానికి అనుమతించడానికీ సంబంధించిన దృశ్య మాలికను చూపించే అంతఃపుర కుట్ర ఇప్పటికే ఆరంభమైందనీ, దిగ్విజయ్ వ్యాఖ్యలు దీనినే సంకేతిస్తున్నాయని పార్టీలో కొందరు భాష్యం చెప్పేవరకు వెళ్లారు.
  
 జమీందారీ విధానం మీద పరిశోధన చేసిన ఏ చరిత్ర పరిశోధకునికైనా కాంగ్రెస్ సంక్షోభం కరతలామలకమంటే అతిశయోక్తి కాదు. వేరే ఎక్కడో ఉండి, జమీందారీ వ్యవహారాలను చక్కబెట్టాలనుకునే భూస్వామి గురించి మనం ఇక్కడ చర్చిస్తున్నాం. ఇది కేవలం భౌతికంగా గైర్హాజరు కావడం గురించిన ప్రశ్న ఒక్కటే కాదు. నిజానికి అంశం కూడా ఇందులో ఉందనుకోండి. రాహుల్ గాంధీకి విదేశాలకు వెళ్లాలని ఉంది. అందుకే ఇండియాలో ఉన్నప్పటికీ ఆయన భౌతికంగా గైర్హాజరైనట్టే. నాయకుడంటే పార్టీకీ, క్రింది శ్రేణి కార్యకర్తల వరకు అందరికీ అందుబాటులో ఉండాలి.
  
 ముఖ్యంగా ఘోర పరాజయం తరువాత ఇది మరింత అవసరం. ఇప్పుడు కాంగ్రెస్ పరిస్థితి, పునర్ వైభవం సంగతి దేవుడెరుగు, అసలు బతికి బట్టకడితే చాలు అన్నట్టే ఉంది. విజయంలోనే కాదు, ఓటమి సమయంలోనూ నాయకుడు అవసరమే. అప్పుడే పార్టీని ముందుండి నడిపించగలరు. సలహాదారులు వాళ్ల స్థానాలలో ఉంటారు. ద్వితీయ శ్రేణి నాయకత్వంలో ఉండవలసిన చోట ఉంటుంది. అయితే అగ్రశ్రేణి నాయకత్వం చతికిల పడితే ఇవేమీ సాధ్యం కాదు. ఏమీ జరగదు. కాంగ్రెస్ ప్రయోజనాలనే గుండె అంతా నింపుకున్న దిగ్విజయ్ వంటి వారి అంతరంగం ఇదే కావచ్చు.
  
  బహుశా రాహుల్ ఆత్మతృప్తి తత్వంలో పడినట్టు ఉన్నారు. దీని సమర్థకులు దీనికీ ఉన్నారు.  రెండేళ్లు కదలకుండా కూర్చో. ప్రస్తుత ప్రభుత్వం విశ్వసనీయత కోల్పోయే వరకు ఓపిగ్గా వేచి ఉండు. అప్పుడే నేను రక్షకుడిని అంటూ ధీరత్వం ప్రదర్శించు- అంటుంది ఈ తత్వం. ఓటర్లు కూడా అలాంటి ఆత్మ తృప్తి పొందే అవకాశం కూడా ఉంది. అయితే ఇలాంటి తత్వం అంతగా రాణించదని చెప్పే ఉదంతాలు ఉన్నాయి. చాలా రాష్ట్రాలలో ఇప్పుడు ప్రత్యక్షంగా కనిపిస్తున్నట్టు, ఇతర రాజకీయ పార్టీలు  కాంగ్రెస్ స్థానాన్ని ఆక్రమించడానికి పొంచి ఉన్నాయి. మమతా బెనర్జీ, జయలలిత వంటి నాయకురాళ్లు ఓటమిని ఎదర్కొన్నా, మళ్లీ పోరాడారు. వాళ్లు ఎప్పుడూ యుద్ధభూమిని విడిచిపెట్టి పోలేదు.
  
 దిగ్విజయ్ సింగ్ ఇద్దరితో మాట్లాడారు- ఒకరు ప్రజలు, రెండు కాంగ్రెస్‌ను గుప్పిట్లో పెట్టుకున్న కుటుంబంతో. ఆయన మార్పు గురించి మాట్లాడడం లేదు. కానీ ఎక్కడో ఉన్న భూస్వామి పనులు జరిగేటప్పుడు పొలం దగ్గర ఉండాలని కోరుతున్నారు. అయినా జమీందారీ వ్యవస్థ శాశ్వత ఒప్పందం మీద ఆధారపడి ఉంది కాబట్టి, భూస్వామిని మార్చడం కూడా అంత సులభం కాదు. అయితే భూస్వామి నిర్లక్ష్యం చేసిన జమీన్‌లు భ్రష్టుపట్టాయి. మాజీ సంస్థానాధీశుడు కాబట్టి దిగ్విజయ్‌సింగ్‌కు ఈ అంశం బాగా తెలుసు.
 
  (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు)


 ప్రపంచ కప్పు వల్ల రావడానికి అవకాశమున్న గుండెపోట్లు, ఉద్వేగోద్రే కం, బాధ వంటి సమస్యలకు మన అఖిల భారత ఫుట్‌బాల్ ఫెడరేషన్ దివ్యమైన, అత్యంత నిలకడైన పరిష్కారాన్ని కనిపెట్టింది.క్వాలిఫై అయ్యేంత బాగా ఎప్పుడూ ఆడొద్దు, ఓటమి అనే అవమానాన్ని ఎప్పుడూ ఎదుర్కోవద్దు.
  
 కాలుష్యం అంటని, ప్రక్షాళనకు గురికాని జ్ఞాపక శక్తి ఉన్న చదువరులు పరమ పావనమైన ఉత్తర కొరియా సుప్రీం నేత కిమ్ జోంగ్ ఉన్ గురించి కొన్ని నెలల క్రితం పాశ్చాత్య మీడియా వినిపించిన ఓ మడ్డి వార్తా కథనాన్ని   గుర్తుకు తెచ్చుకోవాలి. దేశభక్తిగల యువత అంతా తనలాంటి తల కట్టునే (హెయిర్ స్టైల్) అనుసరించాలని ఉన్ ప్రజాస్వామిక ఆదేశాన్ని జారీ చేసినట్టు అది తెలిపింది. ‘కిమ్ కట్’ అంటే తల చుట్టూతా చేసే ఒక విధమైన శస్త్ర చికిత్స.  చెవి పై అంచును మించి కిందకు వేలాడే కేశ సంపదనంతా గొరిగి పారేయడం. సామ్రాజ్యవాదపు పెంపుడు కుక్కలుగా పార్ట్ టైమ్ విధులను నిర్వహించే పాత్రికేయుల్లో స్వాభావికంగానే ఉండే ఈర్ష్యా సూయలతో కూడిన రిపోర్టింగ్‌కు ఆ కథనం ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది. బ్రెజిల్ ఫుట్‌బాల్ మైదానాల్లో ఉంచిన స్క్రీన్‌ల వైపు అలవోకగా ఓ చూపు చూసినాగానీ  కిమ్ కట్ అంతర్జాతీయ హైర్ స్టైల్ అయిపోయిందని రుజువవుతుంది.  
 
 ఈ పక్షపాతం లోతులను మీరు గుర్తించగలరనే ఆశిస్తాను. 2014 ప్రపంచ ఫుట్ బాల్ కప్ ఆటగాళ్లు ఏ బరాక్ ఒబామా నెత్తి మీదున్న ‘సాల్ట్ అండ్ పెప్పర్ డ్రిజిల్’ హెయిర్  స్టైల్‌నో (ఉప్పు, మిరియాల పొడి చల్లిన ఆహారాన్ని తీసుకుంటానని ఓప్రా విన్‌ఫ్రేతో ఒబామా చెప్పారు) లేదా డేవిడ్ కామెరాన్ నెత్తి మీది 20వ శతాబ్దపు స్లిక్‌బ్యాక్ ఎటాప్ (నున్నగా వెనక్కు దువ్విన) హెయిర్ స్టైల్‌నో లేదా గడ్డి కోత యంత్రం వేసిన పుతిన్ (బట్టతల) హెయిర్ కట్‌నో ఎక్కువగా ఎంచుకుని ఉంటే.... మీడియా దానికి కారకులైనవారిని ప్రశంసించడం కోసం వెర్రెత్తి పోయి ఉండేది. కానీ అది కామ్రేడ్ కిమ్ హెయిల్ స్టైల్ కాబట్టి కలసికట్టుగా మౌనం వహించింది. ఇది కచ్చితంగా అంతర్జాతీయ కుట్రేనని అంటాను.
 
 ప్రపంచ కప్పు కష్టాలతో ఎలా వ్యవహరించాలనే విషయంలో అద్భుత నాయకత్వ ప్రదర్శనను చూపిన మన దేశానికి తగు ఖ్యాతి లభించకపోవడం ఎవరికైనా విచారం కలిగిస్తుంది. ప్రపంచ కప్పు వల్ల రావడానికి అవకాశమున్న గుండెపోట్లు, ఉద్వేగోద్రేకం, బాధ వంటి సమస్యలకు మన అఖిల భారత ఫుట్‌బాల్ ఫెడరేషన్ దివ్యమైన, అత్యంత నిలకడైన పరిష్కారాన్ని కనిపెట్టింది. అది తెలియక అవమానకరమైన పరాజయాలతో క్వాలిఫై కాలేక ఇంటి ముఖం పట్టినప్పుడు ఇంగ్లండ్, స్పెయిన్ వంటి రెండు స్వాభిమాన దేశాలకు అదే జరిగింది. వాళ్లు భారత్‌ను చూసి నేర్చుకోవాల్సింది. క్వాలిఫై అయ్యేంత బాగా ఎప్పుడూ ఆడొద్దు, ఓటమి అనే అవమానాన్ని ఎప్పుడూ ఎదుర్కోవద్దు.
 
 అలా ముందు దశలోనే పోటీకి దూరం కావడంలో ఇంగ్లండ్‌కు తగు మాత్రం అనుభవం లేకపోలేదు. అయినా భారత్‌ను ఉదాహరణగా తీసుకోలేనంత గర్వం దానిది. వారి అభిమానులు బహుశా బాధకు గురై సంతోషాన్ని పొందే మాసోకిస్టులై ఉండాలి. లేకపోతే టీవీ సెట్లకు అతుక్కుపోయిన వందల లక్షల మంది ముందు, అందులో అత్యధికులు కేరింతలు కొడుతుండగా అవమానానికి గురికావడాన్ని ఎలా ఆస్వాదిస్తారు?
 
 మీర సలు ఓడిపోకపోతే మీ కోచ్ లేదా కెప్టెన్ లేదా 75 ఏళ్లు పైబడిన ఆటగాళ్లంతా రాజీనామా చేయాలని ఎవరూ డిమాండ్ చేయరు. ప్రతి ఒక్కరు సురక్షితమే. ఏ ఫుట్ బాల్ అధికారి తలనో లేదా మెడనో డిమాండ్ చేయడాన్ని మీలో ఎవరైనా ఎప్పుడైనా విన్నారా? ఎన్నడూ జరగలేదు, జరగబోదు. అంతా యథాతథంగా  సాగిపోతూనే ఉంటుంది. మాంటె కార్లో లేదా రియో డి జనేరియో వంటి నైతిక నిష్టాపరత్వపు స్వర్గసీమలకు కట్టే ప్రతి జంకెట్ టూర్‌లోనూ వ్యక్తిగత ప్రయోజనాలను గరిష్టం చేసుకునే సృజనాత్మక పథకాల రూప కల్పనలో ప్రతి అధికారి అత్యుత్తమమైనది చేస్తూనే ఉంటాడు.
 
  పాపం, బ్రిటన్ ఫుట్‌బాల్ అభిమానులకు ఆ క్రీడంటే అవివేకమనిపిం చేటంతటి పిచ్చి ప్రేమ. ఇంగ్లండ్ ప్రపంచ కప్పును గెలుచుకోవడమే తరువాయి అమేజాన్ లోతట్టుల్లోని ఆస్తుల ధరలు అకాశాన్నంటుతాయని మధుర భాషణతో దేన్నయినా అమ్మేసే సేల్స్‌మెన్లు వందలాది మందిని ఒప్పించేయగలిగారని విన్నాను. వాళ్లిప్పుడు న్యాయం కోసం కోర్టులను ఆశ్రయిస్తున్నారు. కానీ అది మరీ అమాయకత్వం. బ్రిటన్ ఫుట్‌బాల్ అభిమానులు కూడా మన లాగే తయార వాలి. ఆటగాళ్లు మైదానంలోకి అడుగు పెట్టీ పెట్టడంతోనే ఆశ వదిలేసుకోవాలి.
 
 వైఫల్యంపై ప్రత్యేకించి ఇంత భారీ స్థాయి వైఫల్యంపై మన వాళ్ల మక్కువ వల్ల సృజనాత్మక ‘ప్రయోజనాలు’ లేకపోలేదు. అది మన శారీరక, మానసిక ఆరోగ్యానికి మంచిది. ఉద్వేగభరితమైన ప్రయాసకు ఎప్పుడూ గురికాం. ఆ ప్రయాస గుండెకు ప్రమాదకరమైనదని చాలా మంది డాక్టర్ల విశ్వాసం. ఇరాన్ లేదా ఘనా ఆటగాడి గెలవాలనే సంఘర్షణ ఏ విధమైన మానసిక వేదనను కలుగజేస్తుందో చూడండి. ఇటాలియన్ కోచ్‌ను చూస్తుంటే ఆసుపత్రిలో చేర్చాల్సి వచ్చేట్టుంది. స్పానిష్ కోచ్‌ను మానసిక రుగ్మతల వార్డుకు పంపాల్సి వచ్చేలా ఉంది.  కానీ మన భారత అధికారులెవరి మొహంలోనూ కనుబొమలు కదలడం ఎవరూ చూసి ఎరుగరు. తమ ఉద్యోగాలు శాశ్వతమన్న భరోసాతో వాళ్లు నిశ్చింతగా నూరేళ్లూ బతికేయగలరు.  
 
 2074 ప్రపంచ కప్పుకు టీమ్‌ను ఎలా తయారు చేయడమనేదే భారత ఫుట్‌బాల్ అధికారుల ముందున్న ఒకే ఒక్క తీవ్ర సమస్య. మిగతా ప్రపంచమం తటా అప్పటికే పోటీలు జరిగిపోయి ఉండటం వల్ల అవి ఆర్కిటిక్ ప్రాంతంలో జరగవచ్చు.
 
 భారత్ అభిమానులు ఇక ఎంతో కాలం పాటూ పట్టించుకోని ఓ శుభవార్త ఉంది. మన అధికారులు ఉభయ రంగాలకు చెందిన అత్యుత్తమమైన వాటిని సమకూర్చుకున్నారు. నిజంగా పరుగులు తీసే పనినంతటినీ టీవీ స్క్రీన్‌ల మీద కనిపించే విదేశీయులకు వదిలేశారు. వాళ్లిప్పుడు ఫుట్‌బాల్‌కు మెదడుకు సంబంధించిన అంశాలపైనా, వలయాకారంలో, అర్ధ చ ంద్రాకారంలో  పరుగులు తీయడానికి సంబంధించిన సిద్ధాంతాలపైనా, చుక్కల గీత మీద హఠాత్తుగా తూలిపడ్డాలు, గిరిగిరా తిరగడాలపైనా దృష్టిని కేంద్రీకరించ గలుగుతారు. అందుకు ఆధారాలు డ్రాయింగ్ బోర్డులపై కనిపిస్తాయి. పేపరు, పెన్నూ, సరైన పర్యవేక్షకులతో ప్రపంచ కప్ సిద్ధాంతంపై తగు పరీక్ష నిర్వహించాలే గానీ మన వాళ్లను ఎవరూ ఓడించలేరు. మిగతా వాళ్లు ఫుట్‌బాల్‌కు కుస్తీ పోటీకి అవసరమైన నైపుణ్యం, మోసగాడికి ఉండే నైతికత, అవకాశవాదికి ఉండే అదృష్టమూ అవసరమైన నైపుణ్యాలని భావిస్తే భావించవచ్చు. మనోళ్లకు అది బంగాళా దుంపల చిప్స్ గిన్నెను అందుబాటులో ఉంచుకుని పడకపై వాలి హాయిగా వినాల్సిన స్వరసమ్మేళనం.
 
 భారతీయులు తమ అమూల్యమైన విశ్వాసాన్ని సరిగా కాళ్లు కదల్చలేని డిఫెండర్ల మీద, రెండు కళ్లను కేంద్రీకరించి చూడలేని స్ట్రైకర్ల మీద ఎందుకు వృథా చేసుకోవాలి? రెండు మాంఛెస్టర్, లివర్‌పూల్, ఆర్సెనెల్, బార్సిలోనా, మాడ్రిడ్‌లు ఉండగా, స్వారెజ్ ఇంగ్లండ్‌ను ఓడించ గలిగి, ఆపై తాను మింగ లేనిదాన్ని (శిక్షను) మింగాల్సి రావడానికి సిద్ధపడగా... కోల్‌కతా మందకొడి బాబులపై సమయాన్ని ఎందుకు వృథా చేసుకోవాలి?
 
 నిజమైన నక్షత్రాలు ఆకాశంలోనే ఉండేది. ఆకాశం ఎన్నటికీ ఒక దేశానిది కాదు. మనకంటూ ఏ స్టార్‌లూ లేనప్పుడు అలాంటి ఉదాత్తమైన ఆలోచన చాలా అందంగా కనిపిస్తుంది.
          
 (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు)  - ఎంజే అక్బర్
  


 ఇరాక్‌లోని విషపూరితమైన ఈ ఉగ్రవాద యుద్ధ కెరటాలు అఫ్ఘానిస్థాన్, పాకిస్థాన్‌ల మీదుగా దక్షిణాసియా వైపునకు కదలడం అనివార్యం. సంక్లిష్టమైన ఈ సంక్షోభ సమయంలో భారత ప్రభుత్వం శత్రువులను విస్పష్టంగా గుర్తించి, విజ్ఞతతో మిత్రులను ఎంచుకోవడం అత్యావశ్యకం.
  
 అమెరికా ఇక ఎంత మాత్రమూ ‘‘ప్రజాస్వామ్యానికి భంగం కలిగేలా సుస్థిరత కోసం ప్రయత్నించదు... సకల దేశాల ప్రజల ప్రజాస్వామిక ఆకాంక్షలను’’ పెంపొందింపజేస్తుందంటూ 2005లో నాటి అమెరికా విదేశాంగ మంత్రి కండోలిజా రైస్ విధాన ప్రకటనను చేశారు. యుద్ధ విధ్వంసానికి గురైన ఇరాక్‌లో మొదలైన ఆ విధానం మధ్య ప్రాచ్యాన్ని, నైలు నదిని దాటి ఉత్తర ఆఫ్రికాలోని అరబ్బు దేశాలకు విస్తరించింది. ప్రజాస్వామ్యం పెంపొందడాన్ని మెచ్చే పౌరులు ‘సకల’ పద ప్రయోగాన్ని విస్మరించరాదు. 2005 నాటికి సద్దాం హుస్సేన్ వార్త కాకుండా పోయాడు. ప్రత్యేకించి యుద్ధ లక్ష్యంగా పేర్కొన్న ఇరాక్ అణ్వస్త్ర సామర్థ్యం విస్పష్టంగా అభూత కల్పన అని తేలిపోయాక ప్రశ్న ఏమిటి నుంచి ఎందుకు అనే దిశకు మళ్లింది. దానికి సమాధానంగా ముందుకు వచ్చినది ప్రజాస్వామ్యం. పేక మేడలు కూలడం ప్రారంభం కావడంతోనే  సిరియా, ఈజిప్టు, లిబియా, ట్యునీషియాల వంటి కీలక దేశాల్లో సుస్థిరత పేరిట సైన్యం మద్దతుతో నిలిచిన వంశపారంపర్య పాలనలు పునాదుల నుంచి కదులబారాయి. బరాక్ ఒబామా పదవిలో కుదురుకునేసరికి సుస్థిరత అదృశ్యమైపోయింది. ముందే జోస్యం చెప్పినట్టుగా అయిష్టంగానే అయినా ప్రజాస్వామ్య ఆగమనం తప్పదనిపించింది.
 
  రిపబ్లికన్ స్వేచ్ఛలనే బుష్-రైస్ సిద్ధాంతాలు అస్థిరమైన వైరుధ్యాలకు బందీలయ్యాయి. అంతవరకు సుస్థిరత పేరుతోనే సైన్యాధిపతులు సైనిక కు ట్రలకు సమంజసత్వాన్ని ఆపాదించారు. అయితే బుష్ యుద్ధాన్ని ప్రజాస్వామ్యానికి మంత్రసానిగా ఉపయోగించారు. లక్ష్యాలకు, సాధనాలకు మధ్య సునిశితమైన పొంతనలేనితనం అకడమిక్ చర్చకు మించిన ప్రాధాన్యం కలి గినదిగా మారగలిగింది. ప్రజాస్వామ్యం పునాదులకు తూట్లు పడి, భావజాలపరమైన శూన్యం విస్తరిస్తుండటంతో నూతనమైన, అనూహ్యమైన తరచు గా హానికరమైన శక్తులు పుట్టుకొచ్చాయి. 1979లో సోవియట్ యూనియన్ అఫ్ఘానిస్థాన్‌పై దురాక్రమణకు పాల్పడటం మిలీషియాలను సృష్టించింది. తొలుత వాటిని పెంచిపోషించినవారి గొప్ప లక్ష్యాలను దాటి వాటి స్వంత ఎజెండా విస్తరించింది. ఇరాక్‌లోని అమెరికా 21వ శతాబ్దపు యుద్ధం దేశంలో రాజకీయ, సంస్థాపరమైన నిర్మాణాలనేవే లేకుండా చేసింది. ప్రాంతీయ అధికారం కోసం పోరాటానికి బీజాలు వేసింది. అమెరికా ఉద్దేశాలతో సంబంధం లేని షియా-సున్నీ రాజకీయ భౌగోళిక సంఘర్షణను ప్రేరేపించింది.
 
  పైగా ప్రధానంగా పరాయి సేనలే ఈ సంఘర్షణలలో పాల్గొన్నాయి. తొలుత వాటిని ఉపయోగించుకున్నవారికి సైతం అవి ఎన్నడూ విధేయంగా ఉన్నది లేదు. సున్నీ తీవ్రవాద మిలీషియా ఐఎస్‌ఐఎస్ లేదా ఇస్లామిక్ స్టేట్ ఆఫ్ ఇరాక్ అండ్ షామ్ (సిరియా) అందుకు మంచి ఉదాహరణ. అది ఐఎస్‌ఐఎల్‌గా (సిరియాకు బదులుగా లెవాంత్) అది మొదలైంది. ప్రస్తుత సరిహద్దులను గుర్తించదు. సిరియాలోని విశాలమైన సున్నీ మెజారిటీ ప్రాంతాలపై పాలన నెలకొల్పి,  ఇరాక్‌లోని కుర్దుల ఉత్తరాదికి, షియాల మధ్య ఇరాక్‌కు మధ్య చీలికలను సృష్టించడమూ, దక్షిణ ఇరాక్‌ను ‘షేక్ ఒసామా బిన్ లాడెన్’ ప్రారంభించిన పవిత్ర యుద్ధానికి స్థావరంగా మార్చడమూ దాని తక్షణ లక్ష్యం. అల్ కాయిదా ఆ పవిత్ర యుద్ధం పట్ల నిబద్ధతను నీరుగార్చిందని అది భావిస్తుంది. ఇరాక్ పరిణామాల ప్రభావం నాటకీయమైనది. ప్రాంతీయ బలాబలాల పరిస్థితిని తలకిందులు చేసిన 1979 ఇరాన్ విప్లవం తదుపరి మొట్టమొదటిసారిగా యుద్ధరంగంలో అమెరికా, ఇరాన్‌లు ఒకే పక్షాన నిలవగలిగే పరిస్థితి ఏర్పడింది. ఇరాన్ అధ్యక్షుడు హస్సన్ రుహానీ... ఒబామాను దెప్పి పొడుస్తున్న మాట నిజమే. అయినా ‘ఎప్పుడు అమెరికా బలగాలు ఉగ్ర మూకలకు (ఐఎస్‌ఐఎస్ అనే అర్థం) వ్యతిరేకంగా’ సైనిక చర్య చేపట్టినా దానితో సహకరించే విషయాన్ని పరిశీలించడానికి సిద్ధమేనని ఆయన అన్నారు. ఒబామా ఇరాక్‌లో కాలిన  గాయాలను చూస్తూ చేతులు మూడుచుకు కూర్చోలేరు. 300 మంది సైనిక సలహాదారులను పంపడం, ఐఎస్‌ఐఎస్‌పై వైమానికి దాడులు ప్రారంభించడం ప్రస్తుతానికి ఆయన ప్రతిస్పందన. అమెరికా ప్రధాన మిత్ర దేశమైన బ్రిటన్ టెహ్రాన్‌లోని తన రాయబార కార్యాలయాన్ని తిరిగి తెరిచింది, తన ఎలైట్ ఎస్‌ఏఎస్ బలగాలను బాగ్దాద్‌కు పంపింది. ఇరాన్ బలగాలు ఇప్పటికే అక్కడున్నాయి. 67 మంది సలహాదారులు సహా ఇరాన్ కుద్స్ ఫోర్స్‌తో జనరల్ ఖాసిం సులేమని అక్కడే ఉన్నారు. మొసుల్‌ను తిరిగి స్వాధీనం చేసుకునే ఎదురుదాడికి అత్యావశ్యకమైన ఇరాక్ బలగాల పునర్నిర్మాణ బాధ్యతలను ఆయనకు అప్పగించారు. ఇంతటితో ఈ సంఘర్షణ ముగిసిపోతుందని కాదు. నేటి  ప్రముఖ షియా మత గురువు అయాతుల్లా ఆలీ ఆల్-సిస్తానీ సున్నీ మిలీషియాలకు వ్యతిరేకంగా తన సహోదరులంతా నిర్ణయాత్మక యుద్ధానికి సిద్ధం కావాలని పిలుపునిచ్చారు.
 
  చరిత్ర దర్పణాలు పరిహాసపు దరహాసాలను ప్రతిఫలిస్తున్నాయి. 1979లో బద్దలైపోయిన బలబలాల నిర్మాణాన్ని పునరుద్ధరించేలా ఉమ్మ డి శత్రువు వారిని ఒప్పిస్తున్నాడు. యుద్ధ బడలికతో అలసిపోయిన తమ సైనిక దళాలను అమెరికాకు తిరిగి రప్పించాలనే అంశంపై ఒబామా ఎంతగా దృష్టిని కేంద్రీకరించారంటే... తాము అక్కడే వదిలి వస్తున్న తీవ్రవాద పిండం విషయాన్ని విస్మరించారు. 2011 సెప్టెంబర్‌లో ఆయన ‘యుద్ధ కెరటం వెనుకపట్టు పట్టింది’ అని ప్రకటించారు. అది తిరిగి బలం పుంజుకోవడం మాత్రమే. గత ఏడాది ఆగస్టులో ఆయన  ‘అల్‌కా యిదా కాళ్లకు బుద్ధి చెబుతోంది, బలహీనపడిపోయింది’ అన్నారు. అయితే అది అంతకంటే ప్రమాదకరమైన వారసులను ఆ స్థానంలోకి తీసుకొచ్చింది. జనవరిలో ఆయన లేకర్స్ (లాస్ ఏంజెలిస్ బాస్కెట్‌బాల్ టీం) యూనిఫాం వేసుకున్నంత మాత్రాన బాస్కెట్ బాల్ ఆటగాడు అయిపోడు అంటూ ఒబామా నవ్వుతూ ఐఎస్‌ఐఎస్‌ని తీసిపారేశారు. అల్‌కాయిదా అంటే స్థావ రమని ఒబామా మరచిపోయారు. అది తీవ్రవాద కిరణాలను... భావజాలపరమైన, ఉత్తేజకరమైన, ప్రమాదకరమైన కిరణాలను ప్రసరిస్తుంటుంది.
 
  పంజాబ్, హిమాచల్‌ప్రదేశ్‌లలోని పేదరికం కారణంగా తమకు ఏ మాత్రం అంతుబట్టని ప్రాంతానికి  చేరిన దురదృష్టవంతులైన భారతీయులు తాము ఏ పక్షానికి చెందకపోయినా బందీలయ్యారు. అనివార్యంగా మొసుల్‌పై భూతల, గగనతల దాడులను జరపడం అనివార్యం. ఫలితంగా మన వారిని వీలైనంత త్వరగా వెనక్కు రప్పించాలని భారత ప్రభుత్వంపై ఒత్తిడి పెరుగుతుంది. మొసుల్ ప్రస్తుతం ఎలాంటి గుర్తింపు పొందిన, బహుశా గుర్తుపట్టగల అధికారం కింద లేదు. కాబట్టి ఆ పని అంత సులువేమీ కాదు. విషపూరితమైన ఈ యుద్ధ కెరటాలు అఫ్ఘానిస్థాన్, పాకిస్థాన్‌లలోని విష ప్రవాహాల గుండా దక్షిణాసియా వైపునకు కదలడం అనివార్యం. ఇది శత్రువులను విస్పష్టంగా గుర్తించి, విజ్ఞతతో మిత్రులను ఎంచుకోవాల్సిన సమయం.
  
 (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు) - ఎంజే అక్బర్


 నిరాశావాదులు ఏ స్వప్నమైనా మొగ్గ తొడగక ముందే సమాధి కావాలని కాంక్షిస్తారు. జనాభాలో 65 శాతం యువత ఉన్న నేటి భారతం దీన్ని ఆమోదించదు. భారతీయులపట్ల నమ్మకం ఉంచండి, వాళ్లే చేసి చూపిస్తారని మోడీ అన్నారు. ప్రజల శక్తికి చరిత్రే సాక్షి. మహాత్మాగాంధీ చరిత్రలోనే అత్యంత శక్తివంతమైన బ్రిటన్ జావగారిపోయేట్టు చేయగలిగారు.
  
 ఇంతవరకు పాలకులు ముస్లింల కోసం చేసిన దానికంటే ఎక్కువగా రాశారు. ఆరు దశాబ్దాల కాంగ్రెస్ నయవంచనను నోట్లుగా మార్చుకోగలిగితే భారత ముస్లింలు జానపదగాథల్లోని మహారాజులైపోయి ఉండేవారే. ఈ చేదు వాస్తవాన్ని ప్రధాని నరేంద్రమోడీ అంత పరిశుద్ధంగా వడబోసి చెప్పినవారు అరుదు. రాష్ట్రపతి ప్రసంగంపై లోక్‌సభలో జరిగిన చర్చ సందర్భంగా ఆయన అత్యంత శక్తివంతమైన ప్రసంగం చేశారు. అందులో ప్రధాని ఒకే ఒక్క ఉదాహరణను చూపించి ఆ పనిని చేశారు. ఈ మూడు వాక్యాలే చాలు చూడండి ‘‘నా చిన్నప్పుడు ఒక ముస్లిం మెకానిక్కు తన దుకాణంలో సైకిళ్లు బాగు చేస్తూ కనిపించేవాడు. నేడు అతని మూడో తరం కూడా అదే పని చేస్తోంది. వారి పరిస్థితి ఇంకా అంత అధ్వానంగానే ఎందుకున్నట్టు?’’
 
  ఎందుకు? వారలా ఊబిలో ఇరుక్కుపోయారెందుకు? అతని మనవడు సాంకేతిక విద్యలో డిగ్రీ సంపాదించి ఆ వ్యాపారాన్ని ముందుకు తీసుకుపోలేకపోతున్నాడెందుకు? వారి కుటుంబ నైపుణ్యాలు నిలువ నీటిలా ఇలా నిలిచిపోయాయెందుకు? దేశంలోని అలాంటి వందల వేల దుకాణాలకు సంకేతమైన ఆ సైకిల్ షాపు బడ్డీ కొట్టుగానే మిగిలిపోయిందెందుకు? దశాబ్దాల తరబడి ముస్లిం ఓట్లపై ఆధారపడి అధికారంలోకి వచ్చిన కాంగ్రెస్ వద్ద సమాధానాలు లేవు.
 
  ఈ దుస్థితి పర్యవసానాలను కూడా ఆయన అంతే స్పష్టంగా వివరించారు: ‘‘శరీరంలోని ఒక భాగం అనారోగ్యానికి గురైందంటే మొత్తంగా శరీరం అనారోగ్యానికి గురైందనే.’’ శరీరం బలమైనదైతే దానికి బలహీనమైన కాలో, చెయ్యో ఉండజాలదు. ఆ భాగాన్ని బలవత్తరం చేయాలని ప్రధానికి తెలుసు. పేదరికం దేశ పురోగతిని కుంటుపరుస్తుంది. ప్రధాని అన్నట్టు ఇలాంటి శాపగ్రస్త స్థితి ఎక్కడున్నా, పీడిత  ప్రజలు, ఆదివాసులు, దళితులు, మైనారిటీలు లేదా మరే ఇతర కుల జనాభాలో ఉన్నా దాన్ని నిర్మూలించడమే ప్రభుత్వపు మొట్ట మొదటి కర్తవ్యం. భారత బాలబాలికల్లో ఏ ఒక్కరికీ ఆకలితో నిదురించే దుర్గతిని కలుగనియ్యరాదు. 2022 నాటికి మన దేశంలో ప్రతి కుటుం బానికి మరుగుదొడ్డి ఉన్న చిన్న ఇల్లు ఎందుకు ఉండకూడదు? రోజంతా కరెంటు ఎందుకు ఉండకూడదు? ప్రకృతిని, జీవితాన్ని కూడా విషపూరితం చేసే చెత్త, మురికినంతటినీ 2019 నాటికి తొలగించి, దేశాన్ని పరిశుభ్రం చేసి మహాత్మాగాంధీకి 150వ జన్మదినోత్సవ నివాళిగా ఎందుకు అర్పించరాదు? 21వ శతాబ్దంలో ఇవేమీ విలాసాలు కావు... కనీస అవసరాలు.
 
  ప్రధాని ప్రతి ఉపన్యాసం, ప్రత్యేకించి నేటి బహుళ ప్రజా ప్రసారమాధ్యమ యుగంలో చాలా మంది శ్రోతలను ఉద్దేశించినదిగానే ఉంటోంది. రాజకీయ అత్యున్నత వర్గీయులు చాలా మందిలో నిరాశావాదం ప్రబలి ఉంది. వైఫల్యంపై వారిది ఎంత గట్టి పక్షపాతమంటే... వారు ఏ స్వప్నమైనాగానీ మొగ్గ తొడగక ముందే సమాధి కావాలని కాంక్షించేవారుగా మారారు. జనాభాలో 65 శాతం యువత ఉన్న నేటి భారతం దీన్ని ఆమోదించదు.
 
  భారతీయులపట్ల నమ్మకం ఉంచండి, వాళ్లే చేసి చూపిస్తారని మోడీ అన్నారు. ప్రజల శక్తికి చరిత్రే సాక్షి. రాజకీయ వర్గ సంకుచిత హద్దుల నుంచి మహాత్మాగాంధీ భారత జాతీయవాదాన్ని పరిరక్షించారు. చరిత్రలోనే అత్యంత శక్తివంతమైన సామ్రాజ్యం బ్రిటన్ జావగారిపోయేట్టు చేయగలిగారు. నేడు మరో ప్రజా ఉద్యమం కావాలి. అది పేదరికం నుంచి, గృహ లేమి నుంచి, నిస్సహాయత నుంచి స్వేచ్ఛను సాధించడం కోసం.
 
  నూతన ఆవిష్కరణలను ప్రోత్సహించే విధానం లేకుంటే రాజకీయ రంగంలోని నూతన ఆవిష్కరణలు సైతం బీడు బారిన నేలలా మారిపోతాయి. దేశవ్యాప్తంగా విస్తరించి ఉన్న సువిశాలమైన మేధో మైదానాలలోని తెలివితేటల నుంచి మోడీ నూతన భావాలను కోరుతున్నారు. అంతేగాదు ప్రభుత్వ ఆలోచనల మూల మూల్లోంచి ఎంపికకు తగిన సరికొత్త సూచనలను వెలికితీయాలని కూడా భావిస్తున్నారు. నూతన భావాలు క నీస స్థాయి వరకు పోగుబడటం, విప్లవాత్మక భావాల నరాలతో వాటిని ఒక్కటిగా కలిపి ఉంచడం అవసరం. వంద కొత్త ‘గ్రామీణపట్టణ’ నగరాలను వందేళ్ల క్రితం రూపకల్పన చేసిన ఇటుకలతో నిర్మించలేం. నిర్లక్ష్యపూరితమైన అడ్డదారిలో అమలుచేసి ఎంతటి గొప్ప దూరదృష్టితో కూడిన ఆలోచననైనా తూట్లు పడి గాలి పోయినదిగా చేయవచ్చు.
 
   రాష్ట్రపతి ప్రసంగం నూతన ప్రభుత్వ ప్రధాన లక్ష్యమేమిటో పేర్కొంది: పేదరికం తగ్గించడమనే మూసపోత పదబంధం గత ప్రభుత్వాలన్నిటి వైఖరికి నిర్వచనం. అది సరిపోదు. పేదరికాన్ని నిర్మూలించాలని మోడీ ప్రభుత్వం అనుకుంటోంది. మన పార్లమెంటు హాలులో అప్పుడున్న ప్రతి ఒక్కరూ ఆ మాటలు విన్నారా? కొందరు ఎంపీల కను రెప్పలు అలసటతో బరువెక్కిపోవడమే ముందు నిలిచిన కర్తవ్యం గురుతరమైనదనడానికి నిదర్శనం. మూసుకున్న మెదళ్ల కంటే మూతలుపడ్డ కళ్లు తక్కువ సమస్యాత్మకమైనవి. అప్పుడే విన్నదాన్ని సైతం వినడానికి ఇచ్చగించని కొందరు మొండి ఘటాల నుంచే అతి పెద్ద అడ్డంకులు ఎదురవుతాయి.
  పార్లమెంటు అనే మౌలిక భావనలోనే నిరాసక్తుడైన రాహుల్‌గాంధీకి తాను ఏ భాషలో ప్రమాణ స్వీకారం చేయాలో కూడా తెలియకపోవడం గురించి ఎవరూ మాట్లాడటం లేదు. ప్రధాని ఉపన్యాసం సాగుతుండగా అతగాడు మొబైల్ ఫోన్‌తో కాలం వెళ్లబుచ్చుతుండటం గురించి మాట్లాడటం లేదు. రాహుల్ కాంగ్రెస్ పార్టీకి మాత్రమే కాబోయే సమస్య, ప్రభుత్వానికి కాదు. ప్రధానంగా ఇక్కడ ప్రస్తావిస్తున్నది పార్లమెంటు సీటంటే ప్రజాసేవగా కంటే, సొంత ప్రయోజనాలకు వనరుగా భావించేవారి గురించే.
 
 ప్రధాని ‘నేరగ్రస్థ రాజకీయాలు,’ వంటి పదబంధాలు, సాధారణీకరణల మాటున దాగడానికి నిరాకరించారు. నేరారోపణలను ఎదుర్కొంటున్న ఎంపీలకు వ్యతిరేకంగా నిర్దిష్టంగా ఏమి చేయాలనీ లక్షించకుండా అవి ప్రజాభిప్రాయాన్ని మెత్తబరుస్తాయి. చాలా మంది ఎంపీలపై క్రిమినల్ నేరారోపణలున్నాయని విస్తృతంగా వ్యాపించి ఉన్న విశ్వాసం. ఈ సమస్యకు ప్రధాని చూపాల్సిన సరళమైన పరిష్కారం ఒక్కటే: నేరారోపణలు ఎదుర్కొంటున్నవారు ఏడాదిలోగా ఫాస్ట్ ట్రాక్ తీర్పును కోరాలి. అమాయకులు సభలో ఉంటారు, తప్పు చేసినవారు అంతకంటే తక్కువ సౌకర్యవంతమైన స్థానాలకు బదిలీ అవుతారు. ప్రధాని యథాతథ స్థితికి చెందిన తిరోగామి అంశాలను ఒక్కొక్క ముక్కగా తొలగిస్తున్నారు. ఈ కృషి సంస్కరణ, విప్లవం కాదు. ఇది ప్రజాస్వామిక దేవాలయాన్ని శుద్ధి చేసే యత్నం. దాన్ని పడగొట్టేది కాదు. ఇది తేలికగా అయ్యేదీ కాదు, త్వరగా అయ్యేదీ కాదు. అయితే ఆ క్రమం మొదలైంది.    
  
 (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు)  ఎంజే అక్బర్
  


 బైలైన్
  ఎంజే అక్బర్
  
  
  తాలిబన్లు అఫ్ఘాన్‌లోని మన దౌత్య కార్యాలయంపై సాగించిన విధ్వంసం, విధ్వంసం కోసమే జరిగింది కాదు. అంతకు మించిన మానసిక ప్రభావాన్ని కలుగజేయాలని ఉద్దేశించినది. మోడీ ప్రమాణ స్వీకారం చేస్తుండగా... బందీలుగా పట్టుకున్న భారతీయులను ఒక్కొక్కరిని హతమార్చుతుండటం ఆయనకు ఎంతటి కఠిన పరీక్ష అయ్యేదో ఊహించవచ్చు.
  
  ముసుగు యుద్ధం ముందస్తు హెచ్చరికతో మొదలయ్యేది కాదు. అది సైన్యం చేసే యుద్ధం కాదు, మిలిటెంట్లు చేసేది. దేశం పేరు మీద లేక అందరి ఆమోదాన్ని పొందిన జెనీవా ఒప్పందం నిబంధనలకు కట్టుబడి చేసే యుద్ధం కాదు. ఏదో ఒక అభూత కాల్పనిక లక్ష్యాన్ని అన్వేషిస్తూ వర్తమాన వ్యవస్థను ధ్వంసించడానికి పాశవికత, ఉగ్రవాదాలతో చేసే కార్యాచరణ అది. ఈ యుద్ధంలోని హింసాకాండ చుక్కల్లాగా పదుల సంఖ్యలోని భౌగోళిక స్థలాలపై పరుచుకుని ఉంటుంది. ఉగ్రవాది మనస్సులో ఆ చుక్కలన్నీ ఒక దానితో ఒకటి కలిసి మొత్తం చిత్తరువు రూపుదిద్దుకుంటుంది.
  
  అఫ్ఘానిస్థాన్ నుంచి నాటో సేనల ఉపసంహరణ అనంతరపు శకంలోని తొలి దాడి మొదలైంది. అమెరికా మిలిటరీ అకాడమీలో పట్టభద్రులైన 2014 తరగతి క్యాడెట్లనుద్దేశించి అధ్యక్షుడు బరాక్ ఒబామా ప్రసంగిస్తుండగా ఆ దాడి జరగడం పూర్తిగా తార్కికమైనదే. న్యూయార్క్ వరల్డ్ ట్రేడ్ సెంటర్‌పై ఉగ్ర దాడి  (9/11) తర్వాత అఫ్ఘాన్ లేదా ఇరాక్ యుద్ధాల్లో పాల్గొనాల్సిన అవసరం లేని మొదటి బ్యాచ్ క్యాడెట్లు వారేనని ఒబామా ఆ సందర్భంగా అన్నారు. 9/11కు చాలా ముందు నుంచి పోరాడుతూ, అమెరికా సేనలు (అమెరికా కూడా కాదనే ఆశ) రణ రంగాన్ని వీడిన చాలా కాలం తర్వాత సైతం పోరాడుతూనే ఉండే ‘వారికి’ ఆ సందేశం స్పష్టంగా, గట్టిగా వినిపించింది.
  
  ఇంతకూ ‘వారు’ ఎవరు? భిన్న తాలిబన్ గ్రూపులూ, లష్కరే తోయిబా వంటి వారి భావజాల సహోదరులూ, అలాంటి లక్ష్యాలనే కలిగివున్నా ఆయా సంస్థల ముద్రలు వేయించుకోకుండా పని చేయడమే తమ ఆశయ సాధనకు మంచిదని భావించే వ్యక్తులు, అధికారులందరితో కూడిన కూటమికి చెందినవారంతా. ఆ కూటమిని ‘తాలిబన్ ప్లస్’గా అభివర్ణించడం ఉత్తమం.
  
  వారి ప్రథమ శత్రువు భారతదేశమే. హెరాత్‌లోని మన దౌత్య కార్యాలయం వారి మొదటి లక్ష్యం. ఆ విధ్వంసం, విధ్వంసం కోసమే జరిగింది కాదు. అంతకు మించిన మానసిక ప్రభావాన్ని కలుగజేయాలని ఉద్దేశించినది. భారత్‌లో ప్రభుత్వం మారుతుండటమనే పెద్ద పరిణామం జరుగుతుండగా భారత దౌత్యవేత్తలను, ఇతర సిబ్బందిని బందీలను చేసి, వారి ప్రాణాలను పణంగా పెట్టి బేరసారాలు సాగించడమే వారి అసలు ఉద్దేశం. ఉగ్రవాదంపట్ల కఠోర వైఖరిని ప్రదర్శిస్తూ ఎన్నికల ప్రచారాన్ని నిర్వహించిన నరేంద్ర మోడీ ప్రమాణ స్వీకారం చేస్తుండగా... ఒక్కొక్కరుగా భారతీయులను హతమార్చుతుండటం ఆయనకు ఎంతటి కఠిన పరీక్ష అయ్యేదో ఊహించవచ్చు.
  
  దక్షిణ ఆసియా ప్రాంత ప్రభుత్వాల మధ్య ఏర్పడే ప్రవర్తనా పరమైన వివిధ సమీకరణలు, సమ్మేళనాలను  పరిగణనలోకి తీసుకుని చూడండి. ఎంతమంది సార్క్ నేతలు ప్రమాణ స్వీకారానికి రాగలిగేవారు లేదా వచ్చి ఉండేవారు? ఇంత జరుగుతున్నా మోడీ తమను ఆహ్వానించాలనే అనుకుంటున్నారా? అని వారు తప్పక అనుకునేవారు. ప్రజాగ్రహం ఎంతగా కట్టలు తెంచుకునేది? మన టెలివిజన్ చానళ్లలో క్రమం తప్పకుండా దర్శనమిచ్చే  పాక్ వ్యతిరేక దుందుడుకు వైఖరి వత్తాసుదార్లు ఉప్పందించడంతో ఆ ఆగ్రహం మరింకెంతో ఉప్పొంగిపోయేది కాదా? ఉద్వేగభరితమైన ఉద్రిక్తత లు మన వీధుల్లో హింసకు దారి తీసేవి కావా? సమాధానాలు మనకు తెలియదు. కానీ అవి మన భద్ర తా వ్యవస్థ నేతల ఆలోచనల్లో సుళ్లు తిరిగే ఉండాలి.
  
  అదృష్టవశాత్తూ ప్రధాని నరేంద్రమోడీ అజిత్ దోవల్‌ను జాతీయ భద్రతా సలహాదారుగా నియమించారు. దోవల్ మన ఇంటెలిజెన్స్ సంస్థల హీరో.  ఆ శక్తులు విమానాన్ని హైజాక్ చేసి కాందహార్‌కు తరలించి అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి ప్రభుత్వాన్ని పరీక్షకు గురిచేయడాన్ని ఆయన చూశారు. మన పారా మిలిటరీ బలగాలు ప్రదర్శించిన ధైర్యసాహసాల ఫలితంగా హెరాత్ కుట్ర విఫలమైంది. ఏంతో కాలం గడవక ముందే మోడీ ప్రభుత్వం ఇలాంటి పరీక్షకు మళ్లీ  గురికానున్నదనడం నిస్సందేహం.
  
  మన దేశంలోని ఉగ్రవాద వ్యతిరేక యుద్ధానికి మూడు విస్పష్ట పార్శ్వాలున్నాయి. అఫ్ఘానిస్థాన్‌లోని భారతీయుల ఉనికి  కచ్చితంగా దౌత్య కార్యకలాపాల పరిధికి, అంతకంటే విస్తృత స్థాయిలోని అభివృద్ధి ప్రాజెక్టుల పరిధికి మాత్రమే పరిమితం. అయినా తాలిబన్ ప్లస్ దాన్ని ‘ఇస్లామిక్ ప్రాంతంలోకి ప్రమాదకరమైన చొరబాటు’గానే చూస్తోంది. అది సోవియట్ లేదా అమెరికా జోక్యం కంటే ఏ మాత్రం తక్కువ తప్పు పట్టాల్సింది కాదని వారు భావిస్తున్నారు. సోవియట్, నాటో సేనలను తరిమేసినవాళ్లకు... భారత్ మనకెంత అనిపించకపోదు.  
  
  ఈ వైఖరికి పాకిస్థాన్‌లోని అధిక సంఖ్యాకుల మద్దతు లభిస్తోందనడానికి ప్రత్యేకించి ఆధారాలు కావాలనుకునేవారు ఆ టీవీ చానళ్ల చర్చలను గమనించడం సరిపోతుంది.
  
  ఇక వారి రెండో లక్ష్యం, చెప్పాల్సిన పనే ముంది... కాశ్మీర్‌లోయే. అఫ్ఘాన్లో తాలిబన్లు అధికారం చేపట్టాక కాశ్మీర్‌లో హింసాకాండ వెల్లువెత్తింది. తాలిబన్లతో పాటూ పాక్ సైనిక నేతలు ఉంటడం, వారికి నాయక త్వం వహించడమే అందుకు ప్రధాన కారణం. అఫ్ఘాన్‌పై అమెరికా యుద్ధాన్ని ప్రారంభించినప్పుడు పాక్ ప్రభుత్వం తాలిబన్ శ్రేణులలోని తమ సైనికులను, ఆఫీసర్లను స్వదేశానికి రప్పించుకోవడానికి గడువును కోరింది.
  
  మన లౌకిక ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థను అస్థిరీకరించడం వారి మూడవ లక్ష్యం. తాలిబన్లు ప్రతిపాదించే మతస్వామ్య నమూనాకు భిన్నంగా లౌకిక ప్రజాస్వామ్యం యువతను ఆకట్టుకునే ప్రత్యామ్నాయం. ఈ వాస్తవం చాలా మంది పాకిస్థానీలలోని ఉన్మాదాన్ని ఎందుకు నయం చేయలేకపోతోందనేది ఆశ్చర్యకరం. హఫీజ్ సయీద్, అతని అనుచరులది కేవలం ఒక్క భారత్‌కు మాత్రమే పరిమితమైన ఎజెండా అని భావిస్తే అది పెద్ద పొరబాటు. పాకిస్థానీల కోసం కూడా వారి వద్ద ఎజెండా ఉంది. భారత్‌ను మతస్వామ్య దేశంగా మార్చలేకపోతే, అప్పుడు వాళ్లు పాక్‌ను మతస్వామ్యంగా మార్చడానికి ప్రయత్నించే అవకాశం పూర్తిగా ఉంది.
  
  ఈ నాటో అనంతర యుద్ధం ఒక్క దక్షిణ ఆసియాకే పరిమితమయ్యేది కాదు. అది చైనాను, మధ్య ఆసియాలోని పలు ముస్లిం మెజారిటీ దేశాలను కూడా అందులోకి ఈడుస్తుంది. చైనా ఈ ముప్పు విస్తృతిని గ్రహించడం ప్రారంభించింది. అయితే అది తన విధానాలను మార్చుకోడానికి సమయం తీసుకుంటుంది. యదార్థాలే ఆ మార్పును తీసుకొస్తాయి. భారత, చైనాలు తమ తమ జాతీయ ప్రయోజనాల కోసమే అయినాగానీ సంక్లిష్టమైన ఈ యుద్ధంలో ఒకే పక్షాన నిలిచే సమయం రానుంది.
  (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు)


 అరాచకత్వం తారస్థాయికి చేరడాన్ని 1960లలో చూశాం. మనం ఆ దివాలాకోరు దశాబ్దం నుంచి ఎంతో దూరం వచ్చేశాం. కానీ యువతలోని ఆగ్రహం భారీ నష్టాన్ని కలిగిస్తుంది. కొత్త ప్రభుత్వ తక్షణ ప్రాధాన్యం అత్యంత సామాన్యమైనది. ఆర్థిక వ్యవస్థ పునరుద్ధరణ, ఉపాధి కల్పన, పేదల జీవితాలు మెరుగయ్యేలా భారీగా పెట్టుబడులు పెట్టడం.
  
 చిన్న చిన్న వాస్తవాలు తరచూ పెద్ద సత్యాన్ని వెలుగు లోకి తెస్తుంటాయి. గత సోమవారం ‘ఇండియన్ ఎక్స్‌ప్రెస్’లో అలాంటి ఓ బంగారు ఇటుక ప్రత్యక్షమైంది. ఆ రోజు ఆ పత్రిక పలు పొరలుగా  ప్రచురించిన ఎన్నికల వార్తల్లో ఒక కథనం అది. అంతకు ముందటి రోజన ప్రధాన ఎన్నికల ప్రచార సారధులు ఎవరెవరు ఎక్కడున్నారనే వివరాలను అది ఆ కథనంలో ప్రచురించింది. కర్ణాటకలో బీజేపీ గత కొన్నేళ్లుగా అల్లకల్లోలానికి గురైంది. ఎగుడు దిగుడులను చవి చూసింది. ఆ రాష్ట్రంలో పార్టీని పునరుజ్జీవితం చేయడం కోసం నరేంద్రమోడీ ఆ రోజంతా హెలికాప్టర్లో గిరగిరా తిరిగారు.
  
 ఎల్‌కే ఆద్వానీ గుజరాత్‌లో ఉండగా, అరవింద్ కేజ్రీవాల్ పంజాబ్ రోడ్లపై రోడ్‌షోలతో దుమ్ము రేపుతున్నారు.ఇంకా ఇలాంటి వివరాలే చాలా ఇచ్చింది.ఇంతకూ రాహుల్ గాంధీ ఎక్కడున్నట్టు? ‘బహిరంగ కార్యక్రమాలేవీ లేవు’ అని ఆ పత్రిక సరళంగానూ, ఒకింత చప్పగానూ తెలిపింది. అది ప్రశ్నకు సమాధానమే గానీ వివరణ కాదు. ఆ రోజు ఆదివారం కాబట్టి రాహుల్‌కు సెలవు దినం. నాటకీయమైన ఎన్నికల ప్రచార కాలంలో రాహుల్ బహిరంగ చర్చ నుంచి అంతర్థానమైపోతున్నట్టు అనిపించడానికి చాలానే కారణాలుండొచ్చు.కానీ కాంగ్రెస్ స్టార్ నాయకునికి ఎక్కువ పని ఒత్తిడి గిట్టదేమోననే అనుమానం వేధించక మానదు. లేకపోతే రాహుల్‌కు ఉపన్యాసాలు రాసిచ్చేవాళ్లు అక్కడక్కడా చిలకరించిన అర్థరహితమైన పంక్తులకు మించి ఆయనకు మాట్లాడటానికి ఎక్కువ ఏమీ ఉండదేమో.
  
 వేగంగా తిరుగుతున్న ఇరుసుపై దేశం ముందుకు దూసుకు పోతూనే ఉంది. ఈ సార్వత్రిక ఎన్నికలకు సంబంధించి అత్యంత దిగ్భ్రాంతికరమైన గణాంకం తాజా ‘ఇండియా టుడే’ ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో వెల్లడైంది. బీహార్‌లో నరేంద్ర మోడీ ఆశ్యర్యకరమైన రీతిలో 23 శాతం ముస్లిం ఓట్లను సంపాదించుకోబో తున్నారు. మోడీ నేతృత్వంలోని ఎన్‌డీఏ ఢిల్లీ గద్దెనెక్కే అవకాశం గురించి భారత ముస్లింల గుండెల్లో భయం, కారు మబ్బులు గూడు కట్టుకున్నాయనే  కథనాన్ని  కాంగ్రెస్ అదే పనిగా వల్లె వేస్తోంది. ఆ కథనం కుప్పకూలిపోనున్నదనే దానికి ఈ వాస్తవమే సంకేతం.
  
 ఈ భయం, కారు మబ్బులే త్వరత్వరగా విచ్ఛిన్నమైపోతున్న కాంగ్రెస్, దాని మిత్రులైన లాలూ ప్రసాద్, నితీష్‌కుమార్‌ల ఆయుధాగారంలోని చిట్టచివరి ఆయుధం.జోస్యాలు చెప్పడం ఎప్పుడూ ప్రమాదకరమే. అయితే లోక్‌సభకు 88 మంది ఎంపీలను పంపే బీహార్, మహారాష్ట్రల నుంచి అత్యంత ఆశ్చర్య కరమైన ఫలితాలు వెలువడబోతున్నాయని గణాంకపరమైన, స్వీయకథనాల పరమైన ఆధారాలను బట్టి తెలుస్తోంది. ఒకప్పుడు లాలూకు మౌలిక పునాదిగా ఉండిన యాదవులు, ముస్లింలు ఎన్డీయే వైపు గణనీయంగా వలసపోతున్నారు.
  
 ఇది సాంప్రదాయకమైన దేశ కుల, మత రాజకీయాల చీలికలకు అతీతమైన పరివర్తనను ప్రతిఫలిస్తుంది. లాలూ, కాంగ్రెస్‌లకు ముస్లింల మద్దతు 52 శాతంనుంచి 40 శాతానికి పడిపోగా,  బీజేపీ దాని మిత్రులకు వారి మద్దతు రెట్టింపైందనీ, 12 శాతం నుంచి 23 శాతానికి చేరిందని ‘ఇండియా టుడే’ ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ ధ్రువీకరిస్తోంది. ఇక యాదవులలో వారికి మద్దతు 40 శాతం నుంచి 29 శాతానికి క్షీణించగా, బీజేపీ దాని మిత్రులకు మద్దతు 22 శాతం నుంచి 47 శాతానికి పెరిగింది. ఎందువలన?
  
  ఈ ఎన్నికలు జరుగుతున్నది అభివృద్ధి, సంక్షేమాల గురించి. భ్రమాత్మక రాజకీయాలు ఉత్తర భారత ఎన్నికల్లోని ప్రధానాంశం. అవి ఓడిపోయాయి. మన ప్రజలు ఆకలి కడుపుల కోసం ఓటు వేసినప్పుడల్లా వాళ్లు బలమైన ప్రభుత్వాన్నే ఎన్నుకున్నారు. భావోద్వేగాలు ప్రధానమైనప్పుడల్లా ఎవరికీ పూర్తి ఆధిక్యతలేని పార్లమెంటును ఎన్నుకున్నారు. ‘‘వాళ్లు ఇందిరాగాంధీని తొలగించాలని అనుకుంటున్నారు. నేను పేదరికాన్ని తొలగించాలని అనుకుంటున్నాను’’ అనే సందేశంతో ఇందిరాగాంధీ 1971లో తన ప్రత్యర్థులందరినీ చిత్తు చేశారు. అదే ఆ 1971 తిరిగి ప్రతిధ్వనిస్తోంది.
  
  నాడు ఆమె నిర్ణయాత్మక ప్రభావాన్ని నెరపేలా తన వాగ్దానాన్ని వ్యక్తిగతీకరించారు. నరేంద్రమోడీ ఆమె జ్ఞాపకాన్ని గుర్తుకు తేవడం కాకతాళీయం కాదు. ‘‘మీరు ఒకప్పుడు ఇందిరాగాంధీకి అధికారం కట్టబెట్టారు. యువతరానికి ఆమె గుర్తుండి ఉండరు. ఎందుకంటే ఇప్పుడు కాంగ్రెస్‌లో ఆమెలాంటి వారు ఎవరూ లేరు. నన్ను ప్రధానిగా ఎన్నుకుంటే ఆమె చేసిన దానికి పదిరెట్లు ఎక్కువ చేసి చూపిస్తా’’ అని ఆయన కర్ణాటకలోని ఒక ఎన్నికల ప్రచార సభలో అన్నారు.
  
  పార్టీ ప్రణాళికలను ఎవరూ చదవరు అనేది ప్రస్తుతం వాడు కలో ఉన్న ఎన్నికల నానుడులలో ఒకటి. అయితే అత్యున్నత అంతస్తులకు చెందిన వ్యాఖ్యాతలు వాటితో తలమునకలవుతూ ఉండొచ్చు. ఓటర్లు మాత్రం పార్టీలు ఏమి ఇవ్వదలచుకున్నాయి అనే  విషయాన్ని విశాల అర్థంలో స్వీకరిస్తారు. బీజేపీ ప్రణాళిక మైనారిటీలకు ఉద్యోగాలు, విద్య, సంపాదన కల్పించగల నైపు ణ్యాలపై పెట్టుబడులకు అగ్ర తాంబూలమిచ్చింది. అది ఆడ శిశు వులపై ప్రత్యేక శ్రద్ధను కోరింది. మైనారిటీల వారసత్వసంపద రక్షణను, ఉర్దూ భాషకు ప్రోత్సాహాన్ని వాగ్దానం చేసింది. ప్రస్తుత ప్రభుత్వ యంత్రాంగం అండదండలతో వక్ఫ్ ఎండోమెంట్ ఆస్తు లను కొల్లగొట్టడాన్ని అంతం చేయాలని కోరింది.
  
   అమోధ్యలో రామాలయ నిర్మాణం డిమాండును అది గుర్తించింది. అయితే దాన్ని అది సాంస్కృతికపరమైన అంశంగానే తప్ప ఎన్నికల అంశంగా వర్గీకరించలేదు. ఇవి ఆ పార్టీ చేసిన చెప్పుకోదగిన వాగ్దానాలు.
  
  ప్రతి ఎన్నికలకు ప్రధాన కథావస్తువుతో పాటూ ఒక ఉప కథావస్తువు కూడా ఉంటుంది. విజయాన్ని పసి గట్టిన పార్టీలు తమ పునాది మద్దతును సంఘటితం చేసుకోవాల్సిన అవసరం ఉంటుంది. అలాగే మెల్లగా వేరెక్కడి నుంచైనా ఓట్లను రాబట్టుకునే క్రమాన్ని కూడా ప్రారంభిస్తారు. అవి రెండూ ఇప్పుడు కూడా జరుగుతుండటాన్ని మనం చూడొచ్చు.
  
  1971లో ఇందిరాగాంధీ ప్రజల్లో పేరుకుపోయిన అసంతృప్తిని పరిపక్వానికి తెచ్చి ఆశలు ఉప్పొంగేట్టుగా చేశారు. కాబట్టే కాంగ్రెస్ పార్టీ ముందుకు పెద్ద గంతు వేయగలిగింది. అరాచకానికి విరుగుడు ఆశ. అరా చకత్వం పెరిగి 1960లలో తారస్థాయికి చేరడాన్ని మనం చూశాం. నక్సలైట్ ఉద్యమం వ్యాపించడమే కాదు పలు పెడ ధోరణి సంఘర్షణలు దేశ సామా జిక ఉపరితలానికి తూట్లు పొడుస్తున్నాయి. 2014 ఎన్నికలు 1960 ఎన్నికల ప్రతిబింబం కాజాలదు. ఎందుకంటే మనం ఆ దివాలాకోరు దశాబ్దం నుంచి ఎంతో దూరంగా వచ్చేశాం.
  
  కానీ ఆగ్రహానికి నేటికీ భారీ ఎత్తున నష్టాన్ని కలిగించే శక్తి ఉంది. యువతలో ప్రశాంతతను పునరుద్ధరించడానికి ఉన్న ఏకైక మార్గం ఉద్యోగాలను కల్పించడమే. ఆలోచనలేని ప్రభుత్వం పదేళ్ల కాలంలో వారిని పనిలేకుండా ఉంచేసింది. మరో కొన్ని వారాల్లో కొత్త ప్రభుత్వం వస్తుంది. దాని తక్షణ ప్రాధాన్యం అత్యంత సామాన్యమైనది. ఆర్థిక వ్యవస్థ పునరుద్ధరణ, ఉపాధి కల్పన, పేదల జీవితాలు మెరుగయ్యే విధంగా భారీ పెట్టుబడులు.
 బైలైన్: ఎంజే అక్బర్  (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు)


  బైలైన్
  
  ప్రత్యర్థులపై ప్రయోగించే అస్త్రాలు అన్నిసార్లూ విజయవంతం కావు. గత పదేళ్లపాటు హస్తినలో అధికారానికి అతుక్కునిపోయిన కాంగ్రెస్ పాలి‘ట్రిక్స్’లో చేయి తిరిగింది కాని దేశవ్యాప్తంగా రాజకీయ యవనికపై వచ్చిన సిసలైన సవాల్‌ను గుర్తించలేకపోయింది. ముఖ్యంగా గుజరాత్ కేంద్రస్థానంగా పుట్టిన రాజకీయ భూకంపాన్ని పసిగట్టలేకపోయింది
  
  యూపీఏ సర్కారు ఎప్పుడు దారి తప్పిందో తెలుసా? దీనికి సమాధానం తెలుసుకోవాలంటే ఐదేళ్లు వెనక్కి వెళ్లాల్సిందే. 2009 సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో యూపీఏ పునరధికారంలోకి వచ్చినప్పుడు కాంగ్రెస్ అధ్యక్షురాలు సోనియా గాంధీ తీసుకున్న ఒకేఒక్క నిర్ణయంతో యూపీఏ ప్రభుత్వం గాడి తప్పిందని చెప్పవచ్చు. గత పదేళ్లలో యూపీఏ సంకీర్ణ సర్కారు నడిచినంతకాలమూ సోనియా కత్తికి ఎదురే లేదు. ఆమెలో ప్రతిక్షణం అధికారదర్పం స్పష్టంగా కనబడింది. దేశ ప్రధాని మన్మోహన్ సింగ్ సింహాసనం చాటున ఉంటూ సోనియా తెరవెనుక పెత్తనం చేయడానికి ఎప్పుడూ ఇష్టపడలేదు. అందరికీ కనిపించేలా అధికారహోదా వెలగబెట్టారు. ప్రధానిని ఎంపిక చేయడం దగ్గరనుంచీ.... ఎవ రికి ఏ మంత్రిపదవిని  కట్టబెట్టాలి దాకా అంతా ఆమె కనుసన్నల్లోనే సాగింది. ప్రభుత్వానికి సంబంధించి విధానపరమైన, కీలక అంశాలపై అంతిమ నిర్ణయం ఆమెదే. అధికార పార్టీలో సీనియర్ మంత్రుల మధ్య కీచులాటలు సర్వసాధారణమే. ఇవి మరీ శ్రుతిమించి ప్రధాని కూడా పరిష్కరించలేని పరిస్థితి వస్తే మంత్రుల మధ్య తగాదాలను ఆమే పరిష్కరించేవారు.
 
  ప్రధాని అయ్యేందుకు కాంగ్రెస్ ఉపాధ్యక్షుడు రాహుల్ గాంధీ తొందరపడడానికి తగిన కారణం ఏమీ కనిపిం చడం లేదు. 2014 ఎన్నికల ప్రచారం తర్వాత ఆయన కొన్నేళ్లపాటు హ్యాపీగా సెలవుల్లో టూర్లు తిరగొచ్చు! ఢిల్లీలో ‘నిర్భయ’ గ్యాంగ్‌రేప్ సంఘటన జరిగి నప్పుడు దేశమంతా అల్లకల్లోలమయ్యింది. ఢిల్లీ ప్రధాన వీధుల్లోకి యువతీ యువకులంతా వచ్చి తమ నిరసననూ, ఆగ్రహాన్నీ వ్యక్తం చేశారు.
 
 అలాంటి కీలక సమయంలో ఈ ‘యువరాజు’ ఏమయ్యాడు?
 
  పార్లమెంటరీ ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థలో బలమైన ప్రతిపక్ష పార్టీ లేకపోతే దేశానికి తీవ్రముప్పు వాటిల్లుతుందని సోనియా గ్రహించడం తెలివైన విషయమే అని చెప్పాలి. అయితే ఈ క్రమంలో ఆమె ఘోరమైన తప్పిదానికి పాల్పడ్డారు. ఒక నాటకానికి తెరలేపారు. అది ఎలాగంటే....ప్రధానమంత్రిగా డాక్టర్ మన్మోహన్ సింగ్ ప్రభుత్వాన్ని నడుపుతున్నట్టుగా నటించారు. సోనియా, ఆమె నేతృత్వంలోని కాంగ్రెస్ పార్టీ ప్రతిపక్ష పార్టీ పాత్ర పోషించింది. ఈ రెండు పాత్రల కలబోతతో కేంద్ర రాజకీయ తెరపై ఒక విచిత్ర నాటకీయ చిత్రం ఆవిష్కృతమయ్యింది.
 
  చేసింది శూన్యం
 
  దేశ రక్షణ విధానాలకు సంబంధించిన అంశాలలో ప్రధానమంత్రి మన్మోహన్ వైఖరిని సోనియా బాహాటంగా తప్పు పట్టిన సందర్భాలు ఉన్నాయి. ఉదాహరణకు బలూచిస్థాన్‌లో అక్కడి ప్రభుత్వంపై తిరుగుబాటు చేస్తున్న తెగలకు భారత్ ఆయుధాల రూపంలో సాయం చేస్తోందని పాకిస్థాన్ గతంలో అనేకసార్లు ఆరోపణలు చేసింది. 2009లో ఈజిప్టులోని షర్మెల్ షేఖ్ నగరంలో జరిగిన అలీన దేశాల శిఖరాగ్ర సభలో ప్రధాని మన్మోహన్ సింగ్  బలూచిస్థాన్‌పై పాక్‌కు ‘అవాంఛనీయ అనుకూలత’ ఇస్తూ ప్రసంగించడం సోని యాకు ఆగ్రహం తెప్పించింది. తాను ఎంపిక చేసిన ప్రధానినే ఆమె బహిరంగంగా మందలించడానికి సైతం వెనుకాడలేదు. కాని పాకిస్థాన్ పట్ల మన్మో హన్ అనుసరించిన మెతక విధానాన్ని మార్చేందుకు నిజానికి ఆమె చేసింది ఏమీ లేదు. మరో విషయం.... బడ్జెట్ ప్రవేశ పెట్టినప్పుడు మార్క్సిస్టు పార్టీ ఎంపీ గురుదాస్ దాస్ గుప్తా ప్రతిపాదించిన కొన్ని ప్రజాకర్షక తీర్మానాలను సోనియా వేనోళ్ల పొగిడారు. కాని అమల్లోకి
 వచ్చేసరికి ఆమె చేసింది శూన్యం.
 
  రాజకీయాల్లో ప్రత్యర్థులపై ప్రయోగించే అస్త్రాలు అన్నిసార్లూ విజయవంతం కావు. అసలు విషయం ఏమంటే... గత పదేళ్లపాటు హస్తినలో అధికారానికి అతుక్కునిపోయిన కాంగ్రెస్ పాలి‘ట్రిక్స్’లో చేయి తిరిగింది కాని దేశవ్యాప్తంగా రాజకీయ యవనికపై వచ్చిన సిసలైన సవాల్‌ను గుర్తించలేకపోయింది. ముఖ్యంగా గుజరాత్ కేంద్రస్థానంగా పుట్టిన రాజకీయ భూకంపాన్ని పసిగట్టలేకపోయింది!
  బీజేపీ ప్రధాని అభ్యర్థి నరేంద్ర మోడీ ఇప్పటికే కాంగ్రెస్ నేతల గుండెల్లో రైళ్లు పరుగెత్తిస్తున్నారు. శీల హననం ద్వారా మోడీని దెబ్బతీయవచ్చని కాంగ్రెస్ నాయకులు భావిస్తున్నారు. కాబట్టి స్వాతంత్య్రం వచ్చిన తర్వాత  గత పదేళ్లుగా పోలీసులు, కోర్టులు, విద్యావేత్తలు, మీడియా, స్వచ్ఛంద సంస్థలు ఎన్నడూ లేనంతగా ఒక రాజకీయ నాయకుడిని నిశితంగా స్క్రుటినీ చేస్తున్నాయి. ఈ పరిశీలన వెనుక అసలు ఉద్దేశం... గుజరాత్ మతకలహాల వెనుక పూర్తి వాస్తవాలను వెలుగులోకి తీసుకురావడం కాదు, ఈ అల్లర్లకు ఏదోరకంగా మోడీ కారకుడని, ఆయన్ని దోషిగా నిలబెట్టేందుకు జరిగే ప్రయత్నమే. మోడీని నేరస్తుడిగా చిత్రించాలన్న ఉన్మాదం ఎంతవరకు వెళ్లిందంటే ఈ దిశగా అన్ని ప్రయత్నాలూ బెడిసికొట్టాయి.
 
  కాంగ్రెస్ మునిగే నౌక
 
  గుజరాత్ అల్లర్లలో మోడీ ప్రమేయంపై నిర్దిష్టమైన ఆధారాలు లేకపోవడంతో ఆయన ప్రత్యర్థులు జావగారిపోయారు. కాని ఈ ప్రక్రియ మాత్రం ఒక దుర్మార్గపూరిత అస్త్రంగా మారింది. రాహుల్ గాంధీ ప్రచారసామగ్రిలో ఇదొక ప్రధాన అస్త్రమయ్యింది. ఈ ప్రచారానికి  ఓటర్ల నుంచి స్పందన కూడా సానుకూలంగా లేదని వార్తలొస్తున్నాయి. వంద పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాల్లో పోలింగ్ ముగిసిన తర్వాత ప్రస్తుతానికి తేలిన వాస్తవ పరిస్థితి ఏమిటంటే... కాంగ్రెస్ ఆనవాలు కూడా దొరక్కుండా మునిగిపోతున్న నౌకగా కనిపిస్తోంది. మోడీ ప్రధాని అయితే ఈ దేశంలో ఆర్థిక రంగంలో తీసుకురాబోయే మార్పులపై, కల్పించే ఉద్యోగాలపై ఓటర్లు ఆలోచించి నిర్ణయం తీసుకుంటున్నారు. కాంగ్రెస్ నాయకులు ఎంత ప్రచార పటాటోపం ప్రదర్శించినా ఎన్నికల్లో వారికి భంగపాటు తప్పకపోవచ్చు.
 
  ఈ ఎన్నికలలో ఉద్యోగాలిస్తామని ఊదరగొడుతున్నారు. ఏ పార్టీ నాయకుడు నోరు తెరిచినా ఉద్యోగాల మాటే. ప్రస్తుత ఎన్నికల్లో అన్ని వర్గాలూ అభివృద్ధి చెందేలా చేస్తామని కూడా వాగ్దానాలు చేస్తున్నారు. యూపీఏ ప్రభుత్వానికి మన్మోహన్‌సింగ్ నాయకత్వం వహించగా, పార్టీ నేతగా సోనియా జోక్యంతో తలెత్తిన గందరగోళం వల్ల కేంద్ర ప్రభుత్వ పాలనావ్యవస్థ దారీ తెన్నూ లేకుండా తయారయ్యింది. ఫలితంగా ఆర్థిక వ్యవస్థ అస్తవ్యస్తమయ్యింది. ఈ ఎన్నికల్లో యువతకు ఉపాధి అవకాశాలు కల్పించాల్సి ఉంటుంది. యువతను దేశ ప్రగతి అనే ఇంజిన్‌కు చోదకులుగా మార్చాలే తప్ప ఈ ప్రయాణంలో వారిని రైల్వే స్టేషన్ బయట వదిలేయరాదు. ఒక మధ్యతరగతి వ్యక్తి కారులో ముంబై వచ్చి అద్భుతమైన వ్యాఖ్య చేశాడు. ఇలాంటి పాలన మరో ఐదేళ్లు కొనసాగితే ముంబైలోని మధ్యతరగతి మాయమైపోతుంది!
  ఈ ఎన్నికలు భారత ఆర్థిక వ్యవస్థ కోలుకోవడానికి సంబంధించినవని గుర్తించాలి. అందుకే యువతీయువకులు మార్పుకు ఓటేస్తున్నారు.  
 
  ఎంజే అక్బర్
  (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు)
  


 బైలైన్, ఎంజే అక్బర్
  
  
  గుజరాత్ ముఖ్యమంత్రిగా నరేంద్ర మోడీ ఆర్థిక రంగంలో తన సత్తాను నిరూపించుకుని జాతీయ స్థాయిలో ఒక బలమైన శక్తిగా ఎదిగారు. కేంద్రంలో గత పదేళ్లుగా అధికారంలో కొనసాగిన కాంగ్రెస్ నాయకత్వంలోని యూపీఏ ప్రభుత్వం ఆర్థిక రంగంలో వైఫల్యాలను మూటకట్టుకుంటే అదే దశాబ్దిలో గుజరాత్‌లో మోడీ జైత్రయాత్ర కొనసాగింది.
  
  ఢిల్లీలో 2012 డిసెంబర్‌లో జరిగిన ‘నిర్భయ’ గ్యాంగ్‌రేప్ తర్వాత కాంగ్రెస్ పట్ల యువతకు వ్యతిరేకత పెరిగిపోయింది. ముఖ్యంగా ఆ పార్టీ ఉపాధ్యక్షుడు రాహుల్ గాంధీ పట్ల కూడా యువతీయువకులలో విశ్వాసం కరువయ్యింది. దేశరాజధానిలో కదిలే బస్సులో ఒక యువతి అత్యంత పాశవికంగా సామూహిక అత్యాచారానికి గురికావడం, ఆమె మృత్యువుతో పోరాడి ఓడిపోవడం ఈ దేశంలో యువతరంపై ఎంతో ప్రభావం చూపింది. ఈ సంఘటనను ప్రస్తావించిన 30 ఏళ్ల మీడియా ప్రొఫెషనల్ ఎంతో విచారం వ్యక్తం చేశాడు. రాహుల్ యువత మద్దతు కోల్పోతున్నట్టు స్పష్టమయ్యిందని అతను వ్యాఖ్యానించాడు. గ్యాంగ్‌రేప్ సంఘటన తర్వాత ‘నిర్భయ’ ఆసుపత్రిలో కొన ఊపిరితో కొట్టుమిట్టాడుతుంటే ఢిల్లీలో యువతీయువకులంతా ఢిల్లీ ప్రధానవీధుల్లో నిరసన ప్రదర్శనలు చేశారు. అదే సమయంలో బాధితురాలి కుటుంబానికి అండగా నిలిచారు. ‘నిర్భయ’ మళ్లీ అందరిలా జీవించాలని భారతావని అంతా కోటి దేవుళ్లకు మొక్కుతుంటే.... అలాంటి కీలక తరుణంలో రాహుల్ గాంధీ తమవెంట ఉండాలని యువతరం కోరుకుంది. కానీ అలా జరగలేదు.
  
 సంఘటన స్థలి నుంచి యువరాజావారు అదృశ్యమయ్యారు! ఆ తర్వాత దానికి సంబంధించిన చర్చలో తనకే ప్రమేయం, పాత్ర లేకుండా చూసుకున్నారు. అసలు వెనక్కి తిరిగి చూసుకుంటే 2012 డిసెంబర్‌లో రాహుల్ ఢిల్లీలోని తన ఇంట్లో ఉన్నారా లేక సెలవుల్లో ఎంజాయ్ చేస్తున్నారా అన్నది అప్రస్తుతం. ఢిల్లీ నగరవాసులు ‘నిర్భయ’ కోసం రోడ్లపై ఉద్యమించినప్పుడు మాత్రం ముఖం చాటేశారు. ఇది ఢిల్లీలో జరిగిన సంఘటనకు వివరణ మాత్రమేనా? బహుశా అదే కావచ్చు. రాహుల్ గాంధీ తీసుకునే చర్యలను ఢిల్లీ ప్రజలు ఎలా గమనిస్తారోకాని, కేంద్రం తీసుకునే నిర్ణయాలను మాత్రం దేశ ప్రజలు కచ్చితంగా పట్టించుకుంటారు.
  
  అసలు తప్పేమిటి? డాక్టర్ మన్మోహన్ సింగ్, సోనియాగాంధీ, రాహుల్ అనే ముగ్గురు పాలకులకు ఈ దేశంలోని యువతరం 2009లో అధికారం కట్టబెట్టింది. ఆ తర్వాత వారిపట్ల ఈ త్రిమూర్తులు అనుసరించిన అవధుల్లేని నిర్లక్ష్యం ఎన్నోసార్లు బయటపడింది. 2009లో కాంగ్రెస్‌కు సొంతంగా 206 సీట్లు వచ్చాయంటే కచ్చితంగా పెద్ద సంఖ్యలో యువతీయువకులు ఓట్లు వేయడమే కారణమని చెప్పవచ్చు. దీనిలో ఎలాంటి సందేహం లేదు. నగరాలు, చిన్న పట్టణాలలో ఈ యువత ఓటింగ్ ధోరణి స్పష్టంగా కనిపించింది. భౌగోళిక పరిమితులకూ, కులాలు, తెగలకూ అతీతంగా వీరంతా ఓట్లు వేశారు. వీరందరి లక్ష్యం ఒక్కటే... సామాజిక కట్టుబాట్ల పేరిట కొందరు మూఢత్వంతో ఆంక్షలు విధించే పద్ధతులకు దూరంగా స్వేచ్ఛగా జీవించాలనీ, సాంస్కృతిక స్వేచ్ఛను అనుభవించాలనీ, ఉద్యోగాలను దక్కించుకోవాలని వీరంతా కోరుకున్నారు. ఈ ధోరణిపై ఎవరికైనా ఎలాంటి అనుమానం ఉన్నా ఈ ఎన్నికల తర్వాత ఒక స్పష్టత వస్తుంది. ఈ సార్వత్రిక ఎన్నికలలో 15 కోట్ల మంది కొత్త ఓటర్లు తమ ఓటు హక్కును వినియోగించుకోనున్నారు.  
  
  ప్రభుత్వం చేసే తప్పిదాలను క్షమించని ఓటర్లు పాలకపార్టీకి దుర్వార్తను అందిస్తారు. చేసిన వాగ్దానాలను నెరవేర్చకుండా నమ్మకద్రోహానికి పాల్పడితే ఎన్నికల్లో కఠినంగా శిక్షిస్తారు. ఈ తరహా ఓటర్లు ఆవేశకావేశాలకు లోనుకాకుండా తమ పరిణతిని ప్రదర్శిస్తారు.
  ప్రభుత్వ పాలనలో మంచిచెడ్డలను కూడా ఓటర్లు నిశితంగా అధ్యయనం చేస్తారు. ఈ దేశంలోని యువతీయువకులకు యూపీఏ, కాంగ్రెస్ పట్ల నిరాశానిస్పృహలు ఆకస్మికంగా ఏర్పడలేదు.  కోట్లాది ఉద్యోగ, ఉపాధి అవకాశాలను కల్పించే ందుకు తగినస్థాయిలో యూపీఏ ప్రభుత్వం ఆర్థికాభివృద్ధి సాధించలేకపోయిందని యువతరం క్రమంగా గ్రహించింది. ఈ లక్ష్యంపై కేంద్రానికి ఆసక్తి లేదని కూడా యువత గుర్తించింది.
  
  రాహుల్ గాంధీ నక్క తోకను తొక్కాడు. అతనికి పట్టిన అదృష్టం అంతాఇంతా కాదు. పదేళ్లపాటు అతని అదుపాజ్ఞల్లో కేంద్ర ప్రభుత్వం నడిచింది. కేంద్ర కేబినెట్‌లో చేరకుండానే పెత్తనం చేశాడు. ఎన్నికలు ముంచుకొచ్చేసరికి ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ ప్రాజెక్టులను తలకెత్తుకున్నాడు. ఎందుకంటే ప్రాజెక్టులు అమలు జరిగితే ఇబ్బడిముబ్బడిగా ఉద్యోగాలు ఓటర్ల ముంగిట్లోకి వస్తాయన్నది ఆయన ఆలోచన.
  
  ప్రభుత్వంలో అవినీతి గబ్బు బయటపడడంతో పార్టీలో వివిధస్థాయిల్లో పెరుగుతున్న అసంతృప్తుల, నిరాశానిస్పృహలు క్రమంగా తీవ్రతరమై అగ్నిపర్వత లావాలు ఎగజిమ్ముతున్నాయి. కామన్వేల్త్ క్రీడలలో మరుగుదొడ్లలో వాడిన టాయిలెట్ పేపర్‌ను ఎంత భారీ ఖరీదుకు కొనుగోలు చేశారో తెలిస్తే నవ్వు వస్తుంది.
  
  డిసెంబర్ రెండో వారంలో  ‘ప్యూ’ అనే అమెరికా సంస్థ ఒకటి  సర్వే జరిపింది. బీజేపీ నేతృత్వంలోని ప్రభుత్వాన్ని 63 శాతం మంది కోరుకుంటుండగా, 19 శాతం మంది మాత్రమే కాంగ్రెస్, దాని మిత్రపక్షాలతో కూడిన ప్రభుత్వం రావాలని కోరుకుంటున్నారు. ఓటర్లలో యువత సంఖ్య గణనీయంగా ఉండడం, పాలకపార్టీకి యువతీయువకులు దూరం కావడం వల్లనే ఎన్‌డీఏ కూటమికీ, యూపీఏ కూటమికీ ఇంత వ్యత్యాసం ఉంది. బీజేపీ ప్రధాని అభ్యర్థి నరేంద్ర మోడీ జాతీయ రాజకీయాలలో ఒక బలమైన శక్తిగా ఆవిర్భవించారంటే ఆయన ఆర్థిక రంగంలో తన సత్తాను నిరూపించుకోవడమే దీనికి ప్రధాన కారణమని చెప్పవచ్చు. ఆసక్తికరమైన విషయం ఏమంటే... కేంద్రంలో అధికారంలో కొనసాగిన పదేళ్ళ కాలంలో ఆర్థిక రంగంలో కాంగ్రెస్ వైఫల్యాలను మూటకట్టుకుంటే.... అదే దశాబ్దిలో గుజరాత్ ముఖ్యమంత్రిగా మోడీ జైత్రయాత్ర కొనసాగించారు. రెండు ప్రభుత్వాలూ ఒకే వాతావరణంలో పనిచేశాయి. ఒకే  తరహా ఆర్థిక సమస్యలను ఎదుర్కొన్నాయి. కేంద్ర ప్రభుత్వంలో పనిచేసిన ఆర్థికశాఖ అధికారులూ, గుజరాత్ సర్కారులో పనిచేసిన ఆర్థిక అధికారులూ ఒక తానులోని ముక్కలే. అయితే తేడా ఒక్కటే. నిర్ణయాలు తీసుకోవడంలోనే. గుజరాత్‌లోని అధికారులు ధైర్యంగా, ఆత్మవిశ్వాసంతో నిర్ణయాలు తీసుకోగలుగుతారు. ఇక కేంద్రంలోని అధికారులు ఏ నిర్ణయం తీసుకుంటే ఏమవుతుందోనని  భయభ్రాంతులవుతుంటారు.
  
  ఇప్పుడు కొత్తగా వాగ్దానాలు చేస్తే వినే ఓపిక ఓటర్లకు లేదు. గత పదేళ్ళుగా ప్రజలలో పాలకపార్టీ పట్ల నెలకొన్న కారుచీకట్లను పోగొట్టేందుకు వచ్చే పది రోజుల్లో చేయగలిగేది ఏమీ లేదు. కాబట్టి వచ్చే ఐదేళ్ళలో 10 కోట్ల ఉద్యోగాలిస్తామని రాహుల్ గాంధీ అకస్మాత్తుగా వాగ్దానం చేస్తే వెనువెంటనే ఒక అనుమానం కలుగుతుంది. గత పదేళ్ళపాటు ఆయన అధికారంలో కొనసాగినప్పుడు ఈ పని ఎందుకు చేయలేకపోయారు? నరేంద్ర మోడీ తప్పకుండా కాంగ్రెస్‌పై ప్రజలకున్న అక్కసును సొమ్ము చేసుకుంటారు. కానీ దీనిలో ఒక చిక్కు ఉంది. అంతకముందు పాలకుల కన్నా ఆయన వేగంగా చేసి చూపించాల్సి ఉంటుంది. అధికారంలోకి వస్తే హామీలను నెరవేర్చడంలో పడే ఇబ్బందులతో పోల్చితే ప్రస్తుత ఎన్నికలు గెలవడంలో పడే కష్టాలు పెద్ద కష్టాలు కావు.    
  (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు)
  


 బైలైన్
  ఎంజే అక్బర్
  
  జవాబుదారీతనం ఓటర్ల ఆయుధాగారంలోని ఆయుధమైనప్పుడు పార్లమెంటు సభ్యుడు పిచ్చి పట్టిందా అనిపించేటంత బాధ్యతాయుతంగా ఉంటాడు. ఆయన్ను ఎన్నుకున్నది జాతీయ స్థాయి స్థూల సమస్యలపైనే కావచ్చు. అయినా ఎంపీ అనే బిరుదు ఓసారి లభించిందంటే సూక్ష్మ స్థాయి ప్రాంతీయ సమస్యలకు కూడా బాధ్యత వహించాల్సి వస్తుంది.
  
  ఆల్బర్డ్ ఐన్‌స్టీన్ తొలి ప్రయత్నంలో కళాశాల ప్రవేశ పరీక్షలో ఉత్తీర్ణుడు కాలేక పోయాడు. అంటే మన బోటి వాళ్లం కూడా కచ్చితంగా ఆశలు పెట్టుకోవచ్చు.
  
  సుప్రసిద్ధ హిందీ చలన చిత్ర నటుడు బిశ్వజిత్ దేబ్ ఛటర్జీ బెంగాల్ కు చెందినవారు. ‘హమ్ద్‌మ్ మేరే’, ‘మాన్ భీ జావో’,  ‘కహ్నా మేరే ప్యార్ కా’ వంటి పాటలతో 1970లలో ప్రేక్షకులను అలరించారు. ఆకర్షణీయమైన 78 ఏళ్ల ప్రాయంలో ఆయన మమతాబెనర్జీ తృణమూల్ కాంగ్రెస్ అభ్యర్థిగా న్యూఢిల్లీ నియోజక వర్గం నుంచి బరిలోకి దిగారు. ఐన్‌స్టీన్‌లాగే ఆయన కూడా లోక్‌సభ ప్రవేశ పరీక్షలో తొలిసారి ఉత్తీర్ణులు కారనే చెప్పొచ్చు. అయితే ఆయన భవిష్యత్తు మాత్రం ఆకర్షణీయమైన సిద్ధాంతంపై నిలవగలుగుతుంది. బిశ్వజిత్ చదువుకున్నది అణు భౌతిక శాస్త్రం కాదు, రాజనీతి శాస్త్రం. అయితేనేం ఎక్కడున్నా మేధావి మేధావే.
  
  బిశ్వజిత్ పోలింగ్‌కు రెండు వారాల ముందు ‘హిందుస్థాన్ టైమ్స్’ పత్రికతో మాట్లాడుతూ... ఇంతవరకు తాను తన నియోజక వర్గంలో అడుగు పెట్టలేదని, తన ప్రత్యర్థులెవరో కూడా తెలియదని, ఓటర్ల సమస్యలు, డిమాండ్ల గురించిన చింతే లేదని చెప్పారు. అయినా గెలుస్తానని ధీమాగా ఉన్నారు. ఎందుకని? తమ నేత మమతాబెనర్జీ ప్రతిష్ట బెంగాల్‌కు మాత్రమే పరిమితం కాలేదు... ఢిల్లీకి కూడా విస్తరించింది.
  
  బిశ్వజిత్ ప్రాక్టికల్స్‌ను తప్పుగా చేసి ఉంటే ఉండొచ్చు. కానీ ఆయన ఆశావహమైన తరంగ సిద్ధాంతం మాత్రం ఆలోచించదగింది. కాంతి వేగంతో పయనించే ఎన్నికల ప్రచారంలో శక్తికి ఫలితంతో ఎలాంటి సంబంధం ఉండదు. మమతా ‘గాలి’ వీస్తే (తరంగంతో) ఆయన  లోక్‌సభ లోపలికి, లేకపోతే బయటకు కొట్టుకు పోతారు.
  
  ఇ (ఎలక్షన్) = ఎమ్‌సీ (కనీస పట్టింపు) స్క్వేర్ ((E = MC2). ఈ సిద్ధాంతాన్ని బహిరంగంగా ఒప్పుకునేవాళ్ల కంటే ఎక్కువ మంది రాజకీయవేత్తలు విశ్వసిస్తారు. ఆధారం వాళ్ల వద్ద ఉంది.  ‘ఆమ్ ఆద్మీ’ ఎమ్మెల్యేల్లో ఎంత మంది గెలుస్తామని ముందే అనుకున్నారు? రాజకీయాలు మానవ వ్యాపారం. మానవులన్నాక  అయస్కాంతాల్లా ఆకర్షించక మానరు. రోజు వారీ ఘటనల్లాగా వస్తూ పోతూ ఉండే చిన్న చిన్న తుపానులను అభ్యర్థులు జీర్ణించుకోగలుగుతారు. చివరకు అవి ఓటర్ల ముందున్న పెద్ద సమస్యల్లో భాగమై పోతాయని భావిస్తారు. ఒక తరంగాన్ని లేదా ‘గాలి’ని సవాలు చేసి నిలిచే ఏ అభ్యర్థికైనా ఎన్నికలు నిజంగానే కఠినమైనవిగా మారుతాయి. ఉదాహరణకు ప్రజాభిమానాన్ని చూరగొనడంలో బిశ్వజిత్‌కు ప్రత్యర్థి అయిన కాంగ్రెస్ అభ్యర్థి అజయ్ మాకెన్‌ను తీసుకుందాం.
  
 ఆయన సాధ్యమైనంత గుట్టు చప్పుడు కాకుండా... తమ పార్టీని మింగేస్తున్న అవినీతి అనే ‘బ్లాక్ హోల్’కు వీలైనంత  దూరంగా జరగాలని ప్రయత్నిస్తున్నారు. ఆయన ఒక రేడియో ప్రకటనలో  ఢిల్లీ నగర వృత్తి నిపుణులకు సహాయం చేశాననడంతో పాటూ ‘మచ్చలేని మనిషి’గా తనకు పేరుందని చెప్పుకున్నారు.
  
  ఓటర్లకు కూత వేటు దూరంలో ఉన్న ప్రకటన ఇదొక్కటే కాదు. రేడియో స్టేషన్ల వంటి తటస్థ ప్రచార సాధనాలే కాంగ్రెస్‌కు ఎక్కువ ఆందోళనను కలుగజేస్తున్నాయనుకుంటా. అవినీతిని అంతం చేయాలంటే పోలింగ్ బుత్‌లకు వెళ్లండని అవి పౌరులను కోరుతుండటం ఇబ్బంది పెడుతుండొచ్చు. మొన్న మొన్నటి వరకు కామన్‌వెల్త్ క్రీడల కోసం టాయ్‌లెట్ పేపర్‌కు చెల్లించిన భారీ ధర మాత్రమే నవ్వుకోడానికి సరిపోయేది. ఎన్నికల సందర్భంగా వెలువడ్డ రెండు ప్రకటనలు అత్యంత ప్రభావ శీలమైనవి.  మన దేశంలో ఏం జరుగుతోందని పిల్లల్ని అడిగితే... ధనవంతులు మరింత ధనవంతులవుతున్నారు అని సమాధానం వస్తుంది. మన నాయకులు ఏం చేస్తున్నారు? అంటే ‘కుచ్ నహీ!’ (ఏం లేదు) అని రాగయుక్తంగా వచ్చే సమాధానం మరొకటి.  
  
  అజయ్ మాకెన్ కళంకిత ప్రభుత్వాన్ని సమర్థించే పనిని చేస్తున్న మాట నిజమే అయినా... తాను ఏమీ ఎందుకు చేయడం లేదో ఓటర్లకు వివరించాల్సి ఉంది.  
  
  ఓటర్‌కు సంబంధించి ప్రతి సమస్యా సందర్భోచితమైనదే. ప్రతి ఎన్నిక... అసలు ఆ ఎన్నికలు ఎందుకు జరుగుతున్నాయి అనే దాన్ని బట్టి గ్రేడుల కొలబద్ధపై సమస్యల ప్రాధాన్యాలను నిర్ణయించి వాటిని తిరిగి వరుస క్రమంలో పెడుతుంది. మీ ఇంటి బయటి మురుగు కాలువ మునిసిపల్ ఎన్నికల తర్కంలో అగ్రశ్రేణి ఎజెండా అంశంగా మారుతుంది. ఢిల్లీలాంటి నగర రాష్ట్రాల్లో ప్రభుత్వాన్ని ఎన్నుకునే ఎన్నికల్లో నీరు, విద్యుత్తులకు చాలా ప్రాధాన్యం లభిస్తుంది. కానీ సార్వత్రిక ఎన్నికలు జాతీయ సమస్యలపై  నిశితంగా దృష్టిని సారిస్తాయి, కేంద్రీకరిస్తాయి. అవినీతి, అధిక ధరలు దేశవ్యాప్తంగా కనిపిస్తున్న సమస్యలు. లడక్ నుంచి కన్యాకుమారి వరకు అందరూ ఢిల్లీలో సుస్థిర ప్రభుత్వం ఏర్పడాలని కోరుకుంటున్నారు.
  
  అలాంటి సమస్యల పట్ల ప్రతిస్పందన ఏక రూపంగా ఉండజాలదు లేదా ప్రతి నియోజక వర్గంలో ఒకే ఫలితం రాదు. స్థానిక సెంటిమెంటు లేదా సెక్షనల్ ఆకాంక్షలు, భయాలు కూడా ఫలితాలను ప్రభావితం చేస్తాయి. భారతదేశం అత్యంత ఆకర్షణీయమైన అంశాల మేలు కలయిక. అతి గొప్పదైన మన పార్లమెంటులో ప్రతి దృక్కోణానికి చోటుంటుంది. అదే మన ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థకున్న బలం. గత పార్లమెంట్లు విభేదాలతో విడిపోయి పనిచేయకుండా పోయే స్థితికి చేరాయి.  అయితే ఆ క్రమాన్ని తలకిందులు చేసే సుస్థిరత్వమనే భావన మెట్టుమెట్టుగా ‘క్రిటికల్ మాస్’ను (కీలక ద్రవ్యరాశి) సంతరించుకుంటోంది.  
  
  కాబట్టి మన హీరో బిశ్వజిత్ అంటున్నది సరైనదేనా? మునిసిపల్ సమస్యలపట్ల ఏ అభ్యర్థయినా ఉదాసీనంగా ఉండగలరా? సుప్రసిద్ధమైన నానుడిలాగా సమాధానం... అవును, కాదు కూడా. జవాబుదారీతనం ఓటర్ల ఆయుధాగారంలోని ఆయుధమైనప్పుడు పార్లమెంటు సభ్యుడు పిచ్చి పట్టిందా అనిపించేటంత బాధ్యతాయుతంగా ఉంటాడు. ఆయన్ను ఎన్నుకున్నది జాతీయస్థాయి స్థూల కారణాలతోనే కావచ్చు. అయినా ఎంపీ అనే బిరుదు ఓసారి లభించిందంటే ఆయన సూక్ష్మ స్థాయి ప్రాంతీయ సమస్యలకు కూడా బాధ్యత వహించాల్సి వస్తుంది. వెల్లువెత్తుతున్న తరంగానికి మీరు వ్యతిరేకంగా ఉన్నప్పుడు... అధికారంలో ఉండటం వల్ల కలిగే వ్యతిరేకత రెట్టింపు ప్రమాదకరంగా మారుతుంది. ఢిల్లీలో ఏం తప్పు జరిగిందనేదే కాదు ఇంటి ముందు ఏం జరిగిందనేది కూడా పట్టించుకుంటారు.
  
  రెండో ప్రవేశ పరీక్ష రాజకీయాలు. అది మొదటి దాని కంటే చాలా కష్టంగా ఉంటుంది.    
  (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు)
  


 కాంగ్రెస్ మద్దతుతో తాను ఢిల్లీ రాష్ట్రానికి యాదృచ్ఛికంగా ముఖ్యమంత్రి అయినట్టే, మే మాసంలో ఆ కాంగ్రెస్ మద్దతుతోనే నిబిడాశ్చర్యం నింపుతూ ప్రధాని పదవిని కూడా చేపట్టవచ్చునన్న భ్రమలో  కేజ్రీవాల్ కొట్టుమిట్టాడుతున్నారు.
  
  పత్రికా రచయితలని జైలుకు పంపిన ఆఖరి భారత రాజకీయవేత్త ఇందిరాగాంధీయే. కేవలం ఒక్క పత్రికా రచయితే అని కాదుగానీ, అలా జైలుకు వెళ్లిన వారిలో రామ్‌నాథ్ గోయెంకా యాజమాన్యంలోని ‘ఇండియన్ ఎక్స్‌ప్రెస్’కు చెందిన కులదీప్ నయ్యర్ చాలా ప్రముఖులు. ఆమె తన అధికారాన్ని రక్షించుకోవడానికి 1975లో ఎమర్జెన్సీ విధించి, ఆ కారణాన్ని చూపించే నయ్యర్‌ను కారాగారానికి పంపారు. 1977 సాధారణ ఎన్నికలలో కాంగ్రెస్ పార్టీని ఓడించి, ఇలాంటి నియంతల పట్ల తమ అభిప్రాయం ఏమిటో భారతీయ ఓటర్లు దీటుగా చెప్పారు.
  
  దాదాపు నాలుగు దశాబ్దాల తరువాత మళ్లీ ఇప్పుడు అలాంటి రాజకీయవేత్త - అరవింద్ కేజ్రీవాల్ - వచ్చారు. తాను అధికారంలోకి వచ్చాక భారీ సంఖ్యలో పత్రికా రచయితలకి జైలు తలుపులు తీయిస్తానని హామీ ఇచ్చారు. ఎందుకంటే భారతీయ పత్రికా రచయితలంతా అమ్ముడు పోయినందుకట. అయితే దర్యాప్తు తరువాతే వాళ్లని జైలుకు పంపుతానని కూడా భరోసా ఇచ్చారు. కానీ తన తీర్పు పట్ల ఎలాంటి సందేహానికీ తావు లేదన్నట్టు, తను విధించబోయే శిక్షలో ఉండే తీవ్రతలో ఎలాంటి రాజీ లేదన్నట్టే చెప్పారు. రాజకీయవేత్తలందరిలాగే వీడియో ఆధారాలు ఉన్నప్పటికీ తాను అలా అనలేదని యథాప్రకారం కేజ్రీవాల్ అన్నారు.
  
  తనని తాను అతిగా ఊహించుకోవడం ద్వారా వచ్చిన, అదికూడా సౌకర్యంగా ఉండే మరపు రోగంతో కేజ్రీవాల్ బాధపడుతూ ఉండి ఉండాలి. గడచిన డిసెంబర్ మాసం శీతకాల మధ్యాహ్న వేళ  ఢిల్లీ ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసినప్పుడు టీవీలలో వినిపించిన జయజయ ధ్వానాలు, పత్రికల నిండా పరుచుకున్న అభినందన పరంపరలని కేజ్రీవాల్ మరచిపోయారు. ఇప్పుడు ఉన్నదీ ఆ పత్రికా రచయితలే. మీడియా సంస్థల అధిపతులు కూడా అప్పటివారే. ఇక మారినది ఏదీ అంటే లోలోపలి కేజ్రీవాలే. ఆ కేజ్రీవాలే ఇప్పుడు కనిపిస్తున్నాడు.
  
   కేజ్రీవాల్ ఆకాంక్షల స్థాయిలో కాకుండా, ఢిల్లీ ముఖ్యమంత్రి కార్యాలయం చాలా ఇరుకుగా కనిపించడంతో ఆయనలో ఆ మార్పు సంతరించుకోవడం మొదలయింది.  కాంగ్రెస్ మద్దతుతో తాను ఢిల్లీ రాష్ట్రానికి యాదృచ్ఛికంగా ముఖ్యమంత్రి అయినట్టే, మే మాసంలో ఆ కాంగ్రెస్ మద్దతుతోనే నిబిడాశ్చర్యం నింపుతూ ప్రధాని పదవిని కూడా చేపట్టవచ్చునన్న భ్రమలో  కేజ్రీవాల్ కొట్టుమిట్టాడుతున్నారు. అందుకే రాహుల్ గాంధీ అంగరంగ వైభవంగా నిర్వర్తించవలసిన బాధ్యతను సరిగా నిర్వర్తించడం లేదన్న నమ్మకంతో నరేంద్ర మోడీ ప్రతిష్టను భ్రష్టు పట్టించే బృహత్కార్యాన్ని కేజ్రీవాల్ నెత్తికెత్తుకున్నారు. అందుకే పాపం, రాబర్ట్ వాద్రా (రాహుల్ గాంధీ బావగారు) కేజ్రీవాల్ దృష్టి పథం నుంచి నిష్ర్కమించారు. భూ కుంభకోణాల నుంచి రాహుల్‌ను రక్షించిన ఉన్నతోద్యోగి హర్యానాలో కేజ్రీవాల్ పార్టీ ఆమ్‌ఆద్మీ తరఫు అభ్యర్థి కూడా అయ్యాడు.
  
  కేజ్రీవాల్ ప్రత్యర్థుల వ్యవహారాలలో దుర్భిణీ వేసి చూసినట్టే ఆయన పార్టీలోని జగడాల గురించి  కూడా జర్నలిస్టులు అదే ఉత్సుకతతో వెతికారు. ప్రభుత్వేతర సంస్థల విరాళాలు, కేజ్రీవాల్ శిబిరంలోని సీనియర్‌ల మీద ఆరోపణలకు సంబంధించిన కథనాలు ఉన్నాయి. సచ్ఛీలత గురించి ప్రచారం చేసే పార్టీని ఇలాంటివన్నీ ఇరుకున పెడతాయి. అలాగే మీడియాలో మోడీకి లభిస్తున్న విస్తృత ప్రచారం చూసి కూడా కేజ్రీవాల్ నైరాశ్యానికి గురయ్యారు.  
  
  ఎన్నికల వేళ నిగ్రహం ఒత్తిడికి గురౌతూ ఉంటుంది. ఆగ్రహంతో ఉన్న నాయకుడు సమాచార సేకర్తను తుద ముట్టించాలన్న కాంక్షకి లోనవుతూ ఉంటాడు. అయితే ఎలాంటి ప్రయోజనం లేకుండా ఇలాంటి నిర్ణయానికి రావడం నేరం. వాళ్ల విశ్వసనీయతని వారే దెబ్బ తీసుకోవడం మినహా దీనితో ఒరిగేదేమీ ఉండదు. ఇక్కడే కేజ్రీవాల్ బుర్రకు పదును పెట్టాలి. భారతీయ మాధ్యమాలన్నీ కూడా అమ్ముడు పోతే ఏ ప్రభుత్వానికీ కూడా సమస్యలనేవే ఉండవు. అలాగే ఒక వ్యక్తికి వ్యతిరేకంగానో, ఏదో ఒక అంశం ప్రాతిపదికగానో భారతీయ మీడియా అంతా ఏకమైపోతోందని నమ్మడం ఇంకా వికృతమైన ఆలోచన.
  
  ఇలా చెప్పడం అంటే భారతీయ మాధ్యమం నిత్యం ఉదయాన్నే పుణ్య తీర్థాలలో స్నానమాచరించాలని కాదు. ‘‘ఎన్నికల సమయంలో ‘పెయిడ్ న్యూస్’ (అమ్మకానికి వార్తా స్థలం) బెడద నివారణకు భారత ఎన్నికల సంఘం అందరికీ ఆమోదయోగ్యమైన కొన్ని చర్యలు చేపట్టింది’’ అంటూ ప్రధాన ఎన్నికల కమిషనర్ వీఎస్ సంపత్ పత్రికా సంపాదకులకి ఒక లేఖ రాశారు. దేశంలో ఉన్న పత్రికా రచయితలంతా లేదా మీడియా సంస్థల అధిపతులంతా దేవతలేమీ కాదు. వార్తా సేకరణకీ, వ్యాపార ప్రకటనల సేకరణకీ మధ్య విభజన రేఖని చెరిపేసినందుకు కొందరిని సత్కరించాలి. కానీ గుజరాత్ ఆర్థిక వ్యవస్థ గురించి దేశ వ్యాప్తంగా వివిధ సంస్థలు ఇచ్చిన వార్తా కథనాలు, విద్యా సంస్థలు ఇచ్చిన వివరాలు ఏవీ కూడా పెయిడ్ న్యూస్ కాదు. ఇలాంటి కథనాలు, వివరాలు ఇవ్వడం ఎన్నికల నేపథ్యంలో మొదలయినది కూడా కాదు.
  
  పత్రికల సంపాదకులకు భారత ఎన్నికల కమిషనర్ రాసిన లేఖ ప్రతిని కేజ్రీవాల్ పూర్తిగా చదవడం అవసరం. ‘మన ప్రజాస్వామిక వ్యవస్థలో ఎన్నికల వ్యవస్థకు పునరుత్తేజం కల్పించడంలో భారత మాధ్యమాలు నిర్వహించిన అసమానమైన పాత్రకు కృతజ్ఞతలు తెలుపుకుంటూ’నే అంటూ మొదటి పేరాలో ఎన్నికల కమిషనర్ పేర్కొన్నారు. అలాగే ‘విశ్వసనీయతకు ప్రతీకగా ఉన్న ప్రతి ఎన్నికల సమయంలోను కూడా కమిషన్ తన బాధ్యతను నిర్విఘ్నంగా నిర్వర్తించడానికి సహకరించినందుకు గాను’ కూడా ఆయన మీడియాకు కృతజ్ఞత ప్రకటించారు. భారత మాధ్యమాలు దేశప్రజల మద్దతు కలిగి ఉన్నాయి. ఎందుకంటే, ఏవో కొన్ని సందర్భాలలో రేగిన రచ్చ మినహాయిస్తే, అవి నిర్వర్తించవలసిన బాధ్యతను సక్రమంగా నిర్వర్తించాయి.
  
 కేజ్రీవాల్ ఇక్కడ మీడియా మీద గుప్పించిన ఆరోపణలు కొత్త కాదు. ఇతర దేశాలలో కూడా ఇలాంటివి ఉన్నాయి. ఒక అభ్యర్థి విజయాన్ని లేదా అపజయాన్ని గురించి ఆసత్య ప్రచారం నిర్వహించడాన్ని అరికడుతూ అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలలోని ఒహియో రాష్ట్రం ఒక చట్టం తీసుకు వచ్చిందని ‘ది ఎకనమిస్ట్’ నివేదించింది. అంటే దీనర్థం అమెరికాకు చెందిన ప్రతి పత్రికా రచయిత దోషి అని కాదు. అబద్ధారోపణలు చేసిన వారి మీద, అలాంటివి ప్రచురించిన వారి మీద మాత్రమే ఆ చట్టం చర్యకు ఆదేశిస్తున్నది. ప్రత్యర్థుల శీల హననమే ధ్యేయంగా రాజకీయవేత్తలు చేస్తున్న ప్రకటనలే అమెరికా ప్రజాస్వామ్యానికి శిలాక్షరాలుగా మారిపోతున్నాయని వాదిస్తూ ఆ దేశ ప్రముఖ వ్యంగ్య రచయిత పీజే ఒరౌర్కే అక్కడి సుప్రీంకోర్టులో ఒక వ్యాజ్యం కూడా దాఖలు చేశారు. అరవింద్ కేజ్రీవాల్ గమనించి ఉండకపోవచ్చు. అవసరమైనప్పుడు కులదీప్ నయ్యర్ నరేంద్ర మోడీకి వ్యతిరేకంగా తీక్షణంగా ఇప్పటికీ రాస్తూనే ఉన్నారు.    
  (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు)
  ఎంజే అక్బర్


  యూపీఏ ప్రభుత్వం రక్షణ రంగంలో కీలక నిర్ణయాలు తీసుకోకపోవడంతో  దేశ రక్షణ రంగ సన్నద్ధత కొరవడింది. గత 8 ఏళ్లుగా రక్షణమంత్రిగా కొనసాగుతున్న ఆంటోనీ ఒక అచేతనమైన నేతగా, స్తబ్దుగా వ్యవహరించి దేశ రక్షణావసరాలను గుర్తించకుండా గాఢనిద్రలో గడిపేశారు. ఆయన జమానాలో భారత రక్షణ సామర్థ్యం బాగా బలహీనపడింది.
  
  ఇరాక్‌పై అమెరికా యుద్ధం ప్రకటించిన సందర్భంగా అప్పటి అమెరికా రక్షణ మంత్రి డోనాల్డ్ రమ్స్‌ఫెల్డ్ ఒక మాట చెప్పారు. ‘‘నీ దగ్గర ఉన్న ఆర్మీతో నువ్వు యుద్ధం చేయాలి. అంతేగానీ సైనికదళం ఎలా ఉండాలో కోరు కోవద్దు’’ అని ఆయన వ్యాఖ్యానించారు. ఒక దేశ రక్షణమంత్రికి ఉండాల్సిన అసలు లక్షణమేమిటంటే ఎలాంటి ఘర్షణలు లేని ప్రశాంత సమయాలలో సైనిక సామర్థ్యా న్ని పెంపొందించేందుకు చర్యలు చేపట్టాలి. యుద్ధాలు వచ్చేటప్పుడు ఇవి అక్కరకొస్తాయి.
  
  ప్రతి యుద్ధమూ కొత్త అనుభవాన్ని నేర్పుతుంది. సాధారణంగా వివిధ దేశాలు తమ సైన్యానికి ఎప్పటికప్పుడు కొత్త యుద్ధవిద్యలలో తర్ఫీదునిస్తాయి. ఎందుకంటే అంతకుముందు జరిగిన యుద్ధాలలో శత్రువులు ఉపయోగించిన ఎత్తుగడలనూ, వ్యూహాలనూ మళ్లీమళ్లీ ఉపయోగించరు కాబట్టి సైన్యం అప్రమత్తంగా వ్యవహరించాల్సి ఉంటుంది.
  
  తాలిబాన్‌లాంటి మతవాదశక్తులు కొన్ని దేశాలలో తమతో కలిసిపోరాడేవారిని కలుపుకొని దాడులకు తెగబడుతుంటాయి. ఈ శక్తులు తమకు సత్తువ ఉన్నప్పుడు దాడులు చేస్తాయి, లేనప్పుడు విశ్రాంతి తీసుకుంటాయి. యుద్ధంలో ఇదోరకమైన ఘర్షణ. తాలిబాన్ వద్ద ఫిరంగులు, వైమానిక దళం వంటి వనరులు లేవు. అయితే తాలిబాన్ భావజాలాన్ని వంటబట్టించుకున్న తీవ్రవాదులూ, పోరాడాలన్న కాంక్ష, లక్ష్యం, అన్నింటికీ మించి అమూల్యమైన సమయం వారి వద్ద ఉన్నాయి. అఫ్ఘానిస్థాన్, పాకిస్థాన్‌ను ఇస్లామిక్ రాజ్యంగా మార్చేందుకు తాలిబాన్లు ‘ధర్మయుద్ధం’ చేస్తున్నారు. అంతేకాదు క్రమంగా ఈ ప్రభావం పాకిస్థాన్ పొరుగున్న ఉన్న భారత భూభాగంలోని కాశ్మీరుకూ, చైనాలోని జింజియాంగ్‌కూ విస్తరించేలా చూడాలన్నది తాలిబన్ మతవాదుల పన్నాగం.
  
  పాకిస్థాన్, అఫ్ఘానిస్థాన్‌లో తమకు అనుకూల ప్రభుత్వాలను స్థాపించుకోవాలని కలలు కంటున్న తాలిబన్, లష్కరే తోయిబాలు ఇండియాతో ఘర్షణపడుతూ ఉగ్రవాద అనుబంధ సంస్థలుగా పనిచేస్తాయి. కాని వాటికి ఇవి ఒక సైద్ధాంతిక నాణేనికి రెండు పార్శ్వాలని చెప్పవచ్చు. దక్షిణ, సెంట్రల్ ఆసియా నుంచి నాటో దళాలను ఉపసంహరించుకుంటే పరిణామాలు ఎలా ఉంటాయో ఇప్పటికే పత్రికలలో చూచాయిగా వార్తలొస్తున్నాయి. మతఛాందస శక్తులలో ఒకవిధమైన విజయగర్వం స్పష్టంగా కనిపిస్తోంది. ఈ మతఛాందస శక్తులు కొంతసేపు విరామం తీసుకుని మళ్లీ పుంజుకుని ‘ముస్లిం భూభాగాల’ ‘విముక్తి’ కోసం జరుగుతున్న సుదీర్ఘ మార్చ్ దిశగా అడుగులు వేస్తున్నాయి. భారత్, పాకిస్థాన్, చైనాలో ముస్లిమ్‌లకు లౌకిక వ్యవస్థను వారు ఎంతమాత్రం అంగీకరించరు.  
  
  అఫ్ఘానిస్థాన్ నుంచి 20 ఏళ్ల క్రితం సోవియట్ యూనియన్ నిష్ర్కమించిన తర్వాత జమ్మూకాశ్మీర్‌లో శాంతిని కాపాడడం భారత సైన్యానికి ఎంత సవాల్‌గా మారిందో మనకు తెలుస్తూనే ఉంది. దక్షిణ రష్యా, సెంట్రల్ ఆసియా మాదిరిగా చైనాపై కూడా ఉగ్రవాదులు కన్నేశారు. చైనాలోని ఒక రైల్వే స్టేషన్‌లో ఇటీవలే కొంతమంది సాయుధ ఉగ్రవాదులు ప్రవేశించి నరమేధం సృష్టించారు. చైనాలోని ఏకైక ముస్లిమ్ మెజారిటీ రాష్ట్రమైన జింజియాంగ్‌లో ఉగ్రవాదం పెచ్చుపెరిగింది. దీన్ని చైనా పాలకులు ఎంతగా దాచిపెట్టాలన్నా అది ఎప్పటికప్పుడు బయటపడిపోతోంది. ఉగ్రవాదులు భవిష్యత్తులో పాకిస్థాన్‌ను తమ కోటగా వాడుకోవడం కొనసాగిస్తే, పాక్‌తో తమ సంబంధాల వల్ల ఎంత ప్రయోజనం కలుగుతుందో చైనా ఇప్పుడు పునస్సమీక్షించుకోవల్సిన అవసరం ఎంతైనా ఉంది. అదే సమయంలో భారత్ కూడా తన విధానాన్ని సమీక్షించుకోవాలి. ఉగ్రవాదులను అణచివేసేందుకు తీసుకునే కఠిన చర్యలు బహుముఖ పోరుకు దారితీస్తే దాన్ని ఎదుర్కొనేందుకు భారత్ సిద్ధంగా ఉన్నదా కూడా ఆలోచించాల్సిన అవసరం ఉంది. ఇలాంటి పోరుకు ఇండియా సిద్ధంగా లేదని స్పష్టంగా తేలిపోతోంది.
  
  గత ఐదేళ్లుగా యూపీఏ ప్రభుత్వం రక్షణ రంగంలో కొన్ని కీలక నిర్ణయాలు తీసుకోకపోవడం వల్ల భారత రక్షణ రంగ సన్నద్ధత కొరవడింది. గత 8 ఏళ్లుగా రక్షణమంత్రిగా కొనసాగుతున్న ఏకే ఆంటోనీ ఒక అచేతనమైన నాయకుడిగా, స్తబ్దుగా వ్యవహరించి దేశ రక్షణావసరాలను గుర్తించకుండా గాఢనిద్రలో గడిపేశారు. ఆయన జమానాలో భారత రక్షణ సామర్థ్యం గణనీయంగా బలహీనపడింది. దక్షిణాసియాలో ఉద్రిక్తతలు పెచ్చరిల్లాయి. అయినా ఆంటోనీగారు నిద్రమబ్బు వీడలేదు. భారత రక్షణ పరికరాలు నాసిరకంగా ఉన్నాయి. నావికాదళాన్ని పట్టిపీడిస్తున్న నిర్లక్ష్య వ్యాధి లక్షణాలకు నిదర్శనమే ఇటీవల నేవీలో వరుసగా జరుగుతున్న అనేక ప్రమాదాలని వేరే చెప్పనక్కర్లేదు. ఇది నావికాసిబ్బంది మనోస్థైర్యాన్ని దెబ్బతీస్తోంది. నావికాదళంలో అనేక ప్రమాదాలు సంభవించినా రాజకీయ నాయకులు బాధ్యత వహించిన పాపాన పోలేదు.  శత్రువు మన తలుపు పక్కకు వచ్చి నక్కాడు. అయినా ఆంటోనీ ఇంకా మత్తులో జోగుతున్నాడు.
  
  సార్వత్రిక ఎన్నికలు ముగిసిన తర్వాత జూన్‌నాటికల్లా కొత్త రక్షణ మంత్రి రావచ్చు. రక్షణ రంగానికి జరిగిన నష్టాన్ని పూడ్చడానికీ, పునర్‌నిర్మించడానికి ఎంతో వ్యవధి పడుతుంది. కాని మనకు అంత సమ యం లేదు. దక్షిణాసియాలో పరిస్థితులు వేగంగా మారి పోతున్నాయి. అవి మంచి మార్పులు అనుకోడానికి లేదు. కొత్త ప్రమాదాలు పొంచి ఉన్నాయి. భారత విదేశాంగ విధానంలో కొత్త మార్పులు తీసుకురావల్సిన అవసరం ఉంది. శత్రువుకు శత్రువు మనకు తప్పనిసరిగా మిత్రుడు కావల్సిన అవసరం ఏమీ లేదు. కాని యుద్ధక్షేత్రంలో అతను సహచరుడు కావచ్చు. భారత్, చైనా పరస్పరం అనుమానించుకోవడం కన్నా సహకరించుకుంటేనే మంచిది. సెంట్రల్ ఆసియాలో ఉన్న ప్రమాదాల గురించి రష్యాకు కొత్తగా ఎవరూ చెప్పాల్సిన అవసరం లేదు. తుపాకులు పట్టుకుని సంచరించే మతోన్మాదుల గురించి పాకిస్థాన్ అప్రమత్తంగా ఉండాల్సిందే.
  
  చైనా, పాకిస్థాన్ ఏం చేయాలో అవి తేల్చుకోవాలి. ఉగ్రవాదులను అణచివేయాలన్నా, ఇతర దేశాలపై యుద్ధం చేయాలన్నా అది భారతే చేయాల్సి ఉంటుంది. మన తరఫున మరో దేశం యుద్ధం చేయదని భారత్ గుర్తిస్తే మంచిది. ఇంకో విషయం... ఎప్పటికైనా సైన్యాలే యుద్ధాలు చేయాలి. యుద్ధంలో శత్రుదేశాన్ని మట్టికరిపించే సత్తాగల సైన్యం మనకు ఉందా? ఆలోచించాల్సిందే!    
  
  బైలైన్: ఎంజే అక్బర్ (వ్యాసకర్త సీనియర్ సంపాదకులు)
  


 బైలైన్
  
  ఎం.జె. అక్బర్, సీనియర్ సంపాదకులు
  
  భారత్, అమెరికాల మధ్య సంబంధాలు మరమ్మతు చేసుకోలేనంతగా దిగజారిపోలేదు. వాటిని ఉతికి ఆరేయాలి. రెండు దేశాలు ఒకే విధమైన మౌలిక విలువలు, ప్రయోజనాలు కలిగిన దేశాలు. తీవ్ర ఉద్రిక్తతలు నెలకొన్న ప్రాంతాలలో ముఖ్య భాగస్వాములు కాగలిగినవి. అలాంటి దేశాల మధ్య ప్రస్తుతమున్న ఇబ్బందికరమైన పరిస్థితి అనావశ్యకమైనది.
  
  ఎన్‌బీసీ చానల్ ఫిబ్రవరి 28 శుక్రవారం ఉదయం వార్తా బులెటిన్ మధ్య ఓ అంశం చటుక్కున కనిపించింది. ఆ వార్తను బులెటిన్‌లో చేర్చింది తామేనని సంపాదకులే నమ్మలేరనిపించేంత నమ్మశక్యంకానిది అది. చనిపోయిన మనిషి బతికాడు. ఎన్‌బీసీలాంటి ప్రధాన చానల్ సరిచూసుకోకుండా ‘మృతిచెందారు’ అనీ అనదు, నిర్ధారించుకోకుండా ‘బతికున్నారు’ అనీ అనదు. శవ యాత్రికులు శవపేటికను గమ్యానికి తీసుకుపోతుండగా శవం పేటికను తన్నడం మొదలుపెట్టింది. శవయాత్రలో ఉన్నవారు ఎంతగా నిర్ఘాంతపోయి ఉంటారో అంతగా యాంకర్లు కూడా నిర్ఘాంతపోయే ఉంటారు. అయితే వారు దాన్నో అద్భుతంగా అభివర్ణించి, చకచకా సురక్షితమైన వాతావరణ క్షేత్రానికి వెళ్లిపోయారు. సూర్యకాంతితో నిండిన ఆకాశం కింద మైనస్ జీరో ఉష్ణోగ్రతలతో మంచు గాలులు కురుస్తాయని తెలిపారు. ఇంతటి కలవర పాటు ప్రశంసలు మరే అద్భుతానికి లభించి ఉండవు.
  
  ఈ కథలో ఒక నీతి ఉంది. శవాన్ని పూడ్చి పెట్టేసేవరకు ఆశను కోల్పోకూడదు. భారత్, అమెరికాల మధ్య సంబంధాలు కోమాలోకి వెళ్లిపోయాయి. కానీ అవి కాటికి చేరడానికి ఇంకా చాలా దూరం ఉంది.
 
  అమెరికన్ అకాడమీ, మీడియాలలో చిన్నదే అయినా దృఢసంకల్పం కలిగిన లాబీ ఒకటుంది. భారత దేశం పట్ల అమెరికా విధానాన్ని కాకపోయినా వైఖరులను అది ప్రభావితం చేయగలిగింది. ఢిల్లీ గద్దెను చేరుకునే దిశగా నరేంద్రమోడీ  సాగిస్తున్న పయనాన్ని ఆపడం తమ వల్ల కాదనే విషయాన్ని అది ఎట్టకేలకు గుర్తించడం ప్రారంభించింది. మోడీకి వీసాను నిరాకరించేలా చేయడం ఆ లాబీ సాధించిన ఘనకార్యాల్లో ఒకటి. 1984 అల్లర్లలో సోనియా గాంధీ పాత్ర ఉన్నదనే ఆరోపణతో ఒక అమెరికన్ కోర్టులో ఆమెపై కేసు ఉంది. అయినా ఈ లాబీ ఆమె వీసా విషయమై ఎన్నడూ ఎలాంటి ప్రశ్నలను లేవనెత్తలేదు.
 
  అమెరికాకు చెందిన ‘ప్యూ’ పరిశోధన సంస్థ విస్తృత స్థాయిలో జరిపిన ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ ఆ లాబీకి కీలకమైన పరిగణనాంశం అయింది. ప్యూ ఫలితాలు ఇప్పుడే వెలువడ్డాయి. కానీ దాని సమాచారం మాత్రం గత కొన్ని వారాలుగా చర్చనీయాంశంగా మారింది. కనీవినీ ఎరుగని రీతిలో అది మోడీకి 63 శాతం మద్దతును, కాంగ్రెస్‌కు 19 శాతం మద్దతును సూచించింది. ప్యూ విశ్వసనీయతపై అమెరికా ప్రభుత్వానికి నమ్మకముంది.
  
  ఇక మన ఎన్నికల కలగూర గంపలోని అనేక చిన్న పార్టీలు ఎటు మొగ్గు చూపుతున్నాయనే ఆధారాలు ఉండనే ఉన్నాయి. అవి తమంత తాముగా ఏమంత సాధించలేకపోయినా గానీ ప్రధాన అయస్కాంతాలలో దేనితో చేరితే దాని గెలుపునకు కావాల్సిన ఓట్ల శాతాల్లో తేడాను తేగలుగుతాయి. 2004, 2009 ఎన్నికల్లో ప్రధానంగా అవి కాంగ్రెస్, యూపీఏలతో ఉన్నాయి. ఈ ఏడాది గురుత్వాకర్షణ శక్తి వాటిని మరో దిశకు లాగేస్తోంది. బీహార్‌లో లాలూప్రసాద్ యాదవ్-రాంవిలాస్ పాశ్వాన్-కాంగ్రెస్ అనే త్రిమూర్తుల కూటమి పునరుద్ధరణ గురించి రెండు నెలలపాటు చర్చలు జరిగాయి. చావో రేవో తేల్చుకోవాల్సి వచ్చేసరికి బీజేపీ, పాశ్వాన్‌తో కలిసి రెండు పార్టీల నిర్ణయాత్మక భాగస్వామ్యాన్ని సాధించగలిగింది. పెద్ద వాళ్లు అనుకున్నవాళ్లు తప్పు చేయగలుగుతారు. అహంకారంతో తమ సొంత విలువను ఎక్కువగా లెక్కేసుకుంటారు. చిన్న పార్టీలు తప్పు చేయలేవు.
  అమెరికా ప్రభుత్వం మేల్కొని కాషాయం వాసనను పసిగట్టడం ప్రారంభించింది.
  
  అధ్యక్షుడు బరాక్ ఒబామాకు మన దేశం పట్ల ఒకప్పుడు ఉండి ఉండే కాసింత ఆసక్తి సైతం ఇప్పుడు లేదనేది బహిరంగ రహస్యమే. ఆసియాలోని ఆయన ప్రాధాన్యాలు భారత్‌కు తూర్పు, పడమరల్లో ఉన్నాయి. అమెరికా ఆర్థిక వ్యవస్థకు సంబంధించి చైనాతో సంబంధాలకు ఉన్న విలువ రీత్యా ఆయన వాటికే అత్యంత ప్రాధాన్యాన్ని కొనసాగిస్తున్నారు. ఆమెరికా ఆర్థిక విందు భోజనం బల్లపైకి భారత్ అందించగలిగిన వంటకాలేవీ లేవు.
  అఫ్ఘానిస్థాన్ నుంచి సేనల ఉపసంహరణకు ఒబామా కట్టుబడి ఉన్నారు. అందుకు ఆయనకు పాకిస్థాన్ సహకారం అవసరం. అమెరికా ఉపసంహరణ తర్వాత భారత్‌కు మరింత ఎక్కువ పాత్రను నిర్వహించగలిగిన శక్తి ఉంది. కానీ ఆ పాత్రను నిర్వచించగలిగేది భవిష్యత్తు.
  
  ఇరాన్‌తో సాధారణ సంబంధాలను నెలకొల్పుకోవడంలో ఒబామా అసాధారణమైన కృషి చేశారు. తక్షణమైన, నాటకీయమైన భౌగోళిక రాజకీయ పర్యవసానాలను మినహాయిస్తే ఈ కృషి చరిత్ర పుస్తకాలకు మాత్రమే పరిమితమయ్యేదని ఆయనకు తెలుసు. అమెరికాకు భారత్ శత్రు అధీన ప్రాంతంలోని అనుబంధ స్థావరం కాగలిగేదే. కానీ అందుకు కావాల్సింది నమ్మకం. అది ఆవిరైపోయింది.
  
  భారత్‌తో అణుశక్తి ఒప్పందానికి రూపకల్పన చేసిన అధికారులు, రాజకీయవేత్తలు తిరిగి ఆ నమ్మకాన్ని  కలిగించడానికి బదులు నమ్మకద్రోహానికి గురైనామనే భావనను ప్రచారం చేస్తున్నారు. అణు ఒప్పందంలోని అలిఖిత భాగానికి సంబంధించి మన దేశం తన ప్రతిష్టకు తగ్గ విధంగా ప్రవర్తించలేదని వారి అంచనా. రక్షణమంత్రి ఏకే ఆంటోనీ కంటే ఎక్కువగా భారత్-అమెరికా సంబంధాలకు చెరుపు చేసినవారు మరెవరూ లేరు.  యుద్ధ విమానాలను అమ్మజూపుతూ అమెరికా వేసిన టెండర్‌ను ఆయన తొలి దశలోనే తోసిపుచ్చారు. ఇది కేరళకు చెందిన మరో వామపక్ష పక్షపాత రాజకీయవేత్త కృష్ణమీనన్‌ను గుర్తుకు తెస్తోంది. ఆంటోనీ నిర్ణయానికి సముచిత కారణమే ఉంటే ఆ విషయాన్ని ఆయన, ఆయన దూతలు వారికి వివరించడమనే మంచి పని చేసి ఉండాల్సింది.
  
  ఆసక్తికరమైన దేవయాని ఖోబ్రగడే తక్కువ వేతనాల పనిమనిషి వ్యవహారం చిన్న విషయమే. కాకపోతే పేరుకుపోయిన ఇతర సమస్యల వల్ల భారత్, అమెరికా అధికార యంత్రాంగాల మధ్య నెలకొన్న పగలను తేల్చుకునే యుద్ధ రంగంగా ఆ సమస్యను మార్చాయి. ఐదేళ్ల క్రితమైతే అలాంటి సమస్య అతి కనిష్టమైన రచ్చతోనే పరిష్కారమై ఉండేది.
  
  భారత్, అమెరికాల మధ్య సంబంధాలు మరమ్మతు చేసుకోలేని విధంగా దిగజారిపోలేదు. కానీ ప్రమాదకరమైనంతటి వికారంగా మారాయి. వాటిని ఉతికి గాలి, ఎండ తగిలేలా ఆరేయాలి. మంచి స్నేహితులకు మాత్రమే చేతనయ్యేటంతటి పారదర్శకతతో ఇస్త్రీ చేసి సరైన రూపుకు తేవాలి. భారత్, అమెరికాలు ఒకే విధమైన మౌలిక విలువలు, ప్రయోజనాలు కలిగిన దేశాలు. తీవ్ర ఉద్రిక్తతలు నెలకొన్న ప్రాంతాలలో ముఖ్య భాగస్వాములు కాగలిగినవి. అలాంటి దేశాల మధ్య ప్రస్తుతం ఉన్న ఇబ్బందికరమైన పరిస్థితి తర్కవిరుద్ధమైనది, అనావశ్యకమైనది. ముఖం మాడ్చుకోవడం అపరిపక్వత మాత్రమే.
  
  లేదంటే సరిదిద్దుకునే క్రమానికి అద్భుతం అవసరం. ప్యూ అంచనా వేసినట్టు మేలో మన దేశంలో ప్రభుత్వం మారే నాటికి ఒబామాకు ఇంకా రెండేళ్ల పదవీ కాలం మిగిలే ఉంటుంది. మార్పు ఒక అవకాశం. తక్షణ గతంతో చేయగలిగిన అత్యుత్తమమైన పని దాన్ని వెనక్కు నెట్టేయడమే. ఒకప్పుడు ఇరు దేశాల మధ్య సంబంధాలు మంచి ఊపు మీద ఉండి చాలా సాధించగలమని వాగ్దానం చేసింది. ఆ ఊపు పూర్తిగా సడలిపోవడానికి అవకాశమిచ్చారు. దాన్ని పునరుద్ధరించడానికి రెండు ప్రభుత్వాలు కొత్త చొరవను ప్రదర్శించాలి.     
  


 యూపీఏ ప్రభుత్వం తెలంగాణ సమస్యను తన ఐదేళ్ల ఎజెండాలో చివరి అంశాన్ని చేసింది. ఎలాంటి బాధ్యతలను తీసుకోకుండానే ఎన్నికల్లో లబ్ధిని సాధించాలని కోరుకుంది. లేకపోతే ఈ ప్రమాదకరమైన నాటకం లేకుండానే రెండు మూడేళ్ల క్రితమే  కొత్త రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేసి ఉండేది. పార్టీలే కాదు దేశం కూడా ఇందుకు మూల్యం చెల్లించాల్సి ఉంటుంది.
  
  భారత యూనియన్‌లో 30వ రాష్ట్రం అవతరిస్తుంది. 29వ రాష్ట్రమైన తెలంగాణ భారత అంతర్గత పటం పునర్వ్యవస్థీకరణలో చిట్ట చివరిది కాదు. ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ఏర్పాటును కోరుతూ గాంధేయవాది పొట్టి శ్రీరాములు 1952లో చేపట్టిన ఆమరణ దీక్షతో ఈ పునర్వ్యవస్థీకరణ మొదలు కావడమే ఆంధ్రప్రదేశ్ విభజనలోని వైచిత్రి. మద్రాసు రాష్ట్రంలోని తె లుగు మాట్లాడే జిల్లాలతో ఆంధ్ర రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేయాలని ఆయన కోరారు. భాషా ప్రాతిపదికపై గీసిన రేఖలను అనుసరించి రాష్ట్రాలను ఏర్పాటు చేయడమనే ఆ భావన అప్పటికే అస్తిత్వంలో ఉన్న ‘పరిపాలనాపరమైన సౌలభ్యం’ కోసం రాష్ట్రాల ఏర్పాటుకు విరుద్ధమైనది. సయ్యద్ ఫజల్ ఆలీ నేతృత్వం లోని రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ కమిషన్ (ఎస్సార్సీ) 1955లో భాషాప్రయుక్త రాష్ట్రాల భావనను లాంఛనప్రాయంగా ధ్రువీకరించింది. ప్రాంతీయ అస్తిత్వ భావోద్వేగాల బలం పరిపాలనాపరమైన అవసరాలను అధిగమించింది.
  
  తెలంగాణ పురిటి నొప్పులు పడుతుండగా ఆంధ్ర వ్యాప్తంగా చిమ్మిన విషాల నుంచే తదుపరి రాష్ట్రం ఏర్పాటు కారాదని నిషేధించాల్సింది ఆ భగవంతుడే. అలసిసొలసిన, నైతికంగా దివాలా తీసిన పార్లమెంటు తెలంగాణ పుట్టుకను ప్రకటిస్తుంటే ఒక రాష్ట్రాన్ని రెండుగా చేస్తున్నట్టు గాక దేశాన్ని విభజిస్తున్నట్టే అనిపించింది.
  
  యూపీఏ ప్రభుత్వం చేసిన వాగ్దానాలకు గానీ, వాటిని బీజేపీ ఆమోదించడానికి గానీ ఉన్న విలువ స్వల్పం. పంజాబ్ విభజన సమయంలో చండీగఢ్ ఆ రాష్ట్రానికే రాజధానిగా ఉంటుందని వాగ్దానం చేశారు. దాదాపు ఐదు దశాబ్దాల తర్వాత కూడా అది దాన్ని హర్యానాతో పంచుకుంటూనే ఉంది. అలా పంజాబ్, హర్యానాలు కనీసం చండీగఢ్‌లోనైనా కలసిపోతున్నాయి. భావనాపరమైన ఉమ్మడి రాజధాని హైదరాబాద్ సీమాంధ్ర కు దూరంగా ఉంది. తత్పర్యవసానంగా కలుగగల ప్రమాదకర పర్యవసానాలను ఊహించి చెప్పడం అత్యంత ధైర్యవంతుడైన ద్రష్టకు మాత్రమే సాధ్యం.
  
  తెలంగాణ ఏర్పాటు ఒక నమూనాగా ఆచరణలో భాషాప్రయుక్త రాష్ట్రాలకు  చరమగీతం పాడేసినట్టే. ఇక పరిపాలన, ఆర్థిక వ్యత్యాసాలు మాత్రమే సరికొత్త, ఏకైక కొలబద్దగా మారుతాయి. తెలంగాణ, సీమాంధ్ర ప్రజలు ఒకే భాషను మాట్లాడుతారు. అయితే ఇలాంటి విభజన ఇంతకు ముందు జరిగింది. ఉత్తరాఖండ్, ఉత్తరప్రదేశ్ లాగే అదే భాషను మాట్లాడుతుంది. మాండలిక భేదాలు మినహా రెండూ ఒకే లిపిని వాడుతాయి. అయితే అది ఒక మినహాయింపు మాత్రమే. జార్ఖండ్, ఛత్తీస్‌గఢ్‌ల ఏర్పాటు జాతిపరమైన కారణాలతోనే జరిగింది.
  
  అభివృద్ధిలో పక్షపాతం అనే ఆరోపణతో ప్రేరిపితమయ్యే భావి విభజనలు ఆర్థికపరమైన పొందిక లోపించడం చుట్టూ పరిభ్రమిస్తాయి.   ఈ హడావుడి గందరగోళం ముగిశాక, యుద్ధంలో ఓడిపోవటం, గెల వటం ముగిశాక మనం ఒక అత్యంత మౌలికమైన ప్రశ్నకు సమాధానం చెప్పుకోవాల్సి ఉంది: చిన్న రాష్ట్రం సుపరిపాలనకు హామీని ఇవ్వగలుగుతుందా?
  
  అసమతూకానికి ఒకే ఒక్క కారణం ఎప్పుడూ ఉండదు. తెలంగాణ పాత నిజాం రాజ్యానికి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది. అక్కడి చిన్న, రాచరిక సంపన్న కులీనుల వర్గం అత్యంత సంపన్నవంతమైనది. 1948లో అది భారత యూనియన్‌లో చేరినప్పుడుగానీ లేదా 1956లో ఆంధ్రప్రదేశ్‌గా ఏర్పడినప్పుడుగానీ నాడు ఆధిపత్యం కోసం పోటీపడుతున్న మిగతా బృందాలేవీ  ఆస్తులు, సంపదల విషయంలో వారికి సాటిరాగలిగేవి కావు. అయితే ఈ సంపన్న వర్గం విచిత్రమైన, తలబిరుసుతనం సైతం గలిగిన  సోమరితనాన్ని ప్రదర్శించింది. గొప్ప ఆస్తుల పునాదులను కలిగి ఉండి కూడా ఆధునిక ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రవేశించడానికి అందివచ్చిన అవకాశాన్ని తాము జారవిడుచుకోవడమే కాదు తమ రాష్ట్రానికి కూడా దక్కనీయకుండా చేసింది. అలాంటి అసమర్థతకు మీరు మరెవరినీ నిందించ లేరు.  
  
  అయితే నేటి రాష్ట్ర విభజన సమస్య  ప్రైవేటు పెట్టుబడి క్షీణతకు సంబంధించినది కాదు. మేకులా గుచ్చినట్టున్న ప్రభుత్వ విధానానికి సంబంధించినది. న్యాయంతో కూడిన ఆర్థిక వృద్ధికి హామీని కల్పించడమే ప్రభుత్వం పోషించగల ప్రాథమిక పాత్ర. ఆరున్నర దశాబ్దాలు... వేచి వుండే గదిలోనే పడి ఉండడానికి చరిత్రకు సైతం చాలా ఎక్కువ. ప్రజాస్వామ్యానికి అత్యుత్తమ నమూనా అబ్రహం లింకన్ నిర్వచించినదే: ప్రజల చేత, ప్రజల కొరకు, ప్రజల ప్రభుత్వం. ఇందులో రెండవ  మూల స్తంభం ఊగిసలాడిపోతే మొత్తంగా సౌధమే కుప్పకూలిపోతుంది.
  
  ఇంతకూ తెలంగాణ ఏర్పాటు నూతన రాష్ట్ర ఆర్థికాభివృద్ధికి హామీని ఇస్తుందా? ఆధారాలు అవును, కాదుల మిశ్రమంగా ఉన్నాయి. హర్యానా, పంజాబ్‌లు రెండూ విడిపోయాక మరింత సుసంపన్నవంతమయ్యాయి. ఇటీవలి కాలంలో వేరు పడిన చత్తీస్‌గఢ్, మధ్యప్రదేశ్‌లు ప్రత్యేక  కుదుళ్ల నుంచి పుష్పించాయి. అయితే జార్ఖండ్ మాత్రం బీహార్ నుంచి విడిపోయినప్పటి నుంచి దయనీయమైన  స్థితిలో, అస్థిరత్వంతో, లంచగొండి పాలనతో కొట్టుమిట్టాడుతోంది. బేరసారాల వ్యాపారం ఆ రాష్ట్ర రాజకీయవేత్తల ప్రత్యేక నైపుణ్యం. మంచి ధర పలకాలేగానీ  అక్కడి శాసన సభ్యులు  అమ్మకం గుర్రాలుగా మారిపోడానికి ఎప్పుడూ సిద్ధమే. ఇటీవల ఒక జార్ఖండ్ మంత్రి తమ ప్రభుత్వాన్ని ఎన్నడూ ఎరుగని అత్యంత అవినీతికర ప్రభుత్వంగా అభివర్ణించి, ఆ కారణంగా పదవిని పోగొట్టుకున్నారు. గొప్ప సహజ వనరులున్న జార్ఖండ్ వాటితోనే సంపన్న రాష్ట్రంగా మారిపోగలదన్న తర్కంతోనే బీహార్ నుంచి అది విడాకులు పుచ్చుకుంది. అది జరగ లేదు.  కాబట్టి ప్రస్తుతం జార్ఖండ్ ప్రత్యేకించి సందర్భోచితమైనది.  
  
  ఒక జంట విడాకులు పుచ్చుకున్నప్పుడు లేదా ఉమ్మడి కుటుంబం నుంచి ఓ సోదరుడు విడిపోవడం జరిగినప్పుడు విద్వేషం ప్రబలడం దాదాపు అనివార్యం. ఆ ద్వేషం ఆర్థికపరమైన పోటీకి దారి తీసినట్టయితే దానివల్ల కొంత మంచి జరుగుతుంది. బాగుపడాలనే వాంఛ అతి తరచుగా ప్రత్యర్థులు మరింతటి సమున్నతిని సాధించడానికి దోహదపడుతుంది. తెలంగాణ, సీమాంధ్రల విషయంలో కొంత శంక కలుగుతోంది. ఎందుకంటే లక్ష్యాన్ని సాధించడం కోసం అనుసరించిన పద్ధతులు దేశం మునుపెన్నడూ కనీవినీ ఎరుగనంతటి స్థాయిలో ఆవేశకావేశాలను, ద్వేషాన్ని సృష్టించాయి.
  సంఘర్షణకు దారితీసే అవకాశమున్న కారణాలు పరివర్తనాత్మకమైన ఉద్వేగాలపరమైనవి మాత్రమే కాదు. నీరు వ్యవసాయానికి జీవన్మరణ సమస్య. వాటాల పంపకంపై వాదనలు అరుదుగా మాత్రమే హేతుబ్దతపై ఆధారపడి ఉంటాయి. రెండవది, తక్షణమైనది హైదరాబాద్‌లోనూ, దాని చుట్టుపక్కల ప్రాంతాల్లోనూ ఉన్న భారీ పెట్టుబడులు. సామరస్యం అడుగంటితే జన సమూహాలు ఒరవడిలో పడి కొట్టుకుపోవడం ప్రారంభమవుతుంది. ద్వేష భావం పెచ్చుపెరుగుతుంది.  వాతావరణంలో హింస తారట్లాడుతూ ఉంటుంది. భారత దేశపు శరీరంపైన మరొక విషపూరితమైన గాయం ఏర్పడటం మనం కోరుకోం.
  
  యూపీఏ ప్రభుత్వం తెలంగాణ సమస్యను తన ఐదేళ్ల ఎజెండాలో చివరి అంశాన్ని చేసింది. ఎందుకంటే అది ఎలాంటి బాధ్యతలను తీసుకోకుండానే ఎన్నికల పరమైన ప్రయోజనాలను సాధించాలని కోరుకుంది. లేకపోతే ఈ ప్రమాదకరమైన నాటకం ఆంతా లేకుండానే కొత్త రాష్ట్రం రెండు మూడేళ్ల క్రితమే ఏర్పాటు చేసి ఉండేది. కేవలం రాజకీయ పార్టీలే కాదు దేశం కూడా ఇందుకు మూల్యం చెల్లించాల్సి ఉంటుంది.
  -ఎం.జె. అక్బర్, సీనియర్ సంపాదకులు


  బైలైన్
  ఎం.జె. అక్బర్, సీనియర్ సంపాదకులు
  
  
  కేజ్రీవాల్ ఒకే సమయంలో వేదిక మీద ప్రధాన తారగానూ, ఆందోళన జరిపే ప్రేక్షకుల్లో ఒకడిగానూ ఉండటం అవసరం. అమరుని దుస్తులు అధికారిక దుస్తులతో తేలిగ్గా కలగలిసిపోవు. ఆమ్ ఆద్మీ అధికారంలోకి రాగలదని కేజ్రీవాల్ ఢిల్లీ ఓటర్‌ను ఒప్పించగలిగాడు. దేశ ఓటర్లకు ఆ నమ్మకాన్ని కలిగింపజేయడం పూర్తిగా భిన్నమైనది. ఆయన సైతం ఆ పని చేయగలనని విశ్వసించలేరు. సార్వత్రిక ఎన్నికల క్యాంపెయిన్‌లో ఆయన నిర్వహించగలిగిన బాధ్యత ఒక్కటే. పార్లమెంటులోని మిగతావారంతా నిజాయితీగా ఉండేలా చూడటం.  
  
 
  అరవింద్ కేజ్రీవాల్ వంట గది వేడిని భరించలేక బయటికొచ్చేశారు. స్వీయ రక్షణ మార్గంగా ఆయన చేసినది సబబే. భోజనానికి వచ్చేవారు కోరినదే పాకశాస్త్ర ప్రవీణునికి కూడా నచ్చినది కావాలని లేదు. అవిశ్రాంత కృషితో మీరే స్వయంగా భోజనం వండి వడ్డించే బాధ్యతలను సాధించుకున్నప్పుడు... వంట గదిలోని వేడి ఓటరు ఆకలికి సాక్ష్యంలాగా అనిపిస్తుంది.
  
  ప్రతి వంట గది వేడిగానే ఉంటుంది. భోజనం తయారు కావాలంటే మంట కావాలి. అందరికంటే బాగా ఈ విషయాన్ని అర్థం చేసుకున్నది కేజ్రీవాలే. కాంగ్రెస్ వంట గదిలో ఆయన ఎంతటి తీవ్రమైన వేడిని రగిల్చారంటే అజేయురాలైన షీలా దీక్షిత్ చర్మం సైతం తీవ్రంగా కాలింది. అయితే వంట గదిలో ఒళ్లు కాల్చుకోడానికి ఆమెకు పదిహేనేళ్లు పట్టింది. నలభై తొమ్మిది రోజులకే కేజ్రీవాల్ తోలు ఊడిపోవడం మొద లైంది.
  వంట గదికి కూడా కొన్ని నిబంధనలు అవసరం. రాజ్యాంగంలో నిర్దేశించిన కొన్ని ప్రత్యేకతలు మన దేశ రాజకీయ ఆహార పదార్థాల బాబితాను నియంత్రిస్తుంటాయి. అవి ప్రతి ఒక్కరికీ నచ్చేవి కావు. వాటిలో కొన్ని అస్పష్టమైనవి, మరికొన్ని వివాదాస్పదమైనవి. అయినాగానీ రాజ్యాంగంలో అవి ఉన్నంత కాలం మనం వాటికి అనుగుణంగానే బతకాలి. వెసులుబాటు కూడా ఉంది. ఎప్పుడైనా మనం వాటిని సవరించుకోవచ్చు. కానీ ఆ పని చేయడానికి కూడా మనం ఒక నిర్ణీత క్రమాన్ని అనుసరించాల్సి ఉంటుంది.   మీ అభీష్టానికి అనుగుణమైన కార్యక్రమంలో ఇమడనంత మాత్రాన ఒక చట్టాన్ని వదిల్చేసుకోలేరు.
  
  పాకశాస్త్ర  సూపర్‌స్టార్‌లు కొందరు విపరీత ప్రవర్తనకు తమకు విశేష హక్కులు కావాలని కోరుతారు. వారి పాకశాస్త్ర కళా ప్రావీణ్యానికి గుర్తింపుగా ప్రజలు దాన్ని అనుమతిస్తుంటారు కూడా. కానీ నాటకీయ విన్యాసాలు భోజనానికి ప్రత్యామ్నాయం కాజాలవు. గందరగోళం కళ కాదు. కళారాహిత్యంగా సైతం దాన్ని అభివర్ణించవచ్చు.
  
   కేజ్రీవాల్ రాజీనామా కథనానికి ‘ఇండియన్ ఎక్స్‌ప్రెస్’ పత్రిక  పెట్టిన శీర్షిక ‘‘నాటకం మొదటి అంకం ముగిసింది, రెండో అంకానికి తెర ఇప్పుడే లేచింది.’’ ఆ శీర్షికే చెప్పాల్సినదంతా చెప్పేసింది. సాధారణంగా రెండో అంకం మొదలయ్యే సరికే ప్రేక్షకులకు తాము చూస్తున్న నాటకం విషాదమా లేక హాస్యభరితమా అనేది తెలిసిపోతుంది. ఈ నాటకం విషయంలో మాత్రం అది తెలుసుకోడానికి మరో అంకం పరిపూర్తి అయ్యేవరకు వేచి చూడాల్సి ఉంది.   
  
  రాబోయే సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో పాల్గొనాలనే కోరిక తనకు లేదని కేజ్రీవాల్ ఇటీవల అన్నారు. ఆయన భోజనశాల ఖాతాదారుల్లో చాలా మందికి ఆ మాట  చిటికెడు ఉప్పు వేసుకుంటే తప్ప జీర్ణం కాని వంటకం. జాతీయ రంగస్థలిపై ప్రవేశానికి వేదికగా మాత్రమే ఆయన ఢిల్లీలో తాత్కాలిక అధికారాన్ని కోరుకున్నారు. బృహత్తరమైన ఏ స్వప్నానికైనా గానీ ఢిల్లీ చాలా చిన్నది.
  
  గొప్ప ఉద్యమమైన లోక్‌పాల్ బిల్లు నేడు ఒక సంజాయిషీగా రూపాంతరం చెందింది. మరో పక్షం రోజుల్లో ఎన్నికల కార్యక్రమాన్ని ప్రకటిస్తారు. కాబట్టి ఆయన అతి త్వరగా ఈ రాజీనామా ప్రహసనాన్ని ప్రదర్శించాల్సి వచ్చింది. కేజ్రీవాల్ ఒకే సమయంలో వేదిక మీద ప్రధాన తారగానూ, ఆందోళన జరిపే ప్రేక్షకుల్లో ఒకడిగానూ కూడా ఉండటం అవసరం. ఎడతెరిపి లేని ఆయన సందిగ్ధాలలో ఇది ఒకటి. ఒకేసారి నిర్వహించాల్సిన ఈ రెండు పాత్రల  డబుల్ యాక్షన్ ఆయన వ్యక్తిత్వం చుట్టూ , రాజకీయాల చుట్టూ మానసిక వైకల్యపు వర్ణాన్ని ఆవిష్కరిస్తోంది. అమరుని దుస్తులు అంత తేలిగ్గా అధికారిక దుస్తులతో కలగలిసిపోయేవి కావు.
  
  అప్పుడే పుట్టిన బిడ్డలాంటి తన ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ దానికదిగానే అధికారంలోకి రాగలదని కేజ్రీవాల్ ఢిల్లీ  ఓటర్‌ను ఒప్పించగలిగాడు. ఢిల్లీ వేదిక చిన్నది. అది కేవలం ఏడు లోక్‌సభ స్థానాలకు మాత్రమే ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది. ఆయన తనకు 272 సీట్లు వస్తాయని దేశ ఓటర్లను నమ్మింపజేయడం పూర్తి విభిన్నమైన విషయం. ఆయన సైతం దాన్ని విశ్వసించలేరు.
  
  అందువలన సార్వత్రిక ఎన్నికల క్యాంపెయిన్‌లో ఆయన నిర్వహించగలిగిన బాధ్యత ఒక్కటే. పార్లమెంటులోని మిగతావారంతా నిజాయితీగా ఉండేలా చూడటం. ఒక ప్రారంభ స్థానంగా ఆ బాధ్యతలో ఆయనకు కొన్ని సానుకూలతలు ఉన్నాయి.  
  
  అయితే అది ఈ సార్వత్రిక ఎన్నికల ఫలితాలను నిర్ణయించేదేమీ కాదు. ఐదేళ్ల పరిపాలనారాహిత్యపు అగమ్యగోచర గమనం తర్వాత ఇప్పుడు ఓటర్‌కు కావలసినది ప్రభుత్వమే గానీ గందరగోళం కాదు. ఈ ఎన్నికల సంవత్సరం చిన్న పార్టీలకు మంచిది కాదు. ప్రత్యేకించి తమంతట తాము ఒంటరిగా పయనించే పార్టీలకు అసలే మంచిది కాదు. పరిపాలన విషయంలో ఇతరులతో పోటీ పడే విషయంలో కేజ్రీవాల్ ముఖ్యమంత్రిగా పని చేసిన కాలంలో ఆయనకు జరిగిన మంచేమీ లేదు. రాజకీయ నైరాశ్యంతో ఉదారంగా కానుకలను పంచిపెడుతూ, తన రంగంలోనే ఉన్న మిగతా వారందరినీ అపహాస్యం చేసే ప్రధానమంత్రిని, పరమ పవిత్రమూర్తిగా తాను వల్లించే ప్రవచనాలతో విభేదించే దుస్సాహసం చేసినప్పుడల్లా రాజ్యాంగంపైకి కత్తి దూసే ప్రధాన మంత్రిని కోరుకునే ఓటర్లు కొద్ది మందే ఉంటారు.
  
  ఇది ఆర్థిక వ్యవస్థ అంతటా సంక్షోభం వ్యాపించి ఉన్న సంవత్సరం. కాబట్టి కేంద్ర ప్రభుత్వ ‘డెరైక్టరేట్ ఆఫ్ అడ్వర్ట్టైజింగ్ అండ్ విజువల్ పబ్లిసిటీ’ (డీఏవీపీ) పేరిట యూపీఏ జారీచేసిన ధగధగలాడే హోర్డింగ్‌ల ప్రకటనలు అత్యంత ముఖ్యమైన గణాంకాలు కావు (వాటికి చెల్లించే బిల్లుతో మీరు చెల్లించాల్సిన పన్నులు పెరుగుతాయి కాబట్టి వాటికి డబ్బు చెల్లించాల్సింది మీరే).  ఇటీవల ఒక ఉదయం మొదటి పేజీలో ఇలా కనిపించి అలా మాయమైన వార్తా కథనం ముఖ్యమైనది. గత పదేళ్లలో ఉద్యోగాలు 2 శాతం మాత్రమే పెరిగాయి. యువతకు సంబంధించి ఆర్థిక సంక్షోభం అంటే ఇదే.
  
  పరిష్కారం కోసం తొందరపెడుతున్న సమస్యలు ఇలాంటివే. అవినీతి కూడా చాలా ముఖ్యమైన సమస్యేననడంలో సందేహం లేదు. అయితే అవినీతిపరులుగా వేలెత్తి చూపలేని వారు పలు రాష్ట్రాలకు ముఖ్యమంత్రులుగా ఉన్నారు. ఆర్థిక వ్యవస్థకు కూడా స్వస్థతను చేకూర్చగలిగిన కేంద్ర ప్రభుత్వాన్ని ఓటర్లు కోరుకుంటున్నారు. విస్తట్లో మరింత ఎక్కువ ఆహారాన్ని వడ్డించడానికి తన వద్ద తగు పథకం సిద్ధంగా ఉన్నదని కేజ్రీవాల్ ఓటర్లను నమ్మించగలగడానికి సమయం మించిపోయి  ఉండొచ్చు.
  
  ఢిల్లీలాంటి చిన్న రాష్ట్రపు వంట గదే మీకు చాలా వేడిగా ఉన్నదనిపిస్తే కేంద్ర ప్రభుత్వమనే ఆవిరి ఇంజను గదిలోని ఉష్ణోగ్రతలను ముందుగా ఒకసారి కొలిచి చూడ్డం మంచిది. ఆ గది మీకు విడుపు లేకుండా చమటలు పట్టిస్తుంటుంది. గొప్ప వ్యక్తులుగా అధికార ప్రాకారాలలోకి ప్రవేశించి అనామకులుగా ముఖాలు వేలాడేసుకుని నడిచి వచ్చిన వాళ్లతో చరిత్ర నిండిపోయింది.     
  


  బైలైన్: ఎం.జె. అక్బర్, సీనియర్ సంపాదకులు
  
  రాజ్యసభ ఎన్నికల్లో బెంగాల్‌లో ముగ్గురు కాంగ్రెస్ ఎమ్మెల్యేలు, ముగ్గురు వామపక్ష ఎమ్మెల్యేలు తృణమూల్‌కు ఫిరాయించారు. వామపక్షాలు మరణిస్తుండగా, కాంగ్రెస్ అపస్మారకస్థితిలో ఉన్నదనేదే వారి సందేశం. వామపక్షాలు అధికారంలో ఉన్నప్పుడు మమత వారికి ముప్పుగా ఉండేది. వాళ్లిప్పుడు ప్రతిపక్షంలో ఉన్నారు, వారి భవిష్యత్తుకు ముప్పు ఇప్పుడు బీజేపీ నుంచే.
  
  రాజకీయవేత ్తలు ఎప్పుడు ఎందుకు పార్టీ ఫిరాయిస్తారు? సమాధానం సర్వసాధారణంగా వినవచ్చేదే గానీ అంత సులభమైనదేమీ కానిది... డబ్బు. రాజకీయవేత్తల నైతికత గురించి మనకు బొత్తిగా సదభిప్రాయం లేకపోవడానికి సజావైన కారణమే ఉంది. అలా అని శాసనసభ సభ్యుల విధేయతను కొనుక్కోడానికి డబ్బు మాత్రమే సరిపోయేట్టయితే... పరంపరాగతమైన అస్థిరతే నెలకొం టుంది. ఆస్కార్ వైల్డ్ ఎన్నడో అన్నదాన్ని నా మాటల్లో చెప్పాలంటే... రాజకీయవేత్తల్లో చాలా మంది దేన్నయినా తిరస్కరించగలుగుతారు... ఒక్క ప్రలోభాన్ని తప్ప. ఎంతైనా డబ్బు ఒకేసారి జరిగే చెల్లింపు. కాబట్టి ఫిరాయింపులు అప్పుడప్పుడు జరిగేవిగానే ఉంటాయి. రాజకీయవేత్తలు కూడా ఇతర వృత్తి నిపుణులవలెనే పదవీ విరమణానంతర ప్రయోజనాలను కోరు కుంటారు.
  
  గతవారం జరిగిన రాజ్యసభ ఎన్నికల్లో బెంగాల్‌కు చెందిన ముగ్గురు కాంగ్రెస్ ఎమ్మెల్యేలు, ముగ్గురు వామ పక్ష ఎమ్మెల్యేలు తృణమూల్‌లోకి ఫిరాయించారు. తద్వారా వాళ్లు ప్రజాజీవితంలో డబ్బు నిర్వహించే చలనశీలమైన పాత్రకు మించి పరిగణనలోకి తీసుకోగలిగిన అంశాన్ని సూచించారు. వామపక్షాలు మరణిస్తుండగా, కాం గ్రెస్ అపస్మారక స్థితిలో ఉన్నదనేదే వారి రాజకీయ సందేశం.
  
  సీపీఐ(ఎం) పరిస్థితి బాగా లేదు గానీ ఇంకా బతికే ఉంది. వామపక్ష కూటమిలోని ప్రధాన, జూనియర్ భాగస్వాములంతా కలిసి ఆధునిక చరిత్రలోనే అత్యంత  అసాధారణమైన రాజకీయ యంత్రాంగాన్ని నిర్మించారు. ఆ కూటమికి సంతాప సందేశం చిత్తుప్రతిని తయారు చేసుకోవాల్సిన సమయమిది.
  
  సీపీఎంకు ఎర్రజెండాను ఊపడానికి తగిన బలం ఇం కా ఉంది. దాని ఓట్ల శాతానికి చేర్పులే అయినా కీలక శాతాలను చేర్చిన చిన్న పార్టీలు రాజకీయ సరిహద్దుల అంచులకు ఒత్తుకుపోయి ఉన్నాయి. దశరథ్ తిర్కే, అనంత అధికారి అనే ఇద్దరు ఎమ్మెల్యేలు వామపక్షాలను వదిలిపెట్టేశారు. వారిద్దరు ఒకప్పుడు విప్లవాన్ని, సోషలిజాన్ని తెస్తామని వాగ్దానం చేసిన రివల్యూషనరీ సోషలిస్టు పార్టీకి చెందినవారు. ఇక మూడో ఎమ్మెల్యే సునీల్ మండల్ ఇంకా ఎందుకు అస్థిత్వంలో ఉన్నదో అర్థంకాని ఫార్వర్డ్ బ్లాక్‌కు చెందినవారు. ముగ్గురూ షెడ్యూల్డ్ కులాలు, తెగల నేతలే. బడుగువర్గాలు మార్క్సిస్టు దుర్గాన్ని విడిచిపోయాయి. ఆ బురుజులు ఖాళీ అయిపోయాయనేది తెలిసిందే.
  
  కాంగ్రెస్ కూడా అంత ప్రమాదకరమైన సమస్యనే ఎదుర్కొంటోంది. మాల్దాలో కూడా అది మద్దతును కోల్పోయింది. ఘనీ ఖాన్ చౌదరి కుటుంబానికి స్థానికంగా అక్కడ ఉన్న పలుకుబడి పుణ్యమాని వామపక్షాల బలం పెంపొందుతున్న దశాబ్దాల్లో సైతం అది కాంగ్రెస్‌కు విధేయంగా నిలిచింది. సీనియర్ నేత ఘనీఖాన్ మరణించారు. ఆయన సోదరుడు ఎమ్మెల్యే అబూ నాజర్ పార్టీ చెప్పిన వారికి ఓటు వేయలేదు. పొరుగు నియోజకవర్గమైన ముర్షిదాబాద్‌కు చెందిన ఆయన సహచరుడు ఇమానీ బిశ్వాస్ పార్టీ అర్ధమనస్క చర్యలపై రాజీకి తిరస్కరించి మమతా బెనర్జీకి ఓటు చేశారు. ఈ తిరుగుబాటు బెంగాల్ కాంగ్రెస్‌ను వచ్చే సార్వత్రిక ఎన్నికల తదుపరి ఒకే ఒక్క సీటుకు కుదించేయగలుగుతుంది.
  
  ఆవిర్భవిస్తున్న రాజకీయ గణితం మర్మాలను విప్పడం ఎలాగో తెలిస్తే తప్ప బెంగాల్‌లో సాగుతున్న ఈ మహా మథనం అర్థం కాదు. మమతా బెనర్జీ నూతన వ్యవస్థ. రాబోయే మరి కొన్నేళ్లు కూడా ఆమె అలాగే ఉంటారు. అయితే మార్క్సిస్టులు ప్రతిపక్షం స్థానాన్ని సైతం శాసించగల స్థితిలో లేరు. ఆ పార్టీ అంతర్గత నిర్మాణం కుప్పకూలిపోవడం మాత్రమే అందుకు కారణం కాదు. క్యాడర్ వ్యవస్థపై నిర్మితమైన ఆ పార్టీ ఓటమి వల్ల కలిగిన దిగ్భ్రాంతి నుంచి శ్రేణులు బయటపడ్డంతోనే తిరిగి కేడర్లను భర్తీ చేసుకోగలుగుతుంది. కాకపోతే అది తన భావజాలపరమైన కథనానికి ప్రత్యామ్నాయాన్ని అందించడం కాదు గదా మరమ్మతులు సైతం చేసుకోలేని స్థితిలో ఉంది. అదే దాని అసలు సమస్య. బెంగాల్ ఓటర్ స్థానిక రకం సోషలిజాన్ని తగినంతగానే చూశాడు, ఏదైనా భిన్నమైనదాన్ని వినాలని అనుకుంటున్నాడు.
  
  మమత జనాకర్షణకు మించి వాగ్దానం చేసిందేమీ లేదు. కాబట్టి దానితోనే నెట్టుకుపోగలుగుతారు. బోధించినదాన్ని ఆచరించి చూపడమే ఆమె ముందున్న సవాలు. కాకపోతే ఆమెకు సమయం అనే విలాసవంతమైన సౌలభ్యం ఉంది. అది ఆమె లేదా ఆమె పార్టీ అనుకుంటున్నంత ఎక్కువేమీ కాదు. అలా అని మార్క్సిస్టులు కోరుకునేటంత తక్కు వ కూడా కాదు. ప్రస్తుతానికయితే ఆమె సురక్షితంగానే ఉన్నారు. మార్క్సిస్టుల పరిస్థితి ఆశాజనకంగా లేదు. వాళ్లు అధికారంలో ఉండగా మమతా బెనర్జీ వారికి ముప్పుగా ఉండేది. వాళ్లిప్పుడు ప్రతిపక్షంలో ఉన్నారు, వారి భవిష్యత్తుకు ముప్పు ఇప్పుడు బీజేపీ నుంచే.
  కోల్‌కతాలోని బ్రిగేడ్ పెరేడ్ గ్రౌండ్‌లో నరేంద్రమోడీ సభ విజయవంతం కావడంలోని అర్థం అదే. ఇండోర్ స్టేడియం నిండిపోతేనే బీజేపీ నేతలు ఒకరినొకరు అభినందించుకుని ఎంతో కాలంకాలేదు. ఒకప్పుడు ఎర్రజెండా ఆధిపత్యం వహించిన చోట ప్రస్తుతం మమత ఆకుపచ్చ జెం డాలు రెపరెపలాడుతున్నాయి. అక్కడే ఈ ఎన్నికల సీజన్లో కాషాయం కూ డా కనిపిస్తోంది. ఒక సభకు హాజరైన వారి సంఖ్యను లెక్కగట్టడానికి ఐన్‌స్టీన్‌లు కానవసరం లేదు. టెలివిజన్ కెమెరాలు ఆ పని చేసిపెడతాయి.
  
  మమతకు బీజేపీ గురించి బెంగలేదు. బెంగపడాల్సింది బెంగాల్ వామపక్షాలే. త్వరితగతిని అవి తమను తాము పునరుజ్జీవింప చేసుకోలేకపోతే తమ రాజకీయ ‘సామ్రాజ్యాన్నంతటినీ’ పోగొట్టుకుంటాయి. అలా అని మనమేమీ నాటకీయంగా ముందుకు గంతేయడం గురించి మాట్లాడటం లేదు. బీజేపీ ఈ ఏడాది ఎన్నికల్లో ఎన్నో సీట్లు గెలవబోవడం లేదు. ఓట్లను లెక్కింపు సమయంలో దానికి నేడు పెరుగుతున్న మద్దతు స్పష్టమవుతుంది. రాజకీయ పార్టీ కొంతవరకు ఒక సైన్యం లాగా ముందుకు కదులుతుంది. కమాండర్లు ప్రతికూల పరిస్థితుల్లో సైన్యాన్ని కలిపి ఉంచలేకపోతే ఓటమి కుప్పుకూలిపోవడం తథ్యం. పురోగమనం ఎప్పుడూ దశల వారీగా మాత్రమే జరుగుతుంది. మార్క్సిస్టులు గతితర్కంపై ఆధారపడే వృద్ధి చెందుతారు. కాబట్టి వాళ్లకు ఈ విషయం సులువుగానే అర్థమవుతుంది.
  
  బెంగాల్ కాంగ్రెస్‌కు బెంగాల్‌తో సంబంధం తెగిపోయింది. మహా అయితే కాంగ్రెస్ చేస్తున్నదేమైనా ఉందంటే రాయిని విసిరి ఆడే తొక్కుడు బిళ్ల ఆటలో లాగా ఒక గడి నుంచి మరొక గడికి గెంతడమే. కాంగ్రెస్ రాజ్యసభ ఎన్నికల్లో వామపక్షాలతో చేతులు కలపడంలో సఫలం కాలేదు. అదే సమయంలో ఎలాంటి షరతుల మీదైనా ఎన్నికల పొత్తుకు సిద్ధమేనంటూ తృణమూల్‌కు తెరచాటు సందేశాలను పంపింది. ఏదో సామెత చెప్పినట్టు బిచ్చగాళ్లకు ఎంచుకునే స్వేచ్ఛ ఉండదు.
  
  ఈ ఏడాది ఎన్నికల్లో తమ పార్టీలు గెలిచే అవకాశం ఉన్నదని కాంగ్రెస్, వామపక్ష ఎమ్మెల్యేలు విశ్వసిస్తే అసలు ఫిరాయింపులు జరిగేవే కావు.    
  


 బైలైన్: ఎం.జె.అక్బర్, సీనియర్ సంపాదకులు
 
 అవినీతి నిర్మూలన  ఆమ్ ఆద్మీ వద్ద ఇంకా మిగిలి ఉన్న పోత బంగారపు తురుపు ముక్క. దానికి సమయం పడుతుందని ప్రజలు కూడా అంగీక రిస్తారు. కానీ రాజకీయాల్లో కాలం అనంతమైనది కాదు. కాంగ్రెస్ మద్దతుపై ఆధారపడి ఉన్నారంటేనే అధికార కాలరేఖ మరింత చిన్నదిగా ఉంటుంది. ఆమ్ ఆద్మీ కూడా జనతా పార్టీలాగే ముగిసిపోతే పట్టించుకోనవసరం లేదు. కాకపోతే అది మిగిల్చే నిరుత్సాహాన్ని మాత్రం పట్టించుకోవాల్సి ఉంటుంది.
 
 వీధి అలజడుల నుంచి పుట్టిన ఏ పార్టీలోనైనా వైవిధ్యభరితమైన దాని జనన స్వభావం ప్రతిఫలించక మానదు. గాంధీ టోపీ పెట్టుకున్న ప్రతి ఒక్కరూ గాంధీ అయిపోరు. స్వభావరీత్యానే పట్టణ తిరుగుబాటు తన నాయకత్వాన్ని ప్రాథమిక పరీక్షకు నిలబెడుతుంది. నాయకులు అతి త్వరగా ఊకను, బియ్యాన్ని వేరు చేయాల్సి ఉంటుంది. లేక పోతే చివరికి అంతా ఊకే మిగులుతుంది. ఊకను బుక్కిన రాజకీయవేత ్త ఎవరికైనాగానీ కడుపు నొప్పి తప్పదు.
 
 1977లో జనతాపార్టీ ప్రజాస్వామిక తిరుగుబాటును సమర్థవంతంగా విజయవంతం చేసి అధికార  ప్రాసాదంలోకి ప్రవేశాన్ని సంపాదించగలిగింది. దాని అధికారం గారాలపట్టి లాంటి దేశ రాజధాని నగరపు మునిసిపల్ పరిధికి పరిమితం కాలేదు. వింధ్య పర్వతాలకు ఉత్తరాన ఉన్న ప్రతి రాష్ట్రానికి విస్తరించింది. అందువల్లనే దానికి లోక్‌సభలో ఎలాంటి ఇబ్బందీ కలగని మంచి ఆధిక్యత లభించింది. మూడు రంగుల చెక్క కాళ్లను తగిలించుకోవాల్సిన అగత్యం లేకుండానే ఆ పార్టీ అధికారంలోకి వచ్చింది. అయినా ఆ పార్టీ అనుభవానికి గుణపాఠాలను నేర్పగలిగే స్వభావం ఉంది.
 
 ఎన్నో ఆశలను రేకెత్తించిన జనతాపార్టీ తన శక్తిసామర్థ్యాలను పూర్తి స్థాయిలో ప్రదర్శించక ముందే ఆ అశలనన్నిటినీ వమ్ము చేస్తూ విచ్ఛిన్నమైపోయింది. ఆ పార్టీ నేతలు మొదటి రెండు వారాల్లోనే ప్రమాదకరమైన తప్పు చేశారు. దాన్నుంచి ఆ పార్టీ మరెన్నటికీ కోలుకోలేదు. బాధ్యతారహితంగా, అడ్డూఅదుపూ లేకుండా స్వతంత్రంగా వ్యవహరించే తిరుగుబాటుదార్లను అణచివేసే అధికారం ఉన్నా గానీ వారికి లొంగిపోయారు.
 
  వ్యక్తిత్వపరంగానూ, తాత్వికపరంగానూ ఏమంత తేడాలేని ఇద్దరు వ్యక్తులు జనతా పార్టీలోని రెండు భిన్న ధృవాలకు ప్రాతినిథ్యం వహించారు. ఒకరు, ప్రతి చిన్న విషయానికి ప్రాధాన్యం ఇచ్చే గాంధేయవాది, కాంగ్రెస్ ప్రముఖుడు మొరార్జీదేశాయ్. 1966లో లాల్‌బహదూర్
 శాస్త్రి హఠాన్మరణం తదుపరి ఇందిరాగాంధీని ప్రధాన మంత్రిని చేయాలన్న కాంగ్రెస్ అధిష్టానం నిర్ణయాన్ని ఆయన సవాలు చేశారు. నాడు మొరార్జీ ఓడిపోయారు. కానీ ఆ విషయాన్ని మాత్రం మరువలేదు.
 
 తొలుత డాక్టర్ రామ్‌మనోహర్ లోహియా సోషలిస్టు ఉద్యమంలో పనిచేసిన రాజ్‌నారాయణ్... తనకు తానుగానే ఒక టపాకాయల గోదాముగా మారారు. ఒక్కో చిచ్చును రాజేసే కొద్దీ ఆయన గొల్లున నవ్వడం పెరుగుతూ వచ్చింది. మొరార్జీ ఎప్పుడైనా నవ్వారేమోగానీ చూసినవారు లేరు. అలాగే రాజ్‌నారాయణ్ ఉల్లాసంగా లేకుండా స్తబ్ధుగా ఉండటాన్ని గమనించినవాళ్లు లేరు. రాజ్‌నారాయణ్  1979 నాటికి చరణ్‌సింగ్‌కు మద్దతుగా నిలిచి, కాంగ్రెస్‌తో కుట్ర పన్ని జనతా ప్రభుత్వాన్ని, పార్టీని విచ్ఛిన్నం చేశారు.
 
 రాయ్‌బరేలీ నియోజకవర్గం నుంచి 1971లో ఇందిరాగాంధీ ఎన్నిక కావడాన్ని రాజ్‌నారాయణ్ పిటిషన్ వేసి సవాలు చేశారు. 1975లో అలహాబాద్ హైకోర్టు ఆ ఎన్నికను కొట్టిపారేయడంతో ఆయన సుప్రసిద్ధు
 డ య్యారు. ఆ కేసులో రాజ్‌నారాయణ్ తరఫు న్యాయవాది శాంతిభూషణ్...ఆమ్ ఆద్మీ నేత ప్రశాంత్‌భూషణ్ తండ్రి.
 
 అంతమాత్రాన ఇది రెండు పార్టీల మధ్య ప్రవర్తనాపరమైన అనుబందాన్ని రూఢిపరచజాలదు. కానీ ఆ అనుబంధానికి ఆధారాలు తమ కథను చెప్పడం ప్రారంభమైంది.
 
 అరవింద్ కేజ్రీవాల్, మొరార్జీలోని సత్ప్రవర్తనకు రాజ్‌నారాయణ్‌లోని బాధ్యతారహితమైన తొందరపాటు విన్యాసాలను జోడించాలని చూస్తున్నారు. ఆయన మంత్రులు వాస్తవికతతో సంబంధం కోల్పోయిన చపలచిత్తులుగా మారుతున్నారు. వారు రోజులో కొన్ని గంటలు మాత్రమే తమ శాఖలకు బాధ్యులుగా ఉంటూ మిగతా సమయంలో తమ అధికారులకు వ్యతిరేకంగా జరిగే నిరసన కార్యక్రమాలకు నేతృత్వం వహిస్తున్నారు.
 
 జనాకర్షక విధానం ఒక ప్రమాదకరమైన ప్రలోభం. అది, బిల్లులు చెల్లించ నిరాకరించినవారికి ఉచిత విద్యుత్తును సరఫరా చేయడానికి మాత్రమే పరిమితం కాదు. ప్రతి ఫిర్యాదూ సమంజసమైనదేనని, ఎల్లప్పుడూ పోలీసులదే తప్పని, అధికారులు ఎప్పుడూ నైతికంగా దివాలా తీసినవారేనని భావించే నిఘా కార్యకర్త ప్రవర్తనకు దారి తీస్తుంది. ఉద్రేకపూరితమైన వాగాడంబరం మిమ్మల్ని ప్రమాదకర స్థాయిలలోని ఆగ్రహం అంచులకు తీసుకుపోతుంది. కేజ్రీవాల్ తన రాష్ట్ర పోలీసులకే వ్యతిరేకంగా బహిరంగ నిరసనకు కూచుంటానని బెదిరిస్తుంటే ఇక అరాచకపు గందరగోళానికి వేదికలు ఇంకెక్కడా మిగలవు. ఢిల్లీ ఓటర్లు మార్పుకు ఓటేశారే గానీ అరాచకానికి కాదు. ఢిల్లీ పోలీసుల్లో పదుల సంఖ్యలో తప్పులున్నాయి. ఆ నగరంలో బతుకుతున్న వారిలో అత్యధికులకు అది ఏదో ఒక రూపంలో అనుభవైక వేద్యమవుతూనే ఉంది. అలా అని వారి స్థానంలో పార్టీ కార్యకర్తలు ఆ బాధ్యతలను నెరవేర్చగలరా?
 
 తేడాలను చూసే ప్రయత్నం ఏదైనా జరిగితే విపరీత పరిశుద్ధవాదులు ఆగ్రహిస్తారు. ఇదేమీ లెనినిస్టు విప్లవం కాదని, ప్రజాస్వామిక సవాలని మరచిపోతారు. ప్రభుత్వ కార్యాలయాల్లోని ఉన్నతాధికారులనందరినీ తొలగించి పార్టీ క్యాడర్లతో నింపలేరు.
 
 నక్సలైట్లు కావడానికి తగిన ధైర్యంలేక ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ వీధి విప్లవవాదాన్ని ప్రోత్సహిస్తోంది. ఆ పార్టీ వైఖరులను తెలివిగా ఎవరూ ఒక తార్కిక చట్రంలో ఉంచలేదు. కాబట్టి దాన్ని ప్రణాళిక అని ఎవరూ అనలేరు. కానీ ఆ పార్టీ వైఖరి మాత్రం ప్రభుత్వాధికార వ్యవస్థపైనా, ప్రైవేటు రంగంపైనా రాజకీయవర్గ అధికారాన్ని విస్తరింపజేసే వ్యవస్థ సామాజికీకరణ, జాతీయకరణ దిశగా సాగుతున్నాయి. మీ కంటే నేనే పవిత్రుడ్ని అనే ధోరణిని ఆ పార్టీ ఎంతగా ఒంట బట్టించుకుందంటే దాని మంత్రి ఒకరు తప్పు చేశారని న్యాయమూర్తి వెల్లడిస్తే... న్యాయ వ్యవ స్థదే తప్పయి తీరాలి. అంతేగానీ పార్టీ తప్పు కావడానికి వీల్లేదు. లెనిన్, మావోలూ అంగీకరిస్తారు.
 
 అధికారం ఒక బాధ్యత. చౌకగా విద్యుత్తును, నీటిని అందించడం ద్వారా మాత్రమే ఢిల్లీ బాధలనన్నిటినీ తీర్చేసి, జనాదరణను పొందగలిగేట్టయితే షీలా దీక్షిత్ ఆ పని ఎందుకు చేయలేదు?
 
 ప్రభుత్వ యంత్రాంగంలోని అవినీతి నిర్మూలన  ఆమ్ ఆద్మీ వద్ద ఇంకా మిగిలి ఉన్న పోత బంగారపు తురుపు ముక్క. అది తేలికేమీ కాదనేది స్పష్టమే. కాబట్టే దానికి సమయం పడుతుందని ప్రజలు కూడా అంగీక రిస్తారు. అయితే రాజకీయాల్లో కాలం అనంతమైనది కాదు. అధికారం కాలపరిమితికి లోబడి ఉంటుంది. మీరు కాంగ్రెస్ మద్దతుపై ఆధారపడి ఉన్నారంటేనే ఆ కాలరేఖ మరింత చిన్నదై ఉంటుంది. కాంగ్రెస్ అవినీతికి వ్యతిరేకంగా తన వద్ద 300 పేజీల ఆధారాలున్నాయని కేజ్రీవాల్ అన్నారు. అందువల్లనే ఆయన అన్ని సీట్లు గెలవగలిగారు. ముఖ్యమంత్రి అయ్యాక వాటిని చదవడానికి ఆయనకు సమయం ఉన్నదా? అని త్వరలోనే ఎవరైనా అడిగే అవకాశం ఉంది.
 
 ఆమ్ ఆద్మీ కూడా జనతా పార్టీలాగే ముగిసిపోతే పట్టించుకోనవసరం లేదు. కాకపోతే అది మిగిల్చే నిరుత్సాహాన్ని మాత్రం పట్టించుకోవాల్సి ఉంటుంది.
  


 ఎం.జె.అక్బర్, సీనియర్ సంపాదకులు
 
  ఇప్పుడిప్పుడే గతించిన ఏడాది ముగిసిపోతున్న భావన గతం నెమరువేతకు దారితీయడం అనివార్యం. ‘ముగిసిపోతున్న భావన’ అనే పదబంధం జూలియన్ బార్న్స్ రాసిన హృదయాన్ని చలింపజేసే పుస్తకం పేరు నుంచి (‘ది సెన్స్ ఆఫ్ ఎన్ ఎడింగ్’) తీసుకున్నది. దగా, వంచనలతోనూ... విజ్ఞతగా చెలామణి కాగలగడానికి తగు సమంజసత్వం కోసం తపిస్తూ విచారణ లేకుండానే కొరత వేసే సామూహిక ఉన్మాదంతోనూ... కలగలిసిన కలగూర వంటకంలాంటి పతాక శీర్షికలే నిత్యమూ మన  దృష్టిని ఆకర్షిస్తుంటాయి. అదృష్టవశాత్తూ గతం జ్ఞాపకాల నెమరువేత కూడా అందులో భాగంగా దిగజారిపోలేదు. దీప్తివంతమైన అవగాహనను విస్ఫోటింపజేసే క్షణాలు ఒంటరిగా ఉన్న సందర్భాల్లోనే ఎక్కువగా తారసపడతాయి.   
 
  2013లో నాకు అత్యంత ఉల్లాసం కలిగించిన ఒక అంశం భారత్, దక్షిణాఫ్రికాల మధ్య తాజాగా జరిగిన మొదటి క్రికెట్ టెస్ట్ మ్యాచ్. కేరళలోని ఒక సెలవుల విశ్రాంతి కేంద్రంలో సాపేక్షికమైన ఒంటరితనంలో నేనా మ్యాచ్‌ను చూశాను. గెలవాలన్న సంకల్పంతో ఉన్న రెండు జట్ల నైపుణ్యం, వ్యక్తిత్వాలు ఆటకు కట్టిపడేశాయి. గెలవలేకపోయినప్పుడు వాళ్లు ప్రత్యర్థులకు విజయాన్ని నిరాకరించారు. చివరిరోజు ఆట అద్భుత కళాఖండం. నిలకడగా, సుదీర్ఘంగా సాగిన ఆరోజు ఆటలో అద్భుతమైన మెరుపులు మెరుస్తుండగా విజయం భారత్ చేజారిపోతుండటం బాధాకరమే అయినా, టీవీని కట్టేయడం అసాధ్యమైంది.
 
  ఓటమిని అంగీకరించడం తేలికే. సాధారణ జీవితంలో నిత్యం అది మనం చేస్తున్నదే. అయితే విజయానికి అతి చేరువలో ఉండగా ఓడిపోవడం మాత్రం పూర్తిగా భిన్నమైన కథ. ఓటమికి అతిపెద్ద కారణం విజేత బలం కాదు, ఓడినవారి అలసత్వం. ఏదైనా గానీ అప్పుడే మన చేజిక్కిపోయిందని అనుకున్నా మూ అంటే మీ కళ్ల ముందు నుంచే బహుమతి చేజారిపోయిందన్నమాట. కళ ఇంకా జీవితాన్ని అనుకరిస్తున్నదో లేదో నాకు తెలియదు. లేదనే ఎవరైనాగానీ అనుమానించవచ్చు. అయితే క్రీడలు మాత్రం జీవితాన్ని అనుసరిస్తున్నాయి. అంై పెర్ లేదా ఎలక్షన్ కమిషనర్ చివరి గంటకొట్టి ఆట ముగిసిందని ప్రకటించే వరకు ఏమైనా జరగవచ్చు.
 
  ఈ ఏడాది నేను చదివిన అత్యుత్తమమైన రెండు పుస్తకాలూ అమెరికా నుంచి వెలువడినవే. గ్యారీ బాస్ రాసిన ‘ది బ్లడ్ టెలిగ్రామ్: ఇండియాస్ సీక్రెట్ వార్ ఇన్ ఈస్ట్ పాకిస్థాన్’ అనే పుస్తకం భారత రహస్య యుద్ధం గురించి చెప్పిం ది తక్కువ. నూతన దేశం బంగ్లాదేశ్ ఆవిర్భావానికి దారితీసిన  1971లో పాకిస్థాన్ సైన్యం తూర్పు పాకిస్థాన్‌లో సాగించిన నరమేధం పట్ల అమెరికా చూపిన ఉదాసీనత గురించి చెప్పింది ఎక్కువ. ఇక నేను చదివిన  రెండో గొప్ప పుస్తకం స్టీఫెన్ కింజెర్ రాసిన ‘ది బ్రదర్స్: జాన్ ఫోస్టర్ డల్లెస్, అలెన్ డల్లెస్ అండ్ దైర్ సీక్రెట్ వరల్డ్ వార్.’  ఒకరు విదేశాగ శాఖ మంత్రిగా, మరొకరు సీఐఏ అధిపతిగా పనిచేసిన ఆ ఇద్దరు సోదరుల జీవితాలను అది చిత్రించింది. ఐసెన్ హోవర్ పరిపాలనా కాలంలో, 1952-1969 మధ్య అమెరికా విదేశాంగ విధానాన్ని వారిద్దరే నియంత్రించారు.
 
  పుస్తకం మీది అట్టలపైనే చాలా రహస్యాలున్నాయని మీకు అనిపించేట్టయితే... అది అతిశయోక్తి కాదని వాటి మధ్య ఉన్న మిగతా పుస్తకం హామీని కల్పిస్తుంది. మీరు అమెరికాను దుయ్యబట్టి సంతోషించే బాపతైతే చదవడం మొదలెట్టేయండి. జీవిత కాలమంతా తిట్టిపోయడానికి తగినంత ఇంధనం అందులో ఉంది. నేనయితే రాయకుండానే అంతర్గర్భితంగా చెప్పిన విషయానికి సైతం అబ్బురపడ్డాను. పలు నాయకత్వాల అమెరికా  తన జాతీయ ప్రయోజనాల దగ్గరకు వచ్చేసరికి ఎంత పట్టువిడుపులులేని మొండితనంతో వ్యవహరించిందనే  విషయాన్ని రచయిత సైతం నొక్కి చెప్పాలని భావించలేదు.
 
  జాతీయ ప్రయోజనాలు కదిలే విందు భోజనం లాంటివి. ఈ దశాబ్దపు దృఢ సంకల్పాలు వచ్చే దశాబ్దికి అనర్థాలవుతాయి. సరైన ప్రతిదానిలోనూ తప్పయినది కూడా ఎంతో కొంత బహుశా ఉంటుంది. అలా అని ఇది వ్యతిరేక దిశలో కూడా పనిచేసేది కాదు. ప్రతి తప్పులోనూ కొంత సరైనది ఉండవచ్చని అర్థం కాదు. అయితే జాతీయ విధానం ఎప్పుడూ వర్తమానపు దృక్పథం నుంచే నిర్ణయమవుతుంది. అంతేగానీ గతం గురించిన అవగాహనతో కాదు. కమ్యూనిస్టుల ప్రపంచాధిపత్యానికి వ్యతిరేకంగా ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం సాగిస్తున్నానని 1950లలో అమెరికా విశ్వసించింది. ఆ సంఘర్షణకు నైతికత బందీ అయితే కానివ్వండి, ఫర్వాలేదు. ఐసెన్ హోవర్, స్టాలిన్, చర్చిల్‌ల కాలంనాటి అమెరికన్, యూరోపియన్ తరం... పాశ్చాత్య, ప్రాచ్య ప్రపంచాలను రెంటినీ పూర్తిగా ధ్వంసం చేయగలిగిన యుద్ధం నుంచి బతికి బయటపడిన తరం. జర్మనీ కూడా 1945 నాటికి అణ్వాయుధాలను తయారు చేయగలిగి ఉంటే అలాంటి విధ్వంసం నిజంగానే జరిగేది. నాటి తరానికి నిరాశావాద పాఠాలను నేర్వాల్సిన అవసరం గానీ లేక యుద్ధ మరణాల పట్ల ఆందోళనగానీ అంతగా ఉండేవి కావు.   
 
  1971లో రిచర్డ్ నిక్సన్, హెన్రీ కిసింజర్‌లు మరో బృహత్ క్రీడపై (‘గ్రేట్ గేమ్’) దృష్టిని కేంద్రీకరించారు. ఆ క్రీడ అంతర్జాతీయ సంబంధాల చలన సూత్రాలను మార్చేస్తుందనీ (అలాగే మార్చేసింది కూడా), పలు తరాలపాటూ ప్రపంచ వ్యవహారాలను ప్రభావితం చేస్తుందనీ వారికి తెలుసు. అయితే వారి దృష్టి పథంలో బంగ్లాదేశ్ ఎక్కాడా లేదు. వాళ్లాసమయంలో మావోయిస్టు చైనానే నిజమైన చైనాగా గుర్తించి, కొట్టవచ్చినట్టు కనిపిస్తున్న అసంబద్ధతను సరిదిద్దడం కోసం చాంగ్ కై షేక్ తైవాన్‌ను ఎలా బలిపెట్టాలనే విషయమై తలమునకలై ఉన్నారు. రష్యా, చైనాల మధ్య ఎడం అప్పటికే పెరగడం మొదలైంది. గత్యంతరంలేని జాతీయ ప్రయోజనాల కారణంగా అవి రెండూ పరస్పర విరుద్ధ దిశలకు పయనించడం ప్రారంభమైంది. అమెరికా జోక్యం కమ్యూనిస్టు అంతర్జాతీయత ఆశలను  తుంచేసింది. కమ్యూనిస్టు అంతర్జాతీయతగా గొప్పగా చెప్పుకున్న భావన చివరికి కమ్యూనిస్టు జాతీయవాదుల పునఃసమీకరణగా మారింది. మంచి సిద్ధాంతవేత్త ఎవరైనాగానీ... 1971 నుంచి 1991లో సోవియట్ యూనియన్ విచ్ఛిన్నమై రష్యన్ కమ్యూనిజం అంతరించిపోయే వరకు సూటిగా ఉన్న రేఖను గుర్తిస్తారు.
 
  సదుద్దేశాల ధార్మిక ప్రచారానికి పనికివచ్చే విధానాల స్థానే మన విదేశాంగ విధానంలోకి స్వీయ ప్రయోజనమనే మరి కాస్త ఉక్కును ఎప్పుడు ఎక్కిస్తారా? అని ఎవరైనాగానీ అశ్చర్యపడక తప్పదు. అమెరికాలోని భారత దౌత్యవేత్తలంతా తమలో ఒకరి కోసం ఒక్కటిగా నిలవడం శుభ పరిణామం, దేశం కోసం కూడా అంతే దృఢంగా వెన్నెముకతో నిలిచే స్వేచ్ఛను ప్రసాదించేట్టయితే విడివిడిగా, సమష్టిగా వాళ్లు ఏంచేయగలరనేదానికి అది నిదర్శనం మాత్రమే.
 
  మరో పుస్తకం పేరును ఉపయోగించి చెప్పాలంటే గతం స్మరణ అనేది మిశ్రమ ఆనందం. ఇక మిగిలిన శేషం ఏమిటో చెప్పాలంటే... 2013 ముగిసిపోయింది, ఇక  మరి ఎన్నటికీ అది తిరిగి రాదని నాకు హాయిగా ఉంది.  2014 వర్థిల్లాలి!     
  


 ఎం జె అక్బర్, సీనియర్ సంపాదకులు 
 అహంకారం అతిశయించిన ఒక అమెరికన్  అధికారి దేవయానితో క్రూరంగా వ్యవహరించారు. ఈ సందర్భంగా తలెత్తిన ఉద్రిక్తతలు ప్రభుత్వాల మధ్య సమసిపోయాక కూడా ప్రజాభిప్రాయంలో గూడుకట్టుకొని ఉంటాయి. దీన్ని రెండు  ప్రభుత్వాలు త్వరగా గుర్తించడం అవసరం.
 
  హాస్యాస్పద కారణాలను సుదీర్ఘంగా ఏకరువు పెడుతూ గొప్ప ఘటనలను నమోదు చేయడంలో అగ్రతాంబూలం నిస్సంశయంగా 1950లలో అమెరికా అనుసరించిన పాక్ విధానానికే దక్కుతుంది. అద్భుతమైన ఈ ప్రస్తావనను అందించినందుకు నేను  స్టీఫెన్ రోజర్ కింజెర్ రచించిన ‘ది బ్రదర్స్’ పుస్తకానికి ధన్యవాదాలు తెలపాల్సి ఉంది. డ్వైట్ ఐసెన్ హోవర్ ప్రభుత్వ ఎనిమిదేళ్ల పరిపాలనా కాలంలో పరిశుద్ధవాది జాన్ ఫోస్టర్ డల్లెస్ విదేశాంగ మంత్రిగానూ, అంతకుమించిన శృంగార పురుషుడైన ఎలెన్ సీఐఏ అధిపతిగానూ పని చేశారు. అమెరికా చరిత్రలోనే అత్యంత శక్తివంతమైన సోదరుల జోడి వారిదే. విధ్వంసక చోదకుల్లాగా వారిద్దరూ ప్రపంచ పరిరక్షణకు రంగంలోకి దిగి ప్రపంచ పటంలోని అతి పెద్ద భాగాలను నెత్తుటి మరకలు నిండిన నలుపు తెలుపు చలన చిత్రంలా మార్చారు.
 
  ఏమాటకామాటే చెప్పాలి. దేశభక్తి పేరిట లక్షలాది మందిని హతమార్చిన పాశవిక యుద్ధం నుంచి వారిద్దరూ అప్పుడే వచ్చారు. పైగా యూరప్‌కు గుండెకాయలాంటి ప్రాంతంలోనే ఒక సామూహిక జాతి నిర్మూలనా మారణకాండ జరిగింది. అవి పునరావృతం అవుతాయేమోననే భయం వారికి ఉండేది. వారు ధరించిన ముసుగులు, ఝళిపించిన కత్తులు అమెరికా శతృవులకు ఎంత నష్టాన్ని కలిగించాయో అమెరికాకు కూడా అంతే నష్టాన్ని కలిగించాయి.  అయితే జాన్ ఫోస్టర్ తెలివి మాలినతనం మాత్రం ఎలాంటి వివరణకూ అందేది కాదు.  
 
  పాకిస్థాన్‌ను కమ్యూనిస్టు వ్యతిరేక నైరుతి ప్రాంత కూటమి ‘సీటో’లో (ఎస్‌ఈఏటీఓ)లో చేర్పించాలని డల్లెస్ మహా ఉత్సుకతను ప్రదర్శించేవారు. డల్లెస్ డ్రాయింగ్ బోర్డుపై పరిచిన సీటో పటం... ఇరాక్, ఇరాన్‌ల నుంచి ఇండోనేసియా వరకు విస్తరించి ఉండేది. చీలికలై ఉన్న పాకిస్థాన్ పౌర రాజకీయవేత్తలపై డల్లెస్ ఆశలు వదిలేసుకోవాల్సి వచ్చింది. దీంతో చాకచక్యంగా పౌర ప్రభుత్వం ద్వారానే కొత్తగా ఆవిర్భవించిన ఆ దేశ జనరల్స్‌ను... వారు కాదనలేని కానుకగా ఆయుధాలను సమర్పించి ప్రసన్నం చేసుకున్నారు. ఆ వారసత్వమే పాక్ సైనిక బ్యారక్ ల్లో పేరాశలు పెంపొందడానికి, పర్యవసానంగా సైనిక కుట్రలకు దోహద పడింది.
 
  పాత్రికేయుడు వాల్టర్ లిప్‌మ్యాన్‌కు  ఇచ్చిన ఒక ఇంటర్వ్యూలో డల్లెస్ పాక్ పట్ల తన వైఖరిని  వివరించారు.  ‘‘ఆసియా దక్షిణ ప్రాంతంలో  నిజమైన పోరాట యోధులను కొందరిని సంపాదించడం అవసరం. ఆ ప్రాంతంలో ఉన్న నిజమైన పోరాట యోధులు పాకిస్థానీలే. కాబట్టి వారు ఈ కూటమిలో ఉండటం నాకు కావాలి. గూర్ఘాలు లేకుండా మనం ఈ ప్రాంతంలో  ఎన్నటికీ సంబాళించుకురాలేం.’’
  ‘‘కానీ, గూర్ఖాలు పాకిస్థానీలు కారు కదా’’ అని అయోమయానికి గురైన లిప్‌మ్యాన్ ప్రశ్నించారు.
 
   ‘‘బావుంది. వాళ్లు పాకిస్థానీలు కాకపోతే కాకపోయారుగానీ ముస్లింలే కదా’’ అన్నారు డల్లెస్.
 
   ‘‘కాదు, వాళ్లు ముస్లింలు కూడా కాదనే అనుకుంటున్నాను.’’
 
   ‘‘అయినా ఫర్వాలేదు!’’ అంటూ విస్మయాన్ని వ్యక్తం చేసి అదే తలబిరుసుతనంతో మరో అరగంట పాటూ... కమ్యూనిస్టులు మన పడక గదుల్లో భయబీభత్సాలను సృష్టించడాన్ని నివారించడం ఎలాగో సుదీర్ఘంగా ఏకరువు పెట్టారు.  
 
  నేటి విదే శాంగ మంత్రి జాన్ కెర్రీకి ఆయన కంటే బాగానే భౌగోళిక శాస్త్రం, చరిత్ర, మతం గురించి తెలుసు. అయినాగానీ తలెత్తుతున్న చిన్న, పెద్దా ఘటనలను చూస్తుంటే ఎవరిైకైనా గానీ... అమెరికా రాజధాని వాషింగ్టన్‌కు మిగతా ప్రపంచానికి మధ్య ఉన్న దూరం ఎంత?  మిగతా ప్రపంచానికి వాషింగ్టన్‌కు మధ్య ఉన్న దూరం ఎంత? అని ఆశ్చర్యం కలుగక మానదు.
 
  అమెరికన్ శతాబ్దపు అంటే ఇరవైయ్యవ శతాబ్దపు అమెరికా విధానంలో ఒక ఆసక్తికరమైన అశం ఉంది. దాన్ని అతి తరచుగా ఏకాకివాదంలోకి తిరోగమించే వైఖరిగా పేర్కొనడం జరుగుతోంది. కానీ అది పూర్తిగా సరి కాదు. అమెరికా ఏకపక్షవాది అయినంతగా ఏకాకివాదీ కాదు, జోక్యందారీవాదీ కాదు. ప్రపంచంలో దానికి సైనిక ఆధిక్యత ఉండటం అనే వాస్తవం నుంచీ, దాన్ని అగ్రరాజ్య సంస్కృతిని వాణిజ్య, ప్రజావినోద రంగాల్లో క్రమక్రమంగా అందరిపైనా రుద్దడం  నుంచీ పుట్టుకొచ్చే ప్రాపంచిక దృక్పథం అది. పరాజితులకు కూడా తమ రాజ్యమే ఉత్తమమైనదని రోమన్లు చిత్తశుద్ధితో విశ్వసించేవారు. అమెరికన్లు కూడా తమ ప్రభుత్వ రూపాలు, తమ విలువలూ నాగ రికతకు మారుపేర్లని అంతే చిత్తశుద్ధితో విశ్వసిస్తారు. అయితే అమెరికా రోమన్లకు భిన్నంగా  ఇతర దేశాలను స్వాధీనం చేసుకోవడం కంటే తన ఛత్రఛాయల కిందకు తెచ్చుకోవడాన్ని కోరుకుంటుంది. ప్రజాస్వామ్యం, స్వేచ్ఛ దాని మౌలిక విలువలు కావడమే అందుకు కారణం. అయితే నచ్చజెప్పడంలో విఫలమైతే, నాగరికతను విస్తరింపజేసే బాధ్యత అతి సునాయసంగా పెంటగాన్‌కు బదలాయింపు అవుతుంది.
 
  ఆ ప్రాపంచిక దృక్పథం ఫలితంగానే ఎలాంటి వాదోపవాదాలు లేకుండానే అమెరికా అగ్రరాజ్య న మూనా ఉత్తమమైనదై పోతుంది. స్థూలంగా  చట్టసభల పని తీరు నుంచి సూక్ష్మ స్థాయిలో ఇంటి పనిమనిషి సేవలకు సంబంధించిన ఏర్పాట్ల వరకు ఆ నమూనాయే ఆధిక్యతను సాధిస్తుంది. ఆ నమూనాకు ప్రత్యామ్నాయం ఏదైనాగానీ దాన్ని అన్యాయమైనదిగా, అసమగ్రమైన దిగా లేదా చట్టవిరుద్ధమైనదిగా అది తోసిపుచ్చుతుంది. అయితే ఈ తర్కం ఎప్పుడూ ఇరు దిశాలలోనూ పనిచేయక పోవచ్చు. భారత్‌లో పనిచేసే ఒక అమెరికన్ అమెరికా జీతాన్ని పొందుతాడు. సాంకేతికంగా అమెరికా భూభాగమే అయిన ఢిల్లీ రాయబార కార్యాలయంలోని వంటవాళ్లకు అమెరికన్ ప్రమాణాల ప్రకారం వేతనం చెల్లించడం జరగకపోయే అవకాశమే ఎక్కువ. 
  
  అమెరికా ప్రపంచంపై ద్రవ్యపరమైన అసమానతలను రుద్దడమే కాదు వాటిలో అంతర ్గర్భితమై ఉండే ఆధిక్యతా భావాన్ని... అగ్రరాజ్యానికి ఒకటి, మిగతా ప్రపంచానికి మరొకటి అని రెండు వేరు వేరు చట్టాలు ఎప్పుడూ ఉంటాయనే భావనను కూడా రుద్దుతుంది. ఉదాహరణకు అమెరికన్ కాంట్రాక్టర్‌గా చలామణి అవుతూ లాహోర్‌లో పట్టపగలు ఇద్దర్ని చంపిన తమ  గూఢచారికి దౌత్యపరమైన రక్షణను వర్తింపజేయాలని డిమాండు చేసి అమెరికా సాధించుకోగలిగింది. ఈ దగాకోరుతనాన్ని అమెరికాతో సంబంధాల కోసం చెల్లించాల్సిన మూల్యంగా పాకిస్థాన్ ఆమోదించింది. ఇతర దేశాలు అంత ఆనందంగా అందుకు అంగీకరించలేకపోవచ్చు. ఆ దేశాల్లోని ప్రజలు ఎన్నుకున్న ప్రభుత్నాలు ప్రజాభిప్రాయాన్ని కూడా పరిగణనలోకి తీసుకోవాల్సి రావడం అందుకు ముఖ్యమైన కారణం కావచ్చు.
 
  ప్రభుత్వాలు కొన్నిసార్లు తప్పుడు కారణాలను చూపి పరిస్థితులను సరిదిద్దవచ్చు.  కానీ వీధుల్లోని ప్రజల విషయంలో అది చాలా కష్టం. దేవయాని ఖోబ్రగడే కేసులో... అమెరికాలోని చట్టాన్ని అమలుపరిచే అధికారి ఒకరు అహంకారం అతిశయించి భారత దౌత్యవేత్తతో క్రూరంగా వ్యవహరించారు. ఈ కేసుకు సంబంధించి తలెత్తిన ఉద్రిక్తతలు ప్రభుత్వంలో సమసిపోయిన తర్వాత కూడా చాలా కాలం ప్రజాభిప్రాయంలో గూడు కట్టుకొని ఉంటాయి. అమెరికా, భారత ప్రభుత్వాలు ఈ విషయాన్ని త్వరగా గుర్తించాల్సిన అవసరం ఉంది. రంధ్రానికి కాసింత తారు పూయడానికి కక్కుర్తిపడి నౌకను పోగొట్టుకోకూడదు.     
  


 ఎనిమిదవ తేదీన వచ్చే వార్త కాంగ్రెస్‌కు చేదు విషంగానే పరిణమిస్తే...  పరిపాలన సాగించడం  అసాధ్యంగా మారినందున సార్వత్రిక ఎన్నికలకు దిగడం మాత్రమే మార్గమని చెప్పడం మాత్రమే అది చేయగల గౌర వమైన పని.
  
  కాంగ్రెస్ ప్రతి సమస్యకూ మన్మోహన్‌ను తప్పు పట్టాలని చూస్తుంది. అవినీతి మీద నుంచి చర్చను ఆర్థిక వ్యవస్థ వైఫల్యంపైకి మరలుస్తుంది. ప్రభుత్వం అంత పనికిమాలినదే అయితే కాంగ్రెస్ దాన్ని ఎందుకు సహిస్తూ వచ్చింది? అని ఓటర్లు అడుగుతారు.
  
  నేటి మన ప్రజాస్వామ్య పోరాట రుతువులో పరస్పర విరుద్ధమైనవిగా కనిపిస్తూనే పరస్పరం ఆధారపడి ఉండే రెండు విరుద్ధాంశాలు సూటిగా మన కళ్ల ముందే నిలిచాయి. అయితే అవి స్పష్టంగా కనిపించేటంత సమీపానికి ఇంకా రాలేదనుకుంటాను. ఢిల్లీ కాంగ్రెస్ ఎన్నికల ప్రచారంలో మొట్టమొదటిసారిగా షీలాదీక్షిత్ బొమ్మ కంటే సోనియాగాంధీ బొమ్మ చిన్నదిగా కనిపించడం చూస్తే ఆశ్చర్యం కలుగుతుంది. కాంగ్రెస్ భాగ్యవిధాత బాధ్యతలను స్వీకరించిన నెహ్రూ-గాంధీ కుటుంబం కంటే అంతా గౌరవించే షీలాదీక్షిత్ అయితేనే ఓట్లు పడే అవకాశం ఎక్కువ కావడమే అందుకు కారణమనేది స్పష్టమే.     
  
 ఢిల్లీలో రాహుల్‌గాంధీ ఎన్నికల బహిరంగ సభకు సిగ్గుపడాల్సినంత పలచగా వచ్చిన ప్రజలను షీలా... అసలు స్టార్ రాహుల్ మాట్లాడే వరకు ఆగాలని ప్రాథేయపడాల్సి వచ్చింది.  ఇందుకు విరుద్ధంగా ఆంధ్రప్రదేశ్ మాజీ మంత్రి పి. శంకర్రాపు ఏర్పడే అవకాశమున్న తెలంగాణ రాష్ట్రానికి సోనియా పేరు పెట్టాలని కోరుతున్నారు. పైపైకి ఎగబాకాలని ఆశలు పెట్టుకున్న శంకర్రాపు సోనియాను ‘తెలంగాణ తల్లి’ అని పిలవాలని కూడా కోరుతున్నారు. ప్రతి పార్కులోనూ ఆమె విగ్రహాన్ని ప్రతిష్టించాలంటున్నారు.
  
 ఒక కుటుంబం పేరు పెట్టుకున్న దేశం సౌదీ అరేబియా ఒక్కటే. సౌదీలుసహా ఎవరూ అందుకు అభ్యంతరం తెలపలేదు. తెలంగాణ రాష్ట్రానికి సోనియా పేరును పెట్టడానికి అంగీకరించనివారు కాంగ్రెస్‌లో ఎవరూ  ఉండరనే అనుకోవచ్చు. కాంగ్రెస్ అధ్యక్షుడు దేవకాంత్ బారువా ‘ఇందిరే ఇండియా, ఇండియాయే ఇందిర’ అని ఒకప్పుడు ప్రకటించారు. దేశం పేరును కూడా అలా మార్చేలా రాజ్యాంగ సవరణను తేవాలని కోరకుండా నిగ్రహాన్ని ప్రదర్శించారు. 1977 ఎన్నికల్లో ఇందిరాగాంధీ గెలిచి ఉంటే ఆయన అంత పనీ చేసి ఉండేవారు.
  
 ముఖస్తుతిని పక్కనబెట్టి చూస్తే శంకర్రావు నాటకీయమైన వ్యాఖ్యలు... సోనియా తెలంగాణలో ఓట్లు సంపాదించగలవారే అనే వాస్తవానికి అనుగుణంగానే ఉన్నాయి. అయితే రాష్ట్ర విభజన నినాదాన్ని కాంగ్రెస్ అందుకోవడానికి చాలా ముందు నుంచే అక్కడ ఒక ప్రాంతీయపార్టీ ఆ లక్ష్యంతోనే పనిచేస్తోంది, ఆ పార్టీ తెలంగాణలో సోనియాకు పోటీగా ఉంది. ఆ విషయాన్ని విస్మరించి మాట్లాడటమే శంకర్రావు వ్యాఖ్యలలోని అతిశయోక్తి, ఆర్భాటం. కాబట్టి సోనియా తెలంగాణలో ఎదురులేని ఘనవిజయాన్ని సాధించే అవకాశం లేదు. పైగా తెలంగాణ మినహా మిగతా ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో కాంగ్రెస్ ఘోర పరాజయం పాలుకావడమనే ప్రతికూలత ఉంది.
  
 ఐదు రాష్ట్ర శాసనసభల ఎన్నికల ఫలితాలు డిసెంబర్ 8న గానీ మనకు తెలియవు. ముందస్తు అంచనాలు ప్రమాదకరం. అయితే కాంగ్రెస్ ప్రాబల్యం మరింత శుష్కించి పోతుందనడం సురక్షితమైన అంచనాయే కావొచ్చు. ఆ పార్టీ బహిరంగంగా అంగీకరించలేనంత తీవ్రంగా ఈ క్షీణత ఉండవచ్చు. కాంగ్రెస్ అధికారంలో ఉన్న రాజస్థాన్‌లో నరేంద్రమోడీ ఎన్నికల సభలకు హాజరయ్యే ప్రజలను ఆకట్టుకోగలగడమే అక్కడి కథను చెబుతుంది. ఒక్క రాష్ట్రాన్ని... బహుశా ఛత్తీస్‌గఢ్‌ను గెలుచుకున్నా అదే పది వేలని, ఢిల్లీ దక్కితే బ్రహ్మాండమైన విజయమేనని ఆ పార్టీ సీనియర్ నేతలు ప్రైవేటు సంభాషణల్లో ఒప్పుకుంటున్నారు.
 రాజస్థాన్, మధ్యప్రదేశ్, ఛత్తీస్‌గ ఢ్, ఢిల్లీలలో ఓటమి అనే పీడకల నేడు కాంగ్రెస్‌ను పగలు కూడా పట్టి పీడించే ఆందోళనగా మారింది. అదే జరిగితే కాంగ్రెస్ వద్ద ఉన్న వాదనలన్నీ అడుగంటిపోతాయి, ఆధారాలు వెంటబడి తరుముతుంటాయి. నేడు దేశంలోని చాలా రాష్ట్రాల్లో కాంగ్రెస్‌కు ప్రతికూలంగా ఉన్న అంతరం సార్వత్రిక ఎన్నికల నాటికి మరింత ఎక్కువగా పెరుగుతుంది. ఇది ప్రజాభిప్రాయ సేకరణల నివేదికలను తయారు చేసేవారి సంభాషణల నుంచి తెలుస్తున్న విషయం. అతి సుదీర్ఘంగా సాగిన ఈ ఐదేళ్ల కాలంలోని చివరి అంకం సార్వత్రిక ఎన్నికలతో ముగుస్తుంది. ఈ చివరి అంకంలో కాంగ్రెస్ చేయగలిగేది ఏం ఉంది?
 పార్టీ తప్పు ఏదీ లేదన్నట్టుగా ధరలు పెరగడానికి అనుమతించిన దివాలాకోరు ప్రభుత్వం మొదలుకొని ప్రతి సమస్యకూ మన్మోహన్‌సింగ్‌ను తప్పు పట్టాలని అది ముందుగా ఉబలాట పడుతుంది. అలా అది అవినీతి మీద నుంచి ప్రధాన చర్చను ఆర్థిక వ్యవస్థ వైఫల్యంపైకి మరలుస్తుంది.
  
 అవినీతి వల్ల లబ్ధిని పొందినవారు ‘ఆ కుటుంబానికి’ అతి చేరువ వరకు వ్యాపించి ఉన్నారు. కాబట్టి ప్రధానిని తప్పుబట్టే వాదన  టీవీ  యాంకర్ల నుంచి కాస్త సమయాన్ని సంపాదించడానికి మాత్రమే పనికొస్తుంది. ప్రభుత్వం అంత పనికిమాలినదే అయితే ఇంతకాలంపాటూ కాంగ్రెస్ దాన్ని ఎందుకు సహిస్తూ వచ్చింది? అని ఓటర్లు అడుగుతారు. అందులో ఉన్న వెక్కిరింత స్పష్టమే...ప్రభుత్వాన్ని కాంగ్రెస్ మార్చలేకపోతే ఓటర్లు మార్చగలుగుతారు. కాబట్టి సోనియా కొత్త  ప్రధానిని నియమించాలా? రాహుల్‌ను ప్రధానిని చే యాలని కొందరు ఇప్పటికే కొందరు ఉత్సాహవంతులైన కాంగ్రెస్ నేతలు ప్రతిపాదిస్తున్నారు.
  
 లోక్‌సభలో కాంగ్రెస్‌కు సాధారణ మెజారిటీ ఉంటే అదేం సమస్య కాదు. మన్మోహన్ అందుకు ఎప్పుడూ అడ్డంకి కారు. చరణ్‌సింగ్ 1979లో ప్రధాని అయినా పార్లమెంటును ఎదుర్కొనే ధైర్యం చూపలేకపోయారు. మరో చరణ్‌సింగ్ కావాలనుకునేవారు తప్ప మరెవరు ప్రధాని అయినాగానీ పార్లమెంటు విశ్వాసాన్ని పొందడం అవసరం. అసలు రాహుల్‌కు యూపీఏ 2లోని కాంగ్రెస్ మిత్ర పక్షాల నుంచి అవసరమైన మద్దతును పొందగలననే విశ్వాసం ఉందా? ఎంతోకాలంగా కాంగ్రెస్ చేతుల్లో తిప్పలు పడుతున్న మిత్రపక్షాలకు అది తమ అసంతృప్తిని ప్రదర్శించే సందర్భం అవుతుంది. అంతేకాదు తాము కాంగ్రెస్‌కు సమర్థకులమేగానీ ఆ పార్టీ అనుయాయులం కాదని ఓటర్లకు చాటే సందర్భం కూడా అదే అవుతుంది. సంతోషంగానే ఉన్న మిత్రుడు శరద్‌పవార్ సైతం తాను రాహుల్‌ను సమర్థించకపోవచ్చనే సూచనను అందించారు.
  
 ఎనిమిదవ తేదీన వచ్చే వార్త కాంగ్రెస్‌కు చేదు విషంగానే పరిణమిస్తే...  పరిపాలన సాగించడం అసాధ్యంగా మారినందున సార్వత్రిక ఎన్నికలకు దిగడం మాత్రమే మార్గమని చెప్పడం మాత్రమే అది చేయగల గౌర వమైన పని. ఏమీ జరగలేదన్నట్టు ఇలాగే కొనసాగుతూ ఏప్రిల్, మే మాసాలకల్లా ఏదో మంచి జరుగుతుందని ఆశించడం అది చేయగలిగిన హేతువిరుద్ధమైన పని. ఈ రెంటిలో ఏది జరుగుతుందని మీరు అనుకుంటున్నారు?
  -ఎం.జె.అక్బర్, సీనియర్ సంపాదకులు


 నిరర్థక యథార్థాలకు ఉండే సమ్మోహనమైన ఆకర్షణశక్తిని వివేచనాపరులు ఎవరైనా ఎలా విస్మరించగలరు? పాశ్చాత్య దేశాల్లో లాంఛనంగా జరిగే విందుల్లో భోజనాల బల్ల వద్ద కుర్చీల ఏర్పాటు ఒక మంచి నియమాన్ని అనుసరించి... ఇద్దరు మగాళ్ల మధ్య ఒక మహిళ ఉండేలా జరుగుతుంది. మగాళ్లు మర్యాదకరంగా ప్రవర్తించడానికి హామీ ఉండాలంటే వాళ్లు ఓ మహిళ సమక్షంలో ఉండటం అవసరమనేదే ఆ నియమం. మత యుద్ధాల కాలంలో దాన్ని కనిపెట్టారు. లాటిన్ కవులలో ఏ ఒక్కరూ రోమ్‌లో పుట్టలేదు. చంకల్లో నిమ్మకాయలను రుద్దుకోవడం హ్యాంగ్ ఓవర్‌కు (తాగిన మత్తు దిగాక ఉండే ఇబ్బందికరమైన స్థితి) పోర్టోరికన్ల చిట్కా వైద్యం. ఇక కాసనోవాకు (18వ శతాబ్దపు ఇటాలియన్ శృంగార పురుషుడు) కూడా నిమ్మకాయలతో అంతే ఉపయోకరమైన అవసరం ఉండేది. అయితే అదేమిటో కుటుంబ వార్తా పత్రికలో రాయలేం.  2005 వింబుల్డన్ పోటీల్లో రష్యన్ టెన్నిస్ క్రీడాకారిణి మారియా షరపోవా కోర్టులో పెద్దగా పెట్టిన కేక 101.2 డెసిబల్స్ శబ్దాన్ని వెలువరించిందని కొలిచారు. మగరాయుళ్ల మోటర్ సైకిల్ చప్పుడు కంటే అది ఎక్కువ. 
  
  ప్రయాణంలో కాలాక్షేపంగా ఓ పుస్తకం చదువుతూ క్రమపద్ధతేమీ లేకుండా అక్కడక్కడి నుంచి నేను సేకరించిన ఇలాంటి జ్ఞానం ఎందుకైనా ఉపయోగపడుతుందా? ఈ ప్రశ్నలో కేథలిక్కు విస్తృతిలోని అతి పరిశుద్ధవాదంతో పాటూ రవంత డాబుసరి నిగారింపు కూడా ఉంది. అనవసరమైనది ఏదో తెలియకపోతే, అవసరమైనది ఏదో మనకెలా తెలుస్తుంది?
  
   శాస ్తప్రరిశోధకులంతా, తత్వవేత్తలంతటి ఆసక్తిపరులే. పైన నేను తెలిపిన యథార్థాలు ‘అల్ప’ ఆసక్తికి కొన్ని అద్భుతమైన ఉదాహరణలు. అది కూడా ‘ఉత్తమ’ ఆసక్తి అంతగానూ నిమగ్నమయ్యేట్టు చేసేదే. ఆ మాటకొస్తే దానికి మరింత ఆచణనాత్మక విలువ ఉంటుంది. మీలో నిజంగానే కాసనోవా నిమ్మకాయాలతో ఏమి చేసేవాడనే ఆసక్తి రేకెత్తిందని పందెం కాస్తాను.  
  
   నా కొలమానాల దృష్టితో చూస్తే ఆసక్తి ఎన్నడూ ఏ పిల్లినీ చంపి ఎరుగదు. ఒక వేళ పిల్లి చచ్చిందీ అంటే , అది తొందరపడి నిర్ధారణలకు గంతు వేయడం వల్లనే. ఒక పదబంధంగా ‘నిర్ధారణలకు గంతు వేయడం’ అనేది ప్రత్యేకించి మహా ముచ్చటైనది. తెలియని దాన్ని గురించిన విచారణ చేయడమే ఏ సాహస కృత్యానికికైనాగానీ ఆరంభ స్థానం, ఏ సాహసానికీ ఒడిగట్టకపోతే మనం సాధించగలిగేది ఏదీ లేదు. ‘నూతన ప్రపంచాన్ని’ కనుగొన్న ఒక్కొక్క ‘కొలంబస్’కు పదుల కొలదీ సముద్ర గర్భంలో సమాధై పోయారు. అయితే ఏమిటి? వైఫల్యం తర్వాతి తరానికి ప్రోత్సహకం మాత్రమే. అమెరికాను కనుగొన్న పాత క్రిస్టొఫర్ కొలంబస్ ఏమైనా తప్పు చేశాడంటే అది యూరప్ నుంచి మశూచి వంటి ప్రాణహానికరమైన అంటువ్యాధులు నూతన ప్రపంచానికి వ్యాపించే మార్గాన్ని తెరవడమే. అంతకుముందు అక్కడి వారు ఆ వ్యాధులను ఎరుగనే ఎరుగరు. ఎందుకంటే వాళ్లకు ప్రకృతి ప్రసాదించిన సంపదకు మానవ అవసరాలు పరిమితం కావాలనే స్పృహ వారికి ఉండేది.
  
  కొత్తది కనుగొనడం... దురాక్రమణ, దోపిడీలకు ఆజ్యం పోసినప్పుడు శాపం అవుతుంది. అవి మనిషిలోని అంతులేని క్రౌర్యానికి పరిపూర్ణ వ్యక్తీకరణను ఇవ్వగలుగుతాయి. అంగాకరక గ్రహ శోధనకు  భారత్‌సహా పలువురు చేపట్టిన అంతరిక్ష యాత్రలు అక్కడ ఏమి కనుగొననున్నాయో ఎవరికీ తెలియదు. అయితే మనం అంగారకుడ్ని మరొక భూమిగా మార్చాలని కోరుకోవడం మాత్రం మహా మూర్ఖత్వం. ఎప్పటికైనా మనం అంగారక వాసులను కనుగొంటే  తప్పకుండా వారికి కించపరిచే పేరే పెడతాం. ఆ తర్వాత వారి ఖనిజ సంపదలను దొంగలించడానికి వారిపై మారణహోమం చేపడతాం. అమెరికన్ ప్రైవేటు కంపెనీలు అప్పుడే అంగారకునిపై ఊహాత్మక ప్రాంతాలను మదుపర్లకు అమ్మజూపుతున్నాయి కూడా. 
  
  ఆసక్తికి ఉన్న అసలు సిసలు ఆకర్షణ అంతా చిట్కాల్లాగా ఉండే వాస్తవాల్లోనే ఉంది. భారతీయులకన్నా ఎక్కువగా ఆసక్తిని కనబరిచే జాతి మరొకటి లేదు. అందుకే ఉపఖండంలోని రైలు ప్రయాణం లేదా బస్సు ప్రయాణం మౌనంగా ఎప్పుడూ ఉండదు. సంభాషణ జన సామాన్యానికి ప్రేరణగా ఉంటుంది. కొత్త వారితో సంభాషణ ఇక్కడ మంచి నడవడికి గుర్తు. బ్రిటన్ వంటి దేశాల్లో అది ఇతరుల వ్యవహారాల్లో అమర్యాదకరంగా తల దూర్చడం. 
  
  భారతదేశం గురించిన నిజాన్ని భారతీయులు మన మీడియా ద్వారా ఎన్నడూ తెలుసుకోలేరు. అయితే మన మీడియా అందుకు విరుద్ధంగా భావిస్తూ ఉండి ఉండవచ్చు. మీడియా ద్వారా అందే వార్త వక్రీకరణకు గురికాలేదనే భరోసా వారికి ఎప్పుడూ ఉండదు. ఏదేమైనా వాస్తవాలను (గణాంక) మించిన నిజం ఏమిటో జనసామాన్యానికి తెలుసు. ఏ రైల్లోనో లేదా బస్సులోనే పక్క సీట్లో కూచున్న వారితో సంభాషణల్లో రాజకీయాల గురించి, అధికారం గురించి వారు ఒకరి నుంచి ఒకరు తెలుసుకుంటారు. అలా తెలుసుకున్న విషయాలను టీ బడ్డీ దగ్గరో లేదా అఫీసులోనో ఒకరి నుంచి మరొకరికి అందించుకుంటారు. మనకు కలిసే గుర్తు తెలియని వ్యక్తికి పక్షపాతంతో కూడిన ప్రయోజనాలు ఏవీ ఉండవు. సాంకేతిక పరిజ్ఞానం మన అరి చేతిలో తళుక్కున మెరవడానికి ముందే మన దేశానికి సోషల్ మీడియా ఉంది. ప్రతి భారతీయుని ఫేసూ ఓ బుక్కే. ప్రతి భారతీయుని వాణి ట్విట్టరే. 
  
  కాబట్టి భారతీయులు ఎన్నికలు ఎప్పుడు వస్తాయా అని ఎదురు చూసి, అప్పుడు ఒక నిర్ణయానికి వచ్చే బాపతు కాదు. వాళ్లు ఏ అభిప్రాయాన్నయినా ఒక అభిప్రాయంగా మాత్రమే స్వీకరిస్తారు. సాధికారత సాధనకు దాన్ని ఒక సాధనంగా భావిస్తారు. ఎంతో శక్తివంతులను సైతం వాళ్లు క్షుణ్ణంగా పరిశీలించి జాగ్రత్తగా తగు శ్రద్ధతో నిర్ణయం తీసుకుంటారు. అందుకు వాళ్లు సమయం తీసుకుంటారు. ఎందుకంటే వాళ్లకు బోలెడు సమయం ఉంది. ఒకసారి వాళ్లు ఒక నిర్ణయానికి వచ్చారూ అంటే, అంత తేలిగ్గా మార్చుకోరు లేదా అసలే మార్చుకోరు. తీర్పు చెప్పే రోజు వరకు అంటే పోలింగ్ రోజు వరకు అందుకు సమయం ఉంటుంది.
  
  జనసామాన్యం ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థ నిర్మాణాన్ని ప్రేమిస్తారు. దానితోపాటే దాన్ని నిలిపి ఉంచే రెండు ఆధారాలను కూడా ప్రేమిస్తారు. ప్రజాస్వామ్య నిర్మాణాన్ని ఒక వైపు నుంచి భావప్రకటనా స్వేచ్ఛ, మరో వైపు నుంచి ఎంచుకునే స్వేచ్ఛ కాస్తుంటాయి. తీర్పు చేప్పే రోజు తమ ప్రాథమిక హక్కని వారికి తెలుసు. దాన్ని వాయిదా వేయడం లేదా అర్ధంతరంగా నిలిపేయడం జరిగేది కాదు. వారికి వారం వారం కాగడాల ప్రదర్శనలు లేదా మైదానాల్లో సభలు అక్కర్లేదు. వారి ఆగ్రహాగ్ని పర్వతం బద్ధలయ్యే ఒక రోజు వస్తుంది, పాత స్థానంలో కొత్త ఆశల మొలకలను నాటుతుంది.  
  
   ప్రజాస్వామ్యం కర్మకు సజీవ వ్యక్తీకరణ. భారతీయుడు ఒక రోజుపాటూ సకల లోకాలకు అధినాధుడు అవుతాడు. అంతకంటే అతడికి ఏం కావాలి? ఎన్నికల ఫలితాల కోసం వేచి చూస్తూ రాజకీయ నేతలు నరాలు తెగిపోయేటంత ఉద్విగ్నతకు గురవుతారు. కానీ ఓటరు మాత్రం ఫలితం పట్ల ఎన్నడూ ఆసక్తిని చూపడు. ఆసక్తిని చూపాల్సిన అవసరమూ లేదు. ఎన్నికలకు చాలా ముందుగానే ఫలితం ఏమిటో ఓటరుకు తెలుసు. 
  
 బైలైన్
  ఎం.జె.అక్బర్
  సీనియర్ సంపాదకులు


 ఢిల్లీ: తెలంగాణాపై డిసెంబర్ 9, 2009లో తాను చేసిన ప్రకటనకి సంబంధించిన పరిణామాలు, విపరిణామాలు వేటికైనా కేంద్ర యూపీఏ ప్రభుత్వం, కాంగ్రెస్ పార్టీలదే పూర్తి బాధ్యత అని కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రి చిదంబరం అన్నారు. సదరు ప్రకటన తన సొంతమైనట్లు ప్రముఖ పాత్రికేయుడు ఎంజె అక్బర్ రాసిన ఒక కాలమ్‌లో వ్యాఖ్యానించడాన్ని ఒక జాతీయ ఆంగ్ల దినపత్రికకి రాసిన లేఖలో చిదంబరం  ఖండించారు.   "అటు ప్రధానీ, ఇటు పార్టీ నాయకత్వం అనుమతి లేకుండా హోమ్ మంత్రి అటువంటి విధానపరమైన కీలక ప్రకటన చేయగలరా?" అని చిదంబరం ఎదురు ప్రశ్నించారు. అయితే, అక్బర్ తన వ్యాసంలో పేర్కొన్న ప్రధానాంశం గురించి చిదంబరం మాట మాత్రం కూడా ప్రస్తావించలేదు. ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో రాష్ట్ర విభజన అంశాన్ని అక్బర్ తన కాలమ్‌లో ప్రముఖంగా చర్చించారు. రాష్ట్రాల విభజన అనే విషయాన్ని మూలాల్లోంచి ఆయన చర్చకి పెట్టారు. ముఖ్యంగా తెలంగాణపై మాట్లాడుతూ, ఒక ఆర్థిక అంశాన్ని రాజకీయాంశంగా చూసి, కలగాపులగం చేయకూడదని గ్రహించిన ఏకైక ముఖ్యమంత్రి దివంగత వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి మాత్రమేనని ఆంటారు అక్బర్.
 
 "ఆంధ్రప్రదేశ్‌ని పాలించిన ముఖ్యమంత్రులు ఎందరో ఉన్నారు. కొందరు హీరోలు, మరికొందరు జీరోలు కూడా. కానీ, వారందరిలో తెలంగాణ సమస్య మూలాల్ని అర్థం చేసుకున్నది రాజశేఖర రెడ్డి ఒక్కరే. ఆయన ఆరేళ్ల హయాంలో తెలంగాణా ప్రత్యేక రాష్ట్ర డిమాండు తలెత్తనే లేదు. ఎందుకంటే, ఆయన రాష్ట్రాన్ని అభివృద్ధి చేశారు," అన్నారు అక్బర్. రాజశేఖరరెడ్డి హెలికాప్టర్ దుర్ఘటనలో కన్నుమూశాక, రాష్ట్రం అరాచకమైపోయిందన్నారు.
 ఆరిన కుంపటిని అప్పటి కేంద్ర హోమ్‌మంత్రి చిదంబరం మళ్లీ రాజేశారని, దాని వల్ల ఆత్మహత్యలకి ఆంధ్రప్రదేశ్ ఆలవాలమైపోయింద న్నారు. ఆ ప్రకటన వల్ల చిదంబరం బాగానే ఉన్నారని, రాష్ట్రమే రావణ కాష్ఠమయ్యిందని అక్బర్ తన వ్యాసంలో విమర్శించారు. రాష్ట్రం తగలబడిపోతుంటే, ప్రజలు రోడ్డెక్కి నినదిస్తున్నా కూడా యూపీఏ ప్రభుత్వం, సోనియా, రాహుల్ ..నిమ్మకి నీరెత్తినట్టు ఉన్నారన్నారు.
 రాష్ట్ర వ్యవహారాల ఇంచార్జిగా దిగ్విజయ సింగ్ కూడా ఆంధ్రప్రదేశ్ మరొక గ్రహం అన్నట్టు అంటీముట్టనట్టు వ్యవహరిస్తున్నారని అక్బర్ వ్యాఖ్యానించారు. చిదంబరం చేసిన ఆ తప్పిదానికి రాష్ట్రం నాలుగేళ్లుగా ఎంతో నష్టపోతోందన్నారు. ఆంధ్రప్రదేశ్ వర్తమానం మీద అక్బర్ చేసిన వ్యాఖ్యల గురించి విభేదించని చిదంబరం, దానికి తనని బాధ్యుడ్ని చేయడాన్ని మాత్రం ఖండించారు. తద్వారా, ఈ సంక్షోభ స్థితికి యూపీఏ ప్రభుత్వం, కాంగ్రెస్ పార్టీల ఓటు బ్యాంకు రాజకీయాలే కారణమని అక్బర్ చేసిన విమర్శని చిదంబరం పరోక్షంగా అంగీకరించారు.


 ‘‘వార్తా పత్రికలకు ఎక్కడైనా, ఎప్పుడైనా యజమానులు, ప్ర చురణకర్తలు సంపన్నులే. ఒకే గూటి పక్షులు వారంతా. వారి మధ్య పోటీ ఉండదని కాదు, ఉంటుంది. సర్క్యులేషన్ పెంచు కోవడం కోసం, వార్తా కథనాల కోసం, విశేష కథనాల కోసం వారి మధ్య కర్కశమైనపోటీ ఎప్పుడూ ఉండేదే. అయితే ఈ పోటీ అంతా యజమా నుల పరువు, మర్యాదలకు భంగం కలగనంతవరకే! భంగం కలిగితే కథ కంచికే’’.
  ఈ మాట ఏదో కొటేషన్ల పుస్తకం నుంచి సంగ్రహిం చింది కాదు. సత్యం కొటేషన్ల సంకలనంలోకన్నా కాల్పనిక సాహిత్యంలోనే తరచు దర్శనమిస్తుందని చెప్పేందుకు ఈ ఉల్లేఖన ఒక ఉదాహరణ. బుద్ధి సూదంటురాయి అయినా నలిగిన దుస్తులు, మాసిన గడ్డంతో కనిపించే ప్రైవేట్ డిటెక్టివ్ ఫిలిప్ మార్లో పాత్ర సృష్టికర్త, ఆధునిక నవలా సాహిత్యంలో అందె వేసిన చేయి రేమండ్ చాండ్లర్ తన ఒకానొక నవలలో పలికించిన పలుకులవి. లాస్ ఏంజెలిస్‌లో 1950 ప్రాంతంలో సంపదకు, నేరానికి మధ్య అలుముకున్న నీడలలో ప్రత్యక్షంగా జీవించిన రచయిత చాండ్లర్, అతని పాత్ర మార్లో. ప్రత్యక్షంగా చూసినంత మాత్రాన చూసింది చూసినట్లు ఆసాంతం చెప్పేస్తే మొద టికే మోసమని అతనికి తెలుసు. అధికప్రసంగం కూడదని సైతం తెలుసు. తెలిసినా తెగించాడు. సత్యం పలికాడు.
  20వ శతాబ్దం నడిమధ్య కాలంలో వార్తాపత్రికలు సంపన్నులను మరింత సంపన్నులను చేశాయి. రాజకీయ పలుకుబడి, అడ్వర్‌టైజింగ్ రంగంలో గుత్తాధిపత్యం కల గలిస్తే సంభవించిన పరిణామం ఇది. 1930ల్లో బ్రిటిష్ ప్రధానమంత్రి వార్తాపత్రికల్ని రాజవేశ్యతో పోల్చాడు. రాజవేశ్య మాదిరే పత్రికలు కూడా బాధ్యత లేకుండా అధి కారాన్ని చలాయిస్తున్నాయని చెప్పడం ఇక్కడ ఆయన ఉద్దే శం. అయితే బ్రిటిష్ ప్రధాని పలుకులు ఉభయ తారకంగా ఉన్నాయనేది గమనార్హం. పత్రికా యజమానులు తమ డ్రాయింగ్ రూంలో సోఫాలో సుఖాసీనులై ప్రధానులకు సలహాలు ఇవ్వడం పరిపాటి. కానీ విశేషం ఏమిటంటే పత్రికాధిపతులను ప్రధానులే స్వయంగా తమ పడక గదు లలోకి ఆహ్వానిస్తుంటారు. అది అలావుంటే పత్రికలు మాధ్యమంగా డబ్బు అధికారాన్ని అన్నివేళలా వెంటాడిం దనేది నిజం. ప్రతి ప్రజాస్వామ్యం ఇందుకు ఇష్టపూర్తిగా అవకాశం కల్పించిందంటే అతిశయోక్తి కాదు.
  సంధిదశ అన్ని పరిశ్రమల మాదిరే వార్తారంగ పరిశ్ర మను కూడా అస్థిరం పాలుచేస్తున్నది. పత్రికలు చేతులు మారుతున్న ఫలితంగా కొన్ని పత్రికల యజమానులు బికారులుగా మారిపోతున్నారు. ఇందుకు తాజా నిదర్శ నం ‘వాషింగ్టన్ పోస్ట్’ పత్రికను దాని యాజమాన్యం గ్రాహం కుటుంబం  అమెజాన్ యజమాని జెఫ్ బెజోస్‌కు అయినకాడికి అమ్మివేయడం. చాలా మంది భావిస్తున్నట్లు వార్తలకు మార్కెట్‌లో కాలం చెల్లలేదు. ఆ అభిప్రాయానికి ఈ చేతులు మారే ప్రక్రియ ఎంతమాత్రం సూచన కాదు. ఫలానా పత్రిక మార్కెట్ నుంచి తప్పుకుంటున్నదని మాత్రమే దానర్థం. ‘పోస్ట్’ను బెజోస్ ప్యాంటు జేబు అడు గున మిగిలి ఉన్న చిల్లరతో కొన్నాడని చెప్పవచ్చు. పత్రి కను హక్కుభుక్తం చేసుకున్నాక బెజోస్ చిరిగిన జీన్ ప్యాం టు ధరించే దశ నుంచి కోట్లకు పడగెత్తాడు. సమాచారాన్ని వాణిజ్య సరకుగా మలచడం ఎలాగో అతనికి తెలుసు. వార్తాపత్రికలు కాలానుగుణంగా తరచు తమ రూపురేఖ లను మార్చుకోకతప్పదు. కాలం విధించే డిమాండ్‌కు తల వంచి ఈ మార్పులు జరిగినా, సమాచార సాధనాలుగా వాటి ప్రాధాన్యం ఇసుమంతైనా తగ్గలేదు. తగ్గదు కూడా.
  వార్తాపత్రిక అనేది ఇద్దరు డ్రైవర్లు ఉన్న కారు లాం టిది. పత్రిక యజమాని ప్రచురణకర్త వేషంలో పాత్రికే యుడి ఆవరణలోకి చొరబడుతుంటాడు. పత్రికా సంపాద కులేమో తమకు స్వతంత్రం ఉందని భావిస్తూ సంతోషప డుతుంటారు. పత్రికలో వాటాదారు ప్రయోజనాన్ని పణం గాపెట్టే శక్తిమంతుడైన సంపాదకుడు అరుదుగా తారస పడవచ్చు. కానీ అది ఒక మినహాయింపు మాత్రమే. సంపాదకుడు తీసుకునే నిర్ణయాలు ఏవీ స్వతంత్రం కావు. ప్రచురణకర్తతో సంప్రదించి కలిసికట్టుగా తీసుకునే నిర్ణ యాలే అవి. ‘వాటర్ గేట్’ కుంభకోణాన్ని వెలికి తెచ్చిన వరుస కథనాల ద్వారా పత్రికారంగ చరిత్రలో సుస్థిర స్థానం సాధించిన ‘వాషింగ్టన్ పోస్ట్’, ప్రజలు ఎన్నికల్లో గెలిపించి రెండోసారి వైట్‌హౌస్‌కు పంపించిన అమెరికా అధ్యక్షుడు రిచర్డ్ నిక్సన్‌ను గద్దె దింపిన సంగతి తెలిసిందే. ‘వాటర్‌గేట్’పై పరిశోధన చేయాలనే విధాన నిర్ణయాన్ని పత్రికాధిపతి కేథరిన్ గ్రాహం, సంపాదకుడు బెన్ బ్రాడ్లీ సమష్టిగా తీసుకున్నారనేది ప్రత్యేకంగా చెప్పుకోవాలి.
  ‘పోస్ట్’ను కొనుగోలు చేసిన బెజోస్ తెలివైనవాడు. ‘వాటర్‌గేట్’ కుంభకోణాన్ని వెలికితేవడంలో కీలకపాత్ర పోషించిన జర్నలిస్టుల్లో ఒకడైన బాబ్ ఉడ్‌వర్డ్‌ను ఆయన పత్రికకు మేనేజింగ్ ఎడిటర్‌గా నియమించాడు. పత్రిక ప్రాణం యాజమాన్యం చేతుల్లో ఉండదు, దాని విశ్వసనీ యతలో ఉంటుంది. విశ్వసనీయత కొరవడినప్పుడు పత్రిక చేపముక్కలు లేదా చిప్స్‌ను పొట్లంకట్టే కాగితం కిందో, మురికిని తుడిచే మసిగుడ్డ కిందో మారుతుంది. విశ్వసనీయత ఉన్న జర్నలిస్టులు లేకుండా పత్రికల ప్రచు రణకర్తలకు మనుగడ ఉండదు.
  మరి ప్రచురణకర్తలు లేకుండా పాత్రికేయులకు మనుగడ ఉందా? లేదు. ఎందుకంటే జర్నలిస్టులు ఎం తటి జ్ఞానులైనా వ్యాపారం ఒక్కటి మాత్రం వారికి చేత కాదు. వార్తాపత్రిక పరిశ్రమ కూడా ఒక పరిశ్రమే. భారత దేశపు అతి పురాతన పత్రికా సంస్థ ‘టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా’ యాజమాన్యానికి, ఇటీవలి టీవీ ప్రసిద్ధసంస్థ ‘జీ’ యాజ మాన్యానికి లాభాలపై ఆరోగ్యప్రదమైన దృష్టి ఉండటం కాకతాళీయం కాదు. వార్తాసంస్థ పునాదులు దృఢంగా ఉండకుండా పత్రికగానీ టీవీగానీ ప్రభుత్య వ్యతిరేక వైఖరి అవలంబించడం కుదరదనే నిజాన్ని పాత్రికేయులు అంగీ కరించి తీరాలనే అవగాహన ఈ రెండు సంస్థల యాజమా న్యాలకు ఉంది. దేశాన్ని పాలిస్తున్న కుటుంబానికి బాధకలి గించే వార్తా కథనాలను నీళ్లు నమలకుండా ప్రచురించే ధైర్యం పాత్రికేయులకు ఉండాలంటే ఇది తప్పనిసరి.
  విశ్వసనీయతతో పాటు చాలినంత నగదు ముఖ్య మనే సంగతిని విస్మరిస్తే ఎంతటి పత్రికాసంస్థ అయినా మనజాలదు. ఈ ప్రాథమిక సూత్రాన్ని మరచిపోయిన వార్తాసంస్థల జాబితా మన దేశంలో దినదినం పెరిగిపో తున్నది. పేరుమోసిన సంస్థలు ఎన్నో పల్చటి తెరల వెను క కూలిపోతున్నాయి. సంస్థలు బీటలు వారుతున్న వైనా న్ని దాచిపెట్టడానికిగాను పైపూతలతో చేసే విఫలయ త్నమే వాటాల, నియంత్రణ బదిలీ. హఠాత్తుగా చరమ దశకు చేరేదాకా అసలు సంగతి బయటి వారికి బోధ పడదు. చివరకు మిగిలేది నాలుకపై ‘చేదు’ మాత్రమే. ‘వాషింగ్టన్ పోస్ట్’ విషయంలో జరిగిందిదే.
  అమెరికాలోనైనా, ఇండియాలోనైనా వార్తాసంస్థల యజమానులు బతికి బట్టకట్టకపోవచ్చు కానీ, ప్రచార, ప్రసారసాధనాలు మాత్రం బతికిబట్టకడతాయి. ఏదైతే అర్థవంతమో, అప్రస్తుతం కాదో... దాని సారాంశమే తప్ప, అనునిత్యం జరుగుతూ అందరి దృష్టిని ఆకట్టుకునే సంఘటనల సమాహారం కాదు సమాచారం. అయితే నిరాశావాది రేమండ్ చాండ్లర్ ఘాటుగా చెప్పినట్లుగా యాజమాన్యాల స్వప్రయోజనాలు ఎప్పుడూ ఉండనే ఉం టాయి. వార్తాసంస్థల యజమానులు ఒక సంగతి గ్రహిం చాలి. వారెంతటి కుబేరులైనా తమ పత్రిక అస్తిత్వాన్ని అప్పుడప్పుడు వ్యక్తిగత ప్రయోజనాలకు కొంత మేర దెబ్బతీస్తే పరవాలేదు కానీ, దానికి నష్టం కలిగించకూ డదు. లేజర్ కత్తుల్లా పనికొచ్చే వార్తాపత్రికలపై తమ ఆధి పత్యం నిరాఘాటంగా కొనసాగాలంటే ఇది తప్పనిసరి.
  మంచి వార్తా పత్రిక యజమాని బంగారు గుడ్లు పెట్టే బాతును బాగా సాకాలి. చివరి విందులో వడ్డించే వంట కాలలో దాన్ని చేర్చకూడదు!
  -ఎం.జె.అక్బర్, సీనియర్ సంపాదకులు


 స్వీయ అభినందనకు సావకా శం ప్రతి పరిశ్రమకూ ఉండా ల్సిందే! ఇతరులెవరూ గౌరవిం చడానికి ఉత్సాహం కనబరచ నప్పుడు అది మరింత తప్పసరి అవుతుంది. పురస్కారాలతో ఏటేటా తమను తాము గౌరవిం చుకునే సంప్రదాయానికి పునా దులు హాలీవుడ్ సినిమా పరిశ్ర మలో ఉన్నాయి. 19వ శతాబ్దం చివరినాళ్లలో బ్రహ్మచర్యా న్ని ఒక ఆదర్శంగా ప్రజాబాహుళ్యంలో వ్యాప్తి చేసేందుకు లోక రీతికి భిన్నంగా ఆలోచించే ఓ కోటీశ్వరుడు సృష్టిం చిన హాలీవుడ్ చివరకు ఆ ఆదర్శానికి విరుద్ధంగా నడు చుకున్న సంగతి తెలిసిందే. మంచి ఉద్దేశాలు మంచి ఫలి తాలకే దారితీయవలసిన అవసరం లేదని ఈ దృష్టాంతం స్పష్టం చేస్తున్నది.
  
  హాలీవుడ్ పెరిగి పెద్దదై తారలతో, సెక్స్‌తో, మద్యం తో తనను తాను గౌరవించుకునే దశకు చేరుకున్నాక, సినిమా కళారూపానికి గుర్తింపుగా ఏదైనా ఒక చిహ్నాన్ని రూపొందించి తన ఉనికికి శాశ్వతత్వాన్ని ఆపాదించుకోవా లని యోచన చేసింది. కొంత కాలానికి ఆ యోచన ఫలించి స్త్రీ మూర్తి రూపంలో ఆస్కార్ అవార్డు రూపుతీసుకుంది. ఆస్కార్ శిల్పాకృతికి తరువాతి కాలంలో మరెన్నో నకలు ప్రతులు పుట్టుకొచ్చాయి. శిల్పాలకు పిల్ల శిల్పాలే పుడతా యని సామెత. సినిమా కళ పుట్టే నాటికి ఏ ఒక్క అవార్డు మనుగడలోలేకపోవడం ఎంత నిజమో, ఈ రోజున లెక్క కు మిక్కిలి అవార్డులు తామరతంపరగా పుట్టుకురావడం కూడా అంతే నిజం.
  సృజనాత్మకతలో హాలీవుడ్‌కు ఏమాత్రం తీసిపోని పాత్రికేయవృత్తి ఇన్నేళ్లు గడచినా, ఉత్తమ వార్తా కర్మాగా రాలకు అవార్డును నెలకొల్పకపోవడం ఆశ్చర్యకరం. పత్రి కలకు అనంతంగా ప్రకటనలను విడుదల చేసి ప్రాచు ర్యంలోకి వచ్చే రాజకీయ నాయకులకు కూడా అవార్డు లేక పోవడం విచిత్రం. జర్నలిజం అవార్డులకు పోటీ చేసేవారి సంఖ్య పరిమితంగానే ఉంటుందని చెప్పవచ్చు. ముఖ్య మైన రాజకీయ పార్టీలకు డజనుకు మించి పోటీదారులు ఉండే అవకాశం లేదు. వీరిలో అత్యధికులు అధికారిక అభ్యర్థులే అయి ఉంటారు. కాని పోటీ నియమాలు వర్తిం చని ప్రముఖులు కొందరైనా ఉంటారు. అధికారంలో ఉన్న వారికి సన్నిహితుడు కావడం మూలంగానో, ఇంతకు ముందు ఉన్న వృత్తిలో తెచ్చుకున్న పేరు మూలంగానో వారు పోటీలో గెలుపునకు చేరువగా ఉండే అవకాశాలు ఎక్కువ. ఇంగ్లిష్ భాషను ఔపోసన పట్టిన హాస్యరచయిత పి.జి. ఉడ్‌హౌస్ మాటల్లో చెప్పాలంటే మొదటివారు సంతుష్టులు... రెండోవారు అసంతుష్టులు.
  
  పాత్రికేయులకు, రాజకీయ నేతలకు ఇచ్చే అవార్డు లను ఉత్తమ ఏకవాక్య వ్యాఖ్యకు ఇచ్చే అవార్డుతో ప్రారం భించవచ్చు. క్రమంగా ఈ అవార్డుల సంఖ్యను పెంచుతూ పోవచ్చు: ఉద్దేశించని పరిణామాల సూత్రానికి ఉత్తమ ఉదాహరణ; రాజ్యసభ సీటు అన్వేషణలో ఉత్తమ వృద్ధ ప్రముఖుడు; ఆంగ్లానువాదంలో అర్థం అనర్థమైపోయిన ఉత్తమ హిందీ యాస మాట. ముచ్చటగా మరికొన్ని ఇదే అదనుగా ఉదహరిస్తాను. అవార్డులు ఇవ్వడానికి అనుగు ణమైన సందర్భాలు నా కంటికి చాలా కనిపిస్తున్నాయి: ఇంగ్లిష్ వ్యాకరణానికి, భారతీయ అర్థానికి మధ్య పొసగని ఉత్తమ భాషా ప్రయోగం; ట్విట్టర్‌కు ఉన్న పరిమితులకు లోబడి చేసిన ‘చెత్త’ వక్రీకరణ; పొగడ్తల పుణ్యమా అని కాలుజారి కిందపడిన ఉత్తమ విన్యాసం; మైనారిటీల ఓట్లను దండుకునే పోటీలో మేలిరకం స్వీయ ఓటమి; రేపటినాడు మిత్రుడయ్యే అవకాశం ఉన్న ఈ నాటి శత్రు వును దూషించడంలో సృజనాత్మక అభివ్యక్తి. ఈ అవార్డుల ఉత్సవాలను నిర్వహించడానికి ఉత్సాహంగా ముందుకు వచ్చే స్పాన్సర్లకు కూడా కొదవ ఉండదు. ఎందుకంటే అవార్డుల బహుకరణ ఘట్టం ప్రేక్షకులకు చాలినంత వినోదాన్ని పంచిపెడుతుంది.
 
  రాజకీయ నాయకులు ఈ అవార్డులు తీసుకునేం దుకు ముందుకువస్తారా అనే సందేహం సంశయవాదు లకు కలిగితే నేను ఆశ్చర్యపోను. అవార్డు గ్రహీత అవా ర్డును తీసుకున్నాక ముక్తసరిగా పలికే పలుకుల్లో పార్టీ అధినాయకినో, సతీమణినో, స్త్రీ అయితే పతిదేవుడినో, జన్మనిచ్చిన తల్లిదండ్రులనో, తనకు ప్రసంగాలు రాసిపెట్టే ఘోస్ట్ రైటర్‌నో, ఓటరు మహాశయులనో లేదా అంతి మంగా ఈ అవార్డు ప్రహసనాన్ని కలలో గని కనిపెట్టిన తెలివైన మిత్రుడినో తలచుకుని కృతజ్ఞతలు చెప్పకపోతే ఆడిటోరియం లోపలా బయటా ఉన్న ప్రేక్షకులు అచ్చెరు వొందకమానరు. సంశయవాదులు ఎప్పుడూ తప్పులో కాలేస్తుంటారు. రాజకీయ నాయకులు వారికన్నా తెలివైన వారు. 90 శాతం టీవీ వీక్షకులు అవార్డు ఎవరికి వచ్చిం దనేది మాత్రం గుర్తుంచుకుంటారు తప్ప ఎలా వచ్చిందో గుర్తుంచుకోరనే సంగతి మన రాజకీయ నాయకులకు బాగా తెలుసు.
  
  అవార్డు తీసుకునేందుకు రాజకీయ నాయకులు బహుశా ఒక షరతు విధించవచ్చు. తమకు అవార్డులు ప్రదానం చేసేవారు సినిమా తారలను పోలిన ప్రముఖులై ఉండాలని, వారు తమ రంగంలో డిమాండ్ కలిగి ఉండా లని, సినిమా తారలే అయితే భారీ చిత్రాలలో అవకాశాలు పొందే వారై ఉండాలని వారు కోరుకుంటారు. ఓ విధంగా ఇది ఆమోదయోగ్యమైన షరతే! అవార్డు ప్రదానానికి ఆహ్వానం పొందే ప్రముఖుల్లో ఒకవేళ అమితాబ్ బచ్చన్ అందుబాటులో లేకుంటే, కత్రినా కైఫ్ తీరికలేకుండా ఉంటే మరెవైరనా పరవాలేదు. కేవలం కళాత్మక, లోబడ్జెట్ సినిమాలకు పరిమితమైన వారి నుంచి అవార్డు పుచ్చుకో వడం ఎవరికీ ఇష్టం ఉండదు. ఎందుకంటే అది నిష్ఫలం. అంతకన్నా ఘోరం మరొకటుంది. అది రాజ్‌బబ్బర్ ముఖాన నవ్వు పులుముకొని శత్రుఘ్నసిన్హాకు అవార్డు ఇవ్వడం, అందుకు ప్రతిగా శత్రుఘ్నసిన్హా రాజ్‌బబ్బర్‌కు అవార్డు ఇవ్వడం. వీరిద్దరూ రాజకీయ నాయకులే కావడం ఇక్కడ గమనార్హం. దిగ్విజయ్‌సింగ్, షకీల్ అహ్మద్ పబ్లిగ్గా ఒకరివీపు ఒకరు పరస్పరం గోక్కున్నా ఎవరికీ ఆసక్తి ఉండదు.
  
  బహుమతులకే బహుమతిని తొందరగా వండే ఉత్తమ వంటకానికి రిజర్వ్ చేయాలి. ఇది అన్ని బహు మతులకన్నా ఉత్తమమైనది. కనురెప్పలు నిదర మత్తులో మూతపడి తెరుచుకునేలోగా ‘రసాలూరే’ మాటల వంట కం వండేవారికి ఈ అవార్డు బహుకరించాలి. పొద్దుపోని మధ్యాహ్నం వేళ తీరిగ్గా నాలుగు వాక్యాలను పేర్చేవారికి కాదు ఈ అవార్డు. స్వాభావికంగా వ్యక్తిగత స్థాయిలో కనబరిచే సామర్థ్యానికి ఈ పరీక్ష. వంటకం రుచిని బట్టి న్యాయమూర్తులు అవార్డు గ్రహీతను ఎంపిక చేయాలి. అది ఆరోగ్యానికి మేలు చేసేదా? చేటు చేసేదా? అనేది వారు పట్టించుకోకూడదు. తమ నలభీములు హాస్యాన్ని, వ్యంగ్యాన్ని, జ్ఞానాన్ని సమపాళ్లలో జోడించి వండే తక్షణ వంటకం తిని బాధపడేది రాజకీయ నాయకులు తప్ప వేరొకరు కాదు. అటువంటి విలక్షణ ఆహారం దొరికే ఉత్తమ రెస్టారెంటు జర్నలిజమే అంటే అతిశయోక్తి కాదు. రాజకీయ నాయకులపై పాత్రికేయులకు భక్తిప్రపత్తులు ఉండటానికి కారణం ఇదే. తమకు తాముగా చేసుకున్న గాయాలతో రాజకీయ నాయకులు నెత్తురోడే వార్తలకే గిరాకీ అధికం. టీవీ తెరపై ఈ హంగామా అంతా చూస్తూ ప్రేక్షకులు నవ్వే నవ్వు ఉచితమే కాదు, అది ఇతరులకు అంటుకుంటుంది కూడా.
  
  సోషల్ మీడియా హాట్‌కేక్ అంత పాపులర్ కావడం తో దానితో పోటీపడే క్రమంలో ‘ఫాస్ట్‌ఫుడ్’ తయారు చేసే కోరికను  అణచుకోలేకపోవడమే తాము విధించుకున్న ఉన్నత ప్రమాణాల నుంచి వంటలరాయుళ్లు జర్రున జారి పోవడానికి కారణం. సోషల్ మీడియా నగ్నత్వం లాం టిది. సూటైనది. అది ఏదీ దాచుకోదు. ఏ వ్యాఖ్య అయినా 140 అక్షరాలకు మించితే అది అసాంఘికమైనదిగా పరి గణించే కాలంలో మనం ఉన్నాం. సంభాషణను ఇవాళ అవగాహన కోసం కాక ఆరోపణకు ఉద్దేశిస్తున్నాం. టీవీ తెరపై సాగే సంభాషణ పర్వం సంక్షిప్తతకు, ఉన్మాదానికి మధ్యన వారధి కడుతున్నది. అంతకన్నా ఎక్కువ ఆశించే వారిని విసుగు అనే చెత్తబుట్టలోకి విసిరేస్తున్నాం. ఇందుకు పాత్రికేయులను తప్పుపట్టి ప్రయోజనం లేదు. వీక్షకుడు కోరుకుంటున్నది ఇదే, పొందుతున్నది కూడా ఇదే. అత్య ధిక ప్రభావం చూపే అతి కురచ వాక్యానికి, ఆ వాక్యం రాసిన వాడికి తప్పనిసరిగా ‘లైఫ్ టైం అఛీవ్‌మెంట్ అవార్డు’ ఉండాలి. ఈ అవార్డు కింద ఆస్కార్ వంటి శిల్పా న్ని బహుకరించడం అంత సమంజసంగా ఉండదు. కాబట్టి దానికి బదులు ‘పట్టుకారు’ ఇవ్వడం మంచిది!